Tận thế—Đáng sợ hay đáng để hy vọng?

“Ngày nay tận thế không chỉ là sự miêu tả của Kinh Thánh mà còn là một điều rất có thể thực sự xảy ra”.—Javier Pérez de Cuéllar, nguyên tổng thư ký Liên Hiệp Quốc

CÁCH dùng từ “tận thế” của giới lãnh đạo quốc tế là cách mà phần đông người ta hiểu và thấy nó dùng trong phim ảnh, tựa sách, bài viết trong tạp chí và các thiên phóng sự nhật báo. Nó gợi lên hình ảnh về một tai biến lớn trong vũ trụ. Nhưng từ “tận thế” thật sự có nghĩa gì? Và quan trọng hơn nữa, thông điệp trong sách được gọi là Khải-huyền của Kinh Thánh là gì?

Từ “tận thế” đến từ chữ Hy Lạp có nghĩa “để lộ ra” hay “vén lên”. Điều gì được vén lên hay tiết lộ trong sách Khải-huyền của Kinh Thánh? Có phải nó hoàn toàn chỉ là một thông điệp về chết chóc, một điềm báo trước sự hủy diệt không ai sống sót hay không? Được hỏi cảm nghĩ về sách Khải-huyền, sử gia Jean Delumeau, thành viên Học Viện Pháp, tuyên bố: “Đó là một sách đem lại niềm an ủi và hy vọng. Người ta đã bi thảm hóa nội dung sách bằng cách tập trung vào những đoạn nói đến tai họa”.

Giáo hội thời ban đầu và sách Khải-huyền

“Tín đồ Đấng Christ” thời ban đầu quan niệm thế nào về sách Khải-huyền và niềm hy vọng mà sách này đưa ra về Triều Đại Một Ngàn Năm (thời kỳ Một Ngàn Năm) trên đất của Đấng Christ? Sử gia nói trên tuyên bố: “Đối với tôi, tín đồ Đấng Christ trong vài thế kỷ đầu nói chung đã chấp nhận niềm tin về một ngàn năm... Trong số tín đồ Đấng Christ vào những thế kỷ đầu tiên tin vào thời kỳ Một Ngàn Năm, phải kể đến giám mục Papias ở Hierapolis thuộc Tiểu Á,... Thánh Justin sinh ở Palestine, tử vì đạo tại Rô-ma khoảng năm 165, Thánh Irenæus, giám mục địa phận Lyons, chết năm 222 và... đại văn hào Lactantius”.

Nói về Papias, người được kể là tử vì đạo ở Pergamum vào năm 161 hoặc 165 CN, cuốn The Catholic Encyclopedia tuyên bố: “Giám mục Papias ở Hierapolis, một môn đồ của Thánh Giăng, dường như đã ủng hộ học thuyết một ngàn năm. Ông cho là mình đã nhận được học thuyết này từ những người đương thời với các Sứ Đồ, và Irenæus kể lại rằng những ‘Trưởng Lão’ khác đã gặp và nghe sứ đồ Giăng, được sứ đồ này truyền lại học thuyết của Chúa bao gồm cả niềm tin nơi thời kỳ một ngàn năm. Theo Eusebius... Papias khẳng định trong sách ông rằng nước hữu hình, vinh hiển kéo dài một ngàn năm của Đấng Christ ở trên đất sẽ tiếp theo sự sống lại của người chết”.

Điều này nói gì với chúng ta về ảnh hưởng của sách Khải-huyền đối với những tín đồ thời ban đầu? Nó mang đến sợ hãi hay hy vọng? Thật đáng chú ý, các sử gia gọi những tín đồ Đấng Christ thời đầu là chiliast, từ chữ Hy lạp khiʹli·a eʹte (ngàn năm). Đúng vậy, nhiều người trong họ có tiếng là những người tin vào Triều Đại Một Ngàn Năm của Đấng Christ, sự cai trị này sẽ đưa đến những tình trạng địa đàng trên đất. Chỗ duy nhất trong Kinh Thánh mà hy vọng một ngàn năm được đặc biệt đề cập đến là sách Khải-huyền. (20:1-7) Vậy, thay vì làm khiếp sợ những người có đức tin, sách Khải-huyền mang đến cho họ niềm hy vọng tuyệt diệu. Trong sách The Early Church and the World, giáo sư về lịch sử giáo hội ở đại học Oxford là Cecil Cadoux viết: “Các quan điểm về một ngàn năm, dù cuối cùng bị bác bỏ, được nhiều người trong Giáo Hội tin trong một thời gian khá dài và đã được một số tác giả có uy tín nhất dạy dỗ”.

