December

Onotu ọvo ro nẹ Etiopia rhe na ghini muegbe ro vwo bromaphiyame? Jokaphiyọ ne: Ọshare rẹ Etiopia na kpo “Jerusalẹm jovwo” kpo ẹga. (Iru 8:27) Eriyina o muẹro nẹ ọshare na ọyen ohwo ro kurhẹriẹ kpo ẹga ri Ju. Aphro herọ-ọ nẹ o yono kpahen Jihova vwẹ ẹbẹre ra vwẹ Hibru si vwẹ Isiesi Ọfuanfon na. Dedena, o ji vwo owenvwe ro vwo yono kpobarophiyọ. Vwọrẹ uyota, Filip mrẹ ọshare na ro se ukpirhin ọbe rẹ ọmraro Aizaya siri. (Iru 8:28) Ọ je guọnọ yono kpobarophiyọ. Ọ yan ugbo oshesheri nẹ Etiopia kpo uwevwin rẹ ẹga na vwẹ Jerusalẹm rere ọ sa vwọ vwẹ ẹga kẹ Jihova. Ohwo rẹ Etiopia na yono uyota eghanghanre rọ je rhe riẹn jovwo-o vwo mie Filip, ọvo usun rayen yen obo re se vwo vughe Mesaya na. (Iru 8:​34, 35) Ẹguọnọ ro vwo kpahen Jihova vẹ Ọmọ rọyen kọ rhe ganphiyọ. Ọnana de mu vwo brorhiẹn ro wene akpeyeren rọyen je nerhẹ o bromaphiyame kerẹ Onenikristi. Rọ vwọ mrẹ nẹ ọshare na muegbe, Filip de brophiyame. w23.03 8-9 ¶3-6

E che se ru obo re vwerhen Jihova oma siẹrẹ a rha ta uyota-a. (Isẹ 6:​16, 17) Dede nẹ ihwo buebun nonẹna no nẹ efian ẹvwọrọn fiemu ọvo-o, avwanre kẹnoma kẹ kidie Jihova tare nẹ ọ chọre. (Un 15:​1, 2.) Vwọrẹ uyota, avwanre kẹnoma kẹ efian rẹ arogba, ẹkẹvuọvo o ji fo nẹ a kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ ta eta ibribro ọ me nẹrhẹ ihwo jẹ uyota rẹ ota na ẹriẹn. E jẹ avwanre je kẹnoma ke iguegun. (Isẹ 25:23; 2Tẹ 3:11) Wo de ghwe noso nẹ ota na hirhephiyọ iguegun re, gba rhẹriẹ ota na kpo ọ rẹ ọbọngan. Ọ vwọ dianẹ avwanre yerẹn vwẹ akpọ rẹ eta ebrabra vọnre na, e jẹ a davwẹngba rere eta avwanre sa vwọ ghwa ujiri rhe Jihova. O che bruba kẹ avwanre siẹrẹ a da davwẹngba vwọ reyọ eta avwanre vwo ruiruo vwẹ idjerhe ro fori vwẹ iruo aghwoghwo na, vwẹ uyono, kugbe e de nene ihwo ta ota kuẹgbe. Ọke a da rhe ghwọrọ eyeren umwemwu nana nu, ọ rha cha bẹn a vwọ reyọ eta avwanre vwo brọghọ phiyọ Jihova oma-a.​—Jud 15. w22.04 9 ¶18-20

E de roro kpahen oborẹ Jihova vẹ Jesu vwo ẹguọnọ rẹ avwanre te, ọ nẹrhẹ avwanre rhoma vwo ẹguọnọ rayen. (1Jọ 4:10) Ẹguọnọ re vwo kpahen ayen cha tobọ ganphiyọ siẹrẹ a da mrẹvughe nẹ Jesu ghwu kẹ avwanre komobọ. Ọyinkọn Pọl mrẹ ọnana vughe ji dje ọdavwaro rọyen phia ọke ro vwo si rhe ihwo ri Galesha, rọ vwọ tanẹ, “Ọmọ rẹ Ọghẹnẹ . . . guọnọ ovwẹ rọ da vwẹ oma rọye kẹ vwẹ.” (Ga 2:20) Fikirẹ izobo rẹ ọtanhirhe na, Jihova si we te oma rere wọ sa vwọ dia ugbeyan rọyen. (Jọ 6:44) Oma vwerhen owẹ nẹ Jihova mrẹ obo ri yovwinrin vwẹ oma wẹn je hwosa rọ rho kparobọ rere wọ sa vwọ dia ugbeyan rọyen? Ọnana nẹrhẹ ẹguọnọ ru wo vwo kpahen Jihova vẹ Jesu ganphiyọ? Ofori nẹ a nọ oma rẹ avwanre, ‘Die yen ẹguọnọ yena che mu vwe vwo ru?’ Ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Ọghẹnẹ vẹ Kristi mu avwanre vwo dje ẹguọnọ kẹ ihwo efa.​—2Kọ 5:​14, 15; 6:​1, 2. w23.01 28 ¶6-7

Baibol na ọyen orọnvwọn ọghanghanre ọvo rẹ Jihova vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rọyen vwo “ku evun gbe ọvo vwọ ga.” Jihova ruru siẹ ẹbẹre sansan ri Baibol na vwẹ idjerhe rẹ ihwo re vwomakpotọ ọvo se vwo vwo ẹruọ rọyen. (Lu 10:21) Kasan kasan yen ihwo de se Baibol na. Ihwo re vwomakpotọ ọvo yen se vwo ẹruọ je reyọ obo rọ tare vwo ruiruo. (2Kọ 3:​15, 16) Avwanre je mrẹ aghwanre ri Jihova vwẹ Baibol na. Jihova reyọ Baibol na vwo yono avwanre kerẹ ẹko ọvo-o, o ji vwo yono je vwẹ uchebro kẹ avwanre ohwo ọvuọvo. Avwanre eje sa mrẹ oborẹ Jihova vwo ọdavwẹ avwanre ohwo ọvuọvo te siẹrẹ e de se Ota rọyen. (Aiz 30:21) Brabọ yen wo mu Baibol na ji se ẹkpo rọ họhọre nẹ e siri fiki wẹ? E si Baibol na, rere iduduru rẹ ihwo buebun se vwo vwo ẹruọ rọyen. Kẹ mavọ yẹn ọbe nana se vwo vwo evuẹ ri fo aruọke ri ji shekpahen ọdavwẹ rẹ ohwo ọvuọvo? Ọ sa dia ọtiọyen kidie obọ rẹ Ọghẹnẹ rọ dia ohwo ro me vwo aghwanre yen Baibol na nurhe.​—2Ti 3:​16, 17. w23.02 4-5 ¶8-10

Kerẹ Inenikristi ruyota, avwanre vwo ẹguọnọ ri Jihova mamọ. Avwanre guọnọ ru oborẹ ẹgba rẹ avwanre muru eje vwẹ ẹga rọyen. A da ghene guọnọ ru oborẹ ẹgba rẹ avwanre muru dẹn vwọ kẹ Jihova, ofori nẹ e vwo oboravwọtua vwẹ ẹga rọyen kerẹ e vwo yono oma phiyọ omamọ rẹ iruemu rẹ Onenikristi, e vwo yono uvi rẹ iruo rẹ obọ, kugbe a vwọ guọnọ idjerhe sansan ra sa vwọ chọn ihwo efa uko. Diesorọ o vwo fo a vwọ yan obaro vwẹ ẹga ri Jihova? Ẹsosuọ, avwanre guọnọ ru obo re vwerhen Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obodjuvwu oma. Ọ vwerhen Jihova oma ọ da mrẹ nẹ avwanre reyọ ona vẹ ẹgba rẹ avwanre vwo ruiruo vọnvọn vwẹ ẹga rọyen. Vwọba, avwanre guọnọ ru yovwinphiyọ vwẹ ẹga ri Jihova rere avwanre sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo rẹ avwanre vrẹ obo ri jovwo. (1Tẹ 4: 9, 10) O toro ikpe rẹ avwanre ga Jihova cha re-e, avwanre eje ji se ru yovwinphiyọ vwẹ ẹga rọyen. w22.04 22 ¶1-2

O rhe che kri-i isun rẹ akpọ na ke cha vwọso Babilọn Rode na, rọ dia okugbe rẹ ẹga efian eje. Ọnana da ghwa vwomaphia, jẹ ukpokpogho rode na tonphiyọ re. Ẹvwọsua na cha nẹrhẹ ihwo buebun rhe vwomaba ẹga ri Jihova? Ẹjo. Ukperẹ ọtiọyen, Ẹvwọphia uyovwin 6 tare nẹ vwẹ ọke ọgangan yena, ihwo re ga Jihova-a ke cha guọnọ ochọnvwe vwo nẹ obọ rẹ ihwo ri suẹn kugbe ineki ride rẹ akpọ na rhe, re vwo dje igbenu. Ọ vwọ dianẹ ihwo yena senre nẹ ayen che bicha Uvie rẹ Ọghẹnẹ na-a, Jihova kọ cha reyọ ayen phiyọ ihwo re vwọsua. (Lu 11:23; Ẹvw 6:​15-17) Vwọrẹ uyota, ofẹnẹ rode yen a cha mrẹ vwẹ omarẹ idibo ri Jihova vwẹ ọke ọgangan rẹ ukpokpogho na. Ayen ọvo yen ẹko rẹ ihwo vwẹ otọrakpọ na re vwẹ ẹga kẹ Jihova Ọghẹnẹ re je cha rhọnvwe bicha “eranvwe” na-a.​—Ẹvw 13:​14-17. w22.05 16-17 ¶8-9

Ọ dia “iyẹnrẹesiri” rẹ Uvie na ọvo yen ovuẹ rẹ ihwo Ọghẹnẹ che ghwoghwo-o. (Mt 24:14) O ji fo nẹ ayen bicha iruo rẹ emekashe na ruẹ ra ta ota kpahen vwẹ Ẹvwọphia uyovwin 8 fiẹ 10. Emekashe na ghwoghwo okpetu sansan ri che te ihwo re sen Uvie rẹ Ọghẹnẹ oma. Ọtiọyena, Iseri ri Jihova ji ghwoghwo ovuẹ ẹdjọeguo re vwo dje “ibiosio rẹ erhanre,” re ta ota kpahen ẹdjọeguo rẹ Ọghẹnẹ ro shekpahen ẹbẹre sansan rẹ akpọ rẹ Idẹbono na. (Ẹvw 8:​7, 13) O fori nẹ ihwo riẹn nẹ oba na sikẹre re rere ayen se vwo ru ewene ra guọnọre ji sivwinrhọ vrabọ rẹ ẹdẹ rẹ ophu ri Jihova. (Zẹf 2:​2, 3) Jẹ, ovuẹ nana ghwe titi-i. Ọ guọnọ uduefiogbere e ki se ghwoghwo. Vwẹ ọke rẹ ukpokpogho rode na, ovuẹ rẹ ẹdjọeguo rọ koba na che mwenu, ọ cha nẹrhẹ ivun miovwo ihwo mamọ.​—Ẹvw 16:21. w22.05 7 ¶18-19

Roro kpahen Inenikristi re rọvwọnre re guọnọ vwiẹ emọ. Vwẹ ikpe evo rhire na, ọ sa dianẹ ayen kerhọn vwọ kẹ iyovwinreta sansan ri shekpahen oborẹ a yọnrọn emọ wan. Jẹ, enẹna eta yena cha dia obo re pha ghanghanre vwọ kẹ ayen. Kidie ayen che vwiẹ emọ romobọ rayen rẹ ayen cha yọnre ghwanre. Ọnana dia ọmọrhiẹ oghwa-a! Vwọrẹ uyota, ẹdia rẹ akpeyeren rẹ ohwo de wene, ẹkpo ri Baibol na evo ke dia ghanghanre vwọ kẹ avwanre. Ọnana yen orọnvwọn ọvo rọ sorọ ihwo re ga Jihova vwo se Baibol na, kirobo ra vuẹ ivie rẹ Izrẹl nẹ ayen ru rere ayen roro kokodo vwọ kpahen ayen vwẹ ‘ẹdẹ rẹ akpọ rayen ejobi.’ (Urh 17:19) Emiọvwọn, uphẹn ọghanghanre ọvo ovwan vwori kerẹ Inenikristi, ọyen ovwan vwo yono emọ rẹ ovwan kpahen Jihova. Ẹkẹvuọvo, ọ dia ọ ra de vwọ vuẹ ayen kpahen Ọghẹnẹ ọvo-o. Ofori nẹ wọ chọn ayen uko vwo vwo ẹguọnọ rọyen mamọ. w22.05 26 ¶2-3

A de vwọ viẹ idiekpọvwẹ fikirẹ oka rẹ akpọ re ke yerin yẹrẹ obo re ruchọ teri-i. Ofori nẹ e muegbe re vwo wene oka rẹ akpọ re ke yerin na je kẹnoma kẹ oruchọ na. Emu ọghanghanre ọvo rẹ Jihova fuẹrẹn ọke ro de brorhiẹn sẹ o che vwo ghovwo ohwo yen ewene. Ewene mudiaphiyọ “re vwo gbobọnyẹ umiovwo re ruẹ jovwo.” Kọyen a sa tanẹ, ohwo na che siobọnu obo re brare ro ruẹ jovwo, o mi yeren akpọ vwo nene oborẹ Jihova guọnọre. (Aiz 55:7) Ohwo na che wene iroro rọyen rere ọ vwọ vwẹ uphẹn kẹ Jihova nẹ o sun akpeyeren rọyen. (Ro 12:2; Ẹf 4:23) Ofori nẹ o vwo owenvwe ro vwo gbobọnyẹ iroro vẹ iruemu re chọre ro vwobọ vwọ jovwo. (Kọl 3:​7-9) Vwọrẹ uyota, esegbuyota re vwo kpahen izobo ri Kristi yen emu ọvo kiriguo rọ nẹrhẹ Jihova vwo ghovwo avwanre, ọyen je hworhẹ avwanre fuan vwo nẹ imwemwu. Jihova che vwo ghovwo avwanre fikirẹ izobo yena siẹrẹ ọ da mrẹ nẹ a ghene davwẹngba re vwo wene oka rẹ ohwo rẹ avwanre hepha jovwo.​—1Jọ 1:7. w22.06 6 ¶16-17

Ghwe vwo nẹ ọke rẹ Adam vẹ Ivi vwo gbevwọso Jihova, yen ihworakpọ vwọ so okpetu vwọ kẹ ohwohwo. (Agh 8:9) Kerẹ udje, ihworakpọ shenyẹ ihwo rẹ ayen suẹn, inogbozighi ruẹ obo re brare, emọ rẹ isikuru shenyẹ ohwohwo, ihwo evo tobọ gboja kẹ ihwo rẹ orua rayen brabra. A gbe ta rẹ ihworakpọ vwo djoshọ rẹ ohwohwo! Siẹrẹ a da djoshọ rẹ ihworakpọ, idjerhe vọ yen Eshu vwọ tẹnroviẹ ọyena vwọ davwen avwanre nẹ? Eshu davwẹngba rọ vwọ reyọ oshọ rẹ ihworakpọ vwọ gba avwanre vwo vwo ẹwẹn ra vwọ dobọ rẹ iruo rẹ aghwoghwo na ji. Eshu reyọ ihwo ri suẹn vwo mukpahen avwanre je dobọ rẹ iruo rẹ avwanre ji re. (Lu 21:12) Nonẹna, vwẹ akpọ rẹ Eshu nana, ihwo buebun hrahra evuẹ efian kpahen Iseri ri Jihova. Ihwo ri se efian nana gbuyota sa vwẹ avwanre jehwẹ yẹrẹ tobọ mukpahen avwanre dede. (Mt 10:36) Ena rẹ Eshu nana gbe avwanre unu? Ẹjo, kakaka. Kidie rhanvwe ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ yen ọ vwọ reyọ ayen vwo ruiruo cha re.​—Iru 5:​27, 28, 40. w22.06 16 ¶10-11

Amono yen cha dia usun rẹ “ihwo buebu” ra cha rhẹriẹ phiyọ evwata na? Enana yen ihwo ra rhọvwọn nushi rhe kugbe ihwo ri sivwinrhọ wan Amagidọn ji te emọ re che vwiẹ vwẹ akpọ kpokpọ na. Ihwo rehẹ otọrakpọ na eje cha dia ihwo re gbare vwẹ oba rẹ ẹgbukpe 1,000 na. Ofori nẹ avwanre karophiyọ nẹ a vwọ dia ohwo rọ gbare ko mudiaphiyọ nẹ e che ghwe vwo arhọ ri bẹdẹ-ẹ. Roro kpahen obo re phia kẹ Adam vẹ Ivi. Ayen gbare, ẹkẹvuọvo, o ji fo nẹ ayen nyupho rẹ Jihova Ọghẹnẹ tavwen uphẹn rẹ arhọ ri bẹdẹ ki se rhiephiyọ kẹ ayen. Jẹ, ọ da ohwo mamọ nẹ ayen se nyupho rọye-en. (Ro 5:12) Kidie nẹihwo rehẹ otọrakpọ na vwẹ oba rẹ ẹgbukpe 1,000 na rhe gbare, ayen eje re gbare na yen che bicha usuon rẹ Jihova bẹdẹ? Gbanẹ evo che ru kerẹ Adam vẹ Ivi re gbare jẹ ayen fuevu-un? Ofori nẹ a kpahenphiyọ enọ nana. w22.09 22-23 ¶12-14

Ọ bẹn wo vwo vwo imuẹro nẹ erọnvwọn che shephiyọ vwẹ obaro na fikirẹ obo re phia vwẹ akpọ na enẹna? Oyerinkugbe rọhẹ orua re dogho phiyọ. Ihworakpọ ke rhoma vẹn rua ozighi, urhuru, kugbe ophu ọgangan. Ihwo buebun mrẹ bẹnbẹn rẹ ayen vwọ vwẹroso ihwo ri suẹn. Ẹkẹvuọvo, obo re phia enẹna sa nẹrhẹ wo vwo imuẹro nẹ erọnvwọn che shephiyọ vwẹ obaro na. Diesorọ? Kidie ihwo ruẹ nene aroẹmrẹ ri Baibol na ro shekpahen “oba rẹ ẹdẹ na.” (2Ti 3:​1-5) Vwọ kẹ ohwo rọ ta uyota, orugba rẹ aroẹmrẹ nana cha bẹn vwọ kẹ evughe-e, kidie ọnana djerephia dẹn nẹ Jesu Kristi ton usuon phiyọ kerẹ Ovie rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ re. Jẹ, ọnana ghwa ọvo vwẹ usun rẹ aroẹmrẹ ri shekpahen Uvie na. Kirobo ra rhuẹrẹ ifoto ra bẹre ibribro phiyọ a sa vwọ nabọ vughe obo rehẹ evunrẹ ifoto na ye, ọtiọyen aroẹmrẹ nana eje vwo churobọ si ohwohwo je chọn avwanre uko vwo vughe asan rẹ avwanre hepha enẹna vwẹ ọrhuẹrẹphiyotọ ri Jihova. w22.07 2 ¶1-2

Rhanvwe ọke ọga ri COVID-19 akpọeje na vwọ tonphiyọ, ọyen a vwọ kẹ avwanre odjekẹ kpahen obo re ru uyono vẹ iruo rẹ aghwoghwo na wan. Ọ ghwọrọ ọke-e, avwanre da ton uyono eruo, isikoko vẹ eghwẹkoko phiyọ womarẹ itanẹti. Avwanre da je ton iruo rẹ aghwoghwo phiyọ womarẹ ifonu kugbe ileta esio. Jihova bruba ẹgbaẹdavwọn rẹ avwanre. Eghọn ukoko buebun niyẹnrẹn nẹ ighwoghwota rhoma bunphiyọ. Vwọrẹ uyota, ihwo buebun gbikun rẹ oborẹ ayen rhiẹromrẹ re sa bọn avwanre gan vwẹ uvwre rẹ ọke yena. Ihwo evo se roro nẹ ukoko na siẹ ufi rẹ eta ri shekpahen ọga akpọeje na gan nọ. Ọke buebun na yen avwanre vwo no sua nẹ odjekẹ ro nẹ obọ rẹ ukoko na cha vọnre vẹ aghwanre. Avwanre de roro kokodo kpahen oborẹ Jesu suẹn ihwo rọyen wan, avwanre ki se vwo imuẹro nẹ o vwo obo ri shecha rọ cha bẹrẹ odo-o, kidie Jihova vẹ Ọmọ rọyen che bicha avwanre.​—Hib 13:​5, 6. w22.07 13 ¶15-16

Vwọ vrẹ re vwo jiri Jihova vwẹ ẹrhovwo rẹ avwanre, avwanre je kpẹvwẹ fikirẹ erọnvwọn sansan rọ vwọ kẹ avwanre. Kerẹ udje, avwanre kpẹvwẹ fikirẹ idodo ri vwo ikọlọ sansan rẹ avwanre mrẹ, oka rẹ emu sansan ra riavwerhen rayen, kugbe oyerinkugbe ọkpẹkpẹkpẹ ra vẹ igbeyan vwori. Ọsẹ rẹ avwanre ro vwo ẹguọnọ na vwẹ enana eje vẹ efa vwọ kẹ avwanre rere oma vwọ vwerhen avwanre. (Un 104:​12-15, 24) Orọnvwọn ọfa rọ ma ghanre rọ nẹrhẹ avwanre kpẹvwẹ yen odjekẹ eje rọ vwọ kẹ avwanre kugbe iphiẹrophiyọ re vwori kpahen obaro na. A fobọ karophiyọ oborẹ Jihova ru kẹ avwanre a da kpẹvwẹ-ẹ. Die yen sa chọn wẹ uko vwọ karophiyọ? Wo se si erọnvwọn evo kiriguo ru wọ nokpẹn rọyen mie Jihova vwẹ ẹrhovwo phiyotọ, wo mi ji no nọke ra ruọke rere wọ mrẹ oborẹ Jihova kpahenphiyọ ayen wan. Je kpẹvwẹ vwẹ ẹrhovwo fikirẹ ukẹcha rọ vwọphia.​—Kọl 3:15. w22.07 22 ¶8-9

Avwanre riẹnre nẹ e di vwo yono kpahen uyota na ọvo teri-i. Uyota na se vwo fierere kẹ avwanre, ko fori nẹ e yeren akpọ nene, kọyen a reyọ obo re yonori vwo ruiruo vwẹ akpeyeren. E de se ru ọtiọyen, uyota na kọ sa kẹ avwanre uvi rẹ omavwerhovwẹn. (Jem 1:25) Mavọ yen o se vwo mu avwanre ẹro nẹ avwanre yeren akpọ nene uyota na? Oniọvo ọshare ọvo vwẹ iroroẹjẹ nana vwọphia nẹ ohwo sa fuẹrẹn oma rọyen ni rere ọ sa vwọ riẹn asan ro de ruẹ yovwẹn, vẹ asan ro de fo nẹ o de ru ewene. Ọyinkọn Pọl da ta: “Uche asan rẹ avwanre riẹn te na e gbe jẹ a yọnrọn ọyena gan.” (Fil 3:16) Di roro kpahen erere ro no cha siẹrẹ a da davwẹngba rẹ avwanre eje vwo “nene uyota na”! Ọ dia uyota na de nẹrhẹ avwanre di yeren omamọ akpọ ọvo-o, ẹkẹvuọvo ọ je nẹrhẹ e ruẹ obo re vwerhen Jihova vẹ iniọvo rẹ avwanre oma. (Isẹ 27:11; 3Jọ 4) Vwọrẹ uyota, ena yen erọnvwọn ri me yovwin kparobọ ri mu avwanre vwo vwo ẹguọnọ rẹ uyota na je reyọ obo re yonori vwo ruiruo vwẹ akpeyeren. w22.08 18-19 ¶16-18

Mavọ yen ekpako se vwo djephia nẹ ayen vwo ẹguọnọ rẹ Jihova vẹ Jesu? Idjerhe ọvo rọ ghanre yen ayen vwọ vwẹrote igegede ri Jesu. (1Pi 5:​1, 2) Jesu dje ọyena phenphẹn vwọ kẹ ọyinkọn Pita. Ọ vwọ sen Jesu abọ erha nu, Pita guọnọ ru obo ro se ru eje vwo djephia nẹ ọyen vwo ẹguọnọ rẹ Jesu. O vwo vrẹnushi nu, Jesu da nọ Pita: “Saimọn, ọmọ ri Jọn, wọ guọnọ ovwẹ?” O muẹro dẹn nẹ Pita che ru kemu kemu vwo djephia nẹ ọyen vwo ẹguọnọ rẹ Onini rọyen. Jesu da vuẹ Pita: “Sẹro rẹ igegede mẹ.” (Jọ 21:​15-17) Vwẹ akpeyeren ri Pita eje, ọ da vwẹrote igegede rẹ Ọrovwori na, ro djephia nẹ o vwo ẹguọnọ rẹ Jesu. Ekpako, mavọ yen ovwan se vwo djephia nẹ we ni eta rẹ Jesu ta kẹ Pita na ghanghanre? Ovwan da kọn bru iniọvo na ra je davwẹngba vwọ chọn e re dobọ rẹ iruo aghwoghwo na ji uko vwo rhivwin bru Jihova rhe, jẹ wo djephia nẹ wo vwo ẹguọnọ rẹ Jihova vẹ Jesu.​—Izi 34:​11, 12. w23.01 29 ¶10-11

