Chúng ta đều chiêm bao

BẠN có nằm mơ không? Chúng tôi có thể nói chắc là bạn có, vì khi ngủ mọi người chúng ta đều nằm mơ, ngay dù có lẽ chúng ta cho rằng mình không có nằm mơ. Người ta ước lượng là mình quên đi hơn 95 phần trăm các giấc mơ. Bạn nhớ giấc mơ nào? Thật ra chúng ta thường nhớ những cái mà mình mơ thấy ngay trước khi thức giấc.

Các nhà nghiên cứu về chiêm bao nhận thấy rằng ngủ là một tiến trình đi từ giai đoạn mê man nhất trong vài tiếng đầu đến giai đoạn dần dần ít mê hơn. Chiêm bao đặc biệt diễn ra trong giai đoạn mắt chớp nhanh, gọi là pha ngủ REM (Rapid Eye Movement). Nó xen kẽ với pha ngủ mắt không chớp nhanh. Mỗi chu kỳ của một pha ngủ, bao gồm lúc mắt chớp nhanh xen kẽ với lúc mắt không chớp nhanh, kéo dài khoảng 90 phút và những chu kỳ này lặp lại năm hay sáu lần trong một đêm, và chu kỳ cuối cùng xảy ra ngay trước khi chúng ta thức giấc.

Nếu nghĩ rằng khi ngủ não bộ của bạn ở mức hoạt động thấp là sai lầm. Người ta nghiên cứu thấy rằng khi chiêm bao não bộ hoạt động nhiều hơn là trong vài trạng thái thức, trừ ra một số tế bào thần kinh trong thân não, những tế bào này có liên hệ đến khả năng chú ý và trí nhớ. Những tế bào này dường như nghỉ hoạt động trong pha ngủ REM. Nhưng nói chung thì các tế bào thần kinh trong bộ não liên tục giao tiếp với nhau.

Bộ não của chúng ta là một phần cực kỳ phức tạp của cơ thể, với hàng tỷ thành phần phát ra khoảng một trăm đến hai trăm hoặc ba trăm tín hiệu mỗi giây. Bộ não của con người có nhiều thành phần còn hơn số người sống trên đất. Một số nhà nghiên cứu ước lượng rằng bộ não chứa đựng khoảng 20 tỷ đến hơn 50 tỷ thành phần. Sự phức tạp của bộ não khẳng định những gì người viết Kinh-thánh là Đa-vít nói về thân thể con người: “Tôi cảm-tạ Chúa, vì tôi được dựng nên cách đáng sợ lạ-lùng. Công-việc Chúa thật lạ-lùng” (Thi-thiên 139:14).

Thế giới của giấc mơ

Khi chúng ta thức, năm giác quan của mình liên tiếp truyền tin tức và hình ảnh đến não bộ, nhưng khi ta ngủ thì điều này không xảy ra. Bộ não tự phát ra những hình ảnh mà không cần nhờ đến các giác quan. Bởi vậy, những gì chúng ta thấy cũng như những hoạt động mà chúng ta trải qua trong giấc mơ có khi giống như là ảo giác. Vì thế cho nên chúng ta có thể làm những điều trái định luật thiên nhiên, chẳng hạn như bay giống như Peter Pan hoặc rơi xuống từ vách đá mà không bị thương gì cả. Thời gian có vẻ như mơ hồ nên quá khứ thấy như là hiện tại. Hoặc nếu chúng ta cố gắng bỏ chạy, thì có vẻ như là chúng ta không cử động được—chân của chúng ta không muốn đi. Dĩ nhiên, những điều đã gây ấn tượng mạnh cũng như những kinh nghiệm mà chúng ta trải qua khi thức có thể ảnh hưởng đến giấc mơ của mình. Nhiều người đã trải qua những cảnh tàn bạo khủng khiếp của chiến tranh thì không thể dễ quên được, và một số người cũng không thể quên đi cảnh bị một tội phạm tấn công. Những kinh nghiệm gây hoang mang xảy ra lúc chúng ta thức có thể hiện ra trong giấc mơ, trở thành cơn ác mộng. Những điều thông thường mà chúng ta nghĩ đến khi đi ngủ cũng có thể hiện ra trong giấc mơ.

Có khi đương lúc chúng ta tìm cách giải quyết một vấn đề, thì giải pháp hiện đến cho chúng ta trong giấc ngủ. Điều này có thể cho thấy rằng nguyên cả giấc ngủ chúng ta không chỉ chiêm bao mà còn suy nghĩ một phần nào nữa.

Một cuốn sách bàn về chiêm bao và bộ não của chúng ta có nhận xét này: “Hình thức hoạt động thông thường nhất của trí óc khi ngủ không phải là chiêm bao mà là suy nghĩ. Suy nghĩ khi ngủ không kèm theo những ảo giác và không có gì lạ thường. Khi ngủ ta hay nghĩ đến những chuyện thông thường, nhiều khi lo về những chuyện có thật trong ngày hôm qua hoặc ngày mai, và thường thì là chuyện hằng ngày, không có gì mới mẻ và cứ lặp đi lặp lại”.

Một số người nghĩ rằng những gì họ thấy trong giấc chiêm bao cho họ biết những điều đặc biệt nào đó. Để giải được điềm chiêm bao, họ giữ tập giấy bên giường hầu khi thức giấc có thể ghi lại những gì họ thấy. Nói về tính chất hữu ích của các cuốn sách cố giải thích ý nghĩa của những ký hiệu trong chiêm bao, cuốn The Dream Game của Ann Faraday nói như sau: “Những sách chiêm bao dùng để tra ý nghĩa của những đề tài và ký hiệu của điềm chiêm bao đều là vô ích cả, dù cho những sách đó dựa theo truyền thống hoặc dựa trên lý thuyết tâm lý thời nay”.

Vì dường như các giấc chiêm bao chủ yếu xuất phát từ bên trong não bộ, cho nên nghĩ rằng giấc chiêm bao cho chúng ta biết những điều đặc biệt nào đó là không hợp lý. Chúng ta nên xem đó là một chức năng bình thường của não bộ, giúp cho nó tiếp tục được lành mạnh.

Nhưng nói sao về những người cho rằng họ nằm chiêm bao thấy một người bà con hay một người bạn chết và rồi qua ngày sau thì biết được là người đó quả thật đã chết? Chẳng phải sự kiện đó cho thấy là giấc chiêm bao có thể báo trước về tương lai, hay sao? Trong bài kế, chúng ta sẽ xem xét điều gì nằm sau những giấc chiêm bao có tính cách tiên tri.