Tại sao hy vọng trong sách Khải-huyền bị bác bỏ

Nhiều người, nếu không muốn nói là hầu hết tín đồ Đấng Christ thời ban đầu, đã hy vọng về Triều Đại Một Ngàn Năm của Đấng Christ trong địa đàng trên đất, đây là một sự kiện lịch sử không thể bài bác được, thế thì “các quan điểm về một ngàn năm” lại “cuối cùng bị bác bỏ” như thế nào? Một số lời chỉ trích cũng hữu lý vì “đáng tiếc thay, nhiều người tin vào một ngàn năm đã không kiềm chế được sự tưởng tượng của họ và gán cho thời kỳ một ngàn năm mọi hình thức duy vật và khoái lạc quá khích”, như học giả Robert Mounce đã nêu ra. Nhưng những quan điểm cực đoan này lẽ ra có thể được sửa chữa mà không cần phải bác bỏ hy vọng thật về Triều Đại Một Ngàn Năm.

Cách mà những người chống đối thuyết một ngàn năm sử dụng để loại bỏ nó khiến ta ngạc nhiên. Nói về Caius, một người La Mã trong Giáo Hội (vào cuối thế kỷ thứ hai, đầu thế kỷ thứ ba), cuốn Dictionnaire de Théologie Catholique viết: “Nhằm chế ngự thuyết một ngàn năm, ông đã phủ nhận tính xác thực của sách Khải-huyền và sách Phúc Âm của Thánh Giăng”. Cuốn Dictionnaire này nói thêm rằng Dionysius, giám mục địa phận Alexandria vào thế kỷ thứ ba, đã viết một luận thuyết chống lại thuyết một ngàn năm, “nhằm ngăn cản những ai ủng hộ ý kiến này khiến họ không tin nơi sách Khải-huyền của Thánh Giăng, thuyết này đã không ngần ngại chối bỏ tính xác thực của nó”. Sự chống đối ác liệt như vậy đối với niềm hy vọng một ngàn năm ân phước trên đất là bằng chứng cho thấy các nhà thần học thời bấy giờ đã ở dưới một ảnh hưởng tinh tế.

Trong sách The Pursuit of the Millennium, Giáo Sư Norman Cohn viết: “Thế kỷ thứ ba đã chứng kiến cố gắng đầu tiên nhằm làm giảm giá trị thuyết một ngàn năm, khi Origen, có lẽ là người có nhiều ảnh hưởng nhất trong tất cả những nhà thần học của Giáo Hội thời xưa, bắt đầu trình bày Nước Trời như một sự kiện chỉ xảy ra trong linh hồn của những người tin đạo, chứ không xảy ra trong không gian hoặc thời gian nào”. Dựa trên triết lý Hy Lạp hơn là trên Kinh Thánh, Origen làm giảm sút hy vọng tuyệt diệu về những ân phước trên đất dưới quyền cai trị của Nước Đấng Mê-si thành một “sự kiện” không thể hiểu được “trong linh hồn của những người tin đạo”. Léon Gry, một tác giả Công Giáo, viết: “Ảnh hưởng triết lý Hy Lạp chiếm ưu thế... dần dần làm cho ý tưởng về một ngàn năm sụp đổ”.

“Giáo hội đã mất thông điệp hy vọng”

Chắc chắn Augustine là Giáo Phụ đã pha trộn nhiều nhất triết lý Hy Lạp vào đạo mà trong thời ông bề ngoài có vẻ giống đạo thật Đấng Christ. Ban đầu ông nhiệt thành cổ võ thuyết một ngàn năm, nhưng cuối cùng lại bác bỏ mọi ý tưởng về Triều Đại Một Ngàn Năm của Đấng Christ trên đất trong tương lai. Ông biến sách Khải-huyền chương 20 thành một chuyện ngụ ngôn.

Cuốn The Catholic Encyclopedia nói: “Cuối cùng Augustine tin chắc rằng không có thời kỳ một ngàn năm nào cả... Ông nói với chúng ta rằng sự sống lại thứ nhất mà chương này đề cập đến ám chỉ sự sinh lại thiêng liêng lúc báp têm, còn ngày sa-bát dài một ngàn năm sau sáu ngàn năm lịch sử là toàn thể sự sống đời đời”. Cuốn The New Encyclopædia Britannica tuyên bố: “Ngụ ngôn thời kỳ một ngàn năm của Augustine trở thành giáo lý chính thức của giáo hội... Những nhà Cải Cách Tin Lành theo truyền thống của Luther, Calvin và Anh Giáo... vẫn tiếp tục bám chặt vào các quan điểm của Augustine”. Vì vậy giáo dân của các nhà thờ thuộc các tôn giáo tự xưng theo Đấng Christ bị tước mất hy vọng một ngàn năm.

Hơn thế nữa, theo Frédéric de Rougemont, nhà thần học người Thụy Sĩ, “khi bác bỏ đức tin ông có lúc ban đầu về triều đại một ngàn năm, [Augustine] đã gây tai hại không kể xiết cho Giáo Hội. Vì có uy thế, điều sai lầm ông chấp nhận đã khiến [Giáo Hội] mất đi lý tưởng trên đất. Nhà thần học người Đức, Adolf Harnack, đồng tình rằng việc bác bỏ niềm tin về thời kỳ Một Ngàn Năm đã khiến cho những người dân thường mất đi “tôn giáo mà họ hiểu được”, thay thế “đức tin và hy vọng từ xưa” bằng “một đức tin không thể nào hiểu nổi”. Ngày nay, tại nhiều xứ, việc các nhà thờ vắng tanh là bằng chứng hùng hồn cho thấy dân chúng cần một đức tin và hy vọng mà họ có thể hiểu được.

Học giả Kinh Thánh, George Beasley-Murray, đã viết trong sách Highlights of the Book of Revelation: “Một mặt nhờ cậy nhiều vào ảnh hưởng sâu rộng của Augustine, mặt khác lại tán thành thuyết một ngàn năm, Công Giáo và Tin Lành đã nhất trí bác bỏ niềm tin đó. Khi được hỏi họ có hy vọng nào khác dành cho con người trong thế gian này, câu trả lời chính thức là: Chẳng có hy vọng nào. Thế gian sẽ bị hủy diệt khi Đấng Christ tái thế, nhường chỗ cho thiên đàng và địa ngục vĩnh cửu, nơi mà lịch sử sẽ bị lãng quên.... Giáo Hội đã đánh mất thông điệp hy vọng”.

Hy vọng tuyệt diệu trong sách Khải-huyền vẫn sống động!

Về phần mình, Nhân Chứng Giê-hô-va tin chắc rằng lời hứa tuyệt diệu liên quan đến Triều Đại Một Ngàn Năm sẽ được ứng nghiệm. Được phỏng vấn trên chương trình truyền hình Pháp với chủ đề “Năm 2000: Nỗi sợ hãi về tận thế”, sử gia Pháp Jean Delumeau tuyên bố: “Nhân Chứng Giê-hô-va đang theo sát niềm tin về thời kỳ một ngàn năm, vì họ cho rằng chẳng bao lâu nữa... chúng ta sẽ bước vào—phải thừa nhận qua một biến động lớn—thời kỳ 1.000 năm hạnh phúc”.

Đây đúng là điều sứ đồ Giăng đã thấy và miêu tả trong sự hiện thấy được ghi nơi sách Khải-huyền. Ông viết: “Tôi thấy trời mới và đất mới... Tôi nghe một tiếng lớn từ nơi ngai mà đến, nói rằng: Này, đền-tạm của Đức Chúa Trời ở giữa loài người! Ngài sẽ ở với chúng, và chúng sẽ làm dân Ngài; chính Đức Chúa Trời sẽ ở với chúng. Ngài sẽ lau ráo hết nước mắt khỏi mắt chúng, sẽ không có sự chết, cũng không có than-khóc, kêu-ca, hay là đau-đớn nữa; vì những sự thứ nhất đã qua rồi”.—Khải-huyền 21:1, 3, 4.

Nhân Chứng Giê-hô-va tham gia vào công việc giáo dục về Kinh Thánh trên toàn cầu để giúp càng nhiều người càng tốt chấp nhận hy vọng này. Họ sẽ vui sướng giúp bạn học biết nhiều hơn về điều này.

[Hình nơi trang 6]

Papias tuyên bố đã nhận học thuyết thời kỳ Một Ngàn Năm trực tiếp từ những người đương thời với các sứ đồ

[Hình nơi trang 7]

Tertullian tin vào Triều Đại Một Ngàn Năm của Đấng Christ

[Nguồn tư liệu nơi trang 7]

Cliché Bibliothèque Nationale de France, Paris

[Hình nơi trang 7]

“Khi bác bỏ đức tin ông có lúc ban đầu về triều đại một ngàn năm, [Augustine] đã gây tai hại không kể xiết cho Giáo Hội”

[Hình nơi trang 8]

Lời hứa về một Địa Đàng trên đất trong sách Khải-huyền là điều chúng ta nên nóng lòng hy vọng