Muruu Wa Namuloko Ni Thannamosa
Mwiilipiherye Wira Muhihiye Okokhorela Wekeekhai
Biibiliya oniixuttiha exeeni sa waakokhorela amuhavinre vamosaa ni amuluku eethiru?
MaKristau anoonela sai ifesta sinivarihana ni itiini?
Munrowa waatthokiherya sai atthu akina sookupali sanyu vohaaveeha?
NKAHAYA muupuwele mwaha ola: Mutthu mmosaa oohisuweliwa oomisa murette oniiva mapuro otheene awaattamenleni. Vano, okumi orii vahasarani. Nyuwo mwaarowa opaka exeeni? Moohaaniherya, akhala wira mwanwerya, nyuwo mwaamukhuma mapuro ale. Masi nuumala okhuma, nlelo mwaamukhalana nikoho nna nootthuneya: ‘Kiireke wira murette ole oniiva khokivanre?’
2 Etthu emosaru eyo enniiraneya voohimya sa etiini yoowoka. Biibiliya onihimya wira okokhorela iwo woonanarihiwa ni sowiixuttiha ni sowiira soohiloka. (2 aKorinto 6:17) Ti mulattu aya vary’aya vootthuneya okhuma “oBabilonia wulupale”, olamulelo wa elapo yotheene ya etiini yoowoka. (Wisupulula 18:2, 4) Toko nyuwo mookhuma oBabilonia iwo? Mwaakhumme ene vale muhiira etthu yooloka. Masi khivamphiyerya paahi okhuma aahiiso ohiya weettela etiini yoowoka. Nuumala opaka eyo, nyuwo muhaana wiikoha so: ‘Sookhala itthu sa etiini yoowoka sirina aka nlelo?’ Nkahaya nwehee matakiheryo anittharelana.
WAAKOKHORELA AMULUKU EETHIRU AAHIISO AMUHAVINRE
3 Okhuma khalai, atthu akina annikokhorela ilatarato aahiiso aakhalana opuro onihela aya makeya vatthokoni vaya. Niireke wira nyuwo mookhalana ilatarato aahiiso nipuro nnihela anyu makeya? Vakhala wira ti siiso, nyuwo pooti woona okhala woovila aahiiso voohiloka onvekela Muluku muhirumeelaka ilatarato iyo. Nyuwo pooti woonaka okhala woovila waahiya amuluku ala eethiru. Masi Muluku tonihimya moota woomukokhorela, nto Biibiliya oniixuttiha wira Muluku khomphavela wira naarumeeleke amuluku eethiru. (Okhuma 20:4, 5; Esalimo 115:4-8; Yesaya 42:8; 1 Yohani 5:21) Wira muvarexexe okokhorela wekeekhai, nyuwo muhaana opwetexa etthu yotheene erina anyu enivarihana ni okokhorela woowoka. Mwa sotheene, mmutakiheke Yehova yoowo onoonela itthu iyo okhala ‘somphwela’.—Otumererya 27:15.
4 Nave-tho, waakokhorela amuhavinre etthu yoolema mu itiini sinceene. Atthu akina ahinatthi wiixutta ekeekhai ya Biibiliya, yaakupali wira alipa-ookhwa akumi mmapuro ahinooneya ni wira anoowerya waakhaliherya aahiiso owiiriha etthu yootakhala atthu akumi. Pooti wira nyuwo mwaniimananiha vaalupale wira mwaalapele amuhavinre anyu. Masi ntoko siixuntta anyu mMuruu wa 6 a eliivuru ela, alipa-ookhwa khansuwela-tho etthu. Tivonto, weererya olavula n’awo ethiru. Masuu yaawo anikhala ntoko anikhuma wa mmusi okhwiiye, anikhuma tthiri wa axetwani. Ti mulattu aya Yehova vaakhoottihenrye awe anaIsarayeli olavula ni alipa-ookhwa aahiiso opaka etthu eri yotheene enivarihana ni onammunepani.—Otumererya 18:10-12.
