Malakiheryo a Omutaphulela Biibiliya

Atthu akina pooti wuupuwelaka wiira otaphuleliwa Biibiliya nuulumo ti nuulumo, atthariwaka vakhiviru vene mattaava oopacerya, onoomwiiriha mutthu onisoma osuwela saana etthu yaalempwale mattaava oopacerya. Masi eyo khahiyo teniiraneya ikwaha sootheene. Muthokorerye mathowa vakhaani anniiriha ohimya siiso.

• Khaavo mattaava manli, anilikana karamaatika aya, vokapulaario ni moota sinikhala aya ifrase saya. Purusoore mmosa a nttaava na eheeperi, S. R. Driver, olempe wiira “mattaava annivirikana, ohiya paahi karamaatika aya ni ephattuwelo aya, masi-tho . . . moota miyuupuwelo sinitthokihiwa aya”. Moota atthu anilavula nttaava nimosa anuupuwela aya, onnivirikana ni atthu anilavula nttaava nikina. Purusoore Driver onnihimya-tho wiira: “Tivonto, khula nttaava, ifrase sinnivirikana”.

• Khanivo nttaava ninlavuliwa mahiku ala, nenlo vokapulaario aya ni karamaatika aya onilikana ni mattaava a khalai a eheeperi, aramaiko ni ekereku. Tivonto, otaphuleliwa wa Biibiliya otthariwa nuulumo ti nuulumo, vaamuxankihaka omwintenteri, aahiiso yaamutaphuleliwa etthu ehikhanle yeeyo.

• Etthu enitaphulela aya nuulumo nimosa, pooti ovirikanaka moovarihana ni opuro wala okathi ninrumeeliwa aya.

Pooti wiira namataphulela onoowerya otaphulela nuulumo ti nuulumo, ottharaka nttaava noopacerya, masi ohaana okhalana ephoole yuulupale.

Nwehe matakiheryo vakhaani, anooniherya wiira otaphulela nuulumo ti nuulumo, pooti ohimya etthu ehikhanle yeeyo:

• Biibiliya onnirumeela nuulumo noowi “orupa”, ophavelaka ohimya orupa ikhove aahiiso orupa mookhwaani. (Matheyo 28:13; Miteko 7:​60, enoota.) Okathi ninrumeeliwa aya nuulumo nla, anamataphulela a Biibiliya pooti orumeela ahimyaka “orupa mookhwaani”, aahiiso pooti orumeela nuulumo noowi “okhwa” wiira ahiwiirihe alipa anisoma ohiphwanya etthu ene. — 1 Akorinto 15:​51; 1 Atesaloonika 4:​13.

• Murummwa Paulo aahirumeela nuulumo niri Aefeso 4:​14, nenlo nataphuleliwa ntoko naalempwale aya ni ekereku ya khalai, nintaphulela “alopwana anixukuxa maluku”. Moolumo ala a nthoonyeryo, anihimya itthu atthu akina yaapaka aya, wiira awiiyeryeke akhwaaya okathi yaamweetta aya xooku. Mattaava manceene a olelo-va, otaphulela moota siri aya, khanihimya etthu. Masi otaphulela so: “soowiixuttiha soowoothiwa sa atthu anaawoka akhwaaya”, ti enamuna yookhweya ya otaphulela etthu ene eniphavela ohimmwa.

• Aroma 12:11, onnirumeela nuulumo na ekereku, nenlo nintaphulela “okaphula wa munepa”. Otaphulela moota ola para nttaava na emakhuwa, khenihimya etthu. Tivonto, Biibiliya ola nitaphuleliwe so: “Ikuru soowaarya siwiiriheni okhalana ikuru”.

• 

  Okathi aalavula awe mwaha awe woosuwelexiwa vamwaako, Yesu aahirumeela nuulumo, nenlo ikwaha sinceene nintaphuleliwa “Òreriwa t’ale ari amasikhini murohoni mwaya”. (Matheyo 5:3, Biblia Solempwa Sowarya) Masi mattaava manceene, otaphulela moota ola khenihimya etthu ene. Ikwaha sikina nataphuleliwa nuulumo ti nuulumo, pooti okhalaka ntoko oniphavela ohimya wiira: “amasikhini murohoni mwaya”, ti yaale ahikhanle saana mmuruni mwaya, aahiiso ahiniilipiha. Masi Yesu aawiixuttiha atthu wiira ohakalala weekeekhai khonilipa ni ophavela itthu sa weerutthuni, masi onlipa ni osuwela wiira ahaana olakiheriwaka ni Muluku. (Luka 6:​20) Nto, otaphulela so: “anisuwela wiira ahaana omusuwela Muluku”, onnihimya etthu ene. — Matheyo 5:3; Biibiliya a Elapo Esya.

• Mapuro manceene mbiibiliyani, etthu enitaphulela aya nuulumo na eheeperi noowi “ehace”, nnoolikana ni ele enitaphulela aya nuulumo na emakhuwa, eyo piiyo, onanariwa vanceene ni mutthu nimmusuwela ahu saana, yoowo oonihenrye ohiroromeleya, wala waakhalela nrima atthu akina mwaha wa itthu arina aya. (Miruku 6:​34; Yesaya 11:13) Masi, nuulumo nimosa-ru nenno na eheeperi, ninnitaphulela etthu yooreera. Mwa ntakiheryo, pooti orumeeliwa niphavelaka ohimmwa “nthiti”, aahiiso ophavelaka wooniherya mukhalelo Yehova orina awe wa ophavela waakhapelela arumeyi awe, wala ‘ophavela wawe wiira okokhoreliweke yoowo paahi’. (Okhuma 34:14; 2 Mamwene 19:31; Ezekiyeli 5:​13; Zakariya 8:2) Nave, pooti orumeeliwa nihimmwaka “nthiti” arumeyi oororomeleya a Yehova arina aya ni Muluku aya ni ophavela waya wiira okokhoreliweke yoowo paahi. Nave-tho, pooti orumeeliwaka okathi yoole arumeyi a Muluku ahineemererya aya wiira ‘mutthu ohiye okhala oororomeleya para Muluku’. — Isaalimu 69:9; 119:139; Mammeru 25:11.

