October

Baibol na yen e mu iyono vẹ esegbuyota rẹ avwanre kpahen. Dedena, ihwo buebun sen ovuẹ rẹ avwanre kidie ẹga rẹ avwanre churobọ si erẹ ride-e. Die yen cha nẹrhẹ e jẹ avwanre ẹphiẹn? Ọyinkọn Pọl ta eta nana kẹ Inenikristi re dia Rom: “Esegbuyota kẹ ẹme-enyo o nẹ cha, ẹme-enyo ke rha vwẹ iyẹnrẹ esiri ri Kristi re ghwoghwori na o nẹ cha.” (Rom 10:17) Ọtiọyena, uyono ri Baibol yen cha nẹrhẹ esegbuyota rẹ avwanre ganphiyọ, ọ dia erẹ vẹ irueru rẹ ẹga re vwọso Baibol na-a, o toro oborẹ erẹ vẹ irueru tiọyena vwerhen te-e. Ofori nẹ avwanre vwo esegbuyota ọgangan re mu kpahen erianriẹn ọgbagba, kidie “ọ dia esegbuyota-a yọ epha bẹnbẹn re vwo ru obo ri je.” (Hib. 11:​1, 6) Ọ dia avwanre cha mrẹ igbevwunu yẹrẹ oka ọvo kiriguo vwo nẹ odjuvwu rhe tavwen a ke riẹn nẹ e vwo uyota na-a. Avwanre da nabọ fuẹrẹn Ota rẹ Ọghẹnẹ rọ sa bọn esegbuyota rẹ ohwo gan na, ọyena cha chọn avwanre uko vwo vwo imuẹro nẹ avwanre vwo uyota na, e rhe che vwo ẹwẹn ivivẹ-ẹ. w21.05 4-5 ¶11-12

Ọyinkọn Pọl rhiẹromrẹ ebẹnbẹn buebun. Ọ ghene guọnọ ẹgba ọke ra vwọ vwẹ ikpokpo phio, hwe wiẹnwiẹn, ji muo phiyọ uwodi. (2 Kọr. 11:​23-25) Pọl tare nẹ ofu dje ọyen vwẹ ọke evo. (Rom 7:​18, 19, 24) Ọ je tanẹ ọ muọga rọ họhọ “unwe” re vwo duvwo, rọ guọnọre nẹ Ọghẹnẹ si nẹ ọyen oma. (2 Kọr. 12:​7, 8) Jihova kẹ Pọl ẹgba ro se vwo ruiruo rẹ aghwoghwo rọyen fiotọ, dede nẹ o hirharoku ebẹnbẹn buebun. Roro kpahen oborẹ Pọl wian te. Kere udje, ọke rọ vwẹ hẹ uwodi vwẹ Rom, ọ chochọn rẹ iyẹnrẹn esiri na vẹ oruru vwẹ irharo rẹ isun ri Ju, ọkiọvo o ji ru ọtiọyen vwẹ irharo rẹ ihwo rehẹ ẹdia ride vwẹ usuon. (Iruo 28:17; Fil. 4:​21, 22) O ji ghwoghwo ota kẹ ihwo eje ri bruro rhe, ji te isodje rẹ ọguan na. (Iruo 28:​30, 31; Fil. 1:13) Vwẹ uvwre ọke vuọvo yena Pọl ji si ẹbe sansan ri fierere kẹ Inenikristi rẹ uyota vwẹ ọke yena, e je vọn vẹ erere kẹ avwanre nonẹna. w21.05 21 ¶4-5

Ovie Uzaya ro suẹn Juda sen uchebro fikirẹ omaephuo, o de ru obo ri je fo. Uzaya ru omamọ erọnvwọn buebun. O phi isodje rẹ ivwighrẹn buebun kparobọ, ọ je bọn irere vẹ idju buebun. “Ọghẹnẹ da nẹrhẹ o yovwi kẹ.” (2 Ikun 26:​3-7, 10) Ẹkẹvuọvo, Baibol na da ta: “Ọke rọ rhe [vwọ] gan re ko rhi phuoma, kọye rhe ghwọrọ.” Jihova jurhi kẹ ihwo rọyen nẹ irherẹn na ọvo yen vwo uturhi rẹ ayen vwọ torhẹ ugboduma vwẹ uwevwin rẹ ẹga na. Ẹkẹvuọvo, Ovie Uzaya ro evun rẹ uwevwin rẹ ẹga na ra torhẹ ugboduma. Oma vwerhen Jihova kakaka-a, ọ da vwẹ ọga rẹ oti vwo muo. (2 Ikun 26:​16-21) Omaephuo je sa nẹrhẹ avwanre ru oka rẹ umwemwu rẹ Ovie Uzaya ruru na? E, siere avwanre de nẹ oma gegerege nọ. E jẹ avwanre karophiyọ nẹ uphẹn rẹ ẹga vẹ ona eje rẹ avwanre vwori, obọ ri Jihova yen ayen nurhe. (1 Kọr. 4:7) Jihova cha sa reyọ avwanre vwo ruiruo siẹrẹ avwanre de phuoma-a. w21.06 16 ¶7-8

Jesu riẹnre nẹ ọ dia ọkieje yen ayen cha vwọ mrẹ omamọ rẹ iyẹnrẹn tiọyena vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na-a. Avwanre tobọ riẹn iche ihwo rẹ idibo ri Jesu ghwoghwo ota kẹ re rhe dia idibo ri Jesu-u. Ofori nẹ idibo ri Jesu mrẹ aghọghọ vwẹ iruo rẹ aghwohwo na, ọ dia fikirẹ oborẹ ayen se ru wiẹn vwẹ iruo na-a, obore ma ghanre kparobọ yen ẹgbaẹdavwọn rẹ ayen na vwerhen Jihova. Avwanre de se chirakon vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na, avwanre che vwo arhọ ri bẹdẹ. Avwanre da davwẹngba rẹ avwanre eje vwo ghwoghwo ovuẹ rẹ Uvie na, avwanre je “kọn kẹ [ẹwẹn na]” womarẹ avwanre vwọ vwẹ uphẹn kẹ ẹwẹn ọfuafon ri Jihova nẹ o sun akpeyeren rẹ avwanre. Ọ da dianẹ oma “rhọ avwanre-e” yẹrẹ “uvwerhi gbe ro avwanre-e,” Jihova kẹ avwanre imuẹro nẹ ọyen cha kẹ avwanre arhọ ri bẹdẹ, otori sẹ e se yono ihwo vwọ dia odibo rọyen yẹrẹ e se ru ọtiọye-en.​—Gal. 6:​7-9. w21.10 26 ¶8-9