Kẹnoma kẹ uruemu re vwo roro nẹ ohwo ọfa che se vwo ẹruọ rẹ oka rẹ ẹdia rẹ wọ hepha-a. Ẹwẹn tiọyena sa nẹrhẹ wo roro nẹ o vwo obo wo se ru kpahen ẹdia na-a, nẹ ẹgba wọ sa vwọ họnre so ojevwe ro je fo tiọyena je herọ-ọ. Oborẹ Baibol na tare fẹnẹre. Ọ tare nẹ, “ọdavwini na da rhe, ọ cha gbẹn idjerhe kẹ ovwan rẹ ovwan se vwo chiro.” Ọtiọyena, ọ da tobọ dianẹ ojevwe ro je fo ganre mamọ, e se chirakon ji phio kparobọ. Womarẹ ukẹcha ri Jihova avwanre sa kẹnoma kẹ. Karophiyọ ọkieje nẹ, kerẹ ohwo rẹ ọgbare-e, nọke ra ruọke yen ojevwe re chọre cha vwọ kọn ro wẹ ẹwẹn. Ẹkẹvuọvo e da vwomaphia, wọ sa sen ayen kpatakpata kirobo rẹ Josẹf ruru rọ vwọ djẹ jẹ aye ri Pọtifa vwo. (Jẹ 39:12) Wo ruẹ nene ojevwe ri je fo-o. w23.01 12-13 ¶16-17

Uruemu ọvo rẹ Jihova vwori yen orhiebro abavo. (Urh 32:4) Ohwo ro brorhiẹn abavo ghwomaphiyọ ẹbẹre ọvo jẹ ẹbẹre ọvo vwo-o, ọtiọyen Jihova je hepha. (Iru 10:​34, 35) A mrẹ uruemu nana vughe womarẹ ephẹrẹ re vwo si Baibol na. Jihova de ve nẹ vwẹ oba rẹ ẹdẹ na, “erianriẹn” rehẹ Baibol na “che bu phihọ.” Ihwo buebun ki che vwo ẹruọ rọyen. (Da 12:4.) Idjerhe ọvo erianriẹn ọtiọyena vwo buẹnphiyọ yen womarẹ efanfan, ẹteyọn phia, kugbẹ ẹgharọ ri Baibol na vẹ ẹbe ra fan nẹ Baibol na rhe. Ihwo ri Jihova fan ọsoso rẹ Baibol na yẹrẹ ẹbẹrẹ ọvo rọyen vwo kpo ephẹrẹ re vrẹ 240 re, rere a sa vwọ ghare Baibol na kẹ kohwo kohwo ọphẹ. Fikirẹ ọnana ihwo rẹ ẹgborho na ejobi ki se yono kpahen “iyẹnrẹ esiri rẹ Uvie na” tavwen oba na ke rhe. (Mt 24:14) Ọghẹnẹ rẹ avwanre rọ dia ohwo ro brorhiẹn rẹ abavo na, de ruo rere ihwo buebun se vwo vughe womarẹ isese rẹ Ota rọyen. O ru ọnana kidie nẹ o vwo ẹguọnọ rẹ avwanre mamọ. w23.02 5 ¶11-12

Wo vwo ẹguọnọ rẹ ophiọnphiọn? Aphro herọ-ọ nẹ wo vwo ẹguọnọ rọyen. Avwanre gbare-e, ọtiọyena a rha jomaotọ-ọ, ẹro rẹ akpọ na vwo ni ophiọnphiọn se wene ẹro rẹ avwanre ji vwo no. (Aiz 5:20) A da ta ota kpahen ohwo rọ dia ọvwata, ihwo buebun ki roro kpahen ohwo ro phuoma, rọ reyọ ihwo efa vwo guẹdjọ, ro ji no nẹ ọyen yovwin nọ ihwo efa. Ẹkẹvuọvo iruemu yena tuẹn Ọghẹnẹ oma. Ọke rẹ Jesu vwọ hẹ otọrakpọ na, ọ vwẹ ọghwọku ọgangan vwọ kẹ isun rẹ ọke rọyen re vwẹ iwan romobọ rayen ri shekpahen obo ri yoma vẹ obo re brare vwo mu. (Agh 7:16; Lu 16:15) O vwo idjerhe vuọvo rẹ ohwo ro vwo omamọ rẹ uruemu rẹ ophiọnphiọn vwọ họhọ ohwo ro no nẹ ọyen yovwin nọ ihwo efa-a. Ophiọnphiọn ọyen uwan oyoyovwin. E vwo dje lọhọ, o mudiaphiyọ e vwo ruẹ obo ri yovwinrin vwẹ obaro ri Jihova Ọghẹnẹ. Vwẹ Baibol na, ota na ophiọnphiọn kanrunumu re vwo yerẹn nene iwan ro me kpenu kparobọ, rọ dia iwan ri Jihova. w22.08 27 ¶3-5

Jesu vwẹroso idibo rọyen dede nẹ o vwo ẹdia evo rẹ ayen de shekpotọ. (Jọ 15:16) Ọke rẹ Jems vẹ Jọn vwọ vuẹ Jesu nẹ ọ kẹ ayen ẹdia rẹ oghẹresan vwẹ Uvie na, Jesu nọ ayen onọ kpahen obo ri mu ayen vwọ ga Jihova yẹrẹ sen ayen nẹ ayen rha cha dia iyinkọn rọye-en. (Mk 10:​35-40) Ọmọke vwọ wan nu, idibo ri Jesu da djẹ jovwo vwẹ ason re rhi vwo muo na. (Mt 26:56) Ẹkẹvuọvo, Jesu je vwẹroso ayen. Ọ riẹnre nẹ ayen gbare-e, jẹ o ji ‘vwo ẹguọnọ rayen te oba.’ (Jọ 13:1) A vwọ rhọvwọn Jesu nushi nu, ọ da vwẹ iruo ọghanghanre ọvo vwọ kẹ iyinkọn 11 rọyen re fuevun na, rẹ ayen vwọ kobaro rẹ iruo rẹ odibo egbe na je vwẹrote igodẹ rọyen re pha ghanghanre na. (Mt 28:​19, 20; Jọ 21:​15-17) O vwo oboresorọ rẹ Jesu vwọ vwẹroso eshare nana re gbare-e na. Ayen eje fuevun re te ẹdẹ ughwu rayen. Vwọrẹ uyota, Jesu phi omamọ udje phiyotọ kpahen obo ra sa vwọ vwẹroso ihworakpọ re gbare-e. w22.09 6 ¶12

