March

Akpọ ọkpokpọ na je rhe-e. Ẹkẹvuọvo, jokaphiyọ erọnvwọn evo re herọ ra mrẹ enẹna—isio na, irhe, eranvwe, kugbe ihworakpọ kerẹ avwanre na. Aphro herọ-ọ nẹ jovwo, erọnvwọn nana herọ-ọ, ẹkẹvuọvo ihwo eje rhe riẹn nẹ erọnvwọn nana herọ re, kidie Jihova yen ma ayen. (Jẹ 1:1, 26, 27) Ọghẹnẹ avwanre ji ve nẹ ọyen cha vwẹ akpọ ọkpokpọ rhe. O ji che ruẹ obo ro veri na gba. Vwẹ akpọ ọkpokpọ na, ihwo cha dia bẹdẹ ji vwo uvi omakpokpọ. O mu avwanre ẹro nẹ, akpọ ọkpokpọ na cha rhe vwẹ ọke rẹ Ọghẹnẹ rhuẹrẹphiyọ. (Aiz 65:17; Ẹvw 21:3, 4) Asaọkiephana, reyọ uphẹn ru wo vwori eje vwo ru esegbuyota wẹn ganphiyọ. Vwẹ ọkieje vwo dje ọdavwaro phia kpahen ọtanhirhe na. Roro kpahen ẹgba ri Jihova. Ru erọnvwọn re sa nẹrhẹ oyerinkugbe wẹn vẹ Jihova ganphiyọ. Wo de ru ọtiọyen ku wọ sa dia usun rẹ “otu re wan oma rẹ esegbuyota kugbe erhiori reuku rẹ ive na.”—Hib 6:11, 12. w23.04 31 ¶18-19

Jesu da kpare opharo kpenu ọ da nẹrhovwo. Ọ guọnọ vwẹ urinrin rẹ obo re cha phia eje vwọ kẹ Jihova. Jesu de kperi phia tanẹ: “Lazarọs, yanrhe!” (Jọ 11:43) Lazarọs da yan phia! Jesu ghwe ru emu rẹ igbevwunu rẹ ihwo evo rorori nẹ ọ cha sa phia-a. Ikuegbe nana nẹrhẹ esegbuyota re vwo kpahen iphiẹrophiyọ rẹ evrẹnushi na ganphiyọ. Vwẹ idjerhe vọ? Karophiyọ oborẹ Jesu vuẹ Mata: “Oniọvọ wẹn che vrẹn vwobọ.” (Jọ 11:23) Kerẹ Ọsẹ rọyen, Jesu vwo owenvwe vẹ ẹgba ro vwo ru obo ro veri. Oviẹ rọ viẹre na djerephia nẹ ọ guọnọ kpare ihwo ri ghwuru ji si ọmiaovwẹ rẹ ughwu sua no. Ọke rẹ Lazarọs vwọ yan nẹ evunrẹ ushi na rhe, Jesu djephia obọ ọfa nẹ o vwo ẹgba rọ vwọ rhọvwọn ihwo ri ghwuru. Vwọba, roro kpahen oborẹ Jesu vuẹ Mata re djunute vwẹ isese ri nonẹna. Avwanre vwo oboresorọ e vwo vwo imuẹro nẹ ive rẹ Ọghẹnẹ ro shekpahen evrẹnushi na che ghini rugba. w23.04 11-12 ¶15-16

Re vwo vwo ẹruọ rẹ ọhọre ri Jihova phiyọ ye, ọ sa nẹrhẹ e wene obo ra nẹrhovwo kpahan. Ofori nẹ a karophiyọ nẹ ọhọre ri Jihova che rugba vwo nene ọke rọ rhuẹrẹ phiyọ. Ọhọre yena churobọ si obo ro che vwo si ebẹnbẹn eje re so ojaẹriọ kẹ ihworakpọ no kare kare—ebẹnbẹn kerẹ oghwọrọ ri kpregede, ega, kugbe ughwu. Jihova che ru ọhọre rọyen na gba womarẹ Uvie rọyen. (Da 2:44; Ẹvw 21:3, 4) Bẹsiẹ ọke yena vwo te, Jihova vwẹ uphẹn kẹ Eshu nẹ o sun akpọ na. (Jọ 12:31; Ẹvw 12:9) Enẹna, ọ da dianẹ Jihova si ebẹnbẹn rẹ ihworakpọ no, kọ cha họhọ nẹ Eshu nabọ riẹn akpọ na suẹn. Ọtiọyena ra vwọ hẹrhẹ Jihova ro vwo ru ive rọyen gba na, ọ dia o mudiaphiyọ nẹ ọ kpairoro vrẹ avwanre-e. E ja fuẹrẹn idjerhe evo rẹ Jihova vwọ chọn avwanre uko. w23.05 8 ¶4; 9-10 ¶7-8

Mavọ yen avwanre sa vwọ cha ihwo efa uko vwọ mrẹ erere nẹ Ẹkarophiyọ na rhe? Owọẹjẹ rẹsosuọ yen e vwo durhie ayen. Vwọba ihwo rẹ avwanre ghwoghwota kẹ ọkieje vwẹ iruo aghwoghwo na, e ji se si edẹ rẹ ihwo re che durhie phiyọ ọbe. E sa dia ihwo rẹ orua rẹ avwanre, ihwo ra vẹ ayen gbe ruiruo vwẹ asan ọvo, ihwo ra vẹ ayen gbe kpo isikuru kugbe ihwo efa. Ọ da tobọ dianẹ a vwẹ ọbe rẹ edurhie na kẹ ihwo-o, a je sa reyọ ilinki vwo durhie ayen womarẹ ifonu. Ihwo buebun sa rhe Ẹkarophiyọ na vrẹ oborẹ avwanre rorori. (Agh 11:6) Vwo vwẹ ẹwẹn nẹ ihwo rẹ avwanre durhieri se vwo enọ rẹ ayen cha nọ—ma rho ọ da dianẹ ayen je rhe emẹvwa rẹ avwanre siẹvo-o. Ọtiọyena, o yovwin siẹrẹ a da vwẹ ẹwẹn roro enọ rẹ ayen sa nọ ji muegbe rẹ ẹkpahọnphiyọ rayen phiyotọ. Ẹkarophiyọ na de kuphiyọ nu, ihwo re durhieri na se vwo enọ efa rẹ ayen cha nọ. Avwanre guọnọ ru obo re se ru eje vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo ri vwo “omamọ ẹwẹn” vwọ mrẹ erere vwo nẹ Ẹkarophiyọ na rhe—tavwen ọ ke tonphiyọ, e de ruẹ Ẹkarophiyọ na kugbe ọke ro de kuphiyọ nu.—Iru 13:48. w24.01 12 ¶13, 15; 13 ¶16

Baibol na djunute ikuegbe rẹ ihwo ẹrenren ra kpare nushi vwẹ otọrakpọ na. Diesorọ wọ rha jomaotọ fuẹren ikuegbe nana ọvuovo-o? Wo vwo ruẹ ọtiọyen ye, vwo oniso rẹ obo wo se yono vwo nẹ ikuegbe nana rhe. Roro kpahen oborẹ ikuegbe ọvuọvo dje owenvwe vẹ ẹgba rẹ Ọghẹnẹ vwori rọ vwọ kpare ihwo ri ghwuru. Marho, roro kpahen evrẹnushi rọ ma ghanre kparobọ rọ dia ọ ri Jesu. Karophiyọ nẹ ihwo buebun yen rhiẹromrẹ ra vwọ kparọ nushi nu, ọnana jẹ emuọvo kiriguo re mu esegbutyota avwanre kpahen. (1Kọ 15:3-6, 20-22) Avwanre kpẹvwẹ Jihova mamọ vwọ kẹ ive rẹ evrẹnushi na! Avwanre se vwo imuẹro nẹ ive nana che rugba kidie Jihova vwo owenvwe vẹ ẹgba ro vwo ru obo ro veri. E ja davwẹngba vwo ru esegbuyota re vwo kpahen uvi rẹ iphiẹrophiyọ nana ganphiyọ. E de ru ọtiọyen, ke che sikẹrẹ Ọghẹnẹ ro ve ive nana kẹ avwanre nẹ, ‘Ihwo ru wo vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwuru che vrẹn!’—Jọ 11:23. w23.04 8 ¶2; 12 ¶17; 13 ¶20

Omaevwokpotọ vẹ asan rẹ ẹgba rẹ ohwo teri churobọsi ohwohwo. A da riẹn asan rẹ ẹgba avwanre teri, e rhe che ni oma gegerege ganọ-ọ je riẹn nẹ ọ dia erọnvwọn eje yen avwanre vwo ẹgba re se vwo ru-u. E djephia nẹ avwanre ihwo re vwomakpotọ siẹrẹ e de no nẹ ihwo efa yovwin nẹ avwanre. (Fil 2:3) Ta rhe ta kpo, ohwo rọ riẹn asan rẹ ẹgba rọyen teri, ọyen ohwo rọ vwomakpotọ. Gidiọn ọyen ohwo rọ vwomakpotọ rọ je riẹn asan rẹ ẹgba rọyen teri. Ọke rẹ amakashe ri Jihova vwọ vuẹ Gidiọn nẹ a jẹrẹ o vwo sivwin Izrẹl nẹ obọ rẹ ituofovwin rẹ ihwo ri Midian, ọ da vwomakpotọ ta kẹ nẹ: “Orua mẹ re me dia ọvwiẹrẹ vwi Manasse na, mẹvwẹ re je ka obuko vwẹ uvwiẹ mẹ.” (Igu 6:15) O niro nẹ ọyen muwan rẹ owian na-a, ẹkẹvuọvo Jihova riẹnre nẹ o se ruo. Womarẹ ukẹcha ri Jihova, Gidiọn da wian owian na re efẹrọvo. Ekpako davwẹngba rayen eje vwo djephia nẹ ayen ihwo re vwomakpotọ vwẹ kemu kemu, ayen ji ruẹ vrẹ oma-a. (Iru 20:18, 19) Ayen reyọ oborẹ ayen se ru yẹrẹ oborẹ ayen ru re vwọ yan oma-a; ayen ji ni oma rayen kueku fikirẹ oruchọ raye-en. w23.06 3 ¶4-5

Ọ je cha vrẹ ẹgbukpe 1,000 tavwen ẹghwiẹ rẹ uyovwin rẹ Eshu na ki che rugba. (Ẹvw 20:7-10) Tavwen ọyena ke phia, Baibol na mraro erọnvwọn re cha phia ri che kpogho akpọ na. Ẹsosuọ ẹgborho na che kperi ukperi rẹ “ufuoma kugbe ofuvwegbe!” (1Tẹ 5:2, 3) “Siẹvuọvo na,” ukpokpogho rode na kọ cha tonphiyọ ọke rẹ ẹgborho na da vwọso ẹga rẹ efian eje. (Ẹvw 17:16) Ọnana da wan nu, Jesu che guẹdjọ rẹ ihwo je hẹriẹ igodẹ nẹ ẹvwe. (Mt 25:31-33, 46) Dedena, Idẹbono cha dobọ rẹ ẹvwọsuọ rọyen ji-i. Fikirẹ utuoma ọgangan rọhẹ ẹwẹn rọyen, kọ cha reyọ okugbe rẹ ẹgborho na ri Baibol na seri nẹ Gọg, rọhẹ otọ ri Magọg vwọso ihwo rẹ Ọghẹnẹ. (Izi 38:2, 10, 11) Vwẹ uvwre rẹ ọke nana, ke che koko uchekotọ rẹ ihwo ra jẹreyọ re jehẹ otọrakpọ na kpo odjuvwu re kuomagbe Kristi vẹ emekashe na vwẹ ohọnre rẹ Amagidọn, rọ cha dia oba rẹ ukpokpogho rode na. (Mt 24:31; Ẹvw 16:14, 16) Ọnana da wan nu, Usuon rẹ Ẹgbukpe Uriorin ri Kristi na kọ cha tonphiyọ.—Ẹvw 20:6. w23.10 20-21 ¶9-10