O vwo ẹdẹ ọvo rẹ oma vwọ ghwọrọ Jesu vẹ idibo rọyen rẹ ayen vwo ghwoghwo ota kẹ ihwo buebun nu. Ọke rẹ ayen vwọ guọnọ asan rẹ ayen de rovwoma, otu buebun da mrẹ ayen. Fikirẹ arodọnvwẹ, Jesu de yono ihwo na “emu buebu.” O phi oma rọyen phiyọ ẹdia rẹ otu buebun na. Ọ guọnọ chọn ayen uko, kidie ayen rioja mamọ; ayen vwo iphiẹrophiyọ-ọ. Ihwo buebun jehẹ ẹdia tiọyen nonẹna, dede nẹ ọ sa họhọ nẹ oma vwerhen ayen. Ayen họhọ igegede ri ghwruru kidie ayen vwo osu-un. Ọyinkọn Pọl djere nẹ ihwo tioyena riẹn Ọghẹnẹ-ẹ, ayen ji vwo iphiẹrophiyọ-ọ. (Ẹfe. 2:12) Avwanre de roro kpahen obo rọ ghanre te, rẹ ihwo rehẹ ekogho rẹ avwanre de ghwoghwo vwọ riẹn Ọghẹnẹ, ẹguọnọ vẹ arodọnvwẹ ko che mu avwanre vwọ chọn ayen uko. Idjerhe ro me yovwin ra sa vwọ chọn ayen uko, ọyen e vwo yono ayen Baibol na. w21.07 5 ¶8

Ohwo ro vwo uruemu rẹ oma mẹ te kẹ vwẹ kparoma, ọ je davwerhọ rẹ ihwo efa-a. Ohwo rọ rioma vwo urhurusivwe kpahen oborẹ ohwo ọfa vwori, ọ guọnọ reyọ mie. Ọtiọyena, a sa tanẹ ohwo rọ rioma kpahen ohwo ọfa, vwo utuoma kpahen ohwo na. A sa vwẹ uruemu rẹ oma mẹ te kẹ vwẹ kugbe omaẹriọ vwo dje inuhu rehẹ evunrẹ ipẹtro re ku phiyọ aropleni. Aropleni na sa rhan, jẹ ukuotọ rọyen, inuhu na mi rhi din asan rẹ ipẹtro na wan, ọ me nẹrhẹ aropleni na she. Vwẹ idjerhe vuọvo na, ohwo sa ga Jihova vwẹ uvwre rẹ ọke evo. Ẹkẹvuọvo, o che she, ọ da dianẹ uruemu rẹ oma mẹ te kẹ vwẹ vẹ omaẹriọ yen muo vwo ruẹ obo ro ruẹ. (Isẹ 16:18) Ọ cha dobọ rẹ ẹga ri Jihova ji, ọ me so omaẹwan kẹ oma rọyen vẹ ihwo efa. A sa họnre vwọso uruemu rẹ oma mẹ te kẹ vwẹ siẹrẹ e de nene uchebro rẹ Pọl: “Wa vwẹ urhuru vẹ ophiẹvwe ruẹ emu ọvuọvo-o, ẹkẹvuọvo vwẹ oma evwokpotọ kere phihọ nẹ ihwo efa yovwi nọ ovwan.”​—Fil. 2:3. w21.07 15-16 ¶6-8

Ihwo roro nẹ ofori ega ruyota vwo vwo ekpahọnphiyọ vwọ kẹ enọ eje, tobọ te enọ rẹ Baibol na ghwa kpahọnphiyọ phiọngu-un. Iroro otiọyena gbare? Roro kpahen udje ri ọyinkọn Pọl. Ọ vuẹ Inenikristi nẹ ayen “davwe emu kemu ejobi ni,” ẹkẹvuọvo ọ je rhọvwen nẹ o vwo erọnvwọn buebun rẹ ọyen je riẹ-ẹn. (1 Tẹsa. 5:21) O de si: “Kidie erianriẹn rẹ avwanre gbare-e avwanre mrẹ orẹ phorophoro kerẹ ughegbe.” (1 Kọr. 13:​9, 12) Pọl ghwe vwo ẹruọ rẹ emu eje-e; ọtiọyen ji te avwanre. Pọl ghwe vwo ẹruọ rẹ ọhọre ri Jihova eje-e. Jẹ obo rọ riẹnre, te vwọ kẹ vwo vwo imuẹro kpahen uyota na! Idjerhe ọvo rẹ avwanre se vwo ru imuẹro rẹ avwanre ganphiyọ nẹ a mrẹ uyota na re yen, a vwọ vwẹ idjerhe rẹ ẹga rẹ Jesu phiyotọ vwọ vwanvwen oborẹ Iseri ri Jihova ga ẹga rayen wan nonẹna. w21.10 18-19 ¶2-4

Ihwo re ghwore, owenẹ wọ hẹ iruo rẹ ẹga ọkieje yẹrẹ wọ herọ-ọ, wọ se ru emu buebun vwọ chọn ihwo efa uko. Mavọ? Nuẹ vwo nene ẹdia wọ hepha enẹna, wene obo wọ vwọ tua rere wọ tẹnrovi obo wo se ru ukperẹ obo rẹ wo che se ru-u. Ovie Devid guọnọ bọn uwevwin vwọ kẹ Jihova. Ẹkẹvuọvo, ọke rẹ Jihova vwọ vuẹ nẹ ọmọ rọyen Solomọn yen vwo uphẹn ro vwo ru ọtiọyen, Devid de rhiabọreyọ orhiẹn-ebro ri Jihova ji bicha owian rẹ ebanbọn na. (1 Ikun 17:4; 22:5) Kidie nẹ Solomọn “ọmotete oruẹ o ji vwo ọhọ-ọ,” ọ dia ọyen Devid vwo no nẹ ọyen me yovwin vwọ kẹ owian na-a. (1 Ikun 29:1) Devid riẹnre nẹ a cha bọn uwevwin rẹ ẹga na kidie nẹ Jihova che bruba owian na, ọ dia ifiki rẹ edje yẹrẹ obo rẹ ohwo ro che mu usiokọ rẹ owian na vwo ọhọ te-e. Kerẹ Devid, nonẹna, ihwo re ghwore je wian gangan vwẹ ẹga ri Jihova dede nẹ uphẹn rẹ ẹga rayen weneri. Ayen je riẹn nẹ Jihova che bruba vwọ kẹ ighene re wian ewian rẹ ayen ka wian jovwo na. w21.09 9 ¶4; 10 ¶5, 8

