Những bài học từ lời tiên tri của Gia-cốp trước lúc lâm chung—Phần 1

1, 2. Gia-cốp đã làm gì khi sắp qua đời, và tại sao? (Cũng xem hình).

Khoảng 17 năm đã trôi qua kể từ khi tôi tớ trung thành của Đức Giê-hô-va là Gia-cốp cùng cả nhà mình rời Ca-na-an đi đến Ai Cập (Sáng 47:28). Trong khoảng thời gian đó, ông rất vui vì được gặp lại con trai yêu dấu là Giô-sép và thấy cả gia đình đoàn tụ. Nhưng giờ đây, Gia-cốp biết là mình sắp qua đời nên ông cho gọi các con để họp gia đình.—Sáng 49:28.

² Vào thời đó, thông thường một người chủ gia đình sắp qua đời tập hợp cả gia đình lại để đưa ra những chỉ dẫn cuối cùng (Ê-sai 38:1). Trong buổi họp, có thể người ấy cũng cho biết ai sẽ là chủ gia đình sau khi mình chết.

3. Theo Sáng thế 49:​1, 2, tại sao những lời của Gia-cốp đặc biệt có ý nghĩa?

³ Đọc Sáng thế 49:​1, 2. Đó không phải là buổi họp gia đình thông thường. Gia-cốp là một nhà tiên tri. Trong buổi họp đó, Đức Giê-hô-va soi dẫn ông để nói về các sự kiện quan trọng trong tương lai sẽ ảnh hưởng lớn đến con cháu ông. Vì thế, đôi khi những lời ấy của Gia-cốp được gọi là lời tiên tri trước lúc lâm chung.

4. Gia-cốp đã tiên tri về điều gì, và chúng ta rút ra bài học nào? (Cũng xem khung “Gia đình của Gia-cốp”).

⁴ Bài này sẽ xem Gia-cốp nói gì với bốn con trai là Ru-bên, Si-mê-ôn, Lê-vi và Giu-đa. Bài sau sẽ thảo luận những lời Gia-cốp nói với tám con trai còn lại của ông. Như chúng ta sẽ thấy, Gia-cốp không chỉ nói về các con trai mình mà còn nói về con cháu của họ, là những người về sau sẽ hợp thành dân Y-sơ-ra-ên xưa. Khi xem xét lịch sử của dân này, chúng ta sẽ thấy rõ những lời của Gia-cốp được ứng nghiệm như thế nào. Và khi phân tích lời của ông, chúng ta sẽ rút ra những bài học quý giá có thể giúp mình làm vui lòng Cha trên trời.

RU-BÊN

5. Có thể Ru-bên mong nhận được gì từ cha mình?

⁵ Đầu tiên, Gia-cốp nói với Ru-bên: “Con là trưởng nam của cha” (Sáng 49:3). Vì là con trưởng nam, rất có thể Ru-bên mong nhận được hai phần trong tài sản của cha mình. Có thể Ru-bên cũng mong là ông sẽ trở thành chủ của gia đình sau khi cha qua đời và đặc ân ấy được truyền lại cho con cháu mình.

6. Tại sao Ru-bên đánh mất quyền trưởng nam? (Sáng thế 49:​3, 4)

⁶ Tuy nhiên, Ru-bên đánh mất quyền trưởng nam (1 Sử 5:1). Tại sao? Nhiều năm trước, ông ăn nằm với vợ lẽ của Gia-cốp là Bi-la. Cô từng là tớ gái của Ra-chên, người vợ yêu dấu đã qua đời của Gia-cốp (Sáng 35:​19, 22). Ru-bên là con trai của Lê-a, một người vợ khác của Gia-cốp. Có lẽ Ru-bên ăn nằm với Bi-la vì dục vọng, hoặc vì muốn Gia-cốp khinh thường cô và yêu thương mẹ mình nhiều hơn. Dù thế nào đi nữa, hành động của Ru-bên khiến Đức Giê-hô-va và cha của ông rất phật lòng.—Đọc Sáng thế 49:​3, 4.

7. Điều gì xảy ra với Ru-bên và con cháu của ông? (Cũng xem khung “Lời tiên tri của Gia-cốp trước lúc lâm chung”).

⁷ Gia-cốp nói với Ru-bên: “[Con] sẽ không được nổi trội”. Lời này đã được ứng nghiệm. Không có chỗ nào trong Kinh Thánh cho thấy con cháu của Ru-bên trở thành vua, thầy tế lễ hoặc nhà tiên tri. Nhưng Gia-cốp không từ người con này, và con cháu của Ru-bên vẫn trở thành một chi phái của nước Y-sơ-ra-ên (Giô-suê 12:6). Ru-bên đã thể hiện những phẩm chất tốt trong các tình huống khác, và dường như sau lần đó, ông không phạm tội vô luân nữa.—Sáng 37:​20-22; 42:37.

8. Chúng ta rút ra những bài học nào từ trường hợp của Ru-bên?

⁸ Chúng ta học được gì? Chúng ta cần nỗ lực vun trồng tính tự chủ và quyết tâm tránh những hành vi vô luân. Nếu bị cám dỗ phạm tội, chúng ta nên dừng lại và suy nghĩ xem hành động của mình sẽ làm cho Đức Giê-hô-va, gia đình và những người khác đau lòng đến mức nào. Chúng ta cũng nên nhớ rằng “ai gieo gì sẽ gặt nấy” (Ga 6:7). Mặt khác, trường hợp của Ru-bên cũng nhắc chúng ta về lòng thương xót của Đức Giê-hô-va. Dù không bảo vệ chúng ta khỏi hậu quả của những lỗi lầm mà mình mắc phải, ngài sẽ ban phước khi chúng ta nỗ lực làm điều đúng.

SI-MÊ-ÔN VÀ LÊ-VI

9. Tại sao Gia-cốp không hài lòng với Si-mê-ôn và Lê-vi? (Sáng thế 49:​5-7)

⁹ Đọc Sáng thế 49:​5-7. Tiếp theo, Gia-cốp nói với Si-mê-ôn và Lê-vi. Ông dùng những lời mạnh mẽ để cho thấy mình không hài lòng về họ. Nhiều năm trước, Đi-na, con gái Gia-cốp, bị một người Ca-na-an tên là Si-chem hãm hiếp. Điều dễ hiểu là tất cả các con trai của Gia-cốp đều rất tức giận về chuyện xảy ra với em gái mình. Nhưng Si-mê-ôn và Lê-vi đã hành động hung bạo. Họ giả vờ hứa là nếu Si-chem và những người nam trong thành của ông chịu cắt bì thì sẽ có hòa bình giữa hai bên. Những người ấy đồng ý làm theo. Trong khi những người ấy vẫn còn đau đớn vì bị cắt bì, Si-mê-ôn và Lê-vi “mỗi người cầm gươm đi vào thành trong lúc không ai ngờ, và ra tay giết tất cả người nam”.—Sáng 34:​25-29.

10. Lời tiên tri của Gia-cốp về Si-mê-ôn và Lê-vi được ứng nghiệm như thế nào? (Cũng xem khung “Lời tiên tri của Gia-cốp trước lúc lâm chung”).

¹⁰ Gia-cốp vô cùng tức giận trước hành động hung bạo của hai con trai. Ông tiên tri rằng phần thừa kế của họ sẽ bị chia ra và phân tán khắp Y-sơ-ra-ên. Hơn 200 năm sau, lời tiên tri này được ứng nghiệm khi dân Y-sơ-ra-ên vào Đất Hứa. Chi phái Si-mê-ôn nhận được phần đất thừa kế nằm ở nhiều nơi trong khu vực của chi phái Giu-đa (Giô-suê 19:1). Phần thừa kế của chi phái Lê-vi bao gồm 48 thành nằm rải rác khắp Y-sơ-ra-ên.—Giô-suê 21:41.

11. Chi phái Si-mê-ôn và chi phái Lê-vi đã làm những điều tốt nào?

¹¹ Con cháu của Si-mê-ôn và Lê-vi không đi theo vết xe đổ của cha ông họ. Chi phái Lê-vi đã cho thấy họ hết lòng ủng hộ sự thờ phượng thanh sạch. Khi Môi-se lên núi Si-nai để nhận Luật pháp từ Đức Giê-hô-va, nhiều người Y-sơ-ra-ên thờ tượng bò con, nhưng người Lê-vi đã đứng về phía Môi-se và giúp ông dẹp bỏ điều xấu xa đó (Xuất 32:​26-29). Đức Giê-hô-va đã biệt riêng họ ra và ban cho họ đặc ân làm thầy tế lễ (Xuất 40:​12-15; Dân 3:​11, 12). Còn chi phái Si-mê-ôn thì về sau đã sát cánh chiến đấu cùng với chi phái Giu-đa để chiếm Đất Hứa, là điều phù hợp với ý định của Đức Giê-hô-va.—Quan 1:​3, 17.

12. Chúng ta có thể rút ra những bài học nào từ trường hợp của Si-mê-ôn và Lê-vi?

¹² Chúng ta học được gì? Đừng để sự nóng giận ảnh hưởng đến quyết định và hành động của mình. Nếu anh chị hoặc một người thân bị đối xử tệ, việc cảm thấy tức giận là điều dễ hiểu (Thi 4:4). Nhưng chúng ta cần nhớ rằng Đức Giê-hô-va không chấp nhận lời nói và hành động thể hiện sự nóng giận và cay đắng (Gia 1:20). Dù bị đối xử bất công ở bên trong hay bên ngoài hội thánh, chúng ta muốn phản ứng phù hợp với các nguyên tắc Kinh Thánh. Nhờ đó, chúng ta tránh được những hậu quả tai hại đến từ việc nổi giận không kiểm soát (Rô 12:​17, 19; 1 Phi 3:9). Nếu là người trẻ, ngay cả khi cha mẹ của bạn làm những điều khiến Đức Giê-hô-va không hài lòng, hãy nhớ rằng bạn không cần hành động giống như họ. Đừng nghĩ rằng mình không thể làm hài lòng Đức Giê-hô-va. Ngài sẽ ban thưởng khi bạn chọn làm điều đúng.

GIU-ĐA

13. Khi đến lượt Giu-đa nghe cha nói, có lẽ tại sao ông lo lắng?

¹³ Tiếp theo, Gia-cốp nói với Giu-đa. Sau khi nghe những lời cha nói với các anh mình, có lẽ Giu-đa cảm thấy lo lắng. Tại sao? Vì ông cũng phạm một số sai lầm nghiêm trọng. Ông tham gia vào việc cướp bóc thành Si-chem (Sáng 34:27). Giu-đa cũng đồng lõa với các anh em mình trong việc bán Giô-sép làm nô lệ và lừa gạt cha mình về việc đó (Sáng 37:​31-33). Sau này, ông cũng ăn nằm với con dâu mình là Ta-ma vì nghĩ rằng cô là kỹ nữ.—Sáng 38:​15-18.

14. Giu-đa đã làm những điều tốt nào? (Sáng thế 49:​8, 9)

¹⁴ Dù vậy, dưới sự soi dẫn của Đức Giê-hô-va, Gia-cốp chỉ ban phước và khen Giu-đa. (Đọc Sáng thế 49:​8, 9). Trước đó, Giu-đa cho thấy mình rất quan tâm đến cảm xúc của người cha cao tuổi. Ông cũng thể hiện lòng trắc ẩn với người em út là Bên-gia-min.—Sáng 44:​18, 30-34.

15. Lời chúc phước dành cho Giu-đa được ứng nghiệm qua những cách nào?

¹⁵ Gia-cốp tiên tri rằng Giu-đa sẽ dẫn đầu các anh em mình. Nhưng khoảng 200 năm sau, lời tiên tri đó mới bắt đầu được ứng nghiệm. Chi phái Giu-đa dẫn đầu khi dân Y-sơ-ra-ên băng qua hoang mạc vào Đất Hứa (Dân 10:14). Nhiều thập kỷ sau, chi phái này cũng là chi phái đầu tiên chiến đấu với dân Ca-na-an trong Đất Hứa (Quan 1:​1, 2). Sau này, Đa-vít là một trong số nhiều vua ra từ chi phái Giu-đa. Nhưng chưa dừng lại ở đó.

16. Lời tiên tri nơi Sáng thế 49:10 được ứng nghiệm như thế nào? (Cũng xem khung “Lời tiên tri của Gia-cốp trước lúc lâm chung”).

¹⁶ Gia-cốp tiết lộ rằng Đấng Cai Trị bền vững của nhân loại sẽ ra từ chi phái Giu-đa. (Đọc Sáng thế 49:10 và chú thích). Đấng Cai Trị ấy là Chúa Giê-su, được Gia-cốp gọi là Đấng Si-lô. Một thiên sứ nói về Chúa Giê-su: “Giê-hô-va Đức Chúa Trời sẽ ban cho ngài ngôi Đa-vít, tổ phụ ngài” (Lu 1:​32, 33). Chúa Giê-su cũng được gọi là “Sư Tử của chi phái Giu-đa”.—Khải 5:5.

17. Làm thế nào để noi theo quan điểm của Đức Giê-hô-va về người khác?

¹⁷ Chúng ta học được gì? Đức Giê-hô-va ban phước cho Giu-đa dù ông mắc phải một số sai lầm nghiêm trọng. Có lẽ các anh em của Giu-đa thắc mắc tại sao Đức Giê-hô-va lại làm thế, nhưng ngài thấy điểm tốt của Giu-đa và ban phước cho ông. Chúng ta có thể bắt chước Đức Giê-hô-va bằng cách nào? Khi ai đó nhận được đặc ân, có lẽ chúng ta có khuynh hướng tập trung vào khuyết điểm của người ấy. Nhưng chúng ta cần nhớ rằng Đức Giê-hô-va thấy được phẩm chất tốt của người ấy. Ngài tìm điểm tốt nơi những người thờ phượng ngài. Chúng ta cũng nên làm thế.

18. Tại sao chúng ta cần kiên nhẫn?

¹⁸ Một bài học khác chúng ta có thể rút ra từ trường hợp của Giu-đa là chúng ta cần kiên nhẫn. Đức Giê-hô-va luôn thực hiện lời hứa của ngài, nhưng không phải lúc nào cũng theo cách hoặc thời điểm mà chúng ta mong muốn. Trong trường hợp của Giu-đa, con cháu của ông không dẫn đầu dân Y-sơ-ra-ên ngay lập tức. Tuy nhiên, họ luôn ủng hộ những người được Đức Giê-hô-va bổ nhiệm để dẫn đầu dù những người đó thuộc chi phái nào, chẳng hạn Môi-se thuộc chi phái Lê-vi, Giô-suê thuộc chi phái Ép-ra-im và vua Sau-lơ thuộc chi phái Bên-gia-min. Ngày nay, chúng ta cũng cần ủng hộ những người Đức Giê-hô-va bổ nhiệm để dẫn đầu dân ngài.—Hê 6:12.

19. Chúng ta đã học được gì về Đức Giê-hô-va từ lời tiên tri của Gia-cốp trước lúc lâm chung?

¹⁹ Đến đây, chúng ta học được gì từ lời tiên tri của Gia-cốp trước lúc lâm chung? Rõ ràng là cách nhìn của con người khác với cách nhìn của Đức Chúa Trời (1 Sa 16:7). Đức Giê-hô-va rất kiên nhẫn và rộng lòng tha thứ. Dù không dung túng hành vi sai trái, nhưng ngài cũng không đòi hỏi những người thờ phượng ngài phải hoàn hảo. Thậm chí, ngài còn có thể ban phước cho những người phạm tội trọng nếu họ thật lòng ăn năn và trở lại làm điều đúng. Bài tới sẽ xem Gia-cốp nói gì với tám con trai còn lại của ông.