Ono Yovipama Viohongele Ekalo Lietu Tuakristão Kuenda Oku Kunda

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

6-12 YA KUVALA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 13-14

“Nda Omunu Umue o fa, o Pondola Vali Oku Kala Lomuenyo?”

w15/10/1999 kem. 3 ocin. 1-3

Elikolisilo Lietu Lioku Kala Otembo Yalua Komuenyo

NDAÑO muẽle koloneke vilo, etendelo lialua liomanu ka litava kocisimĩlo cokuti omuenyo wa linga umbumbulu, ndaño tunde eci olondaka viaco via sonehiwa, pa pita ale 3.500 kanyamo. Omanu olonjanja vialua, va siata oku sumua eci va limbuka okuti va pondola lika oku kala komuenyo otembo yitito kuenje va kuka, noke va fa. Omo liaco, vokuenda kuanyamo kua siata oku kuamiwa olonjila vialua oco omanu va kale komuenyo otembo yalua.

Koloneke via Yovi, va Egito va enda oku lia apuãla ovinyama oco va seteke oku tiukila kovomalẽhe. Kuenje vokuenda kuotembo va panga ovihemba vimue oco vi kuatise oku amisako omuenyo. Olonoño vialua via tavele okuti ulu wa pangiwa lovina vikuavo, u kuatisa omanu okuti ka va fi kuenda oku lila palonga vulu, ci kuatisa oku kala otembo yalua komuenyo. Olotaoista vio kosimbu ko China via simaile okuti, pocakati culoño woku sokolola, oku pindisa etimba kuenda ovikulia, nda ca pongolola ekalo lietimba kuenda omanu nda ka va fi vali.

Ulume umue ukuakukonomuisa ko Espanya o tukuiwa Juan Ponce de Leon, wa kũlĩhĩwa calua omo lioku kũlĩhĩsa ovina vi kuatisa oku kala umalẽhe. Ondotolo yimue yo kocita 18 ya ecavo onumbi yimuamue velivulu liaye losapi Hermippus Redivivus, okuti afeko vosi vosombo va kapiwa vohondo yimue yitito vokuenda kuotembo yonjovo kuenda ofela ovo va fuima, yi kapiwa vasanga loku talavaya layo ndovihemba vioku vokiya otembo yoku kala komuenyo. Ocili okuti, oloseteko viaco viosi, ka via kuatele onima yiwa.

w15/4/2015 kem. 32 ocin. 1-2

Uti wa Timbuiwa u Pondola Oku Yova Vali?

OKU sokisa uti wa posoka wosedro wo ko Levanone, luti woliveira wa penga, citava okuti ovina viaco ka vi komõhisa calua. Pole, uti woliveira u pondola oku kala otembo yalua ndaño ka u tapeliwa ovava. Oviti vimue vi pondola oku kala 1.000 kanyamo. Omo okuti olombombo viuti woliveira vi pondola oku iñila calua kosi, nda uti waco wa tetiwa u yova vali. Omo liaco, osimbu olombombo via amamako oku kala kosi, uti waco u yova vali.

Ulume umue o tukuiwa hati Yovi wa kuatele ekolelo liokuti, nda wa fa o pondola oku kala vali komuenyo. (Yovi 14:13-15) Eye wa tukula ocindekaise cuti umue woliveira, oco a lekise okuti wa kolelele kuloño wa Suku woku u pindula. Yovi wa popia hati: “Nda uti u timbuiwa kuli elavoko okuti u yova vali.” Ndaño kua pita otembo yalua okuti ombela ka yi loki, pole, eci yi fetika oku loka, uti woliveira wa kukutile “u yova ovisapa ndocikũla cokaliye.”—Yovi 14:7-9.

w1/4/2011 kem. 31 ocin. 5

“O Kuatela Ongeva Upange Wovaka Ove”

Olondaka via Yovi, vi tu longisa ovina vialua viatiamẽla ku Yehova. Ndeci ca pita la Yovi, eye o kuetele ocikembe vana va tava oku songuiwa laye, haivo va limbuka okuti ovo upange wovaka aye kuenda va soliwe la Suku. (Isaya 64:8) Yehova o tenda ekolelo liafendeli vaye ndocina ci kuete esilivilo lialua. Eye o kuatela “ongeva” omanu vosi vakuekolelo vana va fa. Onoño yimue ya kũlĩha elimi lio Heveru, wa popia ndoco: “Olondaka evi, vi lekisa onjongole ya piãla.” Ocili okuti, Yehova ka kuetele lika ongeva afendeli vaye, eye o kuetevo onjongole yoku va ĩha vali omuenyo.

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

Perspicaz-1 kem. 491-492

Atiko

Atiko a kalavo upopi umue wocindekaise oco ku lekisiwe ocina cimue ka ci kuete esilivilo. Eli olio esunga lieci Avirahama a tambuluila Yehova hati, “ame ndineketela haime nditiko.” (Eft 18:27; talavo Isa 44:20; Yovi 30:19.) Kuenda Yovi wa sokisa olondaka viakamba vaye olohembi “ndolosapo vietiko.”—Yovi 13:12.

13-19 YA KUVALA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 15-17

“Ku ka Setukule Elifasi Poku Lembeleka Omunu Umue”

w15/9/2005 kem. 26 ocin. 4-5

Yuvula Ovisimĩlo ka Via Sungulukile!

Olonjanja vitatu Elifasi a vangula, wa eca ocisimĩlo cokuti Suku o kisika calua afendeli vaye okuti lacimue va linga cu sanjuisa. Elifasi wa sapuila Yovi hati, “Eye ka kolelele kakuenje vaye kuenda o sanga eko kovangelo vaye.” (Yovi 4:18, etosi) Elifasi noke wa popia vali catiamẽla ku Suku hati: “Eye ka kolelele olosandu viaye kuenda ndaño muẽle ovailu ka a yelele kovaso aye.” (Yovi 15:15) Eye wa pula hati: “Anga hẽ Ukuonene wosi wa kapako nda ove ukuesunga ale sio?” (Yovi 22:3) Bilidade wa tavavo kolondaka viaco. Kuenda eye wa popia hati: “Ndaño muẽle osãi ka yi nini kuenda olombungululu ka via yelele kovaso aye.”—Yovi 25:5.

Tu sukila oku liteyuila oco ka tu ka yapuisiwe lovisimĩlo ndevi. Momo vi tu vetiya oku sima okuti, Suku o tu kisika oku linga ovina ka tu tẽla. Ocituwa caco ci nyõla ukamba wetu la Yehova. Handi vali, nda tua tava kovisimĩlo viaco, ocituwa cipi tu lekisa nda tu sukila oku lunguiwa? Ka tu lekisa umbombe poku tava kuenda utima wetu “u funguila Yehova,” loku u kuatela ocikumbiti. (Olosapo 19:3) Eci ci nyõla ekalo lietu konepa yespiritu!

w15/2/2015 kem. 8 ocin. 16

Setukuli Umbombe Kuenda Ohenda ya Yesu

¹⁶ Olondaka vietu viohenda. Olondaka viaco, vi tu vetiya oku “[Kolisa] ava va leñela.” (1 Va Tesalonike 5:14) Nye tu pondola oku popia oco tu va kolise? Tu pondola oku va sapuila okuti, tua va kapako. Tu sukila oku va pandiya, loku va kuatisa oku limbuka ovituwa viavo viwa kuenda ovoloño avo. Tu va ivaluisavo okuti Yehova wa va kuatisa oku sanga ocili kuenda wa va kapako. (Yoano 6:44) Tu pondola oku va sapuila okuti Yehova wa kapako afendeli vaye “vakuavitima via teka,” ale vana “va kasi lovitima via samba.” (Osamo 34:18) Olondaka vietu viohenda vi pondola oku kavuluisa vana va sukila elembeleko.—Olosapo 16:24.

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

w1/4/2006 kem. 30 ocin. 11

Atosi Avelapo Velivulu Lia Yovi

7:9, 10; 10:21; 16:22—Anga hẽ Yovi ka kuatele ekolelo kepinduko? Olondaka via Yovi vi lekisa elavoko a yonguile oku kuata. Oco hẽ, nye Yovi a yonguile oku kuata? Eye wa yonguile oku fa okuti, ka muiwa vali lomanu. Momo wa kũlĩhĩle okuti, nda wa fa, ka tiukila vali konjo yaye. Kuenda ka kuata vali ukũlĩhĩso toke eci Yehova o pindula. Yovi wa kũlĩhĩlevo okuti, lomue o kuete unene woku tunda eye muẽle Veyambo. Elavoko liaye liepinduko, lia lekisiwa kelivulu lia Yovi 14:13-15.

20-26 YA KUVALA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 18-19

“Lalimue Eteke ku ka Yanduluke Manjove Konepa Yespiritu”

w01.22 kem. 16 ocin. 9

Ceci tu Lilongisila Koku Lila Kua Yesu

⁹ O pondolavo oku lembeleka vana va fisa vangandiavo. Yesu ka lilile lika la Marta kuenda Maria, pole, wa va yevelelavo loku va lembeleka. Etu tu sukilavo oku ci linga la vana va fisa vangandiavo. Manji Dan ukulu umue wekongelo o kasi ko Australia, wa popia hati: “Noke lioku fisa ukãi wange, nda sukilile elembeleko. Vamanji valua olohueli va likolisilako utanya luteke oku njevelela. Ovo va ngecelela okuti ndi lombolola esumuo liange kuenda va lekisa epandi lioku kala lame eci ndi lila. Va ñuatisa kovina nda sukilile ndeci, oku sukula ekãlu, oku landa ovina nda sukilile kuenda oku ndi telekelako okulia eci sia ponduile oku linga ovina viaco. Olonjanja viosi va enda oku likutilila lame. Ovo va lekisa okuti akamba vocili kuenda vamanji ‘kotembo yohali.’”—Olosap. 17:17.

w9.2021 kem. 30 ocin. 16

Ceci Umue Ukuepata a Liwekapo Oku Vumba Yehova

¹⁶ Amamako oku kuatisa epata lia una wa siapo oku vumba Yehova. Ca piãla enene cilo, ovo va sukila ocisola cove kuenda elembeleko. (Va Hev. 10:24, 25) Olonjanja vimue, epata lia una wa siapo oku vumba Yehova lia siata oku limbuka okuti vamue vekongelo ka va vangula vali lavo, va va tenda ndu okuti, va siapovo oku vumba Yehova. Ka tu yongola okuti epata li liyeva ndoco! Amalẽhe vana okuti olonjali via siapo oku vumba Yehova, va sukila calua epandiyo kuenda elembeleko. Manji Maria una okuti ulume waye wa siapo oku vumba Yehova kuenda wa siapo epata, wa popia hati: “Vamue pokati kakamba vange veya konjo va teleka okulia kuenda va ñuatisa koku longisa omãla vange. Ovo va ñuatela ohenda yalua kuenje va lila lame. Ovo va ndi tundilako olunda eci omanu va kala oku sandeka ovina viuhembi viatiamẽla kokuange. Va ndembeleka calua!”—Va Rom. 12:13, 15.

w1/9/1990 kem. 22 ocin. 20

O Kasi hẽ Oku Likolisilako Oco o Kuate Ovikele?

²⁰ Ocimunga cakulu vekongelo ci sukila oku tava okuti oku upiwa ocikele ci kaile kukulu wekongelo ale koñuatisi yekongelo, ci pondola oku nena esumuo ndaño eye muẽle wa pinga oku siapo ocikele caco. Nda eye ka tundisiwile vekongelo kuenda akulu vekongelo va limbuka okuti wa sumua, ovo va sukila oku linga esokiyo lioku u kuatisa locisola konepa yespiritu. (1 Va Tesalonike 5:14) Ovo vo kuatisa oku limbuka okuti, eye o sukiliwa vekongelo. Ndaño kua kala esukila lioku u wĩha alungulo, pamue ka ci sukila oku pita otembo yalua oco ulume waco ukualopandu haeye embombe oku tambula vali ovikele viupange vekongelo.

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

w1/10/1994 kem. 32

Unene Wondaka Yimue Yiwa

Ocili okuti eci Yovi a sukilile elembeleko, Elifasi kuenda akamba vaye ka va popele olondaka viwa. Ovo va lundila Yovi omo liohali a kala oku tala, loku popia okuti wa kala oku limbika ekandu limue. (Yovi 4:8) Elivulu limue li popia ndoco: “Ocina Yovi a sukila ohenda yi tunda komunu umue wa sunguluka, pole, ocina cimue a tambula, olondaka vimue ka vi lembeleka.” Yovi wa sumuile calua omo liovina Elifasi kumue lakamba vaye va popia kuenda wa vetiyiwa oku popia hati: “Toke otembo yipi vu kamamako oku ndi lingisa onyeño, loku popia ovina vi lemẽha utima wange?”—Yovi 19:2.

Lalimue eteke ka tu ka eceleli okuti ufendeli umue wa Suku o sumua omo liolondaka vi sumuisa tua popia. (Sokisa Lesinumuĩlo 24:15.) Olusapo lumue Luembimbiliya lu tu lungula ndoco: “Olofa lomuenyo vi kasi kunene welimi; vana va sole oku vangula, va ka lia kepako lialio.”—Olosapo 18:21.

27 YA KUVALA–3 YA CEMBANIMA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 20-21

“Esunga ka li Situluiwila Kukuasi”

w1/8/2007 kem. 31 ocin. 12

Ove hẽ ‘Uhuasi Kovaso a Suku’?

¹² Ndomo Yesu a ci lombolola, oku kala ohuasi kovaso a Suku, kua litepa loku kala ohuasi yovina violuali. Yesu wa lekisa okuti ka tu sukila oku sakalala lika loku sanda ovokuasi ale oku sanjukila ovina tu yongola. Pole, tu sukila oku eca ovokuasi etu koku kuatisa kupange wa Yehova, oco tu kuate ukamba laye. Nda tua ci linga, tu kala olohuasi ku Suku. Momo lie? Momo ci tu ĩha epuluvi lioku kuata asumũlũho alua. Embimbiliya li tu sapuila hati: “Esumũlũho lia Yehova, olio li lingisa omunu oku kala ohuasi, Kuenda Eye ka vokiyako ohali layimue.”—Olosapo 10:22.

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

w1/1/1995 kem. 9 ocin. 19

Eyulo ku Satana Kuenda Kovopange Aye

¹⁹ Ciwa oku limbuka okuti Yovi ufendeli wa Suku, wa liyaka lovisimĩlo viesakalalo, vina Satana a popia pocakati ca Elifasi kuenda ca Sofare. (Yovi 4:13-18; 20:2, 3) Yovi wa “sumuile calua” kuenda covetiya oku popia olondaka viumamõhe viatiamẽla kusumba a kala lawo. (Yovi 6:2-4; 30:15, 16) Elihu wa yevelela lutate Yovi kuenda wo kuatisa lutima wosi oku kuata elomboloko lia suapo lionjila ndomo Yehova a tenda omuenyo. Cimuamue haico okuti koloneke vilo, akulu vekongelo vakuacisola va lekisa okuti va kapako vana va sumua, poku yuvula oku popia olondaka vi vokiya “esumuo” kokuavo. Handi vali, ndeci Elihu a linga ovo va yevelela lepandi kuenje va va ĩha elembeleko li kavuluisa Liondaka ya Suku. (Yovi 33:1-3, 7; Tiago 5:13-15) Omo liaco, vosi vana va sumua omo lioku sakalaisua “lolonjoi kuenda ovinjonde” ndeci ca pita la Yovi, va pondola oku sanga elembeleko lekuatiso Liembimbiliya vekongelo.—Yovi 7:14; Tiago 4:7.

4-10 YA CEMBANIMA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 22-24

“Omunu hẽ o Pondola Oku Kuatisa Suku?”

w15/9/2005 kem. 27 ocin. 1-3

Yuvula Ovisimĩlo ka Via Sungulukile!

Ocisimĩlo cimue ca lisoka leci cokuti Suku o kisika omanu oku linga ovina ka va tẽla, ceci okuti omanu ka va kuete esilivilo kokuaye. Onjanja yatatu eci Elifasi a vangula wa popia hati: “Omunu hẽ o pondola oku kuatisa Suku? Omunu ukualondunge o pondola hẽ oku kuata esilivilo ku Suku?” (Yovi 22:2) Elifasi wa situlula ocisimĩlo cokuti, omanu ka va kuete esilivilo ku Suku. Loku kuama ocisimĩlo cimuamue, Bilidade wa pula hati: “Omunu o pondola ndati oku kala ukuesunga kovaso a Suku, ale omunu wa citiwa lukãi o pondola ndati oku pua eko?” (Yovi 25:4) Yovi poku sokolola kocisimĩlo eci, nda wa pĩtila hẽ petosi lioku sima okuti eye ukuesunga kovaso a Suku?

Omanu valua koloneke vilo, va tala ohali omo ka va kuete ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kokuavo muẽle. Onjila ndomo omunu a tatiwa vepata a kulila, asakalalo omuenyo ale oku pembuiwa omo liekova liaye, citava okuti oco ca koka esakalalo liaco. Pole, Satana kuenda olondele viaye, va solevo oku talisa ohali omanu. Omunu o yapuisiwa lavo poku tava okuti, lacimue a tẽla oku linga okuti ci sanjuisa Suku Ukuonene Wosi, o tala vali enene ohali omo liesumuo. Vokuenda kuotembo, citava okuti omunu waco o liamuha ale o siapo oku fendela Suku ukuamuenyo.—Va Heveru 2:1; 3:12.

Oku kuka kuenda oku vela, vi pondola oku tu kokela olongave. Ovina tu linga kupange Wusoma, vi molẽha ndu okuti vitito calua oku vi sokisa levi tua lingaile eci tua kala amalẽhe okuti, tua kuatele uhayele uwa kuenda tua pamele. Ca sunguluka kokuetu oku tava okuti, Satana kuenda olondele viaye, va yongola oku tu yapuisa locisimĩlo cokuti, lacimue tu pondola oku linga okuti ciwa ci sanjuisa Suku! Tu sukila oku yuvula ocisimĩlo caco.

w15/2/1995 kem. 27 ocin. 6

Ulandu u Lekisa Ndomo tu Liyaka Lovitangi

Akamba vatatu va Yovi vo sumuisa calua omo va situlula ovisimĩlo viavo muẽle, pole, ka va situluile olondunge via Suku. Elifasi wa pitĩla petosi lioku popia okuti, ‘Suku ka kolelele kafendelo vaye’ kuenda ka ca kuatele esilivilo kokuaye, nda Yovi wa kala ukuesunga ale sio. (Yovi 4:18; 22:​2, 3) Ci sumuisa calua oku sokolola olondaka ndevi! Ka ci komõhisa okuti noke Yehova wa pisa Elifasi kuenda akamba vaye omo liuhembi waco. Eye wo sapuila hati: “Ove kua vanguile ocili catiamẽla kokuange ndeci ukuenje wange Yovi a linga.” (Yovi 42:7) Pole, uhembi wa piãlapo vali wa laikele oku iya.

w1/5/2003 kem. 8 ocin. 10-12

Amalẽhe Okuti va Sanjuisa Utima wa Yehova

¹⁰ Ndomo ulandu Wembimbiliya u lombolola, Satana ka lundilile lika esunguluko lia Yovi, pole, wa lundilavo omanu vosi va vumba Suku oku kongelamo ove wumalẽhe. Omo liaco, poku lombolola eci catiamẽla komanu vosi, Satana wa popia ku Yehova hati: “Omunu o ka eca cosi a kuete oco a teyuile omuenyo waye.” (Yovi 2:4) Ove hẽ o pondola oku limbuka ocikele cove kueci catiamẽla kondaka eyi? Ndomo ca lekisiwa kelivulu Liolosapo 27:​11, Yehova o kasi oku popia okuti, kuli ocina cimue ove o pondola oku eca kokuaye oco eye a tambulule Satana una o kasi oku u wimbula. Ivaluka okuti, Yehova una Ukuonene Voluali Luosi o kasi oku ku laleka oco olonjanja viosi wece etambululo liove liatiamẽla kocitangi ca votuiwa la Satana. Hesumũlũhokuolio li komõhisa ove umalẽhe o kuete! Ove hẽ o pondola oku tẽlisa eci Yehova a pinga kokuove? Yovi wa tẽlisa ocikele caye. (Yovi 2:9, 10) Cimuamue haico Yesu a linga kuenda ovolandu a lekisa okuti, omanu valua oku kongelamo amalẽhe va siatavo oku ci linga. (Va Filipoi 2:8; Esituluilo 6:9) Ocili okuti ove o pondolavo oku ci linga. Ove o sukila oku kũlĩha okuti, ka kuli oku kuama olonjila vivali kueci catiamẽla kondaka eyi. Kuenje kovilinga viove, o ka lekisa nda o kasi oku tiamẽla ku Satana ale o kasi oku eca etambululo liwa ku Yehova. Onjila yipi ove o ka nõlapo?

Yehova o ku Lava!

¹¹ Anga hẽ onjila ove wa nõlapo ya linga ocitangi ku Yehova? Ka kuli hẽ etendelo liomanu vamue va siata oku lekisa ekolelo ku Suku okuti va kasi oku eca etambululo ku Satana? Uvangi wa Satana wokuti, ka kuli omunu la umue o vumba Yehova locisola, cilo wa limbukiwa ale okuti uhembi. Kueci catiamẽla kondaka yoku viala, Yehova o yongola okuti ove wumalẽhe o tiamẽla kokuaye momo eye o ku tata ciwa ndomunu o likasi. Yesu wa popia hati: “Cimuamue haico okuti Isiange o kasi kilu, ka yongola okuti pokati kava vatito pa nyelela umue.”—Mateo 18:14.

¹² Ocili okuti, Yehova wa kapako onjila yosi ove o nõla. Citava okuti, onjila ove o nõla yi sanjuisa Yehova ale yu sumuisa. Embimbiliya li lombolola okuti, Yehova o kuete ocikembe lomanu ci kale vana va linga eci ciwa ale vava va linga eci cĩvi. Eci va Isareli olonjanja vialua va enda oku lueyela, Yehova wa ‘sumuile’ calua. (Osamo 78:40, 41) Eci handi Etande ka lieyile koloneke via Noha, ‘ũvi womanu wa luile calua’ kuenje Yehova “co vala vutima.” (Efetikilo 6:5, 6) Konomuisa elomboloko liovina evi. Ndeci, nda ove wa nõlapo oku kuama onjila yimue ka ya sungulukile, o pondolavo oku sumuisa Ululiki wove Yehova. Pole, eci ka ci lomboloka okuti Suku wa hongua calua ale o vetiyiwa lohenda yimue ka ya sungulukile. Eye o ku kuetele ocisola calua kuenda o ku tata oco o kuate ekalo limue liwa. Handi vali, nda ove wa linga eci ca sunguluka, Yehova cu sanjuisa calua. Eye ka sanjuka lika omo a kuete etambululo lioku eca ku Satana, pole, eye o sanjukavo omo okuti kaliye o pondola oku eca onima kokuove. Omo liaco, eci oco Suku a yongola oku linga. (Va Heveru 11:6) Yehova Suku eye Isia ukuacisola ove o kuete!

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

w15/7/2004 kem. 21-22

Litumbikila Ovimãho Konepa Yespiritu vi Sivaya Ululiki Wove

Sokolola ndomo Yehova a lulika oluali oku kongelamo ongongo. Lolondaka viokuti “kua kala oñolosi kuenda omẽle, eteke liaco olio liatete,” Yehova wa sokiya ciwa otembo yatiamẽla kovina a lulika. (Efetikilo 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Kefetikilo eci a lulika ovina, wa kũlĩhĩle ciwa ocimãho ceteke liaco. Kuenje Suku wa tẽlisa ocipango caye coku lulika ovina. (Esituluilo 4:11) Yovi wa popia hati eci “[Yehova] a yongola oku linga cimue, eye o ci linga.” (Yovi 23:13) Yehova wa sanjuka poku limbuka okuti “ovina viosi a lulika” via “posoka calua!”—Efetikilo 1:31.

Oco ovimãho vietu vi tẽlisiwe, tu sukila oku kuata onjongole yoku vi tẽlisa. Nye ci tu kuatisa oku kuata onjongole yaco? Ndaño muẽle ceci ongongo ka ya pangiwile kuenda ya kala upolokoso, Yehova wa sokiyile ale esulilo liocina caco okuti ceca esivayo kuenda ulamba kokuaye. Cimuamue haico okuti onjongole yoku tẽlisa ovimãho tua litumbikila, yi pondola oku tẽlisiwa poku sokolola konima kuenda kesilivilo li tunda koku tẽlisa ocimãho caco. Eci oco ca pita la Tony o kuete 19 kanyamo. Eye lalimue eteke a ivaleleko ovina a mõla eci a nyula onjanja yatete o Betele Yolombangi Via Yehova ko Europa Ocidental. Tunde keteke liaco, Tony wa enda oku lipula ndoco: ‘Omuenyo nda wa kala ndati poku kala loku talavaya kocitumãlo caco?’ Tony olonjanja viosi wa kũlĩhĩle okuti ci tẽliwa oku talavaya kocitumãlo caco. Kuenje wa likolisilako oku tẽlisa ocimãho caye. Eye wa yeva esanju lialua noke lianyamo amue eci ocicapa caye coku talavaya ko Betele ca taviwa!

11-17 YA CEMBANIMA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 25-27

“Oco Omunu a Lekise Esunguluko ka Sukila Oku Lipua”

Perspicaz-1 kem. 1235 ocin. 7

Esunguluko

Yovi. Yovi citava okuti wa kala kotembo eci Yosefe a fa kuenda koloneke via Mose, wa tukuiwile okuti, “wa kala ukuesunga kuenda ukuacili; eye wa sumbilile Suku kuenda wa enda oku yuvula eci cĩvi.” (Yovi 1:1; tala YOVI.) Oku kala omanu vakuesunga, ci panga onepa kocitangi ca votuiwa pokati ka Yehova kuenda Satana. Eli olio esunga lieci Yehova a pulila unyãli waye Satana catiamẽla ku Yovi, eci eye a molẽha kohongele ya kala oku lingiwa lovangelo kilu. Satana wa vangula uhembi catiamẽla konjongole ya Yovi yoku vumba Suku, poku popia okuti Yovi ka kaile oku vumba lutima wosi, pole, wa kala lika oku u vumba omo liocipululu. Lonjila ndeyi wa kapa voseteko esunga lia Yovi lioku vumba Suku. Satana loku tambula omoko yoku nyõla ovina via Yovi kuenda oku ponda omãla vaye, ka tẽlele oku nyõla ekolelo lia Yovi. (Yovi 1:6–2:3) Eye wa popiavo okuti Yovi, o ka eca ovina viosi a kuete kuenda omãla vaye oco a popele omuenyo waye. (Yovi 2:4, 5) Noke liovina evi, omo lioku kuatiwa luvei umue ũvi kuenda oku vetiyiwa lukãi waye oco a tokoke kuenda olondaka viuhembi via kamba vaye, ka vi likuata lolonumbi kuenda locipango ca Suku (Yovi 2:6-13; 22:1, 5-11), Yovi wa lekisa okuti ka ka liwekapo oku kala ulume umue ukuesunga. “Ka ca sungulukile kokuange oku popia okuti, ene wa sunguluki! Toke eci ndi fa, si liwekapo kekolelo liange! Ndi kamamako vesunguluko liange kuenda lalimue eteke ndi ka li sia. Utima wange ka u ka mbetela evelo osimbu ñasi lomuenyo.” (Yovi 27:5, 6) Poku amamako lesunga liaye wa lekisa okuti, unyãli wa Suku ohembi.

w02.2019 kem. 3 ocin. 3-5

Amamako Oku Pua Etondelo!

³ Omunu wa pua etondelo yuna okuti o sole Yehova lutima wosi kuenda ukuacili. Omunu waco o kakatela lika ku Yehova kovina viosi a linga. Kũlĩhĩsa vali elomboloko likuavo. Vembimbiliya ondaka “oku pua etondelo” yi lomboloka okuti: Cimue ca sokapo, ale ka ci kuete etime. Ndeci, va Isareli va enda oku lumba ovinyama ku Yehova kuenda Ocihandeleko ca popele okuti ovinyama via sukilile oku pua etondelo. (Ovis. 22:21, 22) Ka ca tavaile okuti afendeli va Suku va eca ndocilumba ocinyama ci kuete okulu kumosi, etũi ale iso limosi; kuenda ka ca tavelevo okuti va eca ocinyama ci vela. Ku Yehova ca velelepo ocinyama ca sokapo okuti ka ci kuete etondelo. (Mal. 1:6-9) Tu pondola oku kuata elomboloko lieci Yehova a sanjukila cimue ca pua etondelo, haico ca sokapo. Eci tu landa cimue ndeci, epako, elivulu, ale ocimalẽho cimue, ka tu yongola cimue ca nyõleha. Pole, tu yongola cimue ca sokapo, haico ka ci kuete etondelo. Yehova o yongola okuti tu lekisavo ocisola cocili kokuaye. Ocisola caco ci sukila oku sokapo loku pua etondelo.

⁴ Anga hẽ oku pua etondelo ci lomboloka okuti te tua lipua? Pamue tu liyeva ndu okuti ka tu kuete esilivilo, ale tua siata oku lueya calua. Tu kũlĩhĩsi asunga avali eci ka tu sukilila oku kuata usumba. Tete, Yehova ka luluvalela kakulueya etu. Ondaka yaye yi tu sapuila hati: “A Yehova, nda ove wa tiamisilile utima kakulueya, Helie nda wa tendiwa okuti wa pua eko, A Yehova?” (Osa. 130:3) Eye wa kũlĩha okuti ka tua lipuile, tuakuakandu kuenda o tu ecela lutima wosi. (Osa. 86:5) Vali, Yehova wa kũlĩha okuti tua hongua kuenda ka lavoka kokuetu ovina ka tu tẽla oku linga. (Tanga Osamo 103:12-14.) Oco hẽ, tu lekisa ndati okuti, tua sokapo kuenda tua pua etondelo kovaso aye?

⁵ Ocisola oco ci kuatisa afendeli va Yehova oku pua etondelo. Ocisola tu kuetele Isietu wokilu loku u kolela lutima wosi, ci tu kuatisa oku sokapo kuenda oku pua etondelo. Nda ocisola cetu camamako ndaño ceci tu setekiwa, tu lekisa okuti tua pua etondelo. (1 Asa. 28:9; Mat. 22:37) Tu kũlĩhĩsi vali ovindekaise vitatu via tukuiwa ale kefetikilo liocipama. Momo lie ovo va nõlelapo oku ci linga? Anga hẽ, manji ufeko wa suvuka olomapalo vi lingiwa kosikola, manji ukuenje o yongola oku kutisiwa osõi pepito a kundila, ale isia yepata o yongola oku pumba upange? Sio, hacoko. Ovo va kũlĩhĩle olonumbi vi kola via Yehova kuenje ovisimĩlo viavo, va vi tiamisila ku Isiavo wokilu. Ocisola va kuetele Yehova, oco ca va vetiya oku sokolola kokuaye osimbu ka va nõlele onjila va kuama. Poku ci linga va lekisa okuti va pua etondelo.

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

w11.2016 kem. 9 ocin. 3

Va Sokiyiwa Ciwa Lelivulu Lia Suku

³ Eci tu mola ovina Yehova a lulika, ci tu kuatisa oku limbuka okuti eye o Suku yimue yi sokiya ciwa ovina. Eye “wa seveta ilu lieve lolondunge. Eye wa tumbika ciwa ovailu luloño.” (Olosapo 3:19) Ocili okuti, kuli ovina vialua Yehova a lulika okuti ka tua vi kũlĩhĩle. Pole, “tua yeva lika citito catiamẽla kokuaye!” (Yovi 26:14) Pole, ovina vitito tua kũlĩha viatiamẽla kovina via lulikiwa vi lekisa okuti via sokiyiwa ciwa. (Osamo 8:3, 4) Olombungululu vi sangiwa kilu vi lekisa okuti via sokiyiwa ciwa. Sokololavo ndomo ongongo lovina vikuavo kilu via siata oku ñuala ekumbi. Ovina viaco vi komõhisa calua momo Yehova wa vi sokiya lonjila yimue okuti, ongongo kuenda olombungululu vi ñuala ñuala lonjila yimue ya sunguluka. Eci tu sokolola ndomo Yehova ‘a lulika ilu lolondunge viaye’ kuenda ongongo, ci tu vetiya oku eca esivayo kokuaye, oku u fendela kuenda oku kolela kokuaye.—Osamo 136:1, 5-9.

18-24 YA CEMBANIMA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 28-29

“Ove hẽ o Kuete Ovituwa Ndevi Via Yovi?”

w1/6/2002 kem. 20 ocin. 19

Lekisa Ohenda Kuava va yi Sukila

¹⁹ Vulandu Wembimbiliya tua konomuisa ndopo, tua lilongisamo okuti ohenda yi lekisiwa komanu vana ka va kuete epondolo lioku tẽlisa eci va yongola. Oco ocitumbulukila ca Avirahama camameko, eye wa sukilile ekuatiso lia Betuele. Oco Yakoba a tualiwe kofeka yo Kanana, wa sukilile ekuatiso lia Yosefe. Handi vali, oco Naomi a kuate umue kapiñala, eye wa sukilile ekuatiso lia Ruti. Ci kaile Avirahama ale Yakoba la Naomi, lomue pokati kavo wa tẽlisa eci a sukilile oku linga okuti ka tambuile ekuatiso. Cimuamue haico koloneke vilo okuti, ohenda te yi lekisiwa vali enene ku vana va sukila ekuatiso. (Olosapo 19:17) Omo liaco, tu sukila oku kuama ongangu ya Yakoba una wa “popela osuke ya vilikiya, losiwe ka ya kaile loñuatisi,” kuenda wa kuatisavo una ‘wa kala loku nyolẽha.’ Yovi ‘wa sanjuisavo utima wocimbumba’ kuenda ‘wa kuatisa omeke locilema.’—Yovi 29:12-15.

Perpicaz-2 kem. 1193 ocin. 9

Uwalo

Kuli ovolandu alua a tiamisiwila kupopi wocindekaise cuwalo. Ndeci uwalo umue u likasi u situlula ocisoko omunu a tiamẽla, uwalo ndomo wa tukuiwa vupopi wocindekaise Vembimbiliya, u situlula ekalo liomunu kuenda ovopange omunu a nõlapo oku linga, ndomo ci likuata locindekaise Yesu a tukula catiamẽla kuwalo wuvala. (Mat 22:11, 12; tala osapi OCIFUTO; OLOHAKU.) Kelivulu Liesituluilo 16:14, 15, Ñala Yesu Kristu eca elungulo liatiamẽla koku pekela konepa yespiritu, loku upiwa ondimbukiso yoku kala ombangi yimue ya koleliwa ya Suku yocili. Eci nda ca nena enyõleho poku iya “kuyaki okuti, u ka pita keteke linene lia Suku Ukuonene Wosi.”

w1/2/2009 kem. 15 ocin. 3-4

Olonduko vi Kuete hẽ Elomboloko?

Ka tu pondola oku li nõlela onduko yetu muẽle eci tu citiwa. Pole, ovituwa tu ka kuata via tamba kokuetu muẽle. (Olosapo 20:11) Momo lie ku lipulila ndoco: ‘Nda Yesu kuenda ovopostolo va kuatele epuluvi, nda onduko yipi va ndi nõlela? Onduko yipi ya sunguluka yoku lombolola ocituwa cange ca velapo ale ekalo liange?’

Apulilo a-a a sukila oku a sokolola lutate. Momo lie? Soma Salomone ukualondunge wa soneha ndoco, “Ca velapo oku kuata onduko yiwa okuti, oku kuata ukuasi walua ci sule.” (Olosapo 22:1) Ocili okuti nda tua kuata onduko yiwa ale ovituwa viwa posongo tu kasi, tu ka kuata esilivilo lialua. Handi vali ocina ca velapo ceci okuti, nda tua kuata onduko yiwa kovaso a Suku, tu ka kuata ukuasi ka u pui. Ndamupi? Suku wa likuminya okuti, o ka soneha velivulu liaye lionjivaluko olonduko via vana vo sumbila, loku va ĩha omuenyo ka u pui.—Malakiya 3:16; Esituluilo 3:5; 20:12-15.

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

g8/7/2000 kem. 11 ocin. 3

Yola ci Panga Ciwa!

Anga hẽ oku yola kupanga muẽle ciwa? Anga ivaluka ndomo ocinjola comunu umue ca ku kavuluisa ale ca ku kuatisa oku lianja? Ale eci omunu waco ka kalepo ca ku linga onyeño, loku liyeva okuti wa nyehuiwa? Ndomo wa ci limbuka ocinjola ci kuete muẽle esilivilo. Ci kaile ku una o yola ale yuna o cilete. Yovi ulume umue wa tukuiwa Vembimbiliya wa popia eci catiamẽla kovanyãli vaye: “Eci nda enda oku yola kovaso avo, ovo ka va endaele oku tava; Ocinyi cupolo wange ca enda oku va kavuluisa.” (Yovi 29:24) “Ocinyi” cupolo wa Yovi, ca situluile esanju liaye.

25-31 YA CEMANIMA

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | YOVI 30-31

“Ndomo Yovi Amamako Oku Liyelisa”

w15/4/2010 kem. 21 ocin. 8

Tiula Ovaso Ove Kovina ka vi Kuete Esilivilo!

⁸ Akristão vocili va siatavo oku liyaka loloñeyi viovaso kuenda vietimba. Eli olio esunga lieci Ondaka ya Suku yi tu vetiyila oku likandangiya kovina tu tala kuenda otembo tu pesila kovina viaco. (1 Va Kor. 9:25, 27; tanga 1 Yoano 2:15-17.) Yovi ulume umue ukuesunga, wa limbuka elitokeko li kasi pokati kovina tu tala loku kuata onjongole yaco. Eye wa popia hati: “Nda lisila lovaso ange, oco mbanja ndati ufeko?” (Yovi 31:1) Yovi ka yuvuile lika oku lamba ukãi, wa yuvulavo oku kuata ovisimĩlo viukahonga. Yesu wa lombolola esilivilo lioku kuata utima wa yela kovisimĩlo viukahonga poku popia hati: “Wosi amamako oku vanja kukãi umue kuenje o kuata onjongole yoku lipekela laye, wa linga ale laye ukahokolo vutima waye.”—Mat. 5:28.

w1/9/2008 kem. 11 ocin. 4

Kũlĩhĩsa “Esulilo Liaco”

Osimbu kua ecele enanga liatete vetapalo liaco, lipula ndoco, ‘onjila yaco yi ka nuala pi?’ Oku talama loku sokolola kesulilo liocina cimue, citava okuti ci pondola oku ku kuatisa oku yuvula oku nõla onjila yimue yi ku kokela ovitangi komuenyo wove. O SIDA kuenda ovovei akuavo a sambuka eyilila koku lipekela, oku minisiwa, oku pulumula, ukamba oku nyõliwa kuenda oku livetela evelo, vi nyõla onjila ya vana ka va kapiko olonumbi viaco. Esulilo lietapalo liomanu va li tumbika koku linga evĩho liukahonga, lia lomboluiwa ciwa lupostolo Paulu. Ovo “ka va ka piñala Usoma wa Suku.”—1 Va Korindo 6:9, 10.

w15/11/2010 kem. 6 ocin. 15-16

Ene Amalẽhe, Songuiwi Londaka ya Suku

¹⁵ Vepuluvi lipi ove o sima okuti epokolo liove ku Suku li setekiwa vali enene—ceci o kasi la vakuene ale, ceci o kasi lika liove? Eci enda kosikola, pamue kupange, ekalo liove kespiritu li kala vali enene kohele. Kapuluvi aco, oco o sukila oku lavulula ciwa. Momo nda kua lavuluile, o ka kupukila volonjanjo vi nyõla ekalo liove kespiritu.

¹⁶ Momo lie o sukilila oku pokola ku Yehova eci o kasi pokolika? Ivaluka okuti: Ove o pondola oku sumuisa, pamue oku sanjuisa Yehova. (Efet. 6:5, 6; Olosap. 27:11) Yehova o sanjukila, ale o yeva esumuo omo liovilinga viove, momo ‘eye o ku lava.’ (1 Pet. 5:7) Eye o yongola okuti ove o pokola kokuaye oco o kuatisiwe. (Isa. 48:17, 18) Kosimbu, eci omanu vamue kofeka yo Isareli va likalele oku kuama olonumbi via Yehova, Yehova wa sumuile calua. (Osa. 78:40, 41) Handi vali, omo Yehova wa solele cocili uprofeto Daniele, ungelo umue wo tukula okuti “olume wa soliwa calua.” (Dan. 10:11) Momo lie o tukuila ndoco? Momo Daniele wa lekisa epokolo ku Suku ci kale powiñi, ci kale pokolika.—Tanga Daniele 6:10.

Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

w15/11/2005 kem. 11 ocin. 3

Uloño Woku Yevelela Locisola

Akamba va Yovi va yevelela eci ci soka ekũi kolohundo viaye. Ndaño ndoco, Yovi wa popia hati: “Nda kua kaile ño umue o ndi yevelela, nda hĩse!” (Yovi 31:35) Momo lie eye a ci popela? Momo okuti akamba vaco, ka va yevelelele lonjila yimue yi lembeleka. Ovo ka va kapeleko Yovi ndaño oku kuata elomboloko liovitangi viaye. Ocili okuti, ovo ka va lekisile ohenda nda vana va kapako ekalo liaye. Omo liaco, upostolo Petulu wa eca elungulo liokuti: “Vosi yene kuati utima umuamue, taleli kumosi ohali, likuateli ocisola, ocikembe kuenda umbombe.” (1 Petulu 3:8) Tu lekisa ndati ohenda? Onjila yimue yoku ci linga, oku kapako ovitangi viomunu waco loku seteka oku kuata elomboloko liaco. Olondaka vi situlula okuti tua kapako omunu waco, vievi viokuti, “ca ku sumuisa calua” ale “wa kala ndu okuti vakuene ka va kuete elomboloko” liocitangi cove. Onjila yikuavo oku pitulula volondaka vietu muẽle eci omunu waco a popia, oco tu lekise okuti tu kuete elomboloko liovina a yonguile oku popia. Voku yevelela locisola ka mua kongelele lika oku kapako olondaka, mua kongelavo oku kuata elomboloko lieci ovio vi situlula.