Akpeyeren rẹ avwanre che vwo otọ sierẹ avwanre de vwo oboravwọtua vwẹ ẹga ri Jihova. E jẹ avwanre ni asan rẹ ẹgba rẹ avwanre teri vwo brorhiẹn rẹ oboravwọtua, a vwẹrokere ihwo efa vwọ tua oborẹ ayen vwọ tua-a. Kidie ọyena sa nẹrhẹ ẹwẹn rẹ avwanre kuọrọn. (Luk 14:28) Jẹ o muwẹro nẹ wọ ghanre kẹ Jihova, kidie wẹwẹ ọvo usun rẹ idibo rọyen. Jihova si we te oma, ọ dia kidie nẹ wo yovwin nọ ihwo efa-a. Ẹkẹvuọvo, kidie o ni ubiudu wẹn ọ da mrẹ nẹ wẹwẹ ohwo rọ vwomakpotọ ro se yono, ọ je riẹn nẹ wo muegbe wo ji vwo ru ewene. Jẹ o muwẹro nẹ oma vwerhọn siẹrẹ wo de ruẹ asan rẹ ẹgba wẹn teri vwẹ ẹga rọyen. Ako-echiron kugbe evun-ẹfuọn wẹn ọyen odjephia nẹ wo vwo “udu esiri.” (Luk 8:15) Ọtiọyena, gba vwẹ ọkieje vwo ru asan rẹ ẹgba wen teri vwẹ ẹga ri Jihova. Ọke yena, ku wọ sa ghọghọ fikirẹ ẹgbaẹdavwọn rẹ “omobọ [wẹn] ọvo.”​—Gal. 6:4. w21.07 24 ¶15; 25 ¶20

Ofori nẹ e vwo odirin ọke ra da hẹrhẹ orhiẹn-ebro abavo. Kerẹ udje, ekpako na da riẹn nẹ ohwo ọvo ru obo re chọre vwevunrẹ ukoko na, kẹ ayen nẹrhovwo vwọ yare “aghwanre ro nẹ obenu rhe” rere ayen se vwo vwo ẹruọ rẹ ẹdia na kirobo ri Jihova vwo ẹruọ rọyen. (Jems 3:17) Ọdavwẹ rayen ọyen ayen vwọ chọn ohwo ro ru chọ na uko vwo “kurhẹriẹ nẹ idjerhe rọye” ọ da dia oborẹ ayen se ru. (Jems 5:​19, 20) Ayen je guọnọ ru oborẹ ayen se ru eje ayen sa vwọ sẹro rẹ ukoko na je vwẹ uchebro kẹ ihwo rẹ ẹwẹn rayen kuọnre. (2 Kọr. 1:​3, 4) Siẹrẹ ekpako na da mrẹvughe nẹ ohwo ọvo ru umwemwu, ẹsosuọ, ayen cha nabọ guọnọ otọ rẹ ota na tavwen, ọnana sa reyọ ọke. Kẹ ayen cha nẹrhovwo je guọnọ odjekẹ ro nẹ Baibol na rhe, ayen me je vwẹ “umuchẹghwọ” ro fo vwọ kẹ ẹdia na vwọ phia. (Jer. 30:11) Ekpako na ji bru orhiẹn rẹ okpakpa-a. Siẹrẹ ekpako na de nene odjekẹ ri Jihova, ukoko na eje cha mrẹ erhuvwu gbidiki ro che no rhe. w21.08 11 ¶12-13

Fikirẹ owẹnvwe ro firi vwẹ Izrẹl, Naomi, ọshare rọyen kugbe emọ rọyen ivẹ da kua kpo Moab. Vwẹ oboyin, ọshare ri Naomi de ghwu. Emọ rọyen ivẹ na da rọnvwọn, ọ da ohwo mamọ nẹ emọ ivẹ na ji ghwu. (Rutu 1:​3-5) Irhevwa nana ro te Naomi oma na so ọkuọrọn vwọ kẹ. Ẹwẹn ri Naomi hra totọ te asan ro de roro nẹ Jihova yen vwọ sua ọyen. Jokaphiyọ obo rọ ta kpahen Ọghẹnẹ: “Obọ rẹ Ọrovwohwo vwo gbe kpahe ovwẹ.” “Ọrovwoẹgba na ru obo re yara kẹ vwẹ.” Ọ da je ta: “Ọrovwohwo kpokpo uvwe rẹ Ọrovwoẹgba de kru okpetu nyẹ vwẹ.” (Rutu 1:​13, 20, 21) Jihova riẹnre nẹ “oshenyẹ re nẹrhẹ ọvwaghwanre ru ẹkpa.” (Aghwo. 7:7) Jihova mu Rutu vwo dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia vwọ kẹ Naomi. Vẹ owenvwe kugbe aghẹnghẹn, Rutu da chọn oniorọnvwen rọyen uko vwọ kpairoro vrẹ ẹnwan ji vwo imuẹro nẹ Jihova ji vwo ẹguọnọ rọyen. w21.11 9 ¶9; 10 ¶10, 13

Kidie nẹ avwanre ruẹ asan rẹ ẹgba rẹ avwanre teri vwẹ ẹga ri Jihova enẹna, ko mudiaphiyọ nẹ a rha sa guọnọ idjerhe efa re vwo ru bunphiyọ vwẹ ẹga ri Jihova-a? Ẹjo kakaka! E jẹ avwanre vwo oboratẹnrovi re cha chọn avwanre uko vwọ dia ighwoghwota re tẹn ona rẹ aghwoghwo vẹ eyono, ri ji vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo efa. Avwanre cha yan mu obo ra tẹnrovi ọ da dianẹ e mu ẹwẹn kpahen ra vwọ chọn ihwo efa uko, ukperẹ re vwo roro kpahen omobọ avwanre ọvo. (Isẹ 11:2; Iruo 20:35) Obo ra vwọ tua vọ yen wo se bru kẹ oma wẹn? Nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ chọn wẹn uko vwọ riẹn ẹkẹn wo se bru kẹ oma je yan muo. (Isẹ 16:3) Wọ sa vwọ tua ọvo usun rẹ obo ra tẹnrovi ra ta ota kpahen vwẹ ẹkorota rẹsosuọ rẹ uyono nana, kerẹ, iruo rẹ ọkobaro ubrọke yẹrẹ ọ rẹ ọkieje, ra vwọ ga vwẹ Bẹtẹl yẹrẹ re vwo vwobọ vwẹ iruo rẹ ebanbọn rẹ ukoko na? Wo ji se yono ejajẹ ọfa rere wo se vwo ghwoghwo vwọ kẹ ihwo rehẹ ekogho efa. w21.08 23 ¶14-15

Ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ pha ghanghanre vwọ kẹ Jihova. (Hos. 6:6) Womarẹ ọmraro rọyen Maika, Ọghẹnẹ da vwẹ uchebro vwọ kẹ avwanre nẹ e “ni evun-ẹfuọn ghanghanre,” kọyen e vwo ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ. (Maika 6:8) Ẹkẹvuọvo, tavwen e ki se ru ọtiọyen, ofori ne a riẹn oborẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ mudiaphiyọ. Die yen ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ? Ota na “ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ” vwomaphia omarẹ abọ 230 vwẹ New World Translation of the Holy Scriptures. Die yen o mudiaphiyọ? “Siẹrẹ ohwo de vwo ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ, ko se vwo ẹguọnọ rẹ ohwo ọfa mamọ, o torobo re phiare-e, o che tinkamu ohwo na, ọ je cha fuevun vwọ kẹ. Vwẹ ọke buebun, a vwẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwo dje ẹguọnọ rẹ Jihova vwo kẹ ihworakpọ, jẹ ihworakpọ ji se dje ẹguọnọ nana vwọ kẹ ohwohwo.” Jihova yen uvi rẹ udje rẹ ohwo ro dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwọ phia. A gbe ta rẹ Ovie Devid vwọ van kperi nẹ “Ẹguọnọ wẹn ro jẹ rhẹriẹ, E Ọrovwohwo hẹre re te odjuvwu . . . Mavọ ẹguọnọ wẹn rọ rhẹriẹ-ẹ na yovwi te, E Ọghẹnẹ!” (Une 36:​5, 7) Kerẹ Devid, avwanre ji dje ọdavwaro phia kpahen ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ ro jẹ rhẹriẹ na? w21.11 2 ¶1-2; 3 ¶4

Jesu rọ dia “ọmọ ọkpako rẹ emama na ejobi,” vẹ emekashe na, eyen evo usun rẹ orua ri Jihova re vwẹ ẹga kẹ. (Kọl. 1:15; Une 103:20) Ọke rẹ Jesu vwọ hẹ akpọ, ọ chọn ihwo uko vwọ mrẹvughe nẹ ayen se se Jihova Ọsẹ rayen. Ọke rọ vwọ ta ota kẹ idibo rọyen, Jesu de se Jihova “Ọsẹ mẹ kugbe Ọsẹ rẹ ovwan.” (Jọn 20:17) Avwanre da vwomakpahotọ kẹ Jihova ji bromaphiyame, jẹ avwanre rhe dia ẹbẹre ọvo rẹ orua ri Jihova re. (Mak 10:​29, 30) Jihova Ọsẹ ro vwo ẹguọno. Jesu guọnore nẹ avwanre ni Jihova kerẹ Ọsẹ​—kerẹ ọmiọvwọn rẹ emọ rọyen se rhie evun ta ota kẹ, ọ dia ohwo ro di jẹ urhi kẹ avwanre ọvo-o. Ọ ton ẹrhovwo rẹ udje na phiyọ rọ vwọ ta: “Ọsẹ rẹ avwanre.” Jesu rha sa vuẹ avwanre jovwo nẹ e se Jihova “Ọghẹnẹ ro vwo Ẹgba,” “Ọmẹma” yẹrẹ “ovie ri bẹdẹ”​—enane eje na nabọ shephiyọ, Baibol na yen ayen ji nurhe. (Jẹn. 49:25; Aiz. 40:28; 1 Tim. 1:17) Ukperẹ ọtiọyen Jesu vuẹ avwanre nẹ e se Jihova “Ọsẹ.” w21.09 20 ¶1, 3

Ovie Manasse je rhọvwen kerhọ rẹ orhọn-esio rẹ Jihova vwọ kẹ womarẹ emraro rọye-en. Vwẹ ukuotọ rọyen, “Ọrovwohwo da reyọ inotu rẹ unuofovwi rẹ Asiria ri vwo phi [Juda], o mu Manasse, a da vwẹ oghọre sa a da ghwẹ igoni rẹ ẹrovwo phihọ abọ e de muo kpo Babilọn.” Rọ vwọ hẹ uwodi vwi Babilọn, ọhọhọre nẹ Manasse nabọ frẹkotọ roro kpahen oborẹ o rure. Ọ “da vwẹ oma rọye kpotọ gangan kẹ Ọghẹnẹ rẹ esẹ rọye.” Ọ tobọ ru te ẹdia rẹ ọ da “guọnọ aroesiri rẹ Ọrovwohwo Ọghẹnẹ rọye,” Jihova. Vwọrẹ uyota, Manasse “nẹ ẹrhovwo” rhe. (2 Ikun 33:​10-12) Ọke vwọ yan obaro, Jihova da kpahen phiyọ ẹrhovwo ri Manasse. Ọ mrẹvughe nẹ Manasse wenere fikirẹ erọnvwọn rọ nẹrhovwo kpahen. Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo ri Manasse o de vwo ghwovwo je vwẹ uphẹn kẹ nẹ ọ je rhoma dia ovie. Manasse ru oborẹ ẹgba rọyen muru eje ro se vwo djephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ re. w21.10 4 ¶10-11

