Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • wp17 N.° 1 ipaax. 10-12
  • Woopoliwa Weepotthani—Khalai ni Vano

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Woopoliwa Weepotthani—Khalai ni Vano
  • Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Aatthu Otheene)—2017
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • IKHOTTO SAAHIMUNNUWIHA NAKOSO A IPOTTHA
  • OTAPHUWA WEEPOTTHANI
  • OMALAMALIHIWA WA OPOTTHA
  • Mukhale Epottha Ya Yehova
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2013
Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Aatthu Otheene)—2017
wp17 N.° 1 ipaax. 10-12
Nakoso a ipottha eriyari ya wAfrika ni ilapo sa wAmerica

Nakoso a ipottha eriyari ya Afrika ni ilapo sa wAmerica taari ootepexa okumiherya musurukhu

Woopoliwa Weepotthani Khalai ni Vano

Blessinga aahiphiya wEuropa uupuwelaka wira aarowa ovaraka muteko woorattela ikharari. Masi, nuuvira mahiku 10 omaniwaka, ni oopopihiwaka wira amusi awe yaarowa wiiviwa, owo aahikhanyereriwa ovara muteko wa onamararuwa.

Elatarato enooniherya ipottha sa wEjiitu khalai

Elatarato enooniherya ipottha sa wEjiitu khalai

Blessing aakhanyereriwa ophwanya musurukhu 200 wala 300 euros khula ohiyu wira omulive muhano awe musurukhu waaphiyerya 40.000 euros.b Blessing onihimya wira: “Kaanuupuwela otthyawa, masi kaanoova wira eyo yaamwaakumiherya maxakha amusi aka. Tthiri kaahixanka”. Yowiiraneya ela enoolikana ni ele ya atthu anivikana imilyau 4 avariwe wira avareke muteko wa orupihana woohiloka.

Iyaakha sinaattamela 4.000 sivinre, mmiravo mmosa iireliwa Yosefe aahitumihiwa ni axinna awe. Owo aahikhalihiwa epottha vatthokoni va mulopwana mmosa oovuwa wEjiitu. Moovirikana ni Blessing, Yosefe khaahasuliwa ni pwiya awe wanipacerya. Masi nuumala okhootta orupa ni mwaara a pwiya awe, owo aahootheriwa wira aaphavela omutuphela muthiyana ole. Owo aahiriheliwa mukhatteya ni aahitthukiwa ni eyuuma.​—Maphattuwelo 39:1-20; Esalimo 105:17, 18.

Yosefe aari epottha khalaixa; Blessing epottha ya eseekulu 21. Atthu ala anli aahasuliwa mwaha wa etthu ya khalai ya otumihiwa atthu, nakoso yoowo ohinaattittimiha atthu ni oniphaveliwa musurukhu paahi.

IKHOTTO SAAHIMUNNUWIHA NAKOSO A IPOTTHA

Ikhotto sahooniherya okhala enamuna yookhweya ya ilapo sinceene okhalana ipottha. Mwene a wEjiitu Tutmósis III onihimmwa wira aahaavara atthu 90.000 nuumala oxintta ekhotto oKanani. Atthu a wEjiitu yaanaakhanyererya atthu awo othipa maluku, oteka itemplo ni othipa mikoti saavira maasi.

Okathi wa Olamulelo wa oRoma, ikhotto saanikumiherya ipottha sinceene, nave ophavela ipottha okathi mukina waanikumiherya ikhotto. Vanihimmwa wira eseekulu yoopacerya, atthu yaakhala oRoma, nimeya yaari ipottha. Ipottha sinceene sa wEjiitu ni oRoma saanitepa ohasuliwa. Okumi wa ipottha saathipa maluku oRoma, khiwaavikana iyaakha 30.

