Một sự kiện quan trọng đối với những người yêu mến Lời Đức Chúa Trời

Vào năm 1998 có một sự kiện quan trọng đối với tất cả mọi người yêu mến Lời Đức Chúa Trời. Trong năm đó, “Bản dịch Kinh Thánh Thế Giới Mới” cuốn thứ 100 triệu đã ra khỏi máy in. Vì thế, nó trở thành một trong những bản Kinh Thánh lưu hành rộng rãi nhất được xuất bản trong thế kỷ này!

KỲ CÔNG này đặc biệt đáng chú ý khi xét đến sự kiện lúc mới phát hành, bản dịch này đã bị phê bình gay gắt. Thế nhưng, nó chẳng những tồn tại mà còn phổ quát, đi vào hàng triệu nhà—và lòng người ta—trên khắp thế giới! Bản dịch độc đáo này bắt nguồn từ đâu? Ai đứng sau công trình này? Và khi dùng nó, bạn có thể được lợi ích như thế nào?

Tại sao cần một bản dịch mới?

Trong hơn một trăm năm nay, Hội Tháp Canh (Watch Tower Bible and Tract Society), cơ quan pháp lý đại diện Nhân Chứng Giê-hô-va, đã phân phát Kinh Thánh. Thế nhưng tại sao Nhân Chứng Giê-hô-va cảm thấy cần phải xuất bản một bản dịch khác của Lời Đức Chúa Trời? Cuốn sách So Many Versions?, của Sakae Kubo và Walter Specht, nhận xét: “Không bản dịch Kinh Thánh nào có thể được coi là bản dịch cuối. Các bản dịch phải theo kịp đà tăng tiến về học thuật Kinh Thánh và sự thay đổi về ngôn ngữ”.

Thế kỷ này đã chứng kiến sự tăng tiến đáng kể trong việc hiểu tiếng Hê-bơ-rơ, Hy Lạp và A-ram—ba ngôn ngữ mà Kinh Thánh nguyên bản được viết ra. Ngoài ra, người ta cũng phát hiện những bản Kinh Thánh chép tay xưa hơn và chính xác hơn những bản mà các thế hệ người dịch Kinh Thánh trước đây đã dùng. Vì thế, ngày nay Lời Đức Chúa Trời có thể được dịch chính xác hơn bao giờ hết! Vậy vì lý do chính đáng, Ủy Ban Phiên Dịch Kinh Thánh Thế Giới Mới được thành lập để đảm trách việc dịch Kinh Thánh ra các ngôn ngữ hiện đại.

Vào năm 1950 Bản dịch Kinh Thánh Thế Giới Mới phần tiếng Hy Lạp bằng tiếng Anh được xuất bản. Chính nhan đề cho thấy một chiều hướng táo bạo khác hẳn truyền thống phân chia Kinh Thánh thành hai phần, “Cựu” ước và “Tân” ước. Trong thập niên sau đó, những phần Kinh Thánh tiếng Hê-bơ-rơ được xuất bản làm nhiều kỳ. Vào năm 1961 trọn bộ Kinh Thánh bằng tiếng Anh được phát hành trong một quyển.

Ai đã dịch bản Kinh Thánh xuất sắc này? Tháp Canh (Anh ngữ) ngày 15-9-1950 nói: “Những người trong ủy ban phiên dịch cho biết họ muốn... giấu tên, và đặc biệt không muốn tên của họ được công bố dù lúc họ còn sống hay sau khi chết. Mục đích của bản dịch này là tôn vinh danh của Đức Chúa Trời thật, hằng sống”. Một số nhà phê bình khẳng định rằng nên gạt đi ngay bản dịch đó vì nó chỉ là sản phẩm của những người không chuyên nghiệp, song không phải ai cũng có quan điểm quá đáng như thế. Alan S. Duthie viết: “Nếu chúng ta biết ai đã dịch hoặc xuất bản một bản dịch Kinh Thánh nào đó thì điều này có giúp chúng ta quyết định bản dịch đó hay hoặc dở không? Không hẳn. Không có gì thay thế được việc xem xét đặc điểm của mỗi bản dịch”.a

Những đặc điểm có một không hai

Hàng triệu độc giả đã làm đúng như thế và thấy rằng Bản dịch Thế Giới Mới không những dễ đọc mà còn chính xác từng ly từng tý. Cuốn này được dịch từ ba nguyên ngữ là Hê-bơ-rơ, A-ram và Hy Lạp, dùng những bản văn tốt nhất hiện có.b Những người dịch cũng đặc biệt cẩn thận dịch từng chữ theo nguyên văn cổ nếu có thể được, nhưng bằng ngôn ngữ có thể hiểu được dễ dàng. Do đó, một số học giả khen ngợi bản dịch này về phẩm chất trung thực và chính xác. Thí dụ, tạp chí Andover Newton Quarterly tháng 1-1963 nói: “Bản dịch phần Tân Ước chứng tỏ có các học giả đủ khả năng để giải quyết một cách thông minh nhiều vấn đề trong việc dịch Kinh Thánh”.

Các dịch giả mở ra một lĩnh vực mới về sự am hiểu Kinh Thánh. Những đoạn Kinh Thánh trước kia chỉ hiểu một cách lờ mờ nay trở nên rất sáng sủa. Thí dụ, câu Kinh Thánh khó hiểu nơi Ma-thi-ơ 5:3, “phước cho những kẻ có lòng khó-khăn” (Thánh Kinh Hội), được dịch một cách có ý nghĩa: “Phước cho những người ý thức nhu cầu thiêng liêng”. Bản dịch Thế Giới Mới cũng dịch các từ then chốt một cách khá thống nhất. Thí dụ, từ Hy Lạp psy·kheʹ lúc nào cũng được dịch là “linh hồn”. Vì thế, người đọc có thể hiểu ngay rằng trái với các lý thuyết tôn giáo, linh hồn không bất tử!—Ma-thi-ơ 2:20, NW; Mác 3:4, NW; Lu-ca 6:9, NW; 17:33, NW.

Phục hồi danh Đức Chúa Trời

Một điểm nổi bật của Bản dịch Thế Giới Mới có liên quan đến việc phục hồi danh Đức Chúa Trời là Giê-hô-va. Trong các bản Kinh Thánh phần tiếng Hê-bơ-rơ cổ xưa, danh Đức Chúa Trời được tiêu biểu bằng bốn phụ âm có thể được chuyển ngữ là YHWH hay JHVH. Danh đặc biệt này xuất hiện gần 7.000 lần chỉ trong phần gọi là Cựu Ước. (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:15; Thi-thiên 83:18) Rõ ràng, Đấng Tạo Hóa muốn những người thờ phượng Ngài biết và dùng danh đó!

Tuy nhiên, sự sợ vì mê tín đã khiến cho dân Do Thái ngưng dùng danh Đức Chúa Trời. Sau khi các sứ đồ của Chúa Giê-su qua đời, những người sao chép Kinh Thánh phần tiếng Hy Lạp bắt đầu thay thế danh riêng của Đức Chúa Trời bằng hai từ Hy Lạp Kyʹri·os (Chúa) hoặc The·osʹ (Đức Chúa Trời). Điều đáng buồn là các dịch giả hiện đại đã lưu giữ truyền thống làm ô danh Đức Chúa Trời, loại danh Đức Chúa Trời ra khỏi phần lớn các bản dịch Kinh Thánh và thậm chí còn giấu giếm sự kiện Đức Chúa Trời có danh riêng. Thí dụ, nơi Giăng 17:6, Chúa Giê-su nói: “Con đã tỏ danh Cha ra”. Thế nhưng bản Today’s English Version dịch câu này như vầy: “Con đã giải bày về Cha”.

Một số học giả bào chữa việc loại danh Đức Chúa Trời ra dựa trên lý do không ai biết cách phát âm đúng danh đó. Tuy nhiên, những danh quen thuộc trong Kinh Thánh như Giê-rê-mi, Ê-sai và Giê-su thường được dịch theo những cách không giống cách phát âm nguyên thủy trong tiếng Hê-bơ-rơ. Bởi vì dạng Giê-hô-va là một cách chính đáng để dịch danh Đức Chúa Trời—và là cách nhiều người quen thuộc—nên sự phản đối việc dùng danh này có vẻ không thành thật.

Ủy Ban Phiên Dịch Kinh Thánh Thế Giới Mới đã mạnh dạn dùng danh Giê-hô-va trong cả phần Hê-bơ-rơ lẫn phần Hy Lạp của Kinh Thánh. Họ có tiền lệ cho việc này qua các bản dịch truyền giáo thời ban đầu cho dân ở Trung Mỹ, Nam Thái Bình Dương và phương Đông. Tuy nhiên, việc dùng danh Đức Chúa Trời như thế không phải chỉ là vấn đề lý thuyết. Biết danh Đức Chúa Trời là điều khẩn yếu để hiểu biết chính Ngài. (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6, 7) Bản dịch Thế Giới Mới đã khuyến khích hàng triệu độc giả dùng danh Ngài!

Đến với những độc giả không nói tiếng Anh

Trong khoảng thời gian từ năm 1963 đến 1989, Bản dịch Thế Giới Mới phát hành, toàn bộ hoặc một phần, trong 10 ngôn ngữ khác nữa. Tuy nhiên, việc dịch rất khó nhọc, với một số dự án kéo dài 20 năm hoặc lâu hơn. Rồi vào năm 1989, Ban Phục Vụ Dịch Thuật được thành lập tại trụ sở trung ương của Nhân Chứng Giê-hô-va. Dưới sự hướng dẫn của Ủy Ban Biên Tập của Hội Đồng Lãnh Đạo Trung Ương, ban này bắt tay vào mục tiêu làm cho công việc dịch Kinh Thánh tiến hành nhanh hơn. Một phương pháp dịch thuật được phát triển phối hợp việc nghiên cứu các từ Kinh Thánh với kỹ thuật máy tính. Hệ thống này được áp dụng như thế nào?

Một khi phê chuẩn việc dịch Kinh Thánh sang một ngôn ngữ mới, Ủy Ban Biên Tập lập một ban dịch gồm một nhóm tín đồ Đấng Christ tận tụy. Một ban gồm nhiều người dịch có thể thực hiện những bản dịch khách quan hơn là khi chỉ có một người dịch. (So sánh Châm-ngôn 11:14). Nói chung, mỗi thành viên trong ban này đã có kinh nghiệm dịch các ấn phẩm của Hội. Rồi ban dịch này được huấn luyện kỹ về nguyên tắc dịch Kinh Thánh và về cách dùng các chương trình máy tính được đặc biệt lập ra. Máy tính không thật sự dịch, nhưng nó có thể giúp ban dịch truy cập tài liệu quan trọng và lưu trữ những quyết định của họ.

Một dự án dịch Kinh Thánh có hai giai đoạn. Trong giai đoạn đầu, những người dịch nhận được một bản kê các từ và nhóm từ dùng trong Bản dịch Thế Giới Mới bằng tiếng Anh. Những từ tiếng Anh có liên quan với nhau như “atone”, “atonement” và “propitiation” (“chuộc tội”, “sự chuộc tội” và “của-lễ chuộc tội”) được nhóm lại với nhau, cho những người dịch biết là có những sắc thái ý nghĩa tinh tế. Họ soạn một bản kê các từ tương đương trong tiếng bản xứ. Tuy nhiên, đôi khi người dịch có thể thấy khó dịch một câu. Hệ thống tra cứu máy tính cung cấp cho người dịch tài liệu về các từ Hy Lạp và Hê-bơ-rơ và giúp người dịch truy cập các ấn phẩm của Hội Tháp Canh.

Khi dự án tiến đến giai đoạn thứ hai, những từ được lựa chọn trong tiếng bản xứ được máy tự động cho vào văn bản Kinh Thánh. Điều này làm cho bản dịch có sự chính xác và thống nhất đáng kể. Tuy nhiên, sau sự thao tác “tìm và thay thế” này, bản văn rất khó đọc. Phải bỏ ra nhiều công phu để sửa, cắt xén và viết lại những câu Kinh Thánh để có thể đọc trôi chảy.

Hệ thống phiên dịch này chứng tỏ rất hữu hiệu. Một nhóm đã dịch được toàn bộ Kinh Thánh phần tiếng Hê-bơ-rơ trong chỉ hai năm. So nhóm này với một nhóm dịch sang một ngôn ngữ tương tự mà không có sự hỗ trợ của máy tính. Họ phải mất 16 năm. Cho đến nay, Kinh Thánh phần tiếng Hy Lạp được in trong 18 ngôn ngữ khác nữa kể từ năm 1989. Bản dịch Thế Giới Mới hiện nay có, toàn bộ hoặc một phần, trong 34 thứ tiếng. Vì thế hơn 80 phần trăm Nhân Chứng Giê-hô-va có ít nhất Kinh Thánh phần tiếng Hy Lạp trong tiếng mẹ đẻ.

Liên Hiệp Thánh Kinh Hội báo cáo rằng trong 6.500 thứ tiếng trên thế giới, những phần Kinh Thánh chỉ có trong 2.212 thứ tiếng.c Do đó, có khoảng 100 người làm công việc dịch để sản xuất Bản dịch Kinh Thánh Thế Giới Mới phần tiếng Hê-bơ-rơ trong 11 thứ tiếng và phần tiếng Hy Lạp trong 8 thứ tiếng. Ý muốn của Đức Chúa Trời là “mọi người được cứu-rỗi và hiểu-biết lẽ thật”. (1 Ti-mô-thê 2:4) Bản dịch Thế Giới Mới chắc chắn sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng về lĩnh vực này.

Cho nên chúng tôi vui mừng là bản dịch này vượt qua cái mốc 100 triệu cuốn, và chúng tôi cầu nguyện để có nhiều triệu cuốn nữa được xuất bản trong tương lai. Chúng tôi khuyến khích bạn hãy tự xem xét nó. Bạn sẽ thích rất nhiều đặc điểm: chữ in rõ ràng, tiêu đề ở đầu mỗi trang, bảng mục lục có thể giúp bạn tìm những câu quen, bản đồ chi tiết và phụ lục rất thích thú. Điều quan trọng hơn nữa là bạn có thể đọc Kinh Thánh này với sự tin chắc là nó truyền đạt chính xác lời của chính Đức Chúa Trời trong ngôn ngữ của bạn.

[Chú thích]

[Câu nổi bật nơi trang 29]

“Bản dịch phần Tân Ước chứng tỏ có các học giả đủ khả năng để giải quyết một cách thông minh nhiều vấn đề trong việc dịch Kinh Thánh”.—ANDOVER NEWTON QUARTERLY, THÁNG 1-1963

[Câu nổi bật nơi trang 30]

“Các bản dịch phải theo kịp đà tăng tiến về học thuật Kinh Thánh và sự thay đổi về ngôn ngữ”

[Khung/​Hình nơi trang 31]

CÁC HỌC GIẢ KHEN NGỢI BẢN DỊCH THẾ GIỚI MỚI

NÓI về Bản dịch Kinh Thánh Thế Giới Mới phần tiếng Hy Lạp, Edgar J. Goodspeed, người dịch “Tân Ước” phần tiếng Hy Lạp trong bản An American Translation, viết trong một lá thư đề ngày 8-12-1950: “Tôi rất chú ý đến công việc truyền giáo của quí vị và phạm vi hoạt động khắp thế giới của công việc này, và tôi rất hài lòng với bản dịch tự do, thẳng thắn và sinh động này. Nó là một công trình có nhiều sự nghiên cứu công phu và chính xác, như tôi có thể xác nhận”.

Học giả tiếng Hê-bơ-rơ và Hy Lạp Alexander Thomson viết: “Bản dịch này rõ ràng là công trình của những học giả tài giỏi và khéo léo, là những người đã tìm cách làm sáng tỏ ý nghĩa chính xác nhất của bản văn Hy Lạp mà tiếng Anh có thể diễn đạt được”.—The Differentiator, tháng 4-1952, trang 52-57.

Giáo sư Benjamin Kedar, một học giả tiếng Hê-bơ-rơ ở Israel, nói vào năm 1989: “Khi nghiên cứu ngôn ngữ có liên quan với Kinh Thánh tiếng Hê-bơ-rơ và các bản dịch, tôi thường tham khảo cuốn gọi là Bản dịch Thế Giới Mới bằng tiếng Anh. Khi làm thế, tôi thấy mình nhiều lần được khẳng định là bản dịch này phản ánh một nỗ lực trung thực để hiểu nguyên văn một cách chính xác nhất có thể được”.