Thiên kỷ thứ ba bắt đầu khi nào?

BẠN đã từng nghe thiên kỷ thứ ba không bắt đầu vào năm 2000 nhưng vào năm 2001 chưa? Lời đó đúng—trong một chừng mực nào đó. Nếu chúng ta giả sử rằng Chúa Giê-su Christ đã sinh ra vào năm mà ngày nay gọi là năm 1 TCN, như một số người từng nghĩ, thì thiên kỷ thứ hai sẽ thật sự chấm dứt vào ngày 31 tháng 12 năm 2000 (chứ không phải năm 1999), và thiên kỷ thứ ba sẽ bắt đầu vào ngày 1 tháng 1 năm 2001.a Tuy nhiên, ngày nay, gần như tất cả các học giả đều đồng ý rằng Chúa Giê-su Christ đã không sinh ra vào năm 1 TCN. Thế thì ngài sinh ra khi nào?

Chúa Giê-su sinh ra khi nào?

Kinh Thánh không tiết lộ năm sinh chính xác của Chúa Giê-su. Tuy nhiên, Kinh Thánh có nói rằng ngài sinh ra vào “đời vua Hê-rốt”. (Ma-thi-ơ 2:1) Nhiều học giả Kinh Thánh tin rằng Hê-rốt chết vào năm 4 TCN và Chúa Giê-su đã sinh ra trước đó—có lẽ vào năm 5 hay năm 6 TCN. Kết luận của họ về cái chết của Hê-rốt được căn cứ trên những lời của sử gia Do Thái sống trong thế kỷ thứ nhất, Flavius Josephus.b

Theo sự tường thuật của Josephus, ít lâu trước khi Vua Hê-rốt băng hà, đã có một hiện tượng nguyệt thực. Các học giả Kinh Thánh nêu ra hiện tượng nguyệt thực bán phần xảy ra vào ngày 11 tháng 3 năm 4 TCN, lấy đó làm bằng chứng là Hê-rốt hẳn đã phải chết vào năm đó. Tuy nhiên, vào năm 1 TCN, đã có nguyệt thực toàn phần vào ngày 8 tháng 1 và nguyệt thực bán phần vào ngày 27 tháng 12. Không ai có thể khẳng định Josephus đề cập đến nguyệt thực nào trong hai lần xảy ra trong năm 1 TCN hay lần nguyệt thực trong năm 4 TCN. Vì vậy, chúng ta không thể dựa vào lời của Josephus để xác định chính xác năm Hê-rốt băng hà. Cho dù có tính được đi nữa, không có thêm dữ kiện thì chúng ta vẫn không thể xác định ngày sinh của Chúa Giê-su.

Bằng chứng vững nhất mà chúng ta có được về năm sinh của Chúa Giê-su là đến từ Kinh Thánh. Lời tường thuật được soi dẫn nói rằng anh em họ của Chúa Giê-su là Giăng Báp-tít đã bắt đầu sự nghiệp tiên tri của ông vào năm thứ 15 của triều đại Hoàng Đế La Mã Sê-sa Ti-be-rơ. (Lu-ca 3:1, 2) Lịch sử thế tục xác nhận rằng Ti-be-rơ được phong chức hoàng đế vào ngày 15 tháng 9 năm 14 CN, vậy năm thứ 15 của triều ông kéo dài từ phần sau năm 28 CN cho đến phần sau năm 29 CN. Giăng bắt đầu thánh chức trong thời gian này, và hiển nhiên Chúa Giê-su đã bắt đầu thánh chức của ngài sáu tháng sau. (Lu-ca 1:24-31) Bằng chứng này, kết hợp với các bằng chứng khác, cho thấy thánh chức của Chúa Giê-su bắt đầu vào mùa thu năm 29 CN.c Kinh Thánh nói rằng Chúa Giê-su bắt đầu thánh chức khi ngài “độ ba mươi tuổi”. (Lu-ca 3:23) Nếu ngài được 30 tuổi vào mùa thu năm 29 CN, thì ngài hẳn đã phải sinh ra vào mùa thu năm 2 TCN. Bây giờ, nếu chúng ta tính xuôi hai ngàn năm kể từ mùa thu năm 2 TCN (nhớ rằng không có năm số không; bởi vậy, từ năm 2 TCN đến năm 1 CN là hai năm), chúng ta sẽ thấy rằng thiên kỷ thứ hai đã chấm dứt và thiên kỷ thứ ba đã bắt đầu vào mùa thu năm 1999!

Điều đó có hệ trọng không? Chẳng hạn như sự bắt đầu của thiên kỷ thứ ba có đánh dấu sự khởi đầu của Triều Đại Một Ngàn Năm của Chúa Giê-su Christ mà sách Khải-huyền nói đến không? Không. Chúng ta không thấy nơi nào trong Kinh Thánh liên kết thiên kỷ thứ ba với Triều Đại Một Ngàn Năm của Đấng Christ.

Chúa Giê-su lưu ý các môn đồ chớ nên suy đoán về ngày giờ. Ngài bảo các môn đồ: “Kỳ-hạn và ngày-giờ mà Cha đã tự quyền định lấy, ấy là việc các ngươi chẳng nên biết”. (Công-vụ các Sứ-đồ 1:7) Trước đó, Chúa Giê-su tiết lộ rằng vào lúc bấy giờ ngay cả chính ngài cũng không biết khi nào Đức Chúa Trời sẽ hành quyết hệ thống gian ác này để dọn đường cho Triều Đại Một Ngàn Năm của Đấng Christ. Ngài nói: “Về ngày và giờ đó, chẳng có ai biết chi cả, thiên-sứ trên trời hay là Con cũng vậy, song chỉ một mình Cha biết mà thôi”.—Ma-thi-ơ 24:36.

Có lý do nào để mong đợi rằng Đấng Christ sẽ trở lại đúng 2.000 năm sau khi ngài sinh ra làm người trên đất không? Không, chẳng có lý do nào hết. Chúa Giê-su hẳn đã biết ngày sinh của chính mình. Và chắc chắn ngài biết cách tính 2.000 năm kể từ ngày đó. Thế nhưng, ngài đã không biết ngày và giờ ngài sẽ đến. Hiển nhiên, xác định ngày ngài trở lại không phải đơn giản như thế! ‘Kỳ-hạn và ngày-giờ’ do Cha ngài định đoạt—thời gian biểu này chỉ có Cha ngài mới biết.

Ngoài ra, Chúa Giê-su cũng không ra lệnh cho môn đồ chờ đợi ngài tại một địa điểm nhất định nào. Ngài không bảo họ tụ tập lại một chỗ để chờ, mà phân tán ra “cho đến cùng trái đất” và đào tạo môn đồ trong muôn dân. Ngài chưa bao giờ hủy bỏ mệnh lệnh đó.—Công-vụ các Sứ-đồ 1:8; Ma-thi-ơ 28:19, 20.

Hy vọng của họ về thiên kỷ mới sẽ tiêu tan không?

Tuy nhiên, một số người theo phái cơ bản có những kỳ vọng lớn ở năm 2000. Họ tin rằng trong vài tháng tới, các phần của sách Khải-huyền sẽ ứng nghiệm theo nghĩa đen. Thật vậy, họ xem chính mình góp phần trực tiếp trong sự ứng nghiệm ấy. Thí dụ, họ nêu ra lời tiên tri ghi nơi Khải-huyền 11:3, 7, 8, nói về hai nhân chứng nói tiên tri ở “thành lớn, gọi bóng là Sô-đôm và Ê-díp-tô, tức là nơi mà Chúa hai người cũng đã bị đóng đinh trên thập-tự-giá”. Khi làm chứng xong, hai nhân chứng bị một con thú dữ từ dưới vực sâu lên giết chết.

Theo sự tường thuật của tờ The New York Times Magazine, số ra ngày 27-12-1998, lãnh tụ của một nhóm tôn giáo “đã bảo môn đồ rằng ông là một trong hai nhân chứng mà định mệnh an bài để thông báo sự hủy diệt trái đất và sự đến của Chúa—rồi ông bị Sa-tan giết chết ngoài đường phố ở Giê-ru-sa-lem”. Việc nhà cầm quyền Do Thái lo ngại cũng là chuyện dễ hiểu. Họ sợ rằng một số kẻ quá khích có thể tự tay mình “làm ứng nghiệm” lời tiên tri—dù rằng điều đó có nghĩa là gây ra một cuộc xung đột vũ trang! Tuy nhiên, Đức Chúa Trời không cần loài người “giúp” để hoàn thành ý định của Ngài. Tất cả những lời tiên tri trong Kinh Thánh sẽ ứng nghiệm vào chính thời điểm do Đức Chúa Trời ấn định và theo cách riêng của Ngài.

Sách Khải-huyền được viết “bằng dấu hiệu”. Theo Khải-huyền 1:1 (NW), Chúa Giê-su muốn tiết lộ cho “tôi tớ” ngài (chứ không phải cho thế gian nói chung) những gì sắp xảy ra. Muốn hiểu sách Khải-huyền, các tôi tớ hoặc môn đồ của Đấng Christ cần có thánh linh Đức Chúa Trời; Đức Giê-hô-va ban thánh linh ấy cho những ai đẹp lòng Ngài. Nếu như sách Khải-huyền phải hiểu theo nghĩa đen, thì ngay cả những kẻ không có đức tin cũng có thể đọc và hiểu được. Như vậy tín đồ Đấng Christ không cần phải cầu xin được ban thánh linh mới hiểu.—Ma-thi-ơ 13:10-15.

Chúng ta đã thấy rằng theo các bằng chứng trong Kinh Thánh, thiên kỷ thứ ba tính từ lúc Chúa Giê-su sinh ra bắt đầu vào mùa thu năm 1999 và rằng ngày đó, cũng như ngày 1-1-2000, hay ngày 1-1-2001 đều không có ý nghĩa gì đặc biệt. Tuy nhiên, có một thiên kỷ khiến các tín đồ Đấng Christ quan tâm sâu xa. Nếu không phải là thiên kỷ thứ ba, vậy là thiên kỷ nào? Bài chót của loạt bài này sẽ giải đáp câu hỏi này.

[Chú thích]

[Khung nơi trang 5]

Năm 2000 hoặc 2001?

Để hiểu tại sao một số người cho rằng thiên kỷ thứ ba tính từ lúc Chúa Giê-su sinh ra sẽ ló dạng vào ngày 1-1-2001, hãy xem minh họa này. Giả dụ bạn đang đọc một cuốn sách dày 200 trang. Khi đọc tới đầu trang số 200, bạn đã đọc hết 199 trang, vẫn còn phải đọc một trang nữa. Khi nào đọc hết trang số 200 bạn mới đọc xong cả cuốn sách. Tương tự như thế, vào ngày 31-12-1999, theo quan điểm thông thường về thiên kỷ, thì chỉ mới có 999 năm của thiên kỷ hiện tại trôi qua, còn một năm nữa mới hết thiên kỷ. Bằng cách tính này, thiên kỷ thứ ba bắt đầu vào ngày 1-1-2001. Tuy nhiên, như bài này chứng minh, điều đó không có nghĩa là vào ngày đó đúng 2.000 năm đã trôi qua kể từ ngày sinh của Chúa Giê-su.

[Khung nơi trang 6]

Hệ thống tính niên đại trước Tây Lịch (B.C.) và Tây Lịch (A.D.) đã phát triển như thế nào

Vào đầu thế kỷ thứ 6 CN, Giáo Hoàng Gioan I giao cho một tu sĩ tên là Dionysius Exiguus nhiệm vụ triển khai một hệ thống tính toán; hệ thống này cho phép nhà thờ ấn định một ngày chính thức cho Lễ Phục Sinh.

Dionysius bắt tay vào việc. Ông tính ngược dòng thời gian, quá ngày chết của Chúa Giê-su, cho đến thời điểm mà ông nghĩ là năm sinh của Chúa Giê-su; rồi ông đánh số từ năm đó trở đi xuôi theo dòng thời gian. Dionysius đặt tên cho giai đoạn từ khi Chúa Giê-su sinh ra là “A.D.” (viết tắt cho Anno Domini—nghĩa là “trong năm của Chúa chúng ta”). Dù chỉ có ý đặt ra một phương pháp đáng tin cậy để tính ngày Lễ Phục Sinh hàng năm, Dionysius đã vô tình lập ra một khái niệm tính năm kể từ ngày sinh của Đấng Christ trở đi.

Dù hầu hết các học giả đều đồng ý rằng Chúa Giê-su không sinh ra vào năm mà Dionysius dựa vào để tính toán, nhưng hệ thống tính niên đại học của ông cho phép chúng ta xác định thời điểm các biến cố trong dòng thời gian và hiểu được sự tương quan của chúng.