Ẹgbaẹdavwọn rẹ Eshu vwọ djẹ uguegue mu avwanre che shefia siẹrẹ e de vwo imuẹro nẹ Jihova vwo ẹguọnọ rẹ avwanre, nẹ ọ vẹ avwanre je herọ. Kerẹ udje, ohwo ro si ọbe rẹ Une rẹ Ejiro 118 hirharoku ẹdia evo vwẹ akpeyeren rọyen re nẹrhẹ ofu dje. O vwo ivwighrẹn buebun, evo vwẹ usun rayen vwo ogangan (awọ 9, 10). O hirharoku ukeke ọgangan vwẹ ọke evo (owọ 13). Jihova je vwẹ ọghwọku ọgangan vwọ kẹ (owọ 18). Dedena, ọbuine na da so: “Me gbe djẹ oshọ-ọ.” Dede nẹ Jihova ghwọkuo, ọ je riẹn nẹ Ọsẹ rọyen rọhẹ odjuvwu na vwo ẹguọnọ rọyen. Ọbuine na vwo imuẹro nẹ o toro obo ro hirharoku-u, Ọghẹnẹ rọyen ro vwo ẹguọnọ na muegbe rọ vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ọyen ọkieje. (Un 118:29) Ofori nẹ e vwo imuẹro nẹ Jihova vwo ẹguọnọ avwanre ohwo ọvuọvo. Imuẹro tiọyena cha chọn avwanre uko vwo phi oka rẹ oshọ erha kparobọ, (1) oshọ nẹ a cha sa vwẹrote orua rẹ avwanre-e, (2) oshọ rẹ ohworakpọ, (3) oshọ rẹ ughwu. w22.06 15 ¶3-4

E Jẹ o mu avwanre ẹro nẹ ẹga ri Jihova yen emu rẹsosuọ vwẹ akpeyenre rẹ avwanre. Kerẹ Ọmemama rẹ avwanre, Jihova yen fo ohwo rẹ avwanre ga. (Ẹvw 4:11; 14:​6, 7) E jẹ obo re ma ghanre vwẹ akpeyeren avwanre dia ọ ra vwọ ga Jihova vwo nene obo rọ guọnọre ‘vwẹ ẹwẹn vẹ uyota.’ (Jọ 4:​23, 24) Avwanre guọnọre nẹ ẹwẹn ọfuanfon Ọghẹnẹ sun ẹga avwanre rere ọ vẹ uyota rehẹ Baibol na vwọ dia ọvuọvo. O fori nẹ ẹga avwanre dia orọnvwọn rẹsosuọ vwẹ akpeyeren rẹ avwanre ọ da tobọ dianẹ ẹkuotọ re de si oborẹ iruo rẹ avwanre kpotọ yẹrẹ dobọ rọyen ji yen avwanre dia. Asaọkiephana, iniọvo avwanre re vrẹn 156 yen mu phiyọ uwodi kidie nẹ ayen Iseri ri Jihova. Dedena, oma je vwerhen ayen rẹ ayen vwọ davwan asan rẹ ẹgba rayen teri eje vwọ nẹrhovwo, yono je vuẹ ihwo efa kpahen Ọghẹnẹ avwanre kugbe Uvie rọyen. Ọke ra da reyọ avwanre vwọ jehwẹ yẹrẹ muẹkpahan avwanre, oma sa vwerhen avwanre ra vwọ riẹn nẹ Jihova vẹ avwanre herọ, nẹ ọ je cha hwosa kẹ avwanre.​—1Pi 4:14. w22.10 9 ¶13

Vwevunrẹ ọbe rẹ Isẹ na eje, Jihova kẹ avwanre uchebro re se vwo ruiruo re cha nẹrhẹ akpeyeren avwanre yovwinphiyọ. Roro kpahen idje ivẹ usun rẹ uchebro rẹ aghwanre yena. Ẹsosuọ, jẹ oborẹ wo vwori te kẹ wẹ. Isẹ 23:​4, 5 bru avwanre uche nẹ, “Wo jẹ owian wẹn dia ọ ra vwọ ghwẹ efe koko ọvo-o. . . . kidie siẹvuọvo na ọ me ghwa bẹrẹ ibekpe, ọ me ghwa rhan kpenu kerẹ egodi.” Dedena, edafe ro ẹnwan rẹ oborẹ efe rayen vwo bunphiyọ, igbere je guọnọ fe. Ọnana yensorọ ayen vwo vwobọ vwẹ erọnvwọn ri miovwin iruemu rayen, oyerinkugbe rẹ ayen vẹ ihwo efa vwori kugbe oma kpokpọ rayen. (Isẹ 28:20; 1Ti 6:​9, 10) Ọrivẹ roro te tavwen wọ ke ta. E rhe nomaso-o, eta avwanre sa so ukuoma. Isẹ 12:18 da ta: “Ohwo ọvo herọ rẹ eta rọye epha kpatakpata kerẹ adjara ro duvwẹ ohwo, ẹkẹvuọvo ẹrẹnvwe rẹ ọvwiroro sivwẹ ohwo.” A sẹro rẹ oyerinkugbe siẹrẹ a da kẹnoma kẹ iguegun.​—Isẹ 20:19. w22.10 21 ¶14; 22 ¶16-17

Ofori nẹ Izikiẹl nabọ vwo ẹruọ rẹ ovuẹ ro che ghwoghwo na fiotọ. Ovuẹ ro che ghwoghwo na da nabọ muẹro, ọnana ko se muo vwo ghwoghwo vẹ oruru. Emuọvo ro gbe ohwo unu da phia. Izikiẹl da mrẹvughe nẹ ukpirhin ọbe na “miẹmiẹ nẹghẹ nẹghẹ . . . kerẹ ọnyọn.” (Izi 3:3) Diesorọ? Kidie vwọ kẹ Izikiẹl, e vwo mudia kẹ Jihova, ọyen emu rẹ aghọghọ rọ dia obo re ma vwerhen oma rẹ ohwo se rhiẹromrẹ. (Un 19:​8-11) Oma vwerhenrọ nẹ Jihova rhiabọreyọ nẹ ọyen dia ọmraro rọyen. Ọyena vwọ wan nu, Jihova da vuẹ Izikiẹl: “Eta mẹ ejobi re me cha ta kẹ wẹ reyọ ayen phihọ udu wẹn.” (Izi 3:10) Jihova womarẹ odjekẹ nana vuẹ Izikiẹl nẹ, ọ karophiyọ eta re si phiyọ ukpirhin ọbe na, ji ru nene ayen ọkieje. Esegbuyota rẹ Izikiẹl ganphiyọ ọke ro vwo ru nene odjekẹ nana. Jihova je womarẹ odjekẹ nana vwọ kẹ ovuẹ ọghanghanre ro che ghwoghwo kẹ ihwo na. (Izi 3:11) Kidie nẹ ovuẹ rẹ Ọghẹnẹ na hẹ ubiudu vẹ unu rọyen, Izikiẹl kọ ghwa choma ro vwo ruiruo ra kẹrẹ na ji ruo toba. w22.11 6 ¶12-14