5 Munitthuneya opaka exeeni, akhala wira mwaakokhorela amuluku eethiru aahiiso amuhavinre? Mmusomeke Biibiliya ni wuupuwelela saana masuu yaawo anooniherya moota Muluku sinoonela awe itthu iyo. Khuta nihiku, munvekeleke Yehova mmuleelaka yoophavela anyu ya wiilipiherya wira muhihiye okokhorela wekeekhai, ni wira ookhaliheryeni wuupuwelaka ntoko siiso owo sinuupuwela awe.—Yesaya 55:9.
MAKRISTAU A ESEEKULU YOOPACERYA KHIYAAMWIIRA NATALI
6 Okokhorela wa mutthu onoowerya opahuliwa ni etiini yoowoka akhala wira onniirela mpantta iferiado soovuwa. Mwa ntakiheryo, muthokorerye mwaha wa Natali. Atthu anuupuwela wira omwiira Natali, otthapela oyariwa wa Yesu Kristu, nto itiini sotheene sinihimya omutthara Kristu, masi siheettelaka moolumo awe, sinnimwiira Natali. Hataa vari siiso, khiivo etthu enooniherya wira awiixutti a Yesu a eseekulu yoopacerya yaanimwiira Natali. Eliivuru Sacred Origins of Profound Things enihimya wira: “Iseekulu piili nuumala Kristu oyariwa, khuuvo mutthu aasuwela, nto atthu vakhaani ti yaaphavela osuwela, nihiku nene naayariwa awe”.
7 Hataa awiixutti a Yesu yaasuwela nihiku nene na oyariwa wawe, awo khiyaarowa wuupuwelela nihiku nno. Nthowa xeeni? Moovarihana ni The World Book Encyclopedia, nthowa noowi maKristau a eseekulu yoopacerya, “yoonela okhala yoolema ya amalapo wuupuwelela nihiku na oyariwa wa khuta mutthu”. Ifesta sa wuupuwelela oyariwa sinihimmwa mBiibiliyani, ti sa mamwene manli paahi yaawo yahaamurumeela Yehova. (Maphattuwelo 40:20; Marko 6:21) Nave-tho, ifesta sa wuupuwelela oyariwa saaniiriwa moophavela waavuwiha amuluku eethiru aamalapo. Mwa ntakiheryo, nihiku na 24 mweeri wa Maio, aRoma yaanuupuwelela nihiku na oyariwa wa muluku-muthiyana, Diana. Mmeeloni mwaya, awo yaanuupuwelela nihiku na oyariwa wa muluku-nsuwa, Apolo. Tivonto, wuupuwelela nihiku na oyariwa waavaraanyihiwe ni atthu yahaamukokhorela Muluku eekeekhai, ohiya ni eKristau yekeekhai.
8 Nookhala-tho nthowa nikina nnooniherya wira maKristau a eseekulu yoopacerya, khiyaapuwelela nihiku na oyariwa wa Yesu. Moolikanasa, awiixutti a Yesu yaanisuwela wira wuupuwelela nihiku na oyariwa onivarihana ni woova ethiru. Mwa ntakiheryo, aKriki ni aRoma anceene a okathi wa khalai, yaakupali wira wookhala munepa waakhaliherya oyariwa wa khuta mutthu, nto munepa owo waanimuxeererya mutthu ole okumi awe wotheene. Eliivuru The Lore of Birthdays (eliivuru enilavula sa wuupuwelela nihiku na oyariwa) enihimya wira, “munepa owo waanivarihana mootikiniha ni muluku a wuupuwelela nihiku na oyariwa wa mutthu”. Mwekeekhai, Yehova khonisiveliwa ni niira notheene nnivarihana ni woova ethiru, nimmuhela muhina Yesu. (Yesaya 65:11, 12) Masi nthowa xeeni atthu anceene animwiira aya Natali?
IPACERERYO SA NATALI
9 Atthu yaahipacerya omwiira Natali a oyariwa wa Yesu nihiku na 25 na Dezembro, sivinre ene iyaakha imiya sinceene nuumala Yesu okhala valaponi. Masi Yesu khaayariwe okathi yoowo, owehasa wene aayariwe mweeri wa Outubro.a Nto exeeni yiirinhe othanliwa 25 a Dezembro? Nthowa noowi valokenle ene atthu akina yaahimya omutthara Kristu, masi aheettelaka moolumo awe, “yaaphavela wira nihiku na oyariwa wa Yesu nlikanele nihiku na efesta ya amalapo ooRoma, yeeyo yaattittimiherya ‘okathi yoowo nsuwa noopa aya vanceene’”. (The New Encyclopædia Britannica) Eyiita, vaavo nsuwa vahoopa aya saana, amalapo yaanipaka niira wira nsuwa ntthike mukwaha woorakama waaronwe aya, ni wira ntthikele waarya ni oviha. Nto atthu yuupuwela wira nsuwa naapacerya mukwaha aya wootthika mahiku yeettaka 25 a Dezembro. Nto, moophavela waakeliha eKristau amalapo, ahooleli a itiini yaaheererya opakelela efesta ela ni wiiriha wi ekhaleke ntoko efesta ya “eKristau”.b
10 Okhuma khalai, atthu annisuwela wira Natali opacenrye ni amalapo. Mwaha wa ipacereryo sawe ohikhala sa Biibiliya, Natali aahikhoottihiwa wInglaterra ni ilapo sikina sa wAmerica saalamuleliwa ni Ankelesi, okathi wa eseekulu 17. Khuta mutthu aahala owaani khihiyarowa omutekoni mwaha wa Natali, aahaana olivihiwa multa. Masi moohipisa, atthu yaahitthikela soolema sakhalai ni soolema sa niinano saahincereriwa. Nto, Natali aahipakeya-tho okhala eferiado yuulupale, vano ti nthowa naya nlelo ory’awe niira nuulupale ilapo sinceene. Mwaha woowi Natali onivarihana ni etiini yoowoka, atthu yaale aniphavela omuhakalaliha Muluku annikhootta omwiira Natali aahiiso iferiado sotheene sinivarihana ni okokhorela wa amalapo.c
NIIREKE WIRA TI VOOTTHUNEYA OSUWELA MAPACERERYO A IFERIADO?
11 Atthu akina annisuwela wira iferiado iyo, omuhela muhina Natali sipacenrye ni amalapo, masi atthu awo anuupuwela wira khahiyo etthu yootthekeya otthapela. Mwekeekhai, vaavo anamunceene vanitthapela aya mahiku a iferiado, awo khansuwela wira iyo sinnivarihana ni okokhorela woowoka. Nave-tho, iferiado iyo, sinnaavaha amusi okathi wooreerela wira athukumane poromosa. Nyuwo munoonela siiso okathi owo wa iferiado? Vakhala wira ti siiso, eniwiirihani woona okhala woovila ovarexexa okokhorela wekeekhai, mwaha wa waaphenta amus’inyu, ohiya osiveliwa ni etiini yoowoka. Musuwele saana wira Yehova, yoowo opattunxe emusi, oniphavela wira nyuwo mwataaneke ni amus’inyu. (aÉfeso 3:14, 15) Masi nyuwo munoowerya olipiha wataana iwo muttharaka iphiro sinimusivela Muluku. Voohimya sa ele enireerela ahu woonaka okhala etthu yuulupalexa, murummwa Paulo olempe so: “Mphaveleke othanla itthu sinasivela Apwiya”.—aÉfeso 5:10.
12 Waaniheryasa, nyuwo munuupuwela wira mapacereryo a iferiado khanvaraana ni moota iyo sinuupuweleliwa aya olelo va. Niireke wira ti vootthuneya osuwela mapacereryo a iferiado iyo? Aayo, ti vootthuneya! Wira ntakiherye: Muupuwele vaakhanleke wira nyuwo mmoonale xupa-xupa omorenle ene mukherekhere mwa ephiro memmo munvira maasi oonanara. Niireke wira mwaarowa omuttotta wira mumphooteke? Nnaari! Okhala wira xupa-xupa owo toohiloka. Moolikana ni xupa-xupa ole, iferiado pooti wooneyaka okhala ntoko itthu sooloka, masi iyo sipacenrye mapuro oohiloka. Wira nihihiye okokhorela wekeekhai, hiyo nintthuneya okhalana moonelo woolikana ni ole wa mprofeta Yesaya, yoowo aahimenrye anamakokhorela eekeekhai wira: “Muhivaré itthu sa mwikho”.—Yesaya 52:11
MUKHALEE A MIRUKU VAAVO VANAALEELA ANYU AKINA
13 Pooti okhumelela mixankiho vaavo nyuwo vanithanla anyu ohitthapela nihiku na iferiado. Mwa ntakiheryo, apatthani oomutekoni pooti wookohani nthowa naya nyuwo muhiniirela anyu mpantta miteko sa olokiherya eferiado opuro onivara anyu muteko. Exeeni enrowa anyu opaka vakhala wira munivahiwa etthu mwaha wa Natali? Niireke wira etthu yootthekeya waakhela yoovahiwa eyo? Sai vakhala wira sookupali sanyu ti soovirikana ni sookupali sa oothelana anyu? Exeeni enrowa anyu opaka wira aniinyu ahuupuweleke wi ohitthapela wanyu mahiku a iferiado munaakhoottiherya ohakalala?
14 Vanitthuneya miruku wira muthokorerye saana khuta mwaha. Akhala wira mutthu onihimya wira nvirihe saana nihiku na eferiado, nyuwo pooti waakhula muriki oxukhurela paahi. Masi niire wi nyuwo muneetta vamosaa ni mutthu owo aahiiso munivara muteko poromosa. Vakhala wira ti siiso, nyuwo pooti omulakiherya saana mathowa anyu. Okathi onimuleela anyu, moohaana omureerela murima. Miruku sinivaha Biibiliya ti soowi: “Okathi p’ukathi molumo anyu ekhaleke òrera ni owèleliwa ni makha: musuwele omwakhula khula mutthu ntoko vanrerelaya”. (aKolosi 4:6) Mukhalane ephoole wira muhaaveehe atthu akina. Ohiya vo, mwaareereleke murima vaavo vanaaleela anyu moonelo anyu. Muhimye saana wira nyuwo khahiyo muhimphavela ovaha aahiiso ovahiwa etthu, masi munithanla ovaha aahiiso ovahiwa etthu, voohiwehererya nihiku na eferiado.
15 Sai vakhala wira mutthu mukina oniphavela woovahani etthu? Muthokorerye yootaphulela ya yoovaha eyo. Mulipa-oovaha pooti ohimya wira: “Miyo koosuwela wira nyuwo khamuntthapela nihiku na eferiado. Hataa vari siiso, kiniphavela wira mwaakhelele yoovaha ela”. Nyuwo pooti othanla waakhela yoovaha eyo, moona wira khivanlikana ni wiirela mpantta niira nno. Aayo, akhala wira mulipa-oovaha khonisuwela sookupali sanyu, nyuwo pooti ohimya wira khamuntthapela nihiku na eferiado. Ela enimookhaliheryani ohimya nthowa naya munaakhelela anyu yoovaha eyo, masi khuhiyavaha etthu okathi ole. Mpantta mukina, pooti okhala va miruku oheemererya yoovaha eyo akhala wira mulipa-oovaha oniphavela tthiri wira muhonone sookupali sanyu aahiiso akhala wira enoowiirihani otthapela nihiku na eferiado.
SAI VOOHIMYA SA ALE A VATTHOKONI VANYU?
16 Sai vakhala wira sookupali sanyu ti soovirikana ni sookupali sa ale a vatthokoni vanyu? Nlelo, mwaareereleke murima. Khivantthuneya onyakulihana akhala wira amus’inyu anithanla wuupuwelela khuta niira. Ohiya vo, muttittimihe soothanla saya, ntoko siiso nyuwo muniphavela anyu wira awo attittimihe soothanla sanyu. (Matheyo 7:12) Musyakee khuta muteko waarowa owiirihani otthapela nihiku na eferiado. Masi, mukhalee ooreerela murima wira muhikhootte etthu yeeyo enisuwela anyu wira khahiyo tthiri otthapela nihiku na eferiado. Tthiri, okathi wotheene moohaana wiimananiha wira muhiire etthu enrowa oxankiha yowuupuxerya ya murima anyu.—1 Timótheyo 1:18, 19.
17 Mpakee exeeni wira aniinyu ahooneke wi munaakhoottiherya ohakalala mwaha woohipakaka ifesta sihinvarihana ni Biibiliya? Wira mwaakhule nikoho nno, moohaana wuupuwela itthu sinipaka anyu vamwaakhani wira mwaahakalalihe aniinyu. Anamuyari akina khanlipelela eferiado wira yaavahe etthu an’aya. Etthu yootepa oreera waavaha aniinyu orii okathi anyu ni owooniherya waaphenta wanyu.
MWEETTELEKE ETIINI YEKEEKHAI
18 Wira mmuhakalalihe Muluku, nyuwo muhaana okhootta okokhorela woowoka ni otthara okokhorela wekeekhai. Weettela etiini yekeekhai onivekela opaka exeeni? Biibiliya onihimya so: “Nùpuxeryaneke mukina ni mukhw’awe, wira nakuviheryaneke ophenta n’uvara miteko sorera. Nihijompeleké orowa omuthukumanoni, nihatthariheké ale ahinrowa-tho. Ohiya vo, nlipiheryaneke, votepa-tho vavo vanònanyu wira nihiku n’Apwiya nri vakhiviru”. (aHebéri 10:24, 25) Mithukumano sa eKristau sinnoovahani okathi wooreera wira mmukokhorele Muluku ntoko siniphavela awe. (Esalimo 22:23; 122:1) Mithukumano iyo, sinnivaha okathi wira maKristau oororomeleya ‘alipihaneke ni wamini omosaru’.—aRoma 1:12.
19 Ephiro ekina enrowa wookhaliheryani wira muhihiye okokhorela wekeekhai, waleelaka atthu akina ele eniixutta anyu mBiibiliyani ni Anamoona a Yehova. Mwekeekhai, atthu anceene ‘annijikula ni wipulela’, mwaha wa soonanara sotheene siniiriwa moolumwenkuni olelo va. (Ezekiyeli 9:4) Pooti wira nyuwo munnaasuwela atthu akina yaawo ansikuwa ni wiipulela. Nthowa xeeni muhinaaleela anyu atthu awo nlipelelo nanyu na mBiibiliya voohimya sa muhoolo? Vaavo vanrowa anyu omithukumanoni sa eKristau ni waaleela akina sa ikeekhai sooreera siixuntta anyu mBiibiliya, nyuwo munrowa woona wira soolema sotheene sa etiini yoowoka saarina anyu vamurimani, sinoomalaka vakhaani-vakhaani. Muroromeleke wira nyuwo munrowa ohakalala vanceene ni waakhela mareeliho manceene, akhala wira khamunihiya okokhorela wekeekhai.—Malakhiya 3:10.
[Footnotes]
a Mwaawehe Apendice, ipaaxina 221-2.
b Nave-tho, nthowa nikina niirinhe othanliwa 25 a Dezembro, yaari efesta ya Saturnaali. Amalapo ooRoma, yaanipaka efesta ela mahiku yeettaka 17 mpakha 24 mweeri wa Dezembro moophavela omuttittimiha muluku aalimi. Efesta ya olya, owurya soohapala vamosaa ni ovaha-nana itthu epacenrye okathi wa Saturnaali.
c Wira musuwele tuuvi okhanle moonele wa maKristau eekeekhai voohimya sa iferiado sikina, mwaawehe Apendice, ipaaxina 222-3.
ELE BIIBILIYA ENIIXUTTIH’AWE
▪ Mu etiini yekeekhai khanikokhoreliwa amuluku eethiru, nnakhala amuhavinre.—Okhuma 20:4, 5; Otumererya 18:10-12.
▪ Otthapela iferiado erii etthu yootthekeya okhala wira sipacerihiwe ni amalapo.—aÉfeso 5:10.
▪ MaKristau eekeekhai ahaana waareerela murima atthu akina vaavo vanaaleela aya sookupali saya.—aKolosi 4:6.
[Study Questions]
1, 2. Nikoho xeeni nintthuneya anyu wiikoha nuumala ohiya weettela etiini yoowoka, nto nthowa xeeni vanoona anyu wira ela etthu yootthuneya?
3. (a) Biibiliya onihimya exeeni sa orumeela ilatarato, nto nthowa xeeni vanaavila aya atthu akina waakhulela moonelo wa Muluku? (b) Mwiirihe exeeni akhala wi mookhalana itthu sinivarihana ni okokhorela woowoka?
4. (a) Ninsuwela sai wira waakokhorela amuhavinre ethiru? (b) Nthowa xeeni Yehova vaakhoottihenrye awe anaIsarayeli opaka etthu eri yotheene enivarihana ni onammunepani?
5. Mpakee exeeni, akhala wira etiini yeettela anyu yaakokhorela amuluku eethiru aahiiso amuhavinre?
6, 7. (a) Atthu anuupuwela wira omwiira Natali otthapela exeeni, nto atthareli a Yesu a eseekulu yoopacerya yaanimwiira toko? (b) Okathi wa awiixutti oopacerya a Yesu, wuupuwelela nihiku na oyariwa waavaraanyihiwe ni atthu xeeni?
8. Mutthokiherye ovarihana okhanle eriyari ya niira na wuupuwelela nihiku na oyariwa ni woova ethiru.
9. Exeeni yiirinhe othanliwa nihiku na 25 na Dezembro wira nuupuweleliweke ntoko oyariwa wa Yesu?
10. Okathi ovinre, nthowa xeeni atthu akina yaahin’ya aya omwiira Natali?
11. Nthowa xeeni atthu akina anitthapela aya nihiku na iferiado? Masi exeeni enireerela ahu woonaka okhala etthu yuulupalexa?
12. Mutakiherye nthowa naya vanitthuneya ahu okhootta soolema ni iferiado sipacenrye mapuro oohiloka.
13. Waaniheryasa, mixankiho xeeni sinrowa okhumelela vaavo vanithanla anyu ohitthapela mahiku a iferiado?
14, 15. Mpakee exeeni, akhala wira mutthu mukina onihimya wira nvirihe saana nihiku na eferiado aahiiso onoovahani etthu nihiku na eferiado?
16. Mmiyaha sinivarihana ni otthapela nihiku na eferiado, munrowa wooniherya sai oreerela murima?
17. Mpakee exeeni wira aniinyu ahooneke wi munaakhoottiherya ohakalala mwaha woowi anniwoona akhw’aya atthapelaka mahiku a iferiado?
18. Orowa omithukumanoni sa eKristau onrowa wookhaliheryani sai wira muhihiye okokhorela wekeekhai?
19. Nthowa xeeni vary’aya vootthuneya wira mwaaleeleke atthu akina ele eniixutta anyu mBiibiliya?
[Picture on page 158]
Niireke wira mwaamumphoota xupa-xupa ottottiwe nipuro noonanara?
[Pictures on page 163]
Weettela etiini yekeekhai onnikumiherya ohakalala wekeekhai