Nonẹna idibo ri Jihova buebun dia ẹkuotọ ra da dobọ rẹ owian avwanre ji. Ayen muọghọ kẹ ogangan rẹ usuon, jẹ kerẹ Obadaya, iniọvo eya vẹ e rẹ eshare nana vwẹ ẹga ro fori vwọ kẹ Jihova—ẹga rẹ ọsoso! (Mt 22:21) Ayen djephia nẹ ayen vwo oshọẹdjẹ rẹ Ọghẹnẹ womarẹ ayen vwo nyupho rẹ Ọghẹnẹ vrẹ ọ rẹ ihworakpọ. (Iru 5:29) Ayen ruẹ ọnana womarẹ ayen vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na ọkieje je vwẹ aghwanre vwo ru uyono vwẹ odjahọn. (Mt 10:16, 28) Ọdavwẹ rayen ọyen ayen vwọ davwẹngba rere iniọvo rayen se vwo vwo oborẹ ayen guọnọre, rọ sa nẹrhẹ ayen sikẹrẹ Jihova phiyọ. Roro kpahen udje ri Henri rọ dia ẹkuotọ ọvo vwẹ Africa ra da dobọ rẹ owian avwanre ji ọke ọvo rọ wanre. Vwẹ ọke yena, oniọvo Henri da vwẹ oma vwo ze vwo mu ẹbe rẹ ukoko na bru iniọvo na ra. O de si: “Notọ rhe mẹvwẹ ohwo rẹ oma vua .  . . Jihova . . . yen kẹ vwẹ uduefiogbere rẹ me ghwa guọnọ.” Wo se fiudugberi kirobo rẹ Henri ruru na? Wo de vwo oshọẹdjẹ rẹ Ọghẹnẹ wo se ru ọtiọyen. w23.06 16 ¶9, 11

Ọke rẹ dam vẹ Ivi vwo gbevwọso Ọghẹnẹ nu, kọ ghwa họhọ nẹ Eshu gbowọphiyọ ọhọre ri Jihova rẹ ihworakpọ re gbare ri nyẹme vwọ dia otọrakpọ na. Eshu se roro nẹ Jihova rhe che se ru ive rọyen gba-a. Ọ sa dianẹ o rorori nẹ Ọghẹnẹ che hwe Adam vẹ Ivi ọ me ma aye gbe ọshare ọfa re gbare rere o vwo ru ọhọre Rọyen kẹ ihworakpọ gba. Ọ da dianẹ Ọghẹnẹ ru ọtiọyen jovwo, Idẹbono rha tanẹ Ọghẹnẹ ọvwọrefian. Diesorọ? Kidie kirobo ra niyẹrẹn rọyen vwẹ Jẹnẹsis 1:28, Jihova vuẹ Adam vẹ Ivi jovwo nẹ emọ rayen cha dia otọrakpọ na. Ọ sa dianẹ Eshu rorori nẹ Jihova cha vwẹ uphẹn kẹ Adam vẹ Ivi nẹ ayen vwiẹ emọ, jẹ emọ na cha dia ihwo re gbare-e. (Agh 7:20; Ro 3:23) Aphro herọ-ọ nẹ, ọ da dia ọtiọyen ọ phia wan, Idẹbono kọ rha sa tanẹ Ọghẹnẹ ọvwọrefian. Diesorọ? Kidie ọnana che ru orugba rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ-ẹ, rẹ emo rẹ Adam vẹ Ivi re gbare ri ji nyẹme vwọ dia Iparadaisi vwẹ otọrakpọ na. w23.11 6 ¶15-16

Jihova vwẹ odjekẹ ro phẹnre vwọ kẹ avwanre womarẹ Baibol na kugbe ukoko rọyen. O rhe fo nẹ a vwọba odjekẹ rọyen na-a. (Isẹ 3:5-7) Ọtiọyena, avwanre rhe che ru vrẹ obo re si phiyọ Baibol na yẹrẹ si irhi kẹ iniọvo rẹ avwanre kpahen oborẹ ayen che ru-u. Eshu reyọ “ophiẹnvwe ofefe” kugbe “iroro rẹ akpọ na” vwo sun ihwo ghwrẹ je reyọ vwọ hẹriẹ ihwo. (Kọl 2:8) Vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, ọ reyọ iyono re mu kpahen erianriẹn rẹ ihworakpọ, iyono rẹ ihwo ri Ju ri nẹ Baibol rhe-e, kugbe uyono rọ tare nẹ Inenikristi eje nene Urhi ri Mosis. Enana eje ophiẹnvwe kidie ọ nẹrhẹ ihwo kpairoro vrẹ Jihova rọ dia Esiri rẹ aghwanre. Nonẹna, Eshu reyọ ekuakua re ghwa iyẹnrẹn vẹ intanẹti vwọ hrahra evuẹ kugbe iyẹnrẹn rẹ efian rẹ ihwo ri suẹn titẹ. w23.07 16 ¶11-12

Obo ri Jihova kpahenphiyọ ẹvwọsuọ rẹ Eshu kugbe ihworakpọ rẹsosuọ na gbe Eshu unu mamọ. Jihova vwo djephia nẹ ọyen ohwo rẹ uyota, ọ da vwẹ uphẹn kẹ Adam vẹ Ivi nẹ ayen vwiẹ emọ. Womarẹ ọnana, Jihova ru ive rọyen gba, o rhe shefia-a. O siobọnu ‘ọmọ’ rọyen ro che sivwin emọ rẹ Adam vẹ Ivi ri nyupho rọyen. (Jẹ 3:15; 22:18) Ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ọtanhirhe ri Jihova ruru na gbe Eshu unu mamọ! Diesorọ? Kidie ọrhuẹrẹphiyotọ nana djerephia nẹ Jihova vwo ẹguọnọ rẹ avwanre mamọ. (Mt 20:28; Jọ 3:16) Eshu vwo ẹguọnọ-ọ, ọ romobọ rọyen ọvo yen ọ guọnọ. Ọtiọyena, die yen cha phia fikirẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ọtanhirhe ri kristi na? Vwẹ oba rẹ ẹgbukpe uriorin ọvo ri Kristi na, emọ rẹ Adam vẹ Ivi re gbare ri ji nyupho rẹ Ọghẹnẹ cha dia iparadaisi vwẹ otọrakpọ na—kirobo rẹ ọhọre ri Jihova hepha notọrhe. w23.11 6 ¶17

Avwanre nene urhi ri Jihova rọ tare nẹ e ni arhọ vẹ ọbara ghanghanre. Diesorọ? Kidie Jihova tare nẹ ọbara na mudiaphiyọ arhọ, okẹ ọghanghanre ro nẹ obọ rọyen rhe. (Li 17:14) Ẹsosuọ, Jihova vwọ vwẹ uphẹn kẹ ihworakpọ nẹ ayen re eranvwe, ọ vuẹ ayen nẹ ayen re ọbara-a. (Jẹ 9:4) Ọ rhoma vwanriẹn urhi nana kẹ ihwo rẹ Izrẹl womarẹ Urhi ri Mosis. (Li 17:10) Ọ je vuẹ ekpako rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ nẹ ayen vuẹ Inenikristi eje nẹ ayen “kẹnoma kẹ . . . ọbara.” (Iru 15:28, 29) Avwanre nene urhi nana siẹrẹ e de brorhiẹn ro shekpahen omaesivwo. Vwọba, avwanre nene iwan ri Jihova ri shekpahen ẹfuọn kpẹkpẹkpẹ. Ọyinkọn Pọl vwẹ eta rẹ udje ri ji fiotọ vwo dje phẹphẹn nẹ e “hwe” ẹbẹre sansan rẹ ugboma rẹ avwanre—kọyen, ọnana mudiaphiyọ nẹ a cha davwẹngba vwo si koka koka rẹ orharhe urhurusivwe vwo nẹ oma rẹ avwanre. Ọtiọyena e rhe che ni ughe yẹrẹ ru orọnvwọn vuọvo rọ cha nẹrhẹ e gbe ọfanrhiẹ-ẹn.—Kọl 3:5; Job 31:1. w23.07 15 ¶5-6

Samsin vwẹrọso Dẹlila tẹdia rẹ ẹguọnọ ro vwo kpahọn jọ sa riẹn nẹ aghwanre yen o hworo? O toro oborẹ ẹdia na wanre-e, kọke kọke yen Dẹlila vwo kpokpo Samsin nẹ ọ vuẹ ọyen asan rẹ ẹgba rọyen nurhe, ofu rhi vwo dje re, ọ da vuẹ. Ọ da ohwo mamọ nẹ Samsin she ro ufi rọ nẹrhẹ ẹgba rọyen vabọ ji ku aroesiri ri Jihova kufia vwẹ ọmọke. (Igu 16:16-20) Samsin rioja gangan fikirẹ obo ro ruru na kidie ọ vwẹroso Dẹlila ukpe rọ vwọ vwẹroso Jihova. Ihwo ri Filistia de muo ji rhu ẹro rọyen. Ayen de muo phiyọ uwodi vwẹ Gaza, ayen da reyọ vwo ru ọviẹn ghevweghe rọ nọ eka. Ọke rẹ ihwo ri Filistia na vwo siomakoko ru orẹ, ayen da phọphọ. Ayen de ze izobo rode kẹ ẹdjọ rayen Dagọn, kidie ayen niro nẹ ọyen nẹrhẹ obọ rayen te Samsin. Ayen de si Samsin nẹ uwodi rhe je reyọ vwo jehwẹ nẹ o rhi “gbeha” kẹ ayen.—Igu 16:21-25. w23.09 5-6 ¶13-14

Ọkiọvo ohwo avwanre vẹ ọyen gba wian owian yẹrẹ kpo isikuru sa nọ avwanre enọ kpahen oboresorọ avwanre vwo yeren akpọ avwanre nene iwan ri Baibol na. Avwanre cha davwẹngba avwanre eje vwọ chochọn rẹ esegbuyota avwanre ji muọghọ kẹ ohwo na. (1Pi 3:15) O che yovwin siẹrẹ e de dje ọdavwaro phia kpahen oboresorọ ọ vwọ nọ onọ na ukpe re vwo no nẹ ọ vwọsua yẹrẹ reyọ avwanre vwo guẹdjọ. O toro oboresorọ ohwo na vwọ nọ onọ na-a, e jẹ avwanre ta ota dẹndẹn bọrọbọrọ vwọ kẹ. Ẹkpahọnphiyọ avwanre sa nẹrhẹ ọ rhoma wene ẹwẹn. Kerẹ udje, ọ da dianẹ ohwo ra vẹ ọyen gbe ruiruo vwẹ asan ọvo nọ avwanre oboresorọ e rhe vwobọ vwẹ irueru rẹ ẹdẹ re vwiẹ ohwo-o, wọ sa nọ oma wẹn: O roro nẹ avwanre vwobọ vwẹ irueru rẹ akpọẹriọ-ọ? A sa ta ota vwẹ idjerhe rọ cha nẹrhẹ ẹwẹn rẹ ohwo na te otọ womarẹ e vwo djephia kẹ nẹ e vwo ọdavwaro kpahen ihwo efa rẹ avwanre vẹ ayen gba wian. Ọnana se rhie uphẹn phiyọ rẹ avwanre vẹ ọyen vwọ ta ota kpahen obo rehẹ Baibol na ro shekpahen irueru rẹ ẹdẹ re vwiẹ ohwo. w23.09 17 ¶10-11

Ọyen okpuphẹn rẹ avwanre vwọ reyọ ọke ro chekọ na vwo soseri kẹ ihwo rẹ ẹgborho na eje. Ọyinkọn Pita jiriro kẹ avwanre nẹ a “kọn” ẹdẹ ri Jihova “phiyọ ẹwẹn ọkieje.” (2Pi 3:11, 12) Vwẹ idjerhe vọ? Ọyen ọ rẹ avwanre vwo roro kokodo kpahen ebruphiyọ rẹ akpọ kpokpọ na kẹdi kẹdẹ, ọ da dia obo re se ru. Vwẹ ẹwẹn roro nẹ wọ wẹn odju rọ ghene fon, wọ riemu rọ kẹ ohwo omakpokpọ, wo dede ihwo ru wo vwo ẹguọnọ kpahen ra vwọ rhọvwọn ayen nẹ ushi cha, wo ji yono ihwo ri yerin vwẹ ikpe ujorin buebun re wanre orugba rẹ aroẹmrẹ ri Baibol sansan. Erorokodo tiọyena cha cha avwanre uko vwo rhẹro rẹ ẹdẹ yena ọkieje, ọ je cha nẹrhẹ avwanre vwo imuẹro nẹ oba na cha rhe kẹrẹkpẹ. Kidie nẹ avwanre “riẹn ọnana” kpahen obaro na, iyono rẹ efian rhe che se sun avwanre ghwru-u. w23.09 27 ¶5-6

Emọ ri “mu ọghọ kẹ esẹ vẹ ini-i” yen riariẹ ighene avwanre phiyọ. (2Ti 3:1, 2) Diesorọ buebun rayen vwo jẹmienyo? Emọ evo no nẹ esẹ vẹ ini rayen ruẹ nene oborẹ ayen ta-a. Efa no nẹ uchebro rẹ esẹ vẹ ini rayen kpo awanre re, e cha sa vwẹ ukẹcha kẹ aye-en yẹrẹ irhi rayen gan nọ. Wọ da dia ighene, wo ji roro ọtiọyen? Ighene buebun mrẹ bẹnbẹn ayen vwo ru nene iji ri Jihova rọhẹ isese re kẹdẹ kẹdẹ ri nonẹna. Die yen sa cha wẹ uko vwo ru ọtiọyen? Wo se yono ẹmienyo mie Jesu rọ dia udje ro me yovwin kparobọ. (1Pi 2:21-24) Jesu ọyen ohwo ọgbagba ro vwo ọsẹ vẹ oni re gbare-e. Ẹkẹvuọvo, Jesu ji muọghọ kẹ ọsẹ vẹ oni rọyen ọ da tobọ dianẹ ayen ru obo re chọre yẹrẹ jẹ ẹruọ rọyen evwo ọkievo.—Ey 20:12. w23.10 7 ¶4-5

Ọyinkọn Pọl nabọ djefiotọ kẹ ayen nẹ izobo rẹ Urhi ri Mosis na che se si umwemwu no karekare-e. Fikirẹ ọnana, a da “kpairoro vrẹ” Urhi na. Ọtiọyena Pọl de yono ayen iyota ikokodo evo. Pọl karophiyọ Inenikristi na vwọ kpahen izobo rẹ ọtanhirhe ri Jesu na nẹ, ọyen “iphiẹrophiyọ ro yovwin vrẹ” ọ rẹ Urhi ri Mosis, rọ sa cha ayen uko vwo “sikẹrẹ” Ọghẹnẹ. (Hib 7:19) Pọl nabọ djefiotọ kẹ iniọvo ri Hibru oboresorọ ẹga rẹ Inenikristi vwo yovwin vrẹ ọ ri jovwo shesheri. Oborẹ ihwo ri Ju ga ẹga wan, ọyen “uhoho rẹ obo re cha vwẹ obaro, ẹkẹvuọvo ayen rugba vwevunrẹ Kristi.” (Kọl 2:17) Uhoho djisẹ rẹ obo erọnvwọn hepha, ọ dia orọnvwọn na dẹ-ẹn. Ọtiọyen yen ẹga rẹ ihwo ri Ju rẹ ọke awanre je dia uhoho rẹ obo re cha vwẹ obaro. Ofori nẹ e vwo ẹruọ rẹ ọrhuẹrẹphiyotọ ri Jihova vwo mu, ọ sa vwọ vwẹ imwemwu rẹ avwanre vwo ghovwo avwanre ji rhiabọreyọ ẹga ra vwọ kẹ. w23.10 25 ¶4-5

Daniẹl uyovwin 11 ta ota kpahen ẹgba rẹ usuon yẹrẹ ivie ivẹ ri sivwẹn oseghe rẹ usuon. A da reyọ aroẹmrẹ nana vwọ vwanvwe efa rehẹ Baibol na, a cha riẹn nẹ “ovie rẹ obọhwẹre onre” na yen Russia vẹ ẹkuotọ efa re ka ẹbẹre rọyen, “ovie rẹ obuko ọnre yẹrẹ [obọrhen rẹ ọnre]” na ke rha hẹ Ẹgba rẹ Usuon ri Anglo-America. Ihwo rẹ Ọghẹnẹ rehẹ otọ rẹ usuon rẹ “ovie rẹ obohwẹre rẹ ọnre” na chirakon rẹ omukpahen rọ nẹ obọ rẹ ovie na cha. E hwe iniọvo evo ji do ayen phiyọ uwodi fikirẹ esegbuyota rayen. Ukperẹ oshọ rẹ omukpahen rẹ “ovie rẹ obohwẹre ọnre” na vwo mu ayen, o de ru esegbuyota rayen gan. Diesorọ? Iniọvo rẹ avwanre riẹnre nẹ omukpahen rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ ruẹ orugba rẹ aroẹmrẹ ri Daniẹl si phiyotọ. (Da 11:41) Ọnana avwanre riẹnre na sa cha avwanre uko vwọ sẹro rẹ iphiẹrophiyọ vẹ ọyọnregan re vwo kpahen Jihova. w23.08 11 ¶15-16

Jihova vwo ẹruọ rẹ oborẹ oma ruẹ avwanre, o ji vwo owenvwe rọ vwọ cha avwanre uko kidie o vwo ẹguọnọ avwanre. Ọ da siẹrẹ avwanre de muomaphiyọ. Ọtiọyena, a sa nẹrhovwo rhe nẹ: “Sẹro mẹ kerẹ ọmẹro” wẹn. (Un 17:8) Ẹro ọyen ẹbẹre ọvo rẹ ugboma na rọ pha ghanghanre ra je nabọ vwẹrote. Rọ vwọ dianẹ Jihova vwẹ avwanre vwo dje ọmẹro rọyen na, kẹ ọ ghwa họhọ nẹ ọ tanẹ, ‘Ihwo mẹ, kohwo kohwo rọ wan ovwan oma, jẹ ọ wan obo re ghanre kẹ vwẹ oma.’ Jihova guọnọre nẹ e vwo imuẹro nẹ ọyen vwo ẹguọnọ avwanre. Ẹkẹvuọvo ọ riẹnre nẹ fikirẹ obo re phia wan re, avwanre se vwo ẹwẹn ivivẹ sẹ o ghini vwo ẹguọnọ avwanre. Ọ je sa dianẹ avwanre hirharokuẹ ebẹnbẹn re nẹrhẹ e roro sẹ Jihova ghini vwo ẹguọnọ avwanre. Die yen sa nẹrhẹ imuẹro avwanre ganphiyọ? Womarẹ e vwo yono kpahan oborẹ Jihova dje ẹguọnọ rọyen phia kẹ Jesu, ihwo ra jẹreyọ na kugbe avwanre eje. w24.01 27 ¶6-7

Ẹzra mrẹ obo ri Jihova vwẹ ukẹcha kẹ ihwo Rọyen ọke rẹ ebẹnbẹn. Tavwen a ke rhe mrẹ 484 B.C.E., ọhọhọre nẹ Ẹzra dia Babilọn ọke rẹ Ovie Ahasuerus vwo jurhi nẹ e hwe ihwo ri Ju re dia ẹkuoto ri Pẹsha eje. (Ẹs 3:7, 13-15) Arhọ ri Ẹzra hẹ ẹdia ri muoshọ! Fikirẹ oborẹ ovie na tare, ihwo ri Ju rehẹ “ubrakpọ ọvuọvo” de chiri owẹnvwe ji muomaphiyọ, aphro herọ-ọ nẹ ayen nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ cha ayen uko. (Ẹs 4:3) Vwẹ ẹro roro oborẹ oma vwerhen Ẹzra vẹ ihwo ri Ju ri chekọ te ọke rẹ iroro rẹ ayen jẹre rẹ ayen vwo hwe ihwo ri Ju na vwọ rhoma she hwe ayen! (Ẹs 9:1, 2) Ọ sa dianẹ oborẹ Ẹzra rhiẹromrẹ vwẹ ọke rẹ ebẹnbẹn yena muegbe rọyen hẹrhẹ edavwini ro che hirharoku vwẹ obaro na, je nẹrhẹ imuẹro ro vwo kpahen Jihova nẹ ọ cha vwẹrote ihwo rọyen ganphiyọ. w23.11 17 ¶12-13

Ọyinkọn Pọl ta ota kpahen “iruo rẹ urhi,” rọ dia urhi ri Mosis, ra vwọ kẹ ihwo rẹ Izrẹl vwẹ Ugbenu ri Sinae. (Ro 3:21, 28) Ọ họhọre nẹ ihwo ri Ju evo re dia Inenikristi vwẹ ọke ri Pọl, mrẹrẹ bẹnbẹn rẹ ayen vwo nene odjekẹ na nẹ o rhe fo re vwo nene Urhi ri Mosis kugbe iruo rẹ urhi na guọnọre-e. Ọtiọyena, Pọl rionbọ kpo udje rẹ Ebraham vwo djephia nẹ ọ dia “iruo rẹ urhi” yen nẹrhẹ ohwo vwo uvi oyerinkugbe vẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo womarẹ esegbuyota. Ọnana kẹ avwanre omavwerhovwẹn vẹ imuẹro nẹ a vẹ Ọghẹnẹ se vwo uvi rẹ oyerinkugbe. O mudiaphiyọ nẹ avwanre che vwo esegbuyota kpahen Ọghẹne kugbe Kristi, rọ sa nẹrhẹ ayen rhiabọreyọ avwanre. Ẹkẹvuọvo, ọ dia “iruo” ra ta ota kpahen vwẹ Jems uyovwin 2 yen “iruo rẹ urhi” ri Pọl ta ota kpahe-en. Jems rionbọ kpo ewian yẹrẹ iruo rẹ Inenikristi ruẹ vwẹ akpeyeren ri kẹdi kẹdẹ rayen. (Jem 2:24) Eka rẹ iruo tiọyena djephia sẹ Onenikristi vwo uvi esegbuyota kpahen Ọghẹnẹ yẹrẹ o vwori-i. w23.12 3 ¶8; 4-5 ¶10-11

Iniọvo rẹ eya re guọnọ rọvwọn, jomaotọ sane ọrivẹ rẹ orọnvwe rayen. Karophiyọ nẹ, ọsharẹ ru wọ cha rọvwọn na yen cha dia ọgbuyovwin wẹn. (Ro 7:2; Ẹf 5:33) Gba nọ oma wẹn: ‘Ọyen Onenikristi ro tedje? Ọ vwẹ ẹga ri Jihova vwọ kobaro vwẹ akpeyeren rọyen? O brorhiẹn rẹ aghwanre? Ọ rhọvwọn oruchọ rọyen? O muọghọ kẹ eya? Ọ sa cha vwẹ uko vwọ sẹro rẹ oyerinkugba mẹ vẹ Jihova vwori, dia uvi rẹ ugbeyan je vwẹrote vwe? Vwọrẹ uyota, wọ da guọnọ rọvwọn omamọ ọshare o ji fo nẹ wẹ komobọ dia omamọ rẹ aye. Omamọ aye ọyen “ọchuko ro fori vwọ kẹ” ọshare rọyen. (Jẹ 2:18) Kidie nẹ o vwo ẹguọnọ ri Jihova kọ nẹrhẹ ihwo mrẹ omamọ rẹ uruemu rẹ ọshare rọyen vwori. (Isẹ 31:11, 12; 1Ti 3:11) Wo se muegbe wọ vwọ dia omamọ rẹ aye womarẹ wọ vwọ kpuriẹnphiyọ ẹguọnọ ru wo vwo kpahen Jihova je vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rẹ orua wẹn kugbe iniọvo rehẹ ukoko na. w23.12 22-23 ¶18-19

Jihova veri nẹ ọyen cha kẹ avwanre aghwanre ra guọnọre re vwo bru omamọ orhiẹn. Avwanre guọnọ aghwanre ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe marho siẹrẹ e de brorhiẹn ro se wene akpeyeren avwanre. Ọ kẹ avwanre ẹgba e se vwo chirakon. Jihova cha kẹ avwanre ẹgba e se vwo chirakon rẹ edavwini kirobo rọ je chọn ọyinkọn Pọl uko. (Fil 4:13) Ọ reyọ iniọvo rẹ ukoko na vwọ chọn avwanre uko. Ason rọ koba tavwen ọ ke reyọ arhọ rọyen vwọ kpahotọ, Jesu nẹrhovwo mamọ. Ọ rẹ Jihova nẹ e jẹ ihwo vwẹ ẹro rẹ ohwo ro muọghọ kẹ Ọghenẹ yẹrẹ odẹ rọye-en vwo ni ọye-en. Ukperẹ o vwo ru nene obo rọ nọre, Jihova da chọn Jesu uko womarẹ amakashe ro jiri nẹ ọ ra vwẹ ọbọngan vwọ kẹ. (Lu 22:42, 43) Jihova je sa reyọ iniọvo rẹ kọn bru avwanre rhe yẹrẹ ri se avwanre vwẹ ifonu vwọ bọn avwanre gan. Avwanre eje sa reyọ kuphẹn kuphẹn ro rhiephiyọ vwọ ta “ota esiri” kẹ iniọvo avwanre.—Isẹ 12:25. w23.05 10-11 ¶9-11

Oshọ se mu ihwo re dobọ rẹ uyono ẹra ji re rhe ẹkarophiyọ na nẹ a cha nabọ dede aye-en. Ọtiọyena, wọ nọ enọ re cha nẹrhẹ oma vo ayen yẹrẹ ta eta re sa nẹrhẹ ayen she ọkuọrọ-ọn. Ayen iniọvo rẹ avwanre. Oma vwerhen avwanre nẹ ayen rhoma vwomaba avwanre ga Ọghẹnẹ kugbe! (Un 119:176; Iru 20:35) Oma rha vwerhen avwanre nẹ Jesu ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ avwanre vwo ru Ẹkarophiyọ rẹ ughwu rọyen kukpe kukpe? E de ru ọtiọyen, o che fierere kẹ avwanre kugbe ihwo efa vwẹ idjerhe buebun. (Aiz 48:17, 18) Ọnana cha nẹrhẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Jihova vẹ Jesu ganphiyọ. Ọ je nẹrhẹ avwanre djephia nẹ e vwo ọdavwaro kpahen oborẹ ayen ru kẹ avwanre. Ọ cha nẹrhẹ oyerinkugbe ra vẹ iniọvo avwanre vwori kpẹkpẹ phiyọ. Ọ je sa nẹrhẹ a vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa ayen vwo yono kpahen oborẹ ayen sa vwọ riavwerhen rẹ ebruphiyọ rẹ ọtanhirhe na. E jẹ avwanre ru obo re se ru eje vwo muegbe hẹrhẹ Ẹkarophiyọ rẹ enukpe na, rọ dia ẹdẹ rọ ma ghanre kparobọ vwẹ ukpe na! w24.01 14 ¶18-19

Idjerhe vọ yen Jihova wan kẹ avwanre odjekẹ? Idjerhe ọvo kiriguo yen, womarẹ ota rọyen rọ dia Baibol na. Ẹkẹvuọvo, ọ je reyọ ihworakpọ vwọ kẹ avwanre odjekẹ. Kerẹ udje, ọ reyọ “odibo rọ fuevun rọ je ghwanre na” vwọ kẹ avwanre uchebro re sa cha avwanre uko vwo brorhiẹn rẹ aghwanre. (Mt 24:45) Jihova je reyọ eshare efa ri tedje vwọ kẹ avwanre odjekẹ. Kerẹ udje, iniruo okinriariẹ vẹ ekpako ukoko kẹ avwanre uchebro vẹ odjekẹ re sa cha avwanre uko vwo yerin ghene ebẹnbẹn. Ọyen emu rẹ omavwerhovwẹn rẹ avwanre vwọ riẹn nẹ Jihova kẹ avwanre odjekẹ re sa nẹrhẹ e yerin ghene ebẹnbẹn vwẹ ọke rẹ oba nana rọ pha gangan na! Odjekẹ rọyen na cha avwanre uko vwo ruẹ obo re vwerhọn oma, ọ je nẹrhẹ avwanre yan vwẹ idjerhe rẹ arhọ na. Ọke buebun na, ọ sa bẹn e vwo nene odjekẹ ri Jihova, ma rho ọ da dianẹ ihwo ri jẹgba yen vwerọ phia. Vwẹ ọke ọtiọyena, ofori nẹ avwanre vwo imuẹro nẹ Jihova yen suẹn ihwo rọyen. E de nene odjekẹ rọyen, kẹ avwanre mrẹ ebruphiyọ. w24.02 20 ¶2-3

Ẹguọnọ re vwo kpahen Jihova cha rhophiyọ siẹrẹ a da frẹkotọ se Baibol na. Ru wo vwo se Baibol na, davwẹngba vwo vwo oniso rẹ oborẹ ẹkpo ọvuọvo ta kpahen Jihova. Nọ oma wẹn: ‘Mavọ yen asan ri mi seri na vwo djephia nẹ Jihova vwo ẹguọnọ mẹ? Ọrhọ yen obo re sorọ mi vwo vwo ẹguọnọ ri Jihova?’ Idjerhe ọfa e se vwo ru ẹguọnọ avwanre ganphiyọ yen a vwọ nẹrhovwo nẹ ubiudu avwanre rhe Jihova ọkieje. (Un 25:4, 5) E de ru ọtiọyen, Jihova kọ cha kpahenphiyọ ẹrhovwo avwanre. (1Jọ 3:21, 22) Vwọba ofori nẹ ẹguọnọ ru wo vwo kẹ ihwo efa je rhophiyọ. Ikpe evo vwọ wan ri Pọl vwo kurhẹriẹ nu, ọ da mrẹ eghene ọshare ọvo re se Timoti. O vwo ẹguọnọ ri Jihova vẹ Ihwo efa. Pọl da vuẹ iniọvo ri Filipae: “Mi vwo ohwo ọfa ro vwo uruemu kerẹ [Timoti] rọ cha nabọ vwẹrote ọdavwẹ rẹ ovwa-an.” (Fil 2:20) Oma ri Timoti nabọ vwerhen Pọl kidie o vwo ẹguọnọ kpahen iniọvo na. Aphro herọ-ọ nẹ ikoko ri Timoti kinrin vwẹ ọke yena rhẹro rẹ ẹcha rọyen.—1Kọ 4:17. w23.07 9 ¶7-10

Mosis ghwu nu tavwen ihwo rẹ Izrẹl ke ro Otọ rẹ Ive na. Kidie nẹ Mosis rha herọ-ọ, Ọghẹnẹ kọ kpairoro vrẹ ihwo rọyen? Ẹjo. Vwẹ ọke rẹ ayen vwọ fuevun ga Jihova ọ vwẹrote ayen. Tavwen ri Mosis ki ghwu, Jihova vuẹrẹ nẹ o yono Joshua rere o sun ihwo rọyen. Ikpe buebun yen Mosis yono Joshua. (Ey 33:11; Urh 34:9) Vwọba, o ji vwo eshare buebun ri muwan re vwẹrote ihwo rẹ Ọghẹnẹ—isun rẹ uriorin, ujori, ujuvẹ gbe ihwe, je tobọ te isun rẹ ihwe. (Urh 1:15) A nabọ vwẹrote ihwo rẹ Ọghẹnẹ. Ilaija ji phi oka rẹ udje rọ họhọ ọnana phiyotọ. Ọ wianre gangan vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rẹ Izrẹl vwọ vwẹ ẹga rọ fonro vwọ kẹ Jihova vwẹ ikpe buebun. Ẹkẹvuọvo ọke vwọ yanran na, Jihova da rhoma vwẹ owian ọfa vwọ kẹ vwẹ obọrhen ọnre ri Juda. (2Iv 2:1; 2Ik 21:12) A kpairoro vrẹ uvwiẹ ihwe rẹ ihwo rẹ Izrẹl re fuevun? Ẹjo. Ilaija ghwọrọ ikpe buebun vwo yono Ilaesha. Ọkieje yen Jihova vwo ru ọhọre rọyen gba, ọ je vwẹrote ihwo re fuevun ga. w24.02 5 ¶12