Nuuvira okathi, waahivukuwa ohasuliwa ipottha. Okhuma eseekulu 16 mpakha eseekulu 19, nakoso a ipottha eriyari ya Afrika ni ilapo sa wAmerica taari ootepexa okumiherya musurukhu valaponi. Erelatoorio emosa ya UNESCO enihimya so: ‘Vannooneya wira atthu imilyau 25 wala 30 alopwana, athiyana ni anamwane yaahivariwa ni otumihiwa’. Ikonto imiya sinceene anihimmwa wira yaanikhwa okathi waalapuwa aya ephareya ya wAtlatico. Olaudah Equiano, epottha yeeyo yaawenrye olapuwa onihimya so: “Athiyana yaakhuwela ni atthu yaaluwela, yaari etthu yooriipiha murima ehiniweryaneya wuupuwela”.

Mooriipiha murima, nakoso a ipottha nlelo khomanle. Moovarihana ni Mutthenkeso wa Olumwenku Wotheene Oniweherya Miteko, atthu oowiiraka imilyau 21 alopwana, athiyana ni anamwane, nlelo anivarihiwa muteko ntoko ipottha, arootthukiwa wala khaniliviwa etthu. Ipottha sa mahiku ala, sinivara muteko wa othipa maluku, otumiha mulooxa, opaka ibulooku, mapuro anitumihiwa athiyana wira arupihiweke, ni itthoko sa atthu. Nnaamwi etthu eyo ehilonke, masi enootepa wuncerereya mahiku ala.

Anamwane anivara muteko ntoko ipottha nipuro sinipakiwa ibulooku

Imilyau sinceene sa atthu anivarihiwa muteko ntoko ipottha

OTAPHUWA WEEPOTTHANI

Ohasuliwa ohiiriha ipottha sinceene ophavela inamuna sa woopowa. Eseekulu yoopacerya AEC, nakhotto mmosa iireliwa Espártaco ni ipottha sikina 100.000 yaahimananiha otthyawa oRoma, yooceela. Eseekulu 18, ipottha sa esisiro emosa ya oCaribe, saahimmwareela pwiya aya. Itthu sootepa otakhala siirihiwa aya ipottha iye saala mihali, saahikumiherya ekhotto ya iyaakha 13, yaamanle ni okhumelela nloko na atthu ootaphuwa oHaiti mwaakha wa 1804.

Mwa sowiiraneya sotheene sitonko okhumelela, woopoliwa wa aIsarayeli weepotthani wEjiitu, tenihimmwa okhala tthiri woopoliwa woomalela. Woonasa wene atthu oowiiraka imilyau 3, eyo piiyo, nloko notheene, yaahikhuma weepotthani wEjiitu. Tthiri atthu ale yaanireerela woopoliwa. Biibiliya onnihimya makhalelo aya wEjiitu oriki: “Yahitepa wahaxa n’ikuru, yapuheryaka vanjene ntoko ipottha”. (Okhuma 1:11-14) Ookhala Farawo mmosa aaruminhe wiiviwa axinamwane wira nloko na Isarayeli nihinnuweke.​—Okhuma 1:8-22.

Woopoliwa wa aIsarayeli ti wa vameekhaaya okhala wira Muluku mwaneene taakumihenrye. Muluku aahimuhimeerya Moise wira: “Miyo kosuwela tthiri ohawa waya. Tivó, kokhuruwela owakiha”. (Okhuma 3:7, 8) Okhuma vaavale, khula nipuro aryaaya aYuda annimpaka Paasikha wira atthapele nihiku nlo na woopoliwa.​—Okhuma 12:14.

OMALAMALIHIWA WA OPOTTHA

Biibiliya onihimya wira: “Apwiya Muluku ahu khanleva itthu sohokololowa” nto eyo enninlipiherya wira Muluku khoturukeyale. (2 Wahala 19:7; Malakhiya 3:6) Yehova aahimuruma Yesu wira aalaleerye “alipa-òtthukweliwa otaphuliwa waya . . . , n’uwòpola alipa-òpuheriwa”. (Luka 4:18) Niireke otaphuliwa iwo sinihimmwa ipottha tthiri? Woonasa wene. Yesu aarweela owoopola atthu epottha ya etampi ni okhwa. Owo muhoolo mwaya aahimmye so: “Ekekhai yeyo enimokhalihani òtaphuwa”. (Yohani 8:32) Hata olelo-va, ekeekhai yaaxuttinhe awe Yesu ennaataphula atthu mwa inamuna sinceene.​—Nwehe ekaaxa eni: “Woopoliwa Enamuna Ekina ya Epottha”.

Tthiri, Muluku aahimukhaliherya Yosefe ni Blessing woopowa epottha ya inamuna soovirikana. Munoowerya osoma yowiiraneya ya Yosefe ikapiitulu 39 mpakha 41 sa eliivuru ya Maphattuwelo mBiibiliyani. Woopoliwa wa Blessing nave etthu yuulupale.

Nuumala woomoliwa elapo emosa ya wEuropa, Blessing aahirowa wEspanya. Nto aahilaleeriwa ni Anamoona a Yehova khupacerya omusoma Biibiliya. Okhala wira aaniphavela olokiherya ekumi awe, owo aahiphavela muteko wooloka ni aahinvekela muhano awe wira ovukule musurukhu aarowa awe olivaka khula mweeri. Nihiku nimosa Blessing aahiligareliwa ni muhano awe. Owo aaphavela omuhimeerya wira khaatthuneya-tho omuliva ni onvekela musammaha. Exeeni yaakhumelenle? Muhano owo aahipacerya omusoma nave Biibiliya ni Anamoona a Yehova! Blessing onihimya so: “Ekeekhai enniwerya omoopola mutthu mwa inamuna sinceene”.

Murima waahinwereya vanceene Yehova okathi aawoona awe aIsarayeli ahaawaka wEjiitu; owo oniwoonela siiso atthu ale anihaaxiwa olelo-va. Tthiri, wira simalihiwe inamuna sotheene sa opottha vanitthuneya opakiwa marukunuxo maalupale mmakhalelo a apinaatamu. Masi Muluku ooleiherya wira onoopaka marukunuxo awo. “Vano hiyo ninniwehererya erimu esyá n’ilapo esyá, eryaya-mo exariya, ntoko sihimyalyawe Muluku”.​—2 Pedru 3:13

a Nsina nooturukiwa.

b Okathi ole, musurukhu wa euro aamala oomulikanaka ni idoolare sa wAmerica.

Woopoliwa Enamuna Ekina ya Epottha

Alonso ni amwaarawe

Alonso aari epottha ya enamuna ekina. Okathi aaryaawe mmiravo, aari epottha ya mirette soohapala, kokaina ni heroina. Alonso onihimya so: “Wira kiweryeke othuma mirette iye soohapala, kaahipacerya opaka ikrime ni otumiha mirette iyo. Nnaamwi kaarowaniwe mapuro maxexe anikhaliheriwa atthu ottharuwa yoolema eyo, miyo nkaawenrye ohiya olya mirette iyo. Muhoolo mwaya kaahivariwa ni mapoliisia, nto kaahiviriha iyaakha xexe mukhatteya”.

Nuumala iyaakha 30 oryeene epottha ya mirette iye, Alonso aahipacerya omusoma Biibiliya ni Anamoona a Yehova. Muhupi wa mBiibiliyani waahinvara murima, khulakela ottharuwa yoolema ele. Owo onihimya so: “Eyo yaari etthu yoovila, okhala wira saahivira iyaakha sinceene. Masi kikhaliheriwaka ni Yehova Muluku kaahiwerya oxintta yoolema eyo”.​—Esalimo 55:23.

Alonso onihimya so: “Mwaaraka onnitteeliwa murima oweha mirukunuxo sipanke aka. Nkinoona enamuna yooreerela omuxukhuru Yehova mwaha wa okikhaliherya oxintta makhalelo ala yaahonona ekumi aka. Ahaakikhalihenrye, kaarowa ovikaniha okhala epottha. Ohimya ekeekhai, olelo-va saano kikhwiiye”.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha