Bài học 27

Nhấn mạnh chủ đề và các điểm chính

1-4. Hãy giải thích chủ đề của một bài giảng có nghĩa gì.

¹ Mỗi bài giảng phải có một chủ đề để cho bài giảng một chiều hướng và để liên kết tất cả các phần của bài lại một cách tốt đẹp. Dù chủ đề là gì đi nữa, thính giả phải nhận ra chủ đề trong suốt bài giảng của bạn. Chủ đề là thực chất của bài giảng, có thể nói chỉ trong một câu, nhưng bao gồm mỗi khía cạnh của nội dung bài giảng. Chủ đề phải rõ ràng cho mọi người trong cử tọa, và thật sự phải thế nếu được nhấn mạnh đúng đắn.

² Chủ đề một bài giảng không phải giản dị là một đề tài rộng rãi, như “đức tin”, mà là một khía cạnh đặc biệt của đề tài. Thí dụ, chủ đề có thể là “Đức tin bạn—Đi xa tới đâu”, hay “Cần phải có đức tin để làm đẹp lòng Đức Chúa Trời”, hay “Nền tảng của đức tin bạn” hay “Hãy tiếp tục lớn lên trong đức tin”. Mặc dù tất cả những chủ đề này đều liên quan đến đức tin, mỗi chủ đề xem xét đề tài dưới một khía cạnh đặc biệt và đòi hỏi một sự khai triển hoàn toàn khác nhau.

³ Đôi khi, có lẽ bạn phải sưu tầm tài liệu trước khi chọn một chủ đề. Nhưng cần phải thiết lập rõ ràng chủ đề trước khi sửa soạn dàn bài hay chọn những điểm chính. Thí dụ, sau mỗi lần học hỏi Kinh-thánh tại nhà riêng, có lẽ bạn muốn thảo luận về tổ chức các Nhân-chứng Giê-hô-va. Đây là một đề tài rộng rãi. Để định xem mình sẽ nói gì về đề tài này, bạn phải nghĩ đến người nghe và mục đích của bài giảng. Căn cứ theo đó, bạn sẽ chọn một chủ đề. Nếu bạn muốn mời một người mới bắt đầu tham gia công tác rao giảng, bạn có thể chỉ cho người đó thấy rằng Nhân-chứng Giê-hô-va bắt chước Giê-su Christ đi rao giảng từ nhà này sang nhà kia. Đấy sẽ là chủ đề của bạn. Tất cả những gì bạn nói sẽ khai triển một khía cạnh đó của đề tài rộng rãi: Nhân-chứng Giê-hô-va.

⁴ Làm thế nào bạn có thể nhấn mạnh chủ đề trong bài giảng của bạn? Trước tiên bạn phải chọn một chủ đề thích hợp, đúng với mục đích bạn muốn. Điều này đòi hỏi bạn phải sửa soạn trước. Một khi đã chọn chủ đề và khai triển bài giảng xoay quanh chủ đề này, bạn sẽ gần như tự động nhấn mạnh chủ đề nếu bạn nói theo dàn bài bạn đã soạn. Tuy nhiên, khi nói bài giảng bạn thỉnh thoảng cũng cần phải lặp lại những chữ then chốt hay ý kiến trọng yếu của chủ đề, để làm cho chắc chắn cử tọa sẽ hiểu rõ chủ đề.

5, 6. Làm sao bạn có thể xác định một chủ đề nào là thích hợp?

⁵ Chủ đề thích hợp. Trong Trường Thánh chức Thần quyền, thường không có vấn đề về việc chọn một chủ đề thích hợp, vì trong nhiều trường hợp chủ đề đã được cấp sẵn cho bạn. Nhưng không phải tất cả các bài giảng đều có sẵn một chủ đề. Vậy, bạn nên xem xét cẩn thận việc chọn một chủ đề.