Iniọvo rehẹ Ẹfesos yeren akpọ nene uyota ri Baibol na. (Un 119:105) Ayen gbobọnyẹ ẹga rẹ efian kugbe ọfanrhiẹn rẹ ayen gbe re. Ayen “vwẹrokere Ọghẹnẹ” je davwẹngba vwo ruẹ obo re vwerhọn oma vwẹ ẹga rẹ ayen vwọ kẹ. (Ẹf 5:1) Vwẹ idjerhe vuọvo na, tavwen avwanre ki yono uyota na, a ka dia ebri fikirẹ ẹga rẹ efian vẹ iruemu ọfanrhiẹn re vwobọ vwọ jovwo. Evo usun avwanre ru orẹ rẹ ẹga rẹ efian; efa ji yeren akpọ rẹ ọfanrhiẹn jovwo. Ẹkẹvuọvo, avwanre vwo yono kpahen iwan ri Jihova ri shekpahen obo ri yovwirin vẹ obo re brare nu, avwanre de ru ewene. Vwo nẹ ọke yena rhe, kọyen avwanre vwo yeren akpọ nene iwan rọyen. Ukuotọ rọyen avwanre da rhe mrẹ ebruphiyọ buebun. (Aiz 48:17) Jẹ, o ji vwo egbagbọse evo rẹ avwanre hirharokuẹ asaọkiephana. Ofori nẹ a kẹnoma kẹ ebri re vrẹn nure na rere avwanre “rha yan kerẹ emọ rẹ urhukpẹ.” w24.03 21 ¶6-7

Wo se no nẹ wo ji muegbe vwọ kẹ omaẹvwọkpahotọ kugbe omaebrophiyamee. Ọ sa dianẹ wọ je guọnọ ru ewene evo vwẹ akpeyeren rere wo se vwo yeren akpọ nene iwan ri Jihova, yẹrẹ wọ je guọnọ ọke wọ sa vwọ bọn esegbuyota wẹn gan. (Kọl 2:6, 7) Ọ dia ihwo eje ri yono Baibol na yen se vwo ẹruọ rọyen yẹrẹ yan obaro ẹsiẹvoo, ọ je dia ighene eje rehẹ ukpe vuọvo yen muegbe vwọ kẹ omaẹvwọkpahotọ kugbe omaebrophiyamee. Davwẹngba vwọ riẹn ewene ro fori nẹ wo ru vwo nene asan rẹ ẹgba wẹn muru wọ je vwẹ oma vwanvwẹ ohwo ọfaa. (Ga 6:4, 5) Ọ da tobọ dianẹ wo ji muegbe wọ vwọ vwomakpahotọ kẹ Jihovaa, vwo vwẹ ẹwẹn nẹ wo che ru ọtiọyen ẹdẹ ọvo. Rẹ Jihova nẹ o bruba ẹgbaẹdavwọn wẹn ru wo se vwo ru ewene ra guọnọre eje. (Fil 2:13) Jẹ o muwẹro nẹ ọ cha kerhọ je kpahenphiyọ ẹrhovwo wẹn.—1Jọ 5:14. w24.03 5 ¶9-10

Vwẹ ẹdẹ ọvo, ofu dje Sera, o da vuẹ Ebraham oborẹ oma ruo je vuẹ nẹ ọyen sorọ. Ebraham riẹnre nẹ Sera ọyen aye rọ vwẹ oma kpotọ ro ji biẹcha ọyen. Ọ kerhọ vwọ kẹ Sera je davwẹngba vwọ rhuẹrẹ ebẹnbẹn na phiyọ. (Jẹ 16:5, 6) Die yen ọnana yono avwanre? Eshare, ovwan vwẹ uturhi ovwan vwo brorhiẹn kẹ orua ovwan. (1Kọ 11:3) Jẹ, ọyen obo ri fori wo vwọ nabọ vwẹ oma kpotọ kerhọ ji nyo mie tavwen wo ki brorhiẹn, marho ọ da dianẹ orhiẹnbro na shekpahen aye wẹn. (1Kọ 13:4, 5) Vwẹ ọke ọfa, Ebraham de brorhiẹn rọ vwọ ghọ erhorha rẹ ayen rhẹro rọye-en. Ọ vuẹ Sera nẹ ọ yanjẹ oborẹ ro ruẹ vwo rere ọ ra kake ikara buebun. (Jẹ 18:6) Kpatakpata Sera da ghwa yanran re ru oborẹ Ebraham vuẹrẹ nẹ o ru na. Eya, ovwan sa vwẹrokere Sera siẹrẹ ovwan de biẹcha orhiẹn rẹ eshare ovwan. Wo de ru ọtiọyen, jẹ wọ bọn orọnvwe wẹn gan.—1Pi 3:5, 6. w23.05 24-25 ¶16-17

A davwen uduefiogbere vẹ ẹmienyo ri Gidiọn ni ọke ra ghwa vwọ reyọ vwo mu kerẹ oguẹdjọ nu. A vuẹ rẹ nẹ ọ guọghọ agbada rẹ ọsẹ rọyen da vwẹ ẹga kẹ Baal. (Igu 6:25, 26) Ọke vwọ yanran na, o vwo koko ituofovwin buebun nu, Jihova da vuẹ nẹ o si unu rayen kpotọ abọ ivẹ soso. (Igu 7:2-7) Ukuotọ rọyen, a da vuẹ nẹ ọ gba kpare ohọnre bru ivwighwrẹn rọyen ra vwẹ uherevie rẹ ason. (Igu 7:9-11) Ofori nẹ ekpako dia ihwo re “fobọ nyẹme”Ọkieje yen ọkpako ro nyẹme vwọ vwomakpotọ vwọ reyọ obo ri Baibol na tare vwo ruiruo ji nene odjekẹ rẹ ukoko Ọghẹnẹ vwọphia. Vwẹ idjerhe ọtiọyena ko se phi omamọ udje phiyotọ vwọ kẹ ihwo efa. Jẹ, ọ je sa mrẹ bẹnbẹn ro vwo nyẹme. Kerẹ udje, ọ sa mrẹ bẹnbẹn ro vwo nene odjekẹ ra vwọ kẹ. Vwẹ ẹdia evo, o se no nẹ ọhọ yẹrẹ aghwanre hẹ odjekẹ na-a. Yẹrẹ a sa vuẹ nẹ o ruiruo ro che phi ugbomọphẹ rọyen phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ. Mavọ yen ekpako sa vwẹrokere ẹmienyo ri Gidiọn vwẹ ẹdia tiọyena? Nabọ kerhọ kẹ odjekẹ wọ je reyọ vwo ruiruo. w23.06 4-5 ¶9-11