Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • bt muru 3 ipaax. 20-30
  • “Yaahisareya Munepa Woowaarya”

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • “Yaahisareya Munepa Woowaarya”
  • ‘Mulaleyeke Oratteene’ Omwene wa Muluku
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • “Awiixutti Otheene Yaahithukumana Opuro Omosa” (Miteko 2:1-4)
  • “Khula Mutthu Aaniwiiwa Awiixutti Elavulaka ni Nttaava Nawe” (Miteko 2:5-13)
  • “Pedru Aaheemela” (Miteko 2:14-37)
  • “Khula Mmosa a Nyuwo Opatisiwe” (Miteko 2:38-47)
  • “Vano mwá nloko” na Muluku
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Awiixutti Yaahaakhela Munepa Wootteela
    Mwiixutte Myaha sa Biibiliya
‘Mulaleyeke Oratteene’ Omwene wa Muluku
bt muru 3 ipaax. 20-30

MURU 3

‘Yaahisareya Munepa Woowaarya’

Itthu saakhumelenle mwaha wa arummwa othanliwa ni munepa woowaarya

Enivarihana ni Miteko 2:1-47

1. Mutthokiherye makhalelo a Efesta ya Pentekoositi.

IPHIRO sa oYerusalemu saahisareiwa, ni atthu ootheene khiyaareere ohakalala.a Otemplo waanitthuwa mwiixi okathi omosaru alevi amwiipaka Aleluya, (Esalimo 113 mpakha 118), woonasa wene, awo yaamwaakhulelihana. Mustaraatani khiyaareere atthu yaakhuma ilapo sikina. Awo yaakhuma ilapo soorakamela ntoko wElami, oMesopotamia, oKapadosia, oPonto, wExiitu ni oRoma.b Etthu xeeni yaawiirinhe orowa oYerusalemu? Awo yaarowenle Efesta ya Pentekoositi, yeeyo-tho yaasuweliwa okhala “nihiku na sohepha sopajerya”. (Moth. 28:26) Efesta ela yaapakiwa khula mwaakha, yooniherya omala ohemphwa esevaata ni opacerya ohemphwa etiriku. Tthiri naakhala nihiku noohakalaliha vanceene.

OYERUSALEMU — ESENTURU YA OKOKHORELA WA AYUDA

Itthu sinceene sinilavuliwa ekapiitulu yoopacerya ya Miteko siiraneyale oYerusalemu. Esidade ela eri eriyari ya myaako sa oGalileya, ikiloomo 55 mpantta wa ephareya Mediteraaneo. Mwaakha wa 1070 Kristu ohinatthi orwa, mwene Davidi aahikuxa empa yoolipihiwa yaari vasulu va mwaako wa oSiyoni, yoowo waari mpantta wa omyaakoni. Epooma yaari opuro ole woolipihiwa yaahikhala ekapitaali ya nloko na aIsarayeli.

Waattamela mwaako Siyoni wookhala mwaako Moriya, moovarihana ni soolema sa ayuda, opuro ole Abrahamu aahinvaha mukuttho mwanawe Isakhi, iyaakha 1.900 sihinatthi wiiraneya itthu siniromoliwa eliivuru ya Miteko. Mwaako Moriya, waahipacerya wiirela mpantta epooma ya oYerusalemu okathi Salomoni aatenke awe etemplo yoopacerya ya Yehova vasulu va mwaako. Nto etemplo ele yaahikhala esenturu ya okokhorela ni makhalelo a ayuda.

Ayuda a mapuro ootheene yaanithukumana mutemplo mwa Yehova wiira avahe mikuttho, okokhorela ni opaka ifesta sa vamwaakhani. Awo yaanipaka eyo wiira yiiwelele yooruma ya Muluku yaahimya wiira: “Imara iyo ttharu khula eyakha, axilopwan’anyu othene ahana orowa wattittimihaka Apwiya Muluku anyu, nipuro Apwiya yawo anrowaya othanla”. (Otum. 16:16) Nave oYerusalemu yaari esenturu ya eSineedrio yuulupale, niire so, etribunaali yuulupale ya ayuda ni opuro satthokihiwa aya myaha sa elapo ele.

Maapha anooniherya ilapo yaakhumme aya atthu yaawiriyanne ihapari sooreera Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa. 1. Mittetthe sa: oLibia, wExiitu, wEthiyopia, oBitinia, oPonto, oKapadosia, oYudeya, oMesopotamia, oBabilonia, wElami, oMedia, ni oPartia. 2. Isidade: oRoma, wAlexandriya, oMenfi, wAntiyokiya (wa oSiria),oYerusalemu ni oBabilonia. 3. Maasi: Ephareya Mediteraaneo, Mar Negro, Ephareya Yooxeerya, Ephareya Kaspio ni Egolfo Pérsico.

2. Etthu xeeni yootikiniha yiiraneyale Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa?

2 Mweeri wa Maio a 33 nuumala Kristu orwa, moohakalaliha 9 oora ya voosiisu, yaahiiraneya etthu enaatikiniha atthu anceene okhuma khalai. Niinaano-ru, waahiiwanyeya “onyakula wuulupale, okhumaka wiirimu ntoko epheyo yootupa” aahiiso etari. (Mit. 2:2) Onyakula iwe waahisareya mpaani yaathukumanne aya awiixutti a Yesu 120. Moottharelana, yaahiiraneya etthu yootikiniha vanceene. Awo yaahiweha etthu yaalikana ni malumi a mooro, yaari vamuru va khula mwiixutti.c Nto awiixutti ‘asareyale ene munepa woowaarya’, yaahipacerya olavula mattaava oovirikana a ilapo sikina. Okathi awiixutti yaakhumme aya empa ele, yaaniwerya olavula ni atthu a ilapo sikina yaaphwanya aya istaraata sa oYerusalemu arumeelaka mattaava aya! Nto atthu awo yaahitikinihiwa vanceene mwaha woowi ‘yaaniwiiwa awiixutti elavulaka ni nttaava naya’. — Mit. 2:1-6.

3. a) Xeeni Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa aari awe yoowiiraneya ya efaita yinceene ya okokhorela wekeekhai? b) Mwaha Pedru aalavunle awe onivarihana sai ni “ixaavi sa Omwene”?

3 Yoowiiraneya ela yoovara murima, ennooniherya etthu ya faita yinceene yiiraneyale ni okokhorela wekeekhai. Etthu ene tiila: Opakiwa wa aisarayeli a Muluku, niire so, muloko wa makristau oothanliwa ni munepa wa Muluku. (aGal. 6:16) Nave okathi Pedru aalavula awe ni atthu a muttitthi ole, aahirumeela exaavi emosa sa “ixaavi [tthaaru] sa Omwene” aavahiwe awe. Khula exaavi, yaanitthukula mukhora wa iparakha sinceene sa ikrupu soovirikana. (Math. 16:18, 19) Exaavi ele yoopacerya, yaahaakhaliherya ayuda ni ale yaatthara soowiixuttiha sa ayuda weemererya ihapari sooreera ni othanliwa ni munepa woowaarya wa Muluku.d Nto eyo yaahiwiiriha wiirela mpantta isarayeli a Muluku ni okhalana nlipelelo na okhala mamwene ni anamukuttho okathi wa olamulelo wa Omwene wa Mesiya. (Wiis. 5:9, 10) Nuuvira okathi, eparakha eyo yanvahiwa asamariya ni atthu yahaakhanle ayuda. Makristau olelo-va aniixutta exeeni ni itthu sa efaita yinceene siiraneyale okathi wa Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa?

“Awiixutti Otheene Yaahithukumana Opuro Omosa” (Miteko 2:1-4)

4. Mwa enamuna xeeni muloko wa ekristau olelo-va onooniherya aya wunnuwa wa muloko waapakiwe 33 nuumala Kristu orwa?

4 Muloko wa ekristau waapacenrye ni awiixutti 120, yaawo ‘yaathukumanne opuro omosa’, esaala ya osulu okathi yaathanliwe aya ni munepa woowaarya. (Mit. 2:1) Wanikisa wa nihiku nne, atthu yaapatisiwe, yaawo vano yiirela mpantta muloko wa ekristau yaahiphiya imilyau sinceene. Masi waari wanipacerya paahi wa wunnuwa wa mutthenkeso yoowo onitepa wunnuwa mpakha mahiku ahu ala. Tthiri alopwana ni athiyana animoova Muluku, yaawo aniirela mpantta muloko wa ekristau olelo-va, ti yaawo anilaleya “ihapari iya sooreera sa Omwene . . . elapo yotheene, wira atthu otheene yiiwe”, olumwenku ola ohinatthi omala. — Math. 24:14.

5. Mareeliho xeeni anikhumelela mwaha wa makristau othukumana akhale ale a okathi wa arummwa ni a mahiku ahu ala?

5 Muloko wa ekristau waamwaakhaliherya makristau oothanliwa olipihana mukina ni mukhwaawe ni muhoolo mwaya waalipiha makristau a “ipwittipwitthi sikina”. (Yoh. 10:16) Paulo aahooniherya moota aavaha awe efaita enamuna anna ni arokora yaakhaliheryana aya mukina ni mukhwaawe okathi aalepenle awe makristau a oRoma oriki: “Kinniphavela vanceene woowehani, wira kookaweleni mareeliho anikhuma wa Muluku, wira waamini wanyu olipe,aahiiso, kiire so, wira otheene ahu nlipihane ni waamini khula mmosa a hiyo orina awe”. — aRom. 1:11, 12.

OROMA — EKAPITAALI YA OLAMULELO

Okathi onilavuliwa eliivuru ya Miteko, oRoma yaari elapo yuulupale, epoliitika ya efaita ni epooma yoovuwa vanceene ya okathi ole. Nave yaari ekapitaali ya olamulelo, yeeyo yaakhuma oBretanha mpakha onorti wa wÁfrica ni okhuma ephareya Atlântico mpakha egolfo Pérsico.

Elapo ya oRoma yaahikhala atthu a ikultura, iraasa, mattaava oovirikana ni atthu yaanoova ithiru. Istaraata sooloka ni saakhapeleliwa saana yaanivira atthu anceene yaarwa epooma ele aruuhaka marotta manceene yaakhuma mapuro oovirikana a olamulelo ole. Waattamela opuro ole, yaahikhala eporto ya wÓstia, anaviyu aalupale yaaniruuha soolya ni ikuwo sa efaita saarumeeliwa esidade ele.

Eseekulu yoopacerya nuumala Kristu orwa, atthu yaavikana emilyau emosa yaakhala esidade ya oRoma. Woonasa wene, metaate ya atthu yaakhala epooma ele yaari ipottha, anakrime yaatthukweliwe, anamwane yaatumihiwe aahiiso yaanyanyaliwe ni anamuyari aya ni atthu ootthukiwa yaawo yaavariwa ni anakhotto a oRoma okathi wa ikhotto. Eriyari ya atthu yaaroihiwe oRoma ntoko ipottha yaahikhala ayuda a oYerusalemu. Eyo yiiraneyale nuumala Mukhulupale a oRoma Pompeu otuphela epooma ele mwaakha wa 63 Kristu ohinatthi orwa.

Atthu anceene yahaakhanle ipottha yaari oohaawa, awo yaalipa ni itthu yaavahiwa aya ni kuvernu ni yaakhala iperetiyu soorakama vanceene, seiyo yaakhala aya atthu anceene. Masi makhulupale yaanireeriha ekapitaali ele atekaka ipa suulupale ni mapuro makina ooreera a okathi ole. Mapuro awo yaahela muhina mapuro anipakiwa iteyaaturu, istaatio suulupale, mapuro yaawana aya magladiadoore ni atthu yaatthimaka aya mooxinttana (ni ikaaro sa aroma). Itthu iyo sootheene yaanipaka para otthekula mahala ni atthu anceene yaanirowa.

6, 7. Makristau eekeekhai a olelo-va anivara sai muteko avahiwe aya ni Yesu wa olaleya ihapari sooreera?

6 Olelo-va, atthu aniirela mpantta muloko wa ekristau arina yoolakela emosaru yaarina aya makristau a okathi wa arummwa. Yesu aahaavaha awiixutti awe muteko woohakalaliha hata yaarowa okumanaka mixankiho. Owo aalenle so: “Murowe mwawiixuttiheke atthu a ilapo sotheene wira akhale awiixutti aka, mwaapatisaka mwa nsina na Tiithi, ni na Mwaana, ni na munepa woowaarya. Mwawiixuttiheke weettela itthu sotheene koorumalyaakani”. — Math. 28:19, 20.

7 Olelo-va, Muluku onnaaruma Anamoona a Yehova wiira avareke muteko owo. Tthiri muxankiho muulupale waalaleerya atthu anilavula mattaava oovirikana. Hata vari siiso, Anamoona a Yehova annipaka iliivuru sinimutthokiherya Biibiliya mattaava anivikana 1.000. Akhala wiira munnirowela mithukumano sootheene sa ekristau ni munnikhaliherya muteko woolaleya Omwene ni owiixuttiha atthu, mookhalana mathowa ooloka a ohakalala. Nyuwo muri eriyari ya atthu vakhaani valaponi, yaawo arina eparakha ya olaleya oratteene nsina na Yehova!

8. Eparakha xeeni muloko wa ekristau orina awe?

8 Wiira onikhaliherye ovilela moohakalala mahiku ala ooxankiha ni ootakhala, Yehova oonivaha anna ni arokora a olumwenku wootheene. Murummwa Paulo aahaalepela makristau aheeberi wiira: “Nuupuwelaneke mukina ni mukhwaawe, wira nitumereryaneke wooniherya ophenta ni miteko sooreera, nihihiyaka othukumana, ntoko akina alimalenle aya. Masi, nlipihaneke mukina ni mukhwaawe, vanceenexa vaavo nnoona ahu wira nihiku na Muluku ninnaattamela”. (aHeeb. 10:24, 25) Muloko wa ekristau nivahiwe ni Yehova wiira naalipiheke atthu akina ni nilipihiweke. Nto muhihiye okhalana waataana wooloka ni anna ni arokora a mmulokoni. Nave muhifaltariki mithukumano sa ekristau!

“Khula Mutthu Aaniwiiwa Awiixutti Elavulaka ni Nttaava Nawe” (Miteko 2:5-13)

Awiixutti a Yesu yaalaleeryaka mphironi ayuda ni ale yaatthara soowiixuttiha sa ayuda.

“Hiyo ninniwiiwa alavulaka ni nttaava nahu miteko suulupale sa Muluku”. — Miteko 2:11

9, 10. Atthu akina aniivahererya sai waalaleerya atthu anilavula mattaava makina?

9 Nkahaya muupuwele moota ayuda ni ale yaatthara soowiixuttiha sa ayuda yaahakalanle aya okathi wa Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa. Woonasa wene atthu anceene yaalavula mattaava yaalimaleliwe okathi ole, ekereku ni eheeberi. Masi vano “khula mutthu aaniwiiwa awiixutti elavulaka ni nttaava nawe”. (Mit. 2:6) Tthiri atthu ale yaawiriyana yaahihakalala vanceene wiiwa ihapari sooreera ni nttaava yaayaraniwe aya. Ekeekhai wiira makristau a olelo-va, khaniwerya olavula mwa mwiiriirya mattaava a ilapo sikina. Hata vari siiso, makristau manceene anniivahererya wiira yalaleyeke muhupi wa Omwene ilapo sikina. Moota xeeni? Akina anniixutta nttaava na elapo ekina wiira akhaliheryeke muloko onilavula nttaava nlo muttetthe aya aahiiso othaamela elapo ekina. Ikwaha sinceene, awo anniweha wiira atthu ale anaawiriyana annihakalala vanceene waaweha alavulaka nttaava naya.

10 Nwehe yoowiiraneya ya Christine yoowo iixuntte nttaava guzerate hoothe ni Anamoona a Yehova akina 7. Okathi amphwannye awe muthiyana mukina aavarana awe muteko, aahimukoha ihaali ni nttaava nawe guzerate. Muthiyana ole aahihakalala vanceene ni aahimukoha etthu yaamwiiriha wiimananiha wiixutta nttaava guzerate nenlo niri nooxankiha vanceene. Nto Christine aahimulaleerya. Muthiyana ole aahihimya wiira: “Nyuwosa mookhalana etthu ya efaita yinceene muniphavela anyu ohimya”.

11. Ninrowa wiilokiherya sai wiira naalaleerye atthu a ilapo sikina?

11 Ekeekhai wiira khahiyo wiira ootheene ahu nnoowerya wiixutta mattaava a ilapo sikina. Masi hata vari siiso, nihaana wiilokiherya wiira nalaleerye atthu anilavula mattaava makina. Moota xeeni? Enamuna emosa ori omurumeela aplikativo JW Language® aahiiso wiixutta moota woowaakoha ihaali atthu a ilapo sikina anikhala muttetthe anyu murumeelaka nttaava naya. Nave nyuwo pooti wiixutta moolumo vakhaani a nttaava nlo wiira mwaakhaliherye atthu awo osiveliwa ekeekhai. Nwooniheryeke esaiti jw.org ni iviidiyu ni iliivuru sinceene siri esaiti eyo ya nttaava naya. Orumeela ikaruma iyo okathi woolaleerya, nnoophwanya ohakalala omosaru yaarina aya anna ni arokora a okathi wa arummwa okathi atthu yaatikinihiwe aya mwaha woowi yaaniwiiwa “elavulaka ni nttaava” naya.

AYUDA YAAKHALA OMESOPOTAMIA NI WEXIITU

Eliivuru História do Povo Judeu no Tempo de Jesus Cristo (ya 175 Kristu ohinatthi orwa mpakha 135 Kristu ohinatthi orwa) enihimya so: “OMesopotamia, oMedia ni oBabilonia waakhala osuuli wa omwene wa maloko muloko a [wisarayeli] ni a omwene wa Yuda, yaawo yaaroihiwe ni asiiria ni ababilonia”. Moovarihana ni Eezira 2:62, alopwana 42.360 a wisarayeli yaahitthikela oYerusalemu nuumala okhuma weepotthani oBabilonia. Eyo yiiraneyale 537 Kristu ohinatthi orwa. Mulipa oolepa soowiiraneya muyuda oniihaniwa Flávio Josefo ohimmye wiira eseekulu yoopacerya nuumala Kristu orwa, ayuda “yaakhala muttetthe wa oBabilonia” khiyaareere yaahiphiya imilyau sinceene. Eseekulu 3 ni 5 nuumala Kristu orwa, ayuda yaakhala obabilonia yaahimpaka Talmude Babilônico.

Sookhala idukumento sinooniherya wiira ayuda yaanikhala wExiitu okhuma eseekulu 6 Kristu ohinatthi orwa. Okathi owo, Yeremiya aahaaleela muhupi ayuda yaakhala mapuro oovirikana a wExiitu, ohela muhina oMenfi. (Yer. 44:1) Vanikhala ntoko wiira ayuda anceene yaahirowa wExiitu okathi wa ekultuura ya akereku yaatakaahanne aya ni maloko makina. Josefo ohimmye wiira ayuda yaari eriyari ya atthu oopacerya yaakhala wAlexandriya. Nuuvira okathi, mpantta munceene wa esidade ele yaahivahiwa ayuda. Eseekulu yoopacerya, mulipa-oolepa soowiiraneya muyuda oniihaniwa Filo ohimmye wiira emilyau emosa ya ayuda akhwaawe yaakhala wExiitu okhuma omukanoni “wa oLibia mpakha omukanoni wa wEthiyopia”.

“Pedru Aaheemela” (Miteko 2:14-37)

12. a) Eprofesia ya Yoweli yooniherya sai etthu yiiraneyale Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa? b) Xeeni yaalipeleliwa aya wiiraneya eprofesia ya Yoweli okathi wa arummwa?

12 “Pedru aaheemela” wiira olavule ni atthu a muttitthi muulupale waakhuma ilapo soovirikana. (Mit. 2:14) Atthu ootheene yaaphavela wiiwa, Pedru aahaaleela wiira eparakha ele ya olavula mattaava yaavahiwe ni Muluku yiiraneyaka eprofesia ya Yoweli eni: “Kinimwamwarexela eroho [aahiiso munepa] aka atthu othene” (Yow. 3:1) Ohinatthi orowa wiirimu, Yesu aahaaleela awiixutti awe wiira: “Miyo kinonvekela Tiithi aka wira oovaheeni namakhaliherya mukina”, yoowo Yesu aamuhimmye awe okhala “munepa woowaarya”. — Yoh. 14:16, 17.

13, 14. Pedru aimananinhe sai waavara murima atthu yanwiriyana ni ninrowa omutakiha sai?

13 Okathi aamaliha awe mwaha awe, Pedru aahilavula mooluluwanya oriki: “Atthu otheene a wIsarayeli, ahaana osuwela wira, mweekeekhai, Muluku oomukhaliha Yesu, Pwiya ni Kristu. Yesu owo ti yoole omukhomenle anyu vamwirini”. (Mit. 2:36) Vannooneya wiira atthu anceene yanwiriyana Pedru, khiyanwenhe Yesu iiviwaka vamwirini va nihaaxeryo. Masi okhala wiira yiirela mpantta nloko nle, awo yaahikhalana nthowa. Nwehe wiira Pedru aalavula ni ayuda akhwaawe mwa nttittimiho ophavelaka waavara murima. Pedru aaphavela wiira atthu ale yanwiriyana arukunuxe murima ohiya waapwapwela. Niireke atthu ale yanwiriyana yuupuwela wiira Pedru aahaaveeha? Nnaari. Maana atthu ale “yaahiriipiwa murima vanceene”. Nto yaahikoha wiira: “Anna, nipake exeeni?” Tthiri enamuna ya nttittimiho Pedru aalavunle awe, yaahaavara murima atthu ale ni yaahiwiiriha ottharuwa ni orukunuxa murima. — Mit. 2:37.

14 Nimutakihaka Pedru, nihaana wiimananiha waavara murima atthu nnaalaleerya ahu. Okathi woolaleerya, khompirisari ovaanyiha khula moonelo ohinivarihana ni Biibiliya axineene etthoko anikhalana aya. Ohiya-vo, nihaana ovarexexa itthu ninlikana ahu ni mwaneene etthoko, niire so, moonelo ootheene ahu ninlikana ahu. Akhala wiira nnoopaka eyo, enoonikhaliherya ovaanela oratteene nimurumeelaka Biibiliya. Ikwaha sinceene, atthu anneemererya ikeekhai sa mbiibiliyani okathi ninlaleya ahu mwa nttittimiho.

MAKRISTAU A OPONTO

Atthu yaawiriyanne mwaha Pedru aalavunle awe Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa, yaahikhala ayuda a oPonto, yeeyo yaari edistritu ya wAsia Menor. (Mit. 2:9) Vanikhala ntoko wiira akina a yaawo yaahikuxa ihapari sooreera okathi yaatthikela aya elapo aya. Maana okathi Pedru aalempe awe epaphelo awe yoopacerya, owo aalepenle ale ‘amwarenle’ ilapo sikina ntoko oPonto.g (1 Ped. 1:1) Epaphelo ele aalepenle awe ennooniherya wiira makristau ale yaanihaaxiwa ‘yeehereriwaka mwa . . . itthu soovirikana’ mwaha wa waamini waya. (1 Ped. 1:6) Vanikhala ntoko wiira weehereriwa iwo waahela muhina olupatthiwa.

Ekarta Plínio namalamulela Mmiravo a eprovinsia ya oroma oBitinia ni oPonto, aamulepenle awe Namalamulela Trajano, ennooniherya sooweeha sikina makristau yaakhala oPonto yaarina aya. Nto mwaakha 112 nuumala Kristu orwa, Plínio aahilepa ekarta awe emosa wiira yaari “etthu yootepa otakhala”, eyo piiyo, ekristau yaanaahonona atthu ootheene moohicikha akhala wiira alopwana, athiyana, iyaakha aahiiso makhalelo aya a mmuttettheni. Nave Plínio aanaakhanyererya makristau ohiya waamini waya, nto ale yaakhootta opaka eyo yaaniiviwa. Masi khula mutthu aamulavula voohiloka Kristu onaavekela amuluku eethiru ni okokhorela ilatarato, Trajano aanimutaphula. Hata vari siiso, Plínio aanisuwela wiira “khaakhanle oowaakhanyererya makristau opaka eyo”.

g Nuulumo na ekereku noowi “amwarenle” nave pooti otaphulela “ale anikhala ilapo sikina”. Nuulumo nla ninnivarihana ni eyuda, nooniheryaka wiira atthu ale yaakenle ekristau yaari a mittetthe sa ayuda.

“Khula Mmosa a Nyuwo Opatisiwe” (Miteko 2:38-47)

15. a) Etthu xeeni Pedru aalenle awe ayuda ni ale yaatthara soowiixuttiha sa ayuda ni etthu xeeni yaakhumelenle? b) Xeeni atthu ale yaawiriyanne ihapari sooreera Pentekoositi a 33 yaaphwanelela aya opatisiwa nihiku nenne?

15 Nihiku noovara murima na Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa, Pedru aahaaleela ayuda ni ale yaatthara soowiixuttiha sa ayuda wiira: “Murukunuxe murima, nave khula mmosa a nyuwo opatisiwe”. (Mit. 2:38) Nto eyo yaahiwiiriha atthu 3.000 opatisiwa, woonasa wene ntthiya na oYerusalemu aahiiso waattamela opuro ole.e Niireke yaarookhanyereriwa? Niireke yoowiiraneya ela ehaana owiiriha anaxikola a Biibiliya ni anamwane a Anamoona a Yehova opatisiwa ahiilokihenrye? Nnaari. Muhiliyale wiira ayuda ale ni atthu ale yaatthara soowiixuttiha sa ayuda yaapatisiwe Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa, yaanisoma okhuma khalai Nuulumo na Muluku ni yiirela mpantta nloko naivaherenrye wa Yehova. Nave awo yaaniimananiha vanceene, maana yaaneetta mikwaha soorakama arowaka oYerusalemu wiira yiirele mpantta ifesta sa vamwaakhani. Nuumala weemererya ikeekhai sa efaita yinceene sooniherya muteko wa Yesu Kristu wiira yiiraneye ele Muluku oniphavela awe, awo yaahiilokiherya wiira ahihiye omukokhorela Muluku, masi vano ari ene atthareli oopatisiwa a Kristu.

TANI YAATTHARA SOOWIIXUTTIHA SA AYUDA?

“Ayuda akina, ni ale anitthara soowiixuttiha sa ayuda”, yaahiwiriyana mwaha Pedru aalavunle awe okathi wa Pentekoositi a 33 nuumala Kristu orwa. — Mit. 2:10

Mutthu mukina aathanliwe ‘ovara muteko wooreerela’ wa okawa yoolya aari Nikolawo, “yoowo aakenle etiini ya ayuda, ni aari a wAntiyokiya”. (Mit. 6:3-5) Atthu yaatthara soowiixuttiha sa ayuda yaari amalapo (atthu yahaakhanle ayuda) yaawo yaakenle etiini ya ayuda. Awo yaanithokoreriwa okhala ayuda mwa mikhalelo sootheene, maana yaanimukokhorela Muluku ni yaaneettela Nlamulo yaavahiwe aIsarayeli. Nave awo khiyaakokhorela amuluku akina, vano [alopwana] yaaninnuwihiwa, nto nuumala opaka itthu iyo yaaniirela mpantta nloko na aisarayeli.

Nuumala ayuda okhuma weepotthani oBabilonia mwaakha wa 537 Kristu ohinatthi orwa, anamunceene a yaawo yaakhala ilapo sikina ohiya wIsarayeli, masi hata vaari siiso, nlelo awo yaaneettela etiini ya ayuda. Nto eyo yaahiwiiriha atthu a wOriente Médio ni a ilapo sikina okela etiini ya ayuda. Alipa oolepa a khalai, ntoko Horácio ni Sêneca, ahimmye wiira atthu anceene a ilapo sikina yaanisiveliwa ni ayuda ni sookupali sa eyuda. Nto yaahiwiiriha ophavela weetta ni ayuda, khukhala atthu yaatthara soowiixuttiha sa ayuda.

16. Makristau a okathi wa arummwa yoonihenrye sai ophenta ni ovaha?

16 Tthiri atthu ale yaahireelihiwa ni Yehova. Biibiliya onihimya so: “Otheene ale yaamwaamini Yesu, yaanithukumana vamosa ni yaanikawana itthu sotheene yaarina aya. Nave yaanitumiha imatta saya ni itthu yaarina aya, nto musurukhu ene, yaanaakawela atthu otheene, anvahaka khula mutthu etthu yaamuthowa”.f (Mit. 2:44, 45) Tthiri makristau ootheene anniphavela otthara ntakiheryo nla na ophenta ni ovaha.

17. Itthu xeeni mutthu onireerela awe opaka wiira opatisiwe?

17 Biibiliya onnooniherya wiira ohinatthi opatisiwa mutthu, sookhala itthu onireerela awe opaka. Owo ohaana osuwela Nuulumo na Muluku, Biibiliya. (Yoh. 17:3) Nave owo ohaana wooniherya waamini ni ottharuwa itthu soohiloka aapaka awe khalai. (Mit. 3:19) Nave-tho ohaana orukunuxa murima ni okhalana mweettelo Muluku oniphavela awe. (aRom. 12:2; aEef. 4:23, 24) Moottharelana, opanke ene itthu iya, owo ohaana wiivahererya wa Muluku, nuumala-vo opatisiweke. — Math. 16:24; 1 Ped. 3:21.

18. Eparakha xeeni arina aya atthareli oopatisiwa a Kristu?

18 Niireke nyuwo mwa mutthareli a Yesu Kristu opatisiwe? Akhala wiira moopatisiwa, muxukhureleke vanceene eparakha murina anyu. Ntoko atthareli a Yesu a okathi wa arummwa yaasareyale aya munepa woowaarya, mukupaliki wiira Yehova onimoovahani owerya wiira mulaleyeke oratteene ni opaka ele Yehova oniphavela awe!

a Nwehe ekaaxa eni: “OYerusalemu — Esenturu ya Okokhorela wa Ayuda”, eri epaaxina 25.

b Nwehe ikaaxa sini: “ORoma — Ekapitaali ya Olamulelo”, eri epaaxina 26; “Ayuda Yaakhala Omesopotamia ni wExiitu”, eri epaaxina 27 ni “Makristau a Oponto”, eri epaaxina 28.

c “Malumi” ale khahiyo yaari a mooro onipaha, masi yaari “malumi yaalikana ni mooro”. Woonasa wene, yooniherya wiira etthu ele khula mwiixutti aarina awe yaanaarya ntoko mooro.

d Nwehe ekaaxa eni: “Tani Yaatthara Soowiixuttiha sa Ayuda?”, eri epaaxina 29.

e Wiira nlikanyihe paahi, 7 a Agosto a 1993, konkresu internacional a Anamoona a Yehova aapakiwe oKiev, wUcrânia, yaahipatisiwa atthu 7.402 ipisina 6, nto wiira apatisiwe atthu awo ootheene saahivira iwoora 2 ni minuutu 15.

f Mareheryo ale a okathi vakhaani yaari a efaita yinceene, mwaha woowi yahaakhaliherya atthu yaakhumme ilapo sikina okhala oYerusalemu wiira yiixuttihiwe ni olipiha waamini waya. Khula mutthu aavaha ni murima wootheene, nto khahiyo waari ovekela esimola. — Mit. 5:1-4.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha