Ocimalẽho ci Kuatisa Amalẽhe Oku Ivaluka Usovoli Wavo
“IVALUKA Usovoli wove voloneke viove viumalẽhe.” Tunde eci Salomone a soneha olondaka evi, pa pita ale ci pitahãla 3.000 kanyamo. (Uku. 12:1, Bíblia na Linguagem de Hoje) Amalẽhe Akristão, cilo va kuete ocimalẽho cikuavo ci va kuatisa oku ci linga. Ocimalẽho caco, elivulu Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2, lia sandekiwa Kohongele Yofeka Yolombangi Via Yehova losapi hati: “Tu Songuiwi Lespiritu Lia Suku,” yina ya lingiwa koluali luosi oku upisa kosãi ya Kupemba wo 2008 toke kosãi ya Susu yunyamo wo 2009.
Vokati kokapa yelivulu liaco, mu sangiwa ukanda Osungu Yolombangi via Yehova ya sonehela kamalẽhe. Vukanda waco muli onepa yimue ya popia hati: “Tu likutilila lutima wosi okuti, olonumbi vi sangiwa velivulu lilo, vi ko kuatisi oku tamalãla loloseteko kuenda ayonjo amalẽhe va siata oku liyaka lavio koloneke vilo, kuenda li lekisa ndomo va pondola oku nõla olonjila vi litava locipango ca Suku.”
Olonjali vi yongola oku ‘pindisa loku longisa ovilongua via Yehova’ komãla vavo. (Va Efe. 6:4) Omãla osimbu va kasi oku kula, va sukila olonumbi vi va songuila. Nda ove wunjali okuti omãla vove handi amalẽhe, o pondola oku va kuatisa ndati lelivulu eli? Kuama olonumbi vimue vi sangiwamo.
▪ Kuata elivulu liove kuenda kũlĩha ciwa ovina vi sangiwamo. Ove ku sukila lika oku li tanga. Pole o sukila oku kuata elomboloko liolondaka vi sangiwamo. Elivulu eli, ka li lekisa lika eci ciwa leci cĩvi kamalẽhe, olio li va kuatisa oku pindisa “olondunge” viavo. (Va Hev. 5:14) Liecavo olonumbi viwa ndomo omunu a pondola oku kakatela kueci ca sunguluka. Ocipama 15 losapi hati, (“Como Posso Resistir à Pressão dos Colegas?”), ci lekisa kamalẽhe okuti ka va sukila lika oku likala oku linga ocina cimue. Ocipama caco ci lombolola ndomo Embimbiliya li pondola oku va kuatisa oku “kumbulula ciwa omunu omunu.”—Va Kol. 4:6.
▪ Kuama ovindekaise vi sangiwa velivulu. Ndaño olonepa viaco vi tiamisiwila kamalẽhe, momo lie ku sonehela velivulu liove ponepa pa lekisiwa okuti ci tava oku sonehapo?a Poku konomuisa apulilo a sangiwa kemẽla 16, catiamẽla koku namulãla, seteka oku sokolola ndomo nda wa liyeva eci wa kala umalẽhe. Vonepa ka mua sonehiwile cimue, sonehamo atambululo nda wa eca kotembo yaco. Noke lipula ndoco: ‘Ovisimĩlo viange via pongoloka ndati vokuenda kuanyamo? Nye nda lilongisa votembo yange yovomalẽhe, kuenda ndi pondola oku ci pitiya ndati komõlange?
▪ Sumbila elianjo liomãla vove amalẽhe. Onepa eyi ya sokiyiwila oku vetiya omõlove oku soneha ocitangi a kuete velivulu liaye ale oku vangula ocitangi caco volondaka viaye muẽle. Ocimãho cove oku yevelela ocisimĩlo caye, haku talako lika eci a soneha velivulu liaye. Kemẽla 3, ocipama losapi “Uma Nota Para os Pais,” ku sangiwa elungulo li popia hati: “Oco vu vetiye omãla vene amalẽhe oku vangula ocili poku soneha velivulu liavo, ko ka va lavululi. Eci ci ka ecelela okuti kovaso yoloneke, ovo va kuata elianjo lioku vangula lene ovina va soneha.”
Li Kuatisa Kelilongiso Liembimbiliya Vepata
Elivulu Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2, li kuatisa calua koku linga Efendelo Liepata. Omo okuti olio ka li kuete apulilo, li kuamiwa ndati? Momo lie ku kuamela onjila yina okuti ya sunguluka komãla vove?
Apata amue a siata oku kuama onepa losapi hati, “Plano Para Enfrentar a Pressão de Colegas,” kemẽla 132 kuenda 133. Ocina catete ci pondola oku kuatisa omõlove wulume ale wukãi oku limbuka ovitangi ovo va siata oku pita lavio. Ocina cavali oku limbuka ndomo ocitangi caco ca fetika. Noke lioku konomuisa onima yiyilila koku tamalãla kuenda oku yuliwa lakamba vãvi, pulisa omõlove oco a lombolole ocisimĩlo caye ca tiamẽla koku tava kuenda oku yuvula ayonjo. Kuatisa omõlove ulume ale ukãi oku lipongiyila oku eca atambululo awa okuti o a eca lekolelo kuenda utõi.—Osa. 119:46.
Ocimãleho ci Kuatisa Oku Sapela Ciwa
Elivulu Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2, li kuatisa amalẽhe oku sapela lolonjali viavo. Ndeci okakasia losapi hati “Como Posso Conversar Sobre Sexo Com Meu Pai ou Minha Mãe?” (kemẽla 63-64) kuenda “Converse Com Seus Pais!” (kemẽla 189) mu sangiwa olonumbi viwa ndomo o fetika ombangulo yina yi ku lingisa osõi. Kafeko umue o kuete 13 kanyamo wa soneha ndoco: “Elivulu eli lia mbetiya oku vangula lolonjali viange ovina via kala vutima wange levi nda enda oku linga.”
Elivulu eli li vetiya oku sapela ciwa lomanu vakuavo. Kesulilo liocipama locipama, kuli okakasia losapi hati, “Como Responderia?” Okakasia kaco ka ka sokiyiwile lika oku pitulula ocipama, pole, ka kuatisa epata oku sapela. Oku panda kesulilo liocipama locipama, kulivo okakasia losapi hati, “Plano de Ação!” Okakasia kaco ka eca kamalẽhe epuluvi lioku soneha ovina va yongola oku kapako vocipama caco. Kesulilo lionepa losapi “Plano de Ação!” ku sangiwa okakasia ka popia ndoco: “Nye ndi sukila oku vangula lolonjali viange catiamẽla . . . ” Okakasia kaco ka kuatisa amalẽhe oku tenda olonjali viavo ndono yolonumbi via velapo.
Vetiya Utima!
Olonjali vi kuete ocimãho coku vetiya utima womãla vavo. Elivulu Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2, li pondola oku ku kuatisa oku ci linga. Kũlĩhisa ndomo isia umue a kuama olonumbi vielivulu eli oco a tẽle oku sapela ciwa lomõlaye ukãi.
“Ame la Rebekah tua siata oku enda losikaleta kovitumãlo via fina. Oku ci linga ci tu ecelela oku vangula lelianjo.
“Onepa yatete yelivulu tua konomuisa, Ukanda Wosungu Yolombangi via Yehova kuenda onepa losapi hati, ‘Uma Nota Para os Pais.’ Nda yonguile okuti osimbu tu konomuisa emẽla 3, omõlange ka yevi osõi yoku soneha velivulu liaye ovina vi kasi vutima waye. Si yongola oku tanga ovina eye a soneha.
“Nda siata oku ecelela Rebekah oku nõla ovipama a sole oco tu sapele ovipama viaco. Ocipama catete eye a nõla ci kuete osapi hati, ‘Jogos Eletrônicos Devo Jogá-los?’ Ame sia la sima okuti eye wa ponduile oku nõla ocipama caco! Eye wa kuata esunga lioku ci linga. Momo valua pokati kakamba vaye va sole oku linga olomapalo vĩvi. Sia simile okuti olomapalo viaco vie yuka ungangala lupopi umue u kutisa osõi! Cosi eci ndeya oku ci kũlĩha lika noke yoku konomuisa okakasia losapi, “Plano de Ação!” kemẽla 251. Okakasia kaco ka kuatisa Rebekah oku lipongiya ndomo a pondola oku tambulula eci vo laleka oku linga olomapalo viaco.
“Poku konomuisa okakasia kaco, Rebekah wa ndi sapuila ovina a soneha velivulu liaye. Vokuenda kuelilongiso lietu tu sole oku sapela calua. Pana okuti tua mãla oku tanga, eye o yongola oku vangula ovina viosi, oku kongelamo oviluvialuvia kuenda otukasia. Eci ci ngecelela oku vangula laye ovina nda lingaile eci nda kuata utunga waye, kuenje eye o ndi sapuila ovina vi kasi oku pita koloneke vilo. Eye o sole oku sapela lame ovina viosi.”
Nda ove wunjali, citava okuti wa sola calua oku sandekiwa kuelivulu eli. Cilo ove o kuete epuluvi lioku kapako olonumbi vielivulu liaco. Osungu Yolombangi via Yehova yi yongola okuti elivulu Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2, li kuatisa epata liove. Tu lavoka okuti olio li kuatisa omanu vosi—oku endaenda lespiritu sandu.’—Va Gal. 5:16.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Ovindekaise vimue vi sangiwa velivulu eli, vi tiamisiwila kovitunga viosi. Ndeci okakasia losapi “Controle Sua Ira,” (kemẽla 221) ka pondola oku ku kuatisa ove wunjali, lomõlove ulume ale omõlove ukãi. Otukakasia “Plano Para Enfrentar a Pressão de Colegas,” (kemẽla 132-133), “Meu Oraçamento Mensal” (kemẽla 163), kuenda “Meus Alvos” (kemẽla 314) tu pondolavo oku kuatisa olonjali kumue lomãla vavo.
[Okakasia kemẽla 30]
Ceci Amalẽhe Vamue va Siata Oku Popia
“Eli elivulu limue okuti poku li tanga, o sukila oku tumãla locitayo peka loku sokolola lutate ovina viaco. Olio li sokisiwa lokalivulu koku soneha olonjivaluko vieteke leteke locimãho coku tu kuatisa oku nõla onjila ya velapo yomuenyo.”—Nicola.
“Nda siata oku yonjiwa oco ndi namulãle la vana va molẽha ndu okuti omanu vawa. Vocipama catete celivulu lilo, nda limbuka okuti omunu umue wiñi haeyeko o ndi sapuila otembo ndi sukila oku papatisiwa.”—Katrina.
“Okakasia losapi hati, ‘Está Pensando em se Batizar?’ ka ndi kuatisa oku kũlĩhisa esilivilo liepapatiso liange. Eci ca ndi vetiya oku kũlũhisa elilongiso liange lio pokolika kuenda ocituwa coku linga olohutililo.”—Ashley.
“Ndaño okuti olonjali viange via ndi longisa ocili tunde vutila, puãi elivulu lilo lia ndi kuatisa oku sokolola ananga ndi sukilila oku eca vomuenyo wange. Lia ndi kuatisavo oku lianja lolonjali viange.”—Zamira.
Os Jovens
perguntam
respostas práticas
VOLUME 2
Ene alonjali,
kũlĩhi ciwa ovina vi sangiwa velivulu eli
[Elitalatu kemẽla 32]
Kuata ocimãho coku vetiya
utima womõlove