• 

  Nuulumo na eheeperi, nenno nnihimya ntata na pinaatamu, ninnitaphulela itthu soovirikana. Pooti otaphuleliwaka ntoko “olamulela”, ‘ovaha’ aahiiso ‘owerya’. (2 Samuweli 8:3; 1 Mamwene 10:13; Miruku 18:21) Mweekeekhai, nuulumo nna ninnirumeeliwa mwa inamuna 40 soovirikana, Biibiliya a ekunya a Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada.

Mpakha-va, vannooneya wiira omutaphulela Biibiliya, khahiyo paahi waavya etthu enitaphulela aya nuulumo nimosa na nttaava noopacerya aalempwale awe Biibiliya, nto nnataphulela siiso, mapuro ootheene nuulumo nlo ninkhumelela aya. Namataphulela ohaana waarumeela ankhili awe wiira othanle moolumo anooniherya muupuwelo ori nttaava noopacerya. Nave, ohaana olokiherya ifrase wiira sivarihaneke ni ireekera sa karamaatika a nttaava nawe, wiira sikhweyeke osoma.

Masi, namataphulela ohaana osyaka otepa ovirikanyiha ifrase. Namataphulela onilakelela ovirikanyiha ifrase sa Biibiliya, ottharaka ele mwaneene onintenteri awe, pooti ohimya etthu ehikhanle yeeyo eniphavela ohimmwa. Moota xeeni? Namataphulela pooti voohilakela ohela muupuwelo awe aahiiso okumiha etthu ya faita eri mutestuni orixinaale. Nnaamwi vakhweyaka osoma ifrase sa mbiibiliyani sootthokiheriwa, masi eyo pooti omwiiriha ole onisoma operteri etthu ene enihimmwa otestuni orixinaale.

Namataphulela pooti opaceryaka omutaphulela Biibiliya ottharaka itthu onikupali awe. Mwa ntakiheryo, Matheyo 7:13 onihimya so: ‘estaraata yuulupale eniroiha wookhwaani’. Mwaha wa itthu anikupali aya, anamataphulela akina aarumeela opuro ola, nuulumo noowi “omooroni”, ohiya nuulumo na ekereku, nenno nintaphulela “wookhwaani”.

Namataphulela ohaana osuwela wiira Biibiliya olempwale arumeeliwaka moolumo ookhweya, yaawo yaalavuliwa khula nihiku, ni atthu ntoko alimi, amakampusi ni alipa yaatotha ihopa. (Nehemiya 8:​8, 12; Miteko 4:​13) Tivonto, Biibiliya otaphuleliwe saana, ti yoole oniwiiriha atthu oowiiyeviha, wintenteri etthu eri mbiibiliyani mmo, akhale atthu oosoma aahiiso oohisoma. Biibiliya owo onnirumeela moolumo anilavuliwa khula nihiku, ookhweya osoma ni wintenteriwa. Khonirumeela paahi moolumo ahinilavuliwa ni atthu ahisomme vanceene.

Anamataphulela anceene a Biibiliya a mahiku ala, moowiikuxererya aakumiha mbiibiliyani nsina na Muluku, eyo piiyo, Yehova, nnaamwi nsina nlo niphwanyaneyaka soolempwa sa Biibiliya sa khalai, seiyo silempwale ni matata. (Munwehe Apentise A4.) ABiibiliya anceene aarantteliha nsina na Muluku ni mwiihaneliwo, ntoko “Pwiya”. Nave akina khaniphavela osuweliha wiira Muluku ookhalana nsina. Mwa ntakiheryo, abiibiliya akina, nivekelo na Yesu niri Yohani 17:26, ataphuleliwe so: “Kihoosuwelihani atthu awo”, nave Yohani 17:6, oni: “Kihoosuwelihani ale mukivanhe anyu”. Masi moolumo a Yesu ataphuleliwe saana iversiikulu iyo, ahinimya so: “Miyo kihaasuweliha nsina nanyu”, ni “Kihaasuweliha nsina nanyu atthu mukivanhe anyu”.

Moolumo oopacerya a Biibiliya a Enkelexi oopacerya a Tradução do Novo Mundo, ahimmye wiira: “Hiyo khahiyo nintthokiherya ifrase sa Soolempwa. Ninniimananiha wiira nitthare vakhiviru vene ele elempwale ni mattaava oopacerya, ntoko nttaava na enkelexi olelo-va nneemererya aya ni khula okathi otaphulela siiso vahiniipithiha aya etthu ene enilavuliwa ni ehiniwiiriha aya atthu otikhina”. Siiso, Ekomisau ya Alipa Amutaphulenle Biibiliya a Elapo Esya, ehiimananiha orumeela moolumo ni ifrase sinitaphulela moolumo ni ifrase sa nttaava noopacerya. Nave-tho, ehiimananiha osyaka orumeela moolumo ahilimaleliwe ni ahinihimya etthu ene eniphavela ohimmwa. Tivonto, atthu annoona okhweya omusoma Biibiliya, nave ale animusoma pooti ororomelaka wiira etthu anisoma aya, ti yeele Muluku aarumme awe wiira elempwe. — 1 Atesaloonika 2:​13.