Akuila vẹ Prisila yanjẹ asan rẹ ayen nabọ riẹn jovwo re na vwo, ayen cha guọnọ asan ọfa rẹ ayan cha dia, je guọnọ oborẹ ayen sa vwọ ton ekiẹchuọ rẹ ebọkpọn eruo rayen na phiyọ vwẹ asan kpokpọ rẹ ayen cha kua ra na. Vwẹ asan kpokpọ rẹ ayen kua ra na rọ dia Kọrẹnt, Prisila vẹ Akuila de kuomagbe iniọvo ukoko rehẹ oboyin ji nene ọyinkọn Pọl wiankugbe vwọ bọn ayen gan. Ukuko na, ayen da kua kpo ẹkuotọ ọfa ra ga vwẹ asan ra da guọnọ ukẹcha. (Iruo 18:​18-21; Rom 16:​3-5) A mrẹ vwo dje oka rẹ akpọ ayen yeri-in. Nonẹna aye gbe ọshare re rọvwọnre sa vwẹrokere Prisila vẹ Akuila vwo phi Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren rayen. Ọke ro me fo rẹ ayen vwọ ta ota kpahen oborẹ ayen cha vwọ tua yen, ọke rẹ ayen vwọ kọn phiyọ ohwohwo. Ayen da jẹ iroro kugbe ji yan mu oborẹ ayen vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova, kẹ ayen cha mrẹ obo ri Jihova cha chọn ayen uko wan vwẹ akpeyeren rayen.​—Aghwo. 4:12. w21.11 17 ¶11-12

Ọyen obo re ghanre re vwo ru nene odjekẹ ri Jihova re vwo muọghọ kẹ esẹ vẹ ini rẹ avwanre. Jokaphiyọ nẹ odjekẹ rọhẹ Livitikọs 19:3 re vwo muọghọ kẹ esẹ vẹ ini na vwomaphia vwẹ urhiẹn rọ vwọ kpahen eta nana: “Ovwan dia fuanfon kidie Mẹvwẹ Ọrovwohwo rẹ Ọghẹnẹ rẹ ovwan na pha fuanfon.” (Liv. 19:2) E de roro kpahen iji rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre nẹ e muọghọ kẹ esẹ vẹ ini rẹ avwanre na, ka sa nọ oma rẹ avwanre, ‘Mi muọghọ kẹ ọsẹ vẹ oni mẹ?’ Wo de roro nẹ wo ru obo ro fori nẹ wo ru jovwo vwẹ obuko-o, wo se brorhiẹn ru wo vwo ru yovwinphiyọ enẹna. Wo rhe che se wene obo re phia wanre-e, jẹ, wo se ru oborẹ ẹgba wẹn muru enẹna wẹ vẹ ayen vwọ ghwọrọ ọke kugbe ji bicha ayen. Wọ sa dẹ ekuakua rẹ ayen guọnọre vwọ kẹ ayen, chọn ayen uko vwo sikẹrẹ Jihova phiyọ ji phiuduphiyọ ayen awọ ọkieje. Wo de se ru ọtiọyen, kọyen wo ruẹ nene obo rehẹ Livitikọs 19:3. w21.12 4-5 ¶10-12

Ovie Devid ru imwemwu ra ghẹmrẹ. Kerẹ udje, ọ vẹ Batsheba gbe ọfanrhiẹn ọ da tobọ hwe ọshare rọyen. (2 Sam. 11:​2-4, 14, 15, 24) Oborẹ Devid ruru na so ọmiaovwẹ kẹ orua rọyen eje tobọ te eya rọyen efa. (2 Sam. 12:​10, 11) Vwẹ ọke ọfa, Devid je vwẹroso Jihova-a kidie o re kere isodje rẹ Izrẹl jẹ Jihova vuẹrẹ nẹ o ru ọtiọye-en. Die yen nẹ obuko ọnana rhe? Ihwo rẹ Izrẹl ri bun te omarẹ 70,000 yen ọga hweri! (2 Sam. 24:​1-4, 10-15) Wo rhe no nẹ Devid fo ohwo ri Jihova vwo ghovwo-o? Jihova niro ọtiọye-en. Ọ tẹnrovi evun-ẹfuọn ri Devid kugbe okurhẹriẹ ro nẹ otọ rẹ udu rọyen rhe. Fikirẹ ọtiọyena, Jihova da vwẹ oruchọ rọyen vwo ghovwo. Jihova riẹnre nẹ o vwo ẹguọnọ rọyen mamọ, o ji vwo owenvwe ro vwo ru obo ri yovwinrin. Oma rha vwerhen owẹ nẹ erhuvwu rẹ avwanre yen Ọghẹnẹ tẹnroviẹ?​—1 Ivie 9:4; 1 Ikun 29:​10, 17. w21.12 19 ¶11-13

Jesu dje erorokẹ phia vwọ kẹ ihwo rẹ oma rayen shechọ. Roro kpahen ovuẹ ro vwo rhe Jọn ro brẹ ihwo phiyame na: “Irhuẹro mrẹ orẹ, ikpono yanre, ihunvwoti e sivwi ayen, idierhọn nyẹmẹ, a rhọvwọ irivwi.” Fikirẹ emu rẹ igbevwunu rẹ Jesu ruru na, “ihwo na ejobi . . . de jiri Ọghẹnẹ.” (Luk 7:​20-22) Oma vwerhan egọghẹnẹ ayen vwọ vwẹrokere Jesu vwo dje erorokẹ phia vwọ kẹ ihwo rẹ oma rayen shechọ. Ọtiọyena, e jẹ avwanre dje uruemuesiri vẹ erorokẹ phia ji chirakon rẹ ayen. Vwọrẹ uyota, Jihova je re kẹ avwanre ẹgba re vwo ru emu rẹ igbevwunu kirobo rẹ Jesu ruru-u. Avwanre vwo uphẹn re vwo ghwoghwo kẹ ihwo ri rhuẹro vẹ e re riẹn uyota na-a iyẹnrẹn esiri ro shekpahen iparadaisi rẹ ihwo de che vwo omakpokpọ ji vwo uvi rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova. (Luk 4:18) Iyẹnrẹn esiri nana muẹ ihwo buebun vwọ vwẹ ujiri kẹ Ọghẹnẹ re. w21.12 9 ¶5

Jems mu uyono rọyen na kpahen Baibol na. Ọ chọn otu re kerhọ rọyen uko vwọ riẹn nẹ Jihova brẹba vwọ kẹ ihwo ri fuevun vwọ kẹ kerẹ Job. Jems nabọ ru uyono rọyen lọhọ rere ihwo na se vwo vwo ẹruọ rọyen. Ọtiọyena, ọ da ghwa urinrin rhe odẹ ri Jihova ukperẹ oma rọyen. Obo re yono no rhe: Ru uyono wẹn lọhọ rere wo ji muo kpahen Ota rẹ Ọghẹnẹ. Ọ dia e vwo dje kẹ ihwo nẹ a riẹn emu buebun yen mu avwanre vwo yono aye-en, ukperẹ ọtiọyen e vwo dje kẹ ayen oborẹ Jihova riẹnre kugbe obo rọ davwerhọn rayen te. (Rom 11:33) E se ru ọtiọyen ọ da dianẹ e mu uyono avwanre kpahen Baibol na ọkieje. Kerẹ udje, ukperẹ a vwọ vuẹ ihwo ra vwẹ Baibol yono obo re che ru ọ da dianẹ avwanre yehẹ ẹdia rẹ ayen hepha, e jẹ a chọn ayen uko vwo yono nẹ udje rẹ ihwo evo vwẹ Baibol na ji vwo oka rẹ ẹro ri Jihova vwo ni emu ji vwo no. Ọke yena re, kẹ ayen se vwo owenvwe rẹ ayen vwọ vwẹ ujiri rhe Jihova ukperẹ avwanre. w22.01 11 ¶9-10

Ọghẹnẹ guọnọre nẹ avwanre ru vrẹ e di vwo jẹ ihwo efa oma ẹwan. Ravwọ guọnọ erivẹ rẹ avwanre kerẹ omaobọ, obo ri fori siẹre avwanre da guọnọ ru obo re vwerhan Ọghẹnẹ oma. Vwo oniso rẹ oborẹ Jesu karunumu ọghanrovwẹn rẹ iji rọhẹ Livitikọs 19:18. O vwo ọkiọvo rẹ ohwo ri Farisi vwọ nọ Jesu: “Ọ vọ re ma rho vwẹ evun rẹ irhi na?” Jesu da kpahen kẹ nẹ “urhi rẹsosuọ kugbe ọ rọ marho” na yen, e vwo vwo ẹguọnọ ri Jihova vẹ udu rẹ avwanre ejobi, ẹwẹn rẹ avwanre ejobi kugbe iroro rẹ avwanre ejobi. Jesu da je ta ota kpahen obo rehẹ Livitikọs 19:18 rọ vwọ ta: “Ọ ro chekọ je họhọ ọnana, guọnọ ọrivẹ wẹn kirobo wọ guọnọ oma wẹn.” (Mat. 22:​35-40) Idjerhe buebun herọ re se vwo dje ẹguọnọ kẹ irivẹ rẹ avwanre. Idjerhe ọvo yen avwanre vwọ reyọ obo rehẹ Livitikọs 19:18 vwo ruiruo. Ọ da ta: “Wa reihri-i eyẹ we phi ota rẹ emọ rẹ ihwo rẹ ovwan phihọ evu-un.” w21.12 10-11 ¶11-13

Jesu da rionbọ phia vwọ kparọ, o de sivwin ọyinkọn Pita. Ọ ghanre mamọ ra vwọ mrẹvughe nẹ ọmọke rẹ Pita vwọ tẹnrovi Jesu na yen ọ sa vwọ yan vwẹ enu rẹ abadi rọ họnra na. Ẹkẹvuọvo, ghwe vwo nẹ ọke rọ vwọ tẹnrovi ogiribo na nu, oshọ de rhi muo, ko divwẹn. (Mat. 14:​24-31) E se yono nẹ udje ri Pita rhe. Ọke rẹ Pita vwo wontọ nẹ okọ na, o rhẹro rọyen nẹ emu ọvo che mu ẹwẹn rọyen vwo nẹ oborẹ ọyen tẹnrovi ọyen de divwi-in. Ọ guọnọ yan vwẹ enu rẹ ame na rhi te asan rẹ onini rọyen hepha. Ẹkẹvuọvo, ẹwẹn rọyen bo vwo nẹ obo rọ tẹnrovi na. Vwọrẹ uyota, avwanre cha sa yan vwẹ enu rẹ ame-e, jẹ avwanre hirharokuẹ ẹdia sansan re sa davwen esegbuyota rẹ avwanre ni. A rha tẹnrovi Jihova vẹ ive rọye-en, esegbuyota rẹ avwanre se dogho, e se she divwin fikirẹ ẹnwan. O toro oka rẹ ebẹnbẹn rẹ avwanre hirharokuẹ vwẹ akpeyere-en, ofori nẹ a tẹnrovi Jihova vẹ ẹgba ro vwori rọ sa vwọ chọn avwanre uko. w21.12 17-18 ¶6-7

Ẹrhovwo, eyono kugbe eroro kodo eyen ẹbẹre ọvo rẹ ẹga rẹ avwanre. A da nẹrhovwo, je nene ọsẹ rẹ avwanre rọ nabọ vwo ẹguọnọ rẹ avwanre rọhẹ obodjuvwu na ta ota kuẹgbe. E de yono Baibol na, je yono mie Ọghẹnẹ rọ dia ohwo rọ ma ghwanre kparobọ. (Isẹ 2:​1-5) E de roro kokodo ọyena mudiaphiyọ nẹ a fuẹrẹn iruemu iyoyovwin ri Jihova kugbe ọhọre rọyen kpahen ihworakpọ eje kugbe obo ri vwo shekpahen avwanre. Ọnana yen idjerhe ro me yovwin ra sa vwọ reyọ ọke rẹ avwanre vwo ruiruo. Ẹkẹvuọvo, die yen sa chọn avwanre uko vwo ru ọtiọyen? Ọ da dia obo wo se ru, guọnọ asan rọ fọre riẹin. Roro kpahen udje ri Jesu. Tavwen ọ ke ton iruo rẹ aghwoghwo rọyen phiyọ vwẹ otọrakpọ na, ọ da ghwọrọ ẹdẹ ujuvẹ vwẹ aton. (Luk 4:​1, 2) Jesu nẹrhovwo rhe Jihova ji roro kpahen oborẹ ọhọre rẹ Ọsẹ rọyen vwo shekpahen ọyen vwẹ aton rọ fọre riẹin na. Ọnana ro ruru na muegbe rọyen hẹrhẹ edavwini ro che rhiẹromrẹ kẹrẹkpẹ. w22.01 27-28 ¶7-8

