Đúng và sai: Nhiều người dựa vào đâu?

Hầu hết mọi người đều đồng ý rằng có một số hành động rõ ràng là đúng hoặc rõ ràng là sai. Chẳng hạn, giết người, hãm hiếp và lạm dụng tình dục trẻ em bị lên án khắp nơi; còn sự công bằng, lòng nhân từ và sự đồng cảm thì được nhiều người ca ngợi. Nhưng trong những khía cạnh khác của đời sống, chẳng hạn như tình dục, sự trung thực hoặc cách nuôi dạy con cái, thì nhiều người cho rằng không có lựa chọn nào là đúng hoặc sai. Họ nghĩ hầu hết các lựa chọn đều chấp nhận được. Khi quyết định điều gì đó, người ta thường dựa vào cảm xúc của mình và quan điểm của những người xung quanh. Nhưng những điều này có luôn đáng tin cậy không?

CẢM XÚC CỦA CHÚNG TA

Chúng ta thường đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc hay lương tâm, tức nhận thức của mình về điều đúng và điều sai (Rô-ma 2:14, 15). Ngay cả trẻ em cũng có thể nhận ra sự khác biệt giữa điều gì là công bằng và không công bằng, thậm chí còn cảm thấy có lỗi khi làm điều sai. Với thời gian, chúng ta học được điều gì là đúng, điều gì là sai từ gia đình, bạn bè, thầy cô, cộng đồng, tôn giáo và văn hóa. Khi chúng ta đưa ra quyết định, lương tâm sẽ cho biết liệu lựa chọn của mình có phù hợp với những điều mình học được hay không.

Nhận thức của chúng ta về điều đúng và điều sai có thể thúc đẩy mình thể hiện sự đồng cảm, lòng biết ơn, sự công bằng và lòng trắc ẩn với người khác. Nó cũng có thể giúp chúng ta tránh làm điều gây tổn thương cho những người mà mình quan tâm hoặc làm điều khiến mình thấy xấu hổ và cắn rứt.

Cảm xúc của chúng ta có luôn đáng tin cậy không? Khi còn trẻ, anh Garrick chọn một lối sống mà anh cho biết: “Tôi có thể tự đặt ra tiêu chuẩn riêng cho mình”. Tuy nhiên, anh nhận thấy rằng làm theo những điều mà anh cảm thấy đúng đã không mang lại kết quả tốt. Anh theo đuổi một lối sống mà sau này anh cho biết đó là “lối sống vô luân, nghiện ngập, say sưa và bạo lực”.

QUAN ĐIỂM CỦA NGƯỜI KHÁC

Ngoài cảm xúc của chúng ta thì quan điểm của người khác cũng thường tác động đến quyết định của mình. Việc xem xét quan điểm của người khác có thể giúp chúng ta nhận được lợi ích từ kinh nghiệm và sự khôn ngoan của họ. Chúng ta được gia đình, bạn bè và cộng đồng tôn trọng khi làm theo những điều họ nghĩ là đúng.

Quan điểm của người khác có luôn đáng tin cậy không? Khi còn trẻ, chị Priscila thường làm điều mà bạn bè đồng trang lứa ưa thích và quan hệ tình dục bừa bãi trước hôn nhân. Nhưng chị nhận ra rằng việc làm theo những điều người khác cho là đúng không giúp chị hạnh phúc hơn. Chị cho biết: “Làm theo điều mà người khác làm không mang lại lợi ích gì cho tôi. Trái lại, nó khiến tôi làm điều ngốc nghếch và nguy hiểm”.

CÓ HƯỚNG DẪN NÀO TỐT HƠN KHÔNG?

Dù cảm xúc của mình và quan điểm của người khác đóng vai trò quan trọng trong việc chúng ta quyết định điều gì là đúng, điều gì là sai, nhưng những điều này không phải lúc nào cũng mang lại kết quả tốt. Vì không biết trước lựa chọn của mình sẽ dẫn đến điều gì nên đôi khi chúng ta có thể gây tổn hại cho chính mình hoặc cho người khác (Châm ngôn 14:12). Ngay cả nếu chúng ta và người khác nghĩ một điều gì đó là đúng thì không có gì đảm bảo rằng điều ấy sẽ mang lại lợi ích cho chúng ta và những quan điểm này sẽ không thay đổi. Suy cho cùng, một số hành vi từng bị xem là sai thì giờ đây lại được đa số người ta chấp nhận, trong khi một số hạnh kiểm từng được người ta chấp nhận thì giờ lại bị xem là không đứng đắn.

Có hướng dẫn nào tốt hơn để giúp chúng ta biết điều gì là đúng, điều gì là sai không? Ngày nay có tiêu chuẩn đạo đức nào để làm theo mà sẽ không khiến mình thất vọng trong những năm về sau không?

Đáng mừng là chúng ta có một nguồn hướng dẫn về đạo đức đáng tin cậy và không thay đổi, cũng như có thể áp dụng cho mọi người dù họ sống ở đâu. Bài kế tiếp sẽ xem xét chúng ta có thể tìm sự hướng dẫn đáng tin cậy nhất ở đâu để biết điều gì là đúng, điều gì là sai.