⁶ Điều gì xác định một chủ đề là thích hợp? Nhiều điều. Bạn phải để ý đến cử tọa, mục đích của bạn, và tài liệu chỉ định cho bạn trình bày, nếu đó là trường hợp của bạn. Nếu bạn nhận thấy bạn nói những bài giảng mà không có chủ đề nào được nhấn mạnh cả, ấy có lẽ là vì bạn không thật sự khai triển bài giảng của bạn xoay quanh một ý kiến trọng yếu. Có thể là bạn đã dùng trong bài giảng quá nhiều điểm không thật sự góp phần vào chủ đề.

7, 8. Hãy giải thích làm sao ta có thể nhấn mạnh chủ đề.

⁷ Lặp lại những chữ hay ý kiến then chốt. Một cách để làm cho tất cả các phần của bài giảng đều giúp nhấn mạnh chủ đề là lặp lại những chữ then chốt hay ý kiến trọng yếu của chủ đề. Về âm nhạc, chủ đề là một âm điệu thường trở đi trở lại để nêu rõ đặc tính của cả bản nhạc. Thật ra, thường chỉ cần vài nốt nhạc là đủ để giúp nhận ra một bản nhạc. Âm điệu không luôn luôn trở lại dưới cùng một hình thức. Đôi khi chỉ một hay hai câu được lặp lại, thỉnh thoảng lại biến đổi đôi chút, nhưng bằng cách này hay cách khác, nhà soạn nhạc thêu dệt âm điệu một cách tài giỏi, khiến cho chủ đề thấm nhuần cả bản nhạc và nêu rõ đặc tính của bản nhạc đó.

⁸ Đối với chủ đề của một bài giảng cũng nên giống như thế. Các chữ then chốt hay ý kiến trọng yếu giống như âm điệu của một bản nhạc được lặp đi lặp lại. Có thể dùng các chữ đồng nghĩa với những chữ này hay nói khác đi ý kiến trọng yếu để biến đổi chủ đề. Nếu dùng các phương pháp này một cách dè dặt để không trở nên nhàm chán, bạn sẽ khiến cho chủ đề trở nên điểm đặc sắc của cả bài giảng và là ý kiến chính mà cử tọa sẽ ghi nhớ khi ra về.

**********

9-13. Hãy giải thích các điểm chính của một bài giảng là gì. Hãy cho ví dụ.

⁹ Sau khi đã chọn chủ đề cho bài giảng, giai đoạn kế tiếp trong việc sửa soạn là chọn những điểm chính mà bạn định dùng để khai triển chủ đề ấy. Đức tính này ghi trong Phiếu Khuyên Bảo dưới đề mục “Làm nổi bật các điểm chính”.

¹⁰ Các điểm chính trong một bài giảng là gì? Đó không chỉ là những ý kiến hay ho hoặc những điểm nói phớt qua. Nhưng đó là những phần quan trọng của bài giảng, những ý kiến cần được khai triển khá đầy đủ. Các điểm chính ấy giống như những tấm bảng hay nhãn hiệu trong một tiệm thực phẩm, giúp khách hàng nhận biết cả một dãy hay một kệ có những sản phẩm nào. Tấm bảng trên kệ sẽ quyết định một sản phẩm có thể đặt trên kệ đó hay phải xếp ở chỗ nào khác. Dưới tấm bảng đề NGŨ CỐC, chắc chắn các lọ mứt không có chỗ ở đấy, và chỉ làm cho khách hàng bị bối rối. Dưới tấm bảng đề CÀ-PHÊ VÀ TRÀ, nếu để gạo vào là sai chỗ. Nếu các tấm bảng bị che khuất vì có quá nhiều hàng hóa trên kệ, khách hàng sẽ khó tìm được gì. Nhưng nếu các tấm bảng đều rõ ràng và dễ thấy thì khách hàng có thể mau chóng nhận ra các thứ hàng trước mặt. Cũng thế đối với các điểm chính của một bài giảng. Nếu cử tọa nhận thấy rõ và nhớ các điểm chính, thì họ sẽ cần ghi chép rất ít cũng đủ để theo dõi bạn cho đến kết luận.

¹¹ Một yếu tố khác. Việc chọn và dùng các điểm chính sẽ khác nhau tùy theo cử tọa và mục đích của bài giảng. Vì lý do đó, anh giám thị trường học sẽ xét giá trị của các điểm chính mà học viên đã chọn căn cứ theo cách học viên dùng các điểm ấy, chứ không theo sự lựa chọn tự ý mà người khuyên bảo có thể đã làm trước.

¹² Khi chọn các điểm chính, bạn chỉ nên chọn những điều thiết yếu mà thôi. Vậy, hãy tự hỏi, cái gì làm cho một điểm tỏ ra thiết yếu? Điểm đó là thiết yếu khi không có điểm đó thì bạn không thể đạt được mục đích của bài giảng. Thí dụ, nếu bạn thảo luận về giá chuộc với một người không quen thuộc với giáo lý này, thì bạn cần phải chứng minh Giê-su đã là một người sống trên đất, nếu không thì bạn sẽ không thể chứng minh giá trị tương xứng của sự hy sinh của ngài. Bởi vậy, bạn sẽ xem đó là một trong những điểm chính của cuộc thảo luận. Nhưng nếu bạn trước đó đã chứng minh cho người đó rằng Chúa Ba Ngôi là một giáo lý sai lầm, thì sự thảo luận về vị thế của Giê-su với tư cách một người phàm có thể chỉ là điểm phụ, vì người ta đã chấp nhận rồi. Vì thế, chứng minh giá trị tương xứng của sự hy sinh cứu chuộc của Giê-su sẽ tương đối giản dị. Trong trường hợp này, xem xét vị thế con người của ngài sẽ không phải là một điều thiết yếu.

¹³ Vậy, bạn hãy tự hỏi: Cử tọa đã biết gì rồi? Để đạt được mục đích, tôi phải chứng minh gì? Nếu bạn biết câu trả lời cho câu hỏi thứ nhất, bạn có thể trả lời câu hỏi thứ hai bằng cách thu thập tài liệu cho bài giảng, tạm thời để sang một bên tất cả những gì mà cử tọa đã biết rồi và sắp xếp lại các điểm khác ra từng nhóm càng ít càng tốt. Các nhóm này cấu thành những tấm bảng giúp cử tọa nhận biết loại thực phẩm thiêng liêng mà bạn đang trình bày cho họ. Đừng bao giờ để cho các tấm bảng tức các điểm chính này bị che khuất. Đó là các điểm chính mà bạn cần làm cho nổi bật.

14-17. Hãy cho biết các lý do tại sao chúng ta không nên có quá nhiều điểm chính.

¹⁴ Không quá nhiều điểm chính. Chỉ có một vài điều là thiết yếu trong bất cứ đề tài nào. Trong đa số trường hợp, ta có thể đếm chúng trên đầu ngón tay. Điều này là đúng bất kể thời gian ấn định để trình bày là bao nhiêu đi nữa. Đừng phạm cái sai lầm thông thường là làm nổi bật quá nhiều điểm. Khi một tiệm thực phẩm trở thành quá lớn và bày quá nhiều loại hàng hóa, thì khách hàng dễ bị lạc. Cử tọa của bạn trong một lần chỉ có thể thâu thập một số ý kiến vừa phải mà thôi. Bài giảng của bạn càng dài, thì bạn càng phải làm cho thật giản dị và càng phải làm nổi bật rõ ràng các điểm chính. Vậy đừng cố gắng cho cử tọa phải nhớ quá nhiều điều. Hãy chọn những điểm nào mà bạn cảm thấy cử tọa phải tuyệt đối ghi nhớ, và dùng hết thì giờ của bạn để nói về những điểm ấy.

¹⁵ Làm thế nào xác định một bài giảng có quá nhiều điểm hay không? Nói vắn tắt, nếu có thể bỏ đi một ý kiến nào mà vẫn đạt được mục đích của bài giảng, thì điểm đó không phải là một điểm chính. Để làm cho bài giảng trôi chảy, bạn có thể dùng điểm đó để chuyển tiếp hay để nhắc lại, nhưng không nên làm nổi bật điểm ấy như các điểm chính mà bạn không thể bỏ đi được.

¹⁶ Một điều khác là bạn cần có đủ thì giờ để khai triển mỗi điểm cho được thành công, thuyết phục được cử tọa. Nếu bạn phải nói nhiều điều trong một thời gian ngắn, thì nên trình bày càng ít càng tốt những điểm mà thính giả của bạn đã biết rồi. Hãy loại bỏ tất cả và chỉ để lại những yếu tố ít quen thuộc, rồi trình bày các điểm đó cách rõ ràng đến nỗi cử tọa sẽ khó quên được.

¹⁷ Sau hết, bài giảng của bạn phải cho cảm tưởng là giản dị. Điều đó không luôn luôn tùy thuộc vào số ý kiến trình bày. Có thể là tùy theo cách bạn sắp xếp các điểm thành từng nhóm. Thí dụ, nếu bạn bước vào một tiệm thực phẩm mà thấy các đồ để lẫn lộn chồng chất giữa tiệm, bạn chắc hẳn sẽ thấy tiệm bề bộn và rất lộn xộn. Bạn sẽ khó tìm được gì. Nhưng khi tất cả được xếp đặt đàng hoàng và tùy theo loại với bảng hiệu rõ ràng, thì khách hàng có cảm tưởng dễ chịu và không khó gì tìm thấy những thứ mình muốn. Hãy làm cho bài giảng của bạn được giản dị bằng cách sắp xếp các ý tưởng của bạn thành từng nhóm với một vài ý kiến chính mà thôi.

18. Các điểm chính phải được khai triển như thế nào?

¹⁸ Ý kiến chính khai triển riêng rẽ. Mỗi ý kiến chính phải đứng riêng rẽ và phải được khai triển riêng rẽ. Điều này không ngăn cản bạn cho một dàn bài vắn tắt hay tóm tắt các tiểu đề chính trong phần nhập đề hay kết luận của bài giảng. Nhưng trong thân bài, thì chỉ nên nói từng ý kiến chính một mà thôi, ngoại trừ khi cần để chuyển tiếp hay để nhấn mạnh thì có thể nói qua điểm tới hay nhắc lại điểm trước. Học cách làm một dàn bài với những ý kiến chính sẽ giúp bạn xác định xem bạn có khai triển riêng rẽ các điểm chính hay không.

19-21. Nên dùng các điểm phụ như thế nào?

¹⁹ Các điểm phụ nhắm vào ý kiến chính. Các điểm làm bằng cớ, các câu Kinh-thánh, và các điểm khác phải tập trung sự chú ý vào ý kiến chính và tán rộng ý kiến đó.

²⁰ Khi sửa soạn, hãy phân tích tất cả các điểm phụ và chỉ giữ những điểm nào góp phần trực tiếp vào ý kiến chính, hoặc làm cho rõ ràng, hoặc chứng minh hay tán rộng ý kiến chính đó. Hãy loại bỏ tất cả những gì không có quan hệ với ý kiến chính, vì chỉ làm cho đề tài thêm tối tăm.

²¹ Bất cứ điểm phụ nào có quan hệ với ý kiến chính đều phải được nối liền trực tiếp với ý chính qua những lời bạn nói. Đừng để cho cử tọa phải đoán mối quan hệ là gì. Hãy cho thấy rõ mối quan hệ. Hãy nói ra mối quan hệ là gì. Điều gì không nói ra rõ ràng thường cử tọa không hiểu rõ. Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách thỉnh thoảng lặp lại ý kiến chính hay những chữ then chốt diễn tả ý chính ấy. Khi bạn thành thạo trong việc làm cho các điểm phụ tập trung vào các điểm chính của bài giảng, và nối liền mỗi điểm chính với chủ đề, thì bài giảng của bạn sẽ có một sự giản dị khiến người ta thích thú, bạn sẽ trình bày dễ dàng và cử tọa thì khó quên bài giảng đó.