Ọkpako yẹrẹ oniọvo ro tedje sa vuẹ avwanre asan ro fori nẹ a wian kpahen. Ohwo se vwo ẹguọnọ rẹ avwanre te ẹdia ọ me reyọ uchebro ri Baibol vwọ kẹ avwanre, e je a kerhọ kẹ obo rọ cha ta, a me je reyọ vwo ruiruo. Vwọrẹ uyota, a sa mrẹ bẹnbẹn e vwo rhiabọreyọ uchebro ọsoso je reyọ vwo ruiruo. Ivun se miovwo avwanre dede. Diesorọ? Dede nẹ a riẹnre nẹ a gbare-e, jẹ avwanre sa mrẹ bẹnbẹn e vwo rhiabọreyọ uchebro ọke ra da vuẹ avwanre kpahen asan re de ru chọ. (Aghwo. 7:9) Ọnana me nẹrhẹ e guomariase. Ọkievo e se no nẹ a guọnọ uchebro na-a yẹrẹ obo ra reyọ vwọphia wan je avwanre-e. Ọnana me nẹrhẹ a vwẹ ohwo rọ vwẹ uchebro na phia na vwo guẹdjọ, ji roro nẹ: ‘Ẹgba vọ yen o vwori rọ vwọ vwẹ uchebro kẹ vwẹ? O ji vwo eroma rọyen!’ Ukuotọ rọyen, avwanre de no nẹ uchebro na je avwanre-e, a me fa she ji bru ohwo ọfa ra re rorori nẹ ọ sa vwẹ uchebro ro shephiyọ ọhọre rẹ avwanre vwọ kẹ avwanre. w22.02 8-9 ¶2-4

Ọ je sa dianẹ e che hirharoku ebẹnbẹn evo vwẹ akpọ kpokpọ na re cha davwen ẹroẹvwọsuọ re vwo kpahen oborẹ Jihova ruẹ erọnvwọn wan ni? Roro kpahen udje rẹ obo re phiare ọmọke krẹn e ghwe vwo siobọnu ihwo rẹ Izrẹl vwo nẹ eviẹn vwẹ ẹkuotọ rẹ Ijipt nu. Evo vwẹ usun rayen ki brenu kidie ayen rhoma roro kpahen emu rẹ ayen ria jovwo vwẹ Ijipt, ẹro okueku kọyen ayen vwo nẹ imana rẹ Jihova vwọ kẹ ayen na. (Ukeri 11:​4-6; 21:5) E ji se vwo oka rẹ iroro ọtiọyena ọke rẹ ukpokpogho rode na de rhi vwoba nu? A ghwa riẹn oborẹ owian re che ru vwo ru akpọ na fon ji ruo phiyọ iparadaisi cha dia-a. Ọ sa dianẹ ọ dia ọmọrhiẹ owian yen a cha wian vwẹ ọke yena-a, ọ je sa dianẹ akpeyeren je cha ghwa sa dia lọlọhọ vwẹ ẹsosuọ-ọ. Avwanre che brenu kpahen oborẹ Jihova cha vwọ kẹ avwanre vwẹ ọke yena? Emuọvo ro muẹro kọna: E de vwo ọdavwaro kpahen oborẹ Jihova vwọ kẹ avwanre enẹna, ọnana cha nẹrhẹ ọdavwaro re che vwo kpahen oborẹ ọ cha vwọ kẹ avwanre vwẹ ọke yena ganphiyọ. w22.02 7 ¶18-19

Vwẹ aroẹmrẹ rọhẹ Zekaraya 8:​23, eta na “ohwo ri Ju” kugbe “ovwan” shekpahen ẹko rẹ ihwo vuọvo na re dia uchekotọ rẹ ihwo ra jẹreyọ na. (Rom 2:​28, 29) “Eshare ihwe ri che nẹ ẹgborho rẹ ephẹrẹ kephẹrẹ rhe” na mudiaphiyọ igodẹ efa na. Ayen cha “yọnre,” kọyen ayen che tinkamuẹ ihwo ra jẹreyọ na ji kuomakugbe ayen vwẹ ẹga rẹ uyota. Vwẹ idjerhe vuọvo na, vwẹ orugba rẹ aroẹmrẹ rọhẹ Izikiẹl 37:​15-19, 24,25, Jihova de ruo rere igodẹ efa na vẹ ihwo ra jẹreyọ na sa vwọ wian kugbe kpẹkpẹkpẹ. Aroẹmrẹ na djunute ubiurhe ivẹ. Ihwo ri vwo iphiẹrophiyọ ayen vwo kpo odjuvwu pha kerẹ “ubiurhe ri Juda” (uvwiẹ nana yen ivie ri Izrẹl nẹ cha), ihwo ri rhe vwo iphiẹrophiyọ re vwọ dia otọrakpọ na pha kerẹ “ubiurhe rẹ Ifrem.” Jihova che ku ẹko ri ihwo ivẹ nana kugbe rere ayen vwọ dia “ubiurhe ọvuọvo.” Ọnana mudiaphiyọ nẹ ayen ga kuẹgbe vwẹ otọ rẹ Ovie rayen, Jesu Kristi.​—Jọn 10:16. w22.01 22 ¶9-10

Jesu ta ota kpahen ihwo ri ruẹ ẹse vwọ kẹ ivwiogbere ẹkẹvuọvo kẹ ayen rhoma hworo ukpokpo rọyen rere ihwo efa vwọ riẹn oborẹ ayen ruru na. Dede nẹ obo ri yovwinrin yen ayen ruru, jẹ, oma vwerhen Jihova kpahọ-ọn. (Mat. 6:​2-4) A cha sa dia ohwo ro vwo uvi rẹ uruemu rẹ uyoyovwin siẹrẹ ọ da dianẹ erere romobọ yen mu avwanre vwo ruẹ erhuvwu-u. Ọtiọyena wọ sa nọ oma wẹn: ‘Me de riẹn obo ri yovwinrin ro fori nẹ mi ru gbanẹ mi ji ruo nene obo ro fori nẹ e ruo nene? Die yen mu vwe vwo ruẹ obo ri yovwinrin?’ Jihova ruẹ obo rọ tare, ẹwẹn ọfuanfon rọyen na yen o vwo ruẹ obo rọ tare gba. (Jẹn. 1:2) Ọtiọyena, ẹbẹre sansan rẹ omamọ rẹ ẹwẹn ọfuanfon na se mu avwanre vwo ru obo ri fori. Kerẹ udje, odibo Jems de si: ‘Esegbuyota ro vwo iruo-o ghwure.’ (Jems 2:26) Ọtiọyen ẹbẹre sansan rẹ omamọ re ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ na je hepha. Kọke kọke rẹ avwanre de dje iruemu na phia, jẹ avwanre djephia nẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ na ghene chọn avwanre uko. w22.03 11-12 ¶14-16

