Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • w14 15/3 ipaax. 25-29
  • Waakhapelela Ale Ari Owunnuwela

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Waakhapelela Ale Ari Owunnuwela
  • Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • WIILOKIHERYA AHINATTHI OPHIYA “MAHIKU ÒRIPIHA MURIMA”
  • MOOTA WOOWANANA MAKHALELO OOXANKIHA
  • MOOTA AKINA ANIWERYA AYA WEETTIHERYA MUXANKIHO OLA
  • Waattittimiha Anamuyari Ahu Oowuuluvala
    Esiiri ya Etthoko Yoohakalala
  • Mwaattittimiheke Ale Ari Owunnuwela Anikhala Eriyari Anyu
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Moota Wookhalana Etthoko Yoohakalala—Mpantta 2
    Okumi Woohimala!​—Kursu a Biibiliya
  • Nyuwo Anamuyari, Munrowa Waakhaliherya Sai Aniinyu Omphenta Yehova?
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2022
Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
w14 15/3 ipaax. 25-29

Waakhapelela Ale Ari Owunnuwela

“An’aka òphentiwa, nihimphenté mukhw’ihu ni molumo òrera pahi; ophentana wahu okhaleke w’ekekhai, woneyeke ni miteko sahu”.​—1 YOH. 3:18.

MWAAROWA WAAKHULA SAI?

Moota xeeni anamwane ni anamuyari aya akhanle aya owiilokiherya mwaha wa “mahiku òripiha murima”?

Itthu xeeni sinooniherya wira anamuyari anyu anitthuneya okhaliheriwa?

Inamuna xeeni soovareleya muteko, mukhanle anyu omukhaliherya ole onaakhapelela atthu owunnuwela?

1, 2. (a) Mixankiho xeeni sinooneya mwa imusi sinceene, nto makoho xeeni anikhumelela? (b) Anamuyari ni anaaya ahaana opaka exeeni wira athokoreriwe saana ale ari owunnuwela?

ENIKHALA etthu yooxankiha mutthu osuwela wira anamuyari awe yaale yaari akumi ni yaawerya wiikhapelela, vano khaniwerya-tho. Woonasa wene Maama wala Paapa onnimora khuntaka mwetto, nto khuxankiheyaka vanceene wala wiiwa wira arina oretta muulupale onitthuneya okhapeleliwa ni mameediku. Masi wookhala-tho mpantta mukina wa mwaha ola. Okathi mukina vannaaxankiha ale owunnuwela weemererya wira vano erutthu aya kheniwerya opaka itthu saawerya aya khalai. (Yobi 14:1) Nto exeeni enireerela opaka? Anirowa okhapeleliwa sai atthu awo?

2 Mwaha mmosa woolempwa waalavula sa moota wowaakhapelela owunnuwela onihimya so: “Nnaamwi vakhalaka voovila amusi othukumana wira atthokiheryane moota woomukhapelela mmusi owunnuwela, imusi seiye sithukumanne khuvaanela ni khumpaka palano, sinniwerya othokorerya saana khuta etthu enikhumelela”. Efaita ya ovaanela iwo ennooneya vaavo vanisuwela ahu wira mixankiho sinikhumelela mwaha wa wuuluvala khasiniweryaneya osyaka. Hata vari siiso, vanniweryaneya wiilokiherya vahinatthi. Nrowe niwehe moota imusi sikhanle aya oowiiwanana saana ni wiitthokiha wira siweryeke omukhapelela mmusi oowunnuwela.

WIILOKIHERYA AHINATTHI OPHIYA “MAHIKU ÒRIPIHA MURIMA”

3. Etthu xeeni amusi anitthuneya aya opaka vaavo anamuyari aya vanireerela ya okhapeleliwa? (Nwehe efootu yoopacerya.)

3 Onniphiya okathi yoole atthu owunnuwela anceene ahinwerya aya wiikhapelela-tho mmansaya, nto khiyatthuneya okhaliheriwa. (Mmusome Musuweli 12:1-7.) Vaavo anamuyari owunnuwela ahiniwerya aya wiikhapelela, awo ni anaaya ahaana wiiwanana enamuna yooloka eniwerya aya sa moota wowaakhapelela. Ikwaha sinceene vannireerela amusi othukumana wira avaanele moota wowiiraana, itthu sinitthuneya opaka ni enamuna yoopaka. Atthu otheene, vanceenexa anamuyari ari owunnuwela ahaana ohimya oratteene moonelo aya ni itthu siniphavela aya siniweryaneya. Nto anamwane ahaana ovaanela wira yoone akhala wira vanniweryaneya mmusi owunnuwela okhapeleliwa vapuwani vawe.a Aahiiso pooti othokorerya moota khula mmusi sikhanle awe oorumeela owerya wawe wira okhaliherye muteko owo wowaakhapelela owunnuwela. (Mir. 24:6) Mwa ntakiheryo, akina pooti owerya waakhaliherya khula nihiku, masi akina pooti owerya ovaha musurukhu wira orumeeliweke. Atthu otheene ahaana osuwela wira aakhalana muritti, ni wira nuuvira okathi miteko sa khuta mutthu pooti oturukeya, wala otthuneyaka oranttelana.

4. Ti pani amusi okhanle aya onvekela nikhaliheryo okathi onikhumelela muxankiho?

4 Okathi onipacerya anyu waakhapelela anamuyari anyu owunnuwela, muhaana omananiha osuwela saana oretta wala muxankiho orina aya. Akhala wira maama wala paapa orina oretta ohinivoniwa, mmananihe osuwela moota oretta owo oninnuwa aya. (Mir. 1:5) Vaaweryaneyaka, mukohereryeke mitthenkeso sa guvernu sinaakhapelela atthu oowuuluvala. Mphaveleke osuwela marehereryo akhanle mapuro awo, aniwerya okhaliherya ni okhweiherya muteko anyu wa waakhapelela anamuyari anyu. Okathi onikhumelela aya muxankiho owo mweemusini, woonasa wene nyuwo munrowa okhala ooxankiheya; ooriipiwa murima, wala ohisuwela etthu yooreerela opaka. Eyo yiiraneya, muhaana olavulaka ni apatthani anyu oororomeleya