Nyuwo Mwaasuwela?

Soolepa sakhalayi sinkhavihera hayi soolepa sa mBiblyani?

Niparu na nluku yoolepa ya eyaakha 700-600 AEC; ti na eMuseu Terras Bíblicas em Jerusalém. Nluku nne nikumihiwe va nikhuku naavithiwaaya atthu khalayi waattamela weHebron, wIsrael. Nluku nne nihima há: “Yahweh Sabaot amutakhalihe Hagaf mwana a Hagav”. Yoolempwa ela emmukhavihera hayi Biblya? Enoonihera weera nsina na Muluku Yehova, nlempwe YHWH ni ileetera ixexe sa ebraigo, khalayi naasuweliwe ni nannavareliwa muteko mahiku ootheene ehuhu alempwawe Biblya. Mwa ekhaikhai soolempwa ikina sa makhuku yaavitthiwaayamo atthu, ennoonihera weera atthu yaipitha ni yaakumana mmakhukuni mmwe yannalepa nsina na Muluku, ni maitthaneliwo, makina a Muluku muxirini.

Dr. Rachel Nabulsi, Oniversidade ya Geórgia aathalihaka sa soolempwa, owo eneere: ovareliwa muteko veeli-veeli nsina na YHWH ti vootthuneya. . . . Itextu silempwe sinnoonihera otthuneya waya nsina na YHWH mweekumini mwa ana a israeli ni aYuda”. Eyo ennamukhavihera Biblya mapuro elempwalaaya YHWH ni ileetera sa Hebraigo seiyo sinkhumela ikwaha sintxipale. Veeli –veeli maitthaneliwo makina a muluku yaahela mpuwa nsina noomuluku.

Masu oweera “Yahweh Sabaot” elempwale vanlukuni, entaphulela “Yehova anakhotto” eyo enkhala weera khenhima nsina na muluku paahi, nave masu ala oweera “Yehova anakhotto”, yannavareliwa muteko veeli-veeli ehuhu alempwaawe Biblya. Masu ala tho anamukhavihera Biblya mapuro elempwale “Yehova anakhotto” yaawo amphwanyeya mapuro ooweraka 283 wa soolempwa sa Hebraigo. Otepaxawene wa soolempwa sa Yesaya, Yeremiya ni Zacariya.