Ọ sa dianẹ avwanre ga Jihova ọkieje je chọn ihwo buebun uko, ẹkẹvuọvo, ọyinkọn Pita guọnọre nẹ Inenikristi eje ru emu ọghanghanre ọvo. Tavwen ọ ke vuẹ avwanre nẹ a dia fuanfon vwọrẹ uruemu, ọ da ta: “Gba vwẹ umuamwa mu udu wẹn.” (1 Pita 1:13) Die yen ewian nana churobọsi? Pita tare nẹ Inenikristi ra jẹreyọ na che “dje iruo rẹ igbunu rẹ ohwo ro se” ayen na phia. (1 Pita 2:9) Vwọrẹ uyota, ọyen obo re ghanre Inenikristi eje nonẹna vwo vwobọ vwẹ iruo ọghanghanre nana rọ cha ghwa erhuvwu vwo rhe ihwo buebun na. Ọna uphẹn rẹ oghẹresan re vwori ri Jihova vwọ sane avwanre kerẹ ihwo re fonro ri ji vwo oruru re vwo ghwoghwo ji yono ihwo! (Mak 13:10) A da davwẹngba vwo ru ọtiọyen, je djephia nẹ e vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ, ji te irivẹ rẹ avwanre. Ọtiọyena ke se djephia nẹ a guọnọ “fon” vwẹ iruemu rẹ avwanre eje. w21.12 13 ¶18

Ọyinkọn Pọl vwẹ ẹro abavo vwo nẹ iniọvo na. Ọ riẹnre nẹ obo rẹ ayen ruru na chọre, ọ dia ọyen ayen vwọ dia erharhe rẹ ihwo-o. O vwo ẹguọnọ rẹ iniọvo na, ọnana da nẹrhẹ ọ tẹnrovi omamọ rẹ uruemu rayen. Ayen da mrẹ bẹnbẹn rẹ ayen vwo ru erhuvwu, ko ghwe no nẹ ayen guọnọ ru obo ri yovwinrin ẹkẹvuọvo ayen guọnọ ukẹcha. Roro kpahen oborẹ Pọl vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo eya ivẹ rehẹ ukoko ri Filipae. (Fil. 4:​1-3) Eyudia kugbe Sintiki vwẹ uphẹn kẹ ẹghwọ nẹ ọ ro uvwre rayen, ọnana da nẹrhẹ ayen hẹriẹ oma je fan ugbeyan. Pọl djoma ku ayen yẹrẹ vwẹ ayen guẹdjọ-ọ; ọ da tẹnrovi asan rẹ ayen de ru yovwin. Iniọvo eya nana ivẹ na fuevun ga Jihova ọke grongron cha re. Pọl riẹnre nẹ Jihova vwo ẹguọnọ rayen. Fikirẹ ẹro ri Pọl vwo nẹ iniọvo nana ivẹ na, ọ da vwẹ uchebro kẹ ayen nẹ ayen rhuẹrẹ phiyọ vwọrẹ ufuoma. Kidie nẹ Pọl tẹnroviẹ erhuvwu rẹ ihwo efa, ọnana da nẹrhẹ nẹ ọ sẹro aghọghọ vẹ oyerinkugbe rẹ ọ vẹ iniọvo na gbe vwo. w22.03 30 ¶16-18

Ufuoma ri Jihova cha nẹrhẹ ẹwẹn rẹ avwanre dia dọe je nẹrhẹ e roro emu fiotọ. Roro kpahen oborẹ ọnana rugba wan vwẹ oma rẹ oniọvo aye Luz. Ọ da ta: “Ọkieje me vwọ mrẹ oma mẹ vwẹ ẹdia ọruvwohwo, ọtiọyena ki mi roro nẹ Jihova vwo ẹguọnọ mẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo, iroro ọtiọyena da ghwa rhe, ke me vuẹ Jihova oborẹ oma ru vwe. Ẹrhovwo chọn vwẹ uko vwo yerin ghene ebẹnbẹn nana.” Kirobo oniọvo na rhiẹromrẹ na, ẹrhovwo sa kẹ avwanre ufuoma. (Fil. 4:​6, 7) Avwanre riẹnre nẹ Jihova vẹ Jesu che bicha avwanre ọke rẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu. A kpuriẹnphiyọ avwanre oma re vwo ghwoghwo ji yono vẹ erorokẹ kidie Jihova Ọghẹnẹ kugbe Jesu kristi dje uruemu oyoyovwin nana phia. Ọ jẹ kẹ avwanre onẹrhẹvwe ra vwọ riẹn nẹ Jihova vẹ Ọmọ rọyen ọghanghanre na riẹn asan re de shekpotọ ayen ji muegbe ayen vwọ chọn avwanre uko vwo chirakon. Avwanre rhẹro rẹ ẹdẹ ri Jihova che vwo “ririe ameoviẹ nẹ ẹro” rẹ avwanre!​—Ẹvwọ. 21:4. w22.01 15 ¶7; 19 ¶19-20

Jesu djunute anurhoro ivẹ ra wan ruẹ idjerhe ivẹ re fẹnẹre, re dia idjerhe ọ “hẹhẹre” kugbe idjerhe ọ “hwahwa”. (Mat. 7:14) Idjerhe rẹ erha herọ-ọ. Ko fori nẹ a jẹ idjerhe a cha wan enẹna. Ọnana yen orhiẹn rọ ma ghanre kparobọ kidie ọyen se djephia sẹ avwanre che vwo arhọ ri bẹdẹ na. Idjerhe ọ “hẹhẹre” na titiri mamọ kidie ebẹnbẹn herọ vwẹ idjerhe yena-a. Ọ da ohwo mamọ nẹ ihwo buebun jẹ ojẹ rẹ ayen vwọ yan vwẹ idjerhe yena. Ayen riẹnre nẹ Idẹbono yen si ihwo rere ayen vwọ yan vwẹ idjerhe nana-a, ayen je riẹn nẹ ughwu yehẹ oba rẹ idjerhe na-a. (1 Kọr. 6:​9, 10; 1 Jọn 5:19) Vwọ fẹnẹ idjerhe ọ “hẹhẹre” na, idjerhe o chekọ na pha “hwahwa,” Jesu je tanẹ imihwo krẹn yen sa guọnọ mrẹ. Diesorọ? Jokaphiyọ owọrota rọ vwọ kpahọn, Jesu vwo orhọ-esio vwọ kẹ idibo rọyen kpahen emraro refian.​—Mat. 7:15. w21.12 22-23 ¶3-5