Ewene re ruẹ vwẹ ukoko na da davwen evun-ẹfuọn wẹn ni, die yen ofori nẹ wo ru? Vwẹ ọkieje vwo bicha ewene re ruẹ vwẹ ukoko na. Ọke rẹ ayen vwọ yan vwẹ aton na, ihwo rẹ orua ri Kohat yen mu okọ rẹ ọphọ na kobaro kẹ ihwo na. (Uk 3:​29, 31; 10:33; Jos 3:​2-4) Ọnana okpuphẹn rode dẹn! Ẹkẹvuọvo, ihwo rẹ Izrẹl vwọ ro Otọ rẹ Uve na nu, erọnvwọn de wene kẹ ayen. A rha cha fobọ mu okọ na kirobo ri jovwo-o. A da vwẹ ewian efa kẹ ihwo rẹ orua ri Kohat. (1Ik 6:​31-33; 26:​1, 24) O vwo iyẹnrẹn vuọvo ro djerephia nẹ ihwo ri Kohat na brenu yẹrẹ nokpẹn rẹ owian ọghanghanre ọfa fikirẹ uphẹn roghẹresan rẹ ayen vwori jovwo-o. Die yen ọnana se yono avwanre? Rhievun bicha ewene rẹ ukoko ri Jihova ruẹ ji te i ri che wene iruo wẹn. Ghọghọ vwẹ kiruo kiruo ra kẹ wẹ. Karophiyọ nẹ ọ dia iruo wẹn yen nẹrhẹ wọ ghanre kẹ Jihova-a. Ẹmienyo wẹn ghanre kẹ Jihova vrẹn kiruo kiruo rẹ wo ruẹ. w22.11 23 ¶10-11

Onisiforọs da guọnọ Pọl, ọ vwọ mrẹ, ọ da gbẹn idjerhe sansan vwọ vwẹ ukẹcha kẹ. O phi arhọ rọyen phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ ro se vwo ru ọnana. Die yen ọnana yono avwanre? E jẹ oshọ rẹ ohworakpọ mu avwanre yẹrẹ dobọ rẹ avwanre jẹ re vwo jẹ iniọvo avwanre re muẹkpahan e biẹcha-a. Ọtiọyena, ẹ ja chochọn rayen je vwẹ ukẹcha rẹ ayen guọnọre vwọ kẹ ayen. (Isẹ 17:17) Ayen guọnọ obicha vẹ ẹguọnọ rẹ avwanre. Roro kpahen oborẹ iniọvo avwanre rehẹ Russia ruru ọke re vwo mu iniọvo evo phiyọ uwodi. Re vwo mu evo kpo aguare, iniọvo buebun de bru ayen ra re bicha ayen. Die yen ọnana yono avwanre? Ọ da dianẹ e miovwo odẹ, mukpahen yẹrẹ mu iniọvo ri tedje vwẹ ukoko na, wo jẹ oshọ mu we-e. Nẹrhovwo kẹ ayen, vwẹrote ihwo orua rayen, wọ je gbẹn idjerhe efa phiyotọ wo vwo bicha ayen.​—Iru 12:5; 2Kọ 1:​10, 11. w22.11 17 ¶11-12

A vwọ vwẹ Baibol na bọn iniọvo gan ji bru ayen uche, ọyen oghwa ro te ekpako na. (1Pi 5:2) Oghwọrọ ri kpregede da vwomaphia, e jẹ ekpako na mrẹvughe nẹ oniọvo ọvuọvo vrabọ rẹ imuoshọ, vwo emu rọ cha re, vwo iwun ro che kuphiyọ kugbe asan rọ cha dia. Ẹkẹvuọvo, emeranvwe evo da wan nu, ofori nẹ a vwẹ obicha vẹ ọbọngan vwọ kẹ iniọvo re vrabọ rẹ oghwọrọ na. (Jọ 21:15) Oniọvo Harold rọ ga vwẹ Umẹ Rọvwẹrote Oghọn Ukoko rọ vẹ iniọvo buebun rẹ oghwọrọ phia kẹ gba vwoma re, da ta: “Ọ reyọ ọke uguegue rẹ obo re phiare na ki nẹ ohwo oma. Ayen vwọ davwẹngba ayen vwọ kpairoro vrẹ obo re phiare na, jẹ iroro rẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen ro ghwuru, orọnvwọn ọghanghanre rọ va ayen abọ yẹrẹ ẹdia ro dino reyọ arhọ rẹ ayen sa dia otọ ọke grongron. Iroro tiọyena sa rhoma so omaemuophiyọ vwọ kẹ ayen. Ọyena ghwa dia obo re brare-e, ọ dia ọyen o ji vwo mudiaphiyọ nẹ ayen jẹ esegbuyota evwo-o.” Ekpako na reyọ uchebro rẹ “otu re viẹ nene ayen viẹ” vwo ruiruo.​—Ro 12:15. w22.12 22 ¶1; 24-25 ¶10-11

Jihova kẹ avwanre ẹwẹn ọfuanfon rọyen e se vwo phikparobọ vwẹ ofovwin re vwo ru obo ri yovwinrin. E de yono Ota rẹ Ọghẹnẹ, ja vwẹ uphẹn kẹ ẹwẹn ọfuanfon na nẹ o sun avwanre. Ọ je vwẹ ẹwẹn ọfuanfon na kẹ avwanre siẹrẹ e de kpo uyono. Vwẹ Emẹvwa yena, avwanre nene iniọvo re davwẹngba kerẹ avwanre ayen vwo ruẹ obo ri yovwinrin ghwọrọ ọke kuẹgbe, ọyena je bọn avwanre gan. (Hib 10:​24, 25; 13:7) Avwanre de bru Jihova ra vwẹ ẹrhovwo je rẹ nẹ ọ vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwẹ ẹdia evo re de shekpotọ, ọ cha kẹ avwanre ẹwẹn ọfuanfon rọyen rọ sa chọn avwanre uko vwo nene ẹdia tiọyena muabọ. Dede nẹ erọnvwọn nana che ghwe si ojevwe ri je fo no-o, e cha chọn avwanre uko vwọ sen urhurusivwe re vwo ru nene ojevwe tiọyena. E de ruẹ erọnvwọn re nẹrhẹ avwanre vwo omamọ rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova re, ofori nẹ e muomaphiyọ erọnvwọn tiọyena ji nenesi rẹ obo ri yovwinrin. w23.01 11 ¶13-14

Dede nẹ Baibol na dia ọbe rẹ omaesivwo yẹrẹ ọbe rọ vuẹ ohwo oka rẹ emu ro fori nẹ a re-e, jẹ ọ vuẹ avwanre ẹro ri Jihova vwo ni erọnvwọn ọtiọyena. Kerẹ udje, ọ tare nẹ e “si odjadja nẹ oma” avwanre, kọyen erọnvwọn re sa so omaẹkuọn kẹ ugboma na. (Agh 11:10) Baibol na vwọso okpọre, udi ẹda vroma re sa so imuoshọ kẹ arhọ rẹ avwanre. (Isẹ 23:20) Jihova guọnọre nẹ e sun oma rẹ avwanre siẹrẹ e de brorhiẹn rẹ obo ra cha re vẹ obo ra cha da. (1Kọ 9:25) Siẹrẹ a da reyọ ẹgba iroro avwanre vwo ruiruo ọke re de brorhiẹn, e se djephia nẹ e vwo ọdavwaro kpahen okẹ rẹ arhọ Ọghẹnẹ vwọ kẹ avwanre. (Un 119:​99, 100; Isẹ 2:11) Kerẹ udje, e ja reyọ aghwanre vwọ sanẹ oka rẹ emu ra ria. Ọ da dianẹ o vwo oka emu ọvo rọ vwerhen avwanre, jẹ a da riọ nu ọ me rhoma so okpetu ọfa, e ja kẹnoma kẹ. Vwọba, e ji se djephia nẹ avwanre ihwo ri vwo aghwanre siẹrẹ a da nabọ vwerhẹn, sasoma, vwẹrote oma avwanre ji ruẹ uwevwin avwanre fuan. w23.02 21 ¶6-7

Mavọ wọ sa vwọ mrẹ iyono eghanghanre siẹrẹ wo de ru isese ri Baibol na? Roro kpahen oborẹ 2 Timoti 3:​16, 17 tare. Jokaphiyọ nẹ “Isiesi Ọfuanfon na eje . . . vọnre vẹ erere” vwọ kẹ (1) uyono, (2) ọghwọku, (3)  a vwọ kpọ erọnvwọn viẹ, kugbe (4) eyono. Wọ sa tobọ mrẹ erere ẹne yena vwo nẹ ẹbe ri Baibol wọ fobọ vwo ruiruo-o. Fuẹrẹn ikuegbe na wọ vwọ mrẹ obo ro yono uwe kpahen Jihova, ọhọre rọyen, yẹrẹ kpahen odjekẹ rẹ Ọghẹnẹ. Roro kpahen ukẹcha ru wọ sa mrẹ vwo nẹ ẹghwọkuo rọhẹ evunrẹ rọyen rhe. Ru ọnana womarẹ wo vwo vwo oniso rẹ oborẹ ẹkpo na sa vwọ chọn wẹ uko vwo vughe je sen iroro vẹ iruemu echọchọ kugbe obo wọ sa vwọ fuevun kẹ Jihova. Ji roro kpahen obo ra sa vwọ reyọ ẹkpo na vwo ruiruo vwẹ ẹrhuẹrẹ phihọ yẹrẹ vwọ kpo iroro ọchọchọ vi kerẹ ọ rẹ ohwo ọvo ra mrẹ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na djunute. Wọ me je guọnọ iyono rehẹ ẹkpo na re sa chọn wẹ uko vwọ vwẹ ẹro ri Jihova vwo ni emu vwo no. Wo de vwo erọnvwọn ẹne nana vwẹ ẹwẹn, wọ cha mrẹ iyono eghanghanre re sa chọn wẹ uko vwọ mrẹ erere vọnvọn vwo nẹ isese rẹ Baibol wẹn rhe. w23.02 11 ¶11

Aroẹmrẹ ọfa vwẹ ọbe ri Daniẹl na tarọ phiyotọ nẹ Jesu cha ton usuon phiyọ siẹrẹ ọke ighwrẹn ra mraro rọyen phiyotọ na de re nu. A ghene sa riẹn ọke ra vwọ reyọ Jesu vwo mu Ovie? (Da 4:​10-17) “Ẹgbukpe-ighwrẹn [“ọke ighwrẹn” NW]” na mudiaphiyọ ẹgbukpe 2,520. Ọke ighwrẹn na tonphiyọ vwẹ ukpe ri 607 B.C.E. rọ dia ọke rẹ ihwo ri Babilọn vwo si ovie rọ koba vwo nẹ ekete ri Jihova vwẹ Jerusalẹm. O de rhe vwoba vwẹ ukpe ri 1914 C.E. ọke rẹ Jihova vwo reyọ Jesu rọ dia ohwo “ro vwo asan na” vwo mu Ovie rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ. (Izi 21:​25-27) Mavọ avwanre sa vwọ mrẹ erere vwo nẹ aroẹmrẹ nana rhe? E de vwo ẹruọ rẹ aroẹmrẹ rọ ta ota kpahen “ọke ighwrẹn” na, ọ cha nẹrhẹ e vwo imuẹro dẹn nẹ Jihova ruẹ ive rọyen gba vwẹ ọke ro fori. Kirobo ri Jihova ru ọrhuẹrẹphiyotọ rọ vwọ vwẹ Jesu vwo mu Ovie vwẹ ọke ro fori ye, ọtiọyen o ji che ru rere aroẹmrẹ rọyen eje se vwo rugba vwẹ ọke ro fori. Ọtiọyena, ẹdẹ ri Jihova “che krinọ-ọ.”​—Hab 2:3. w22.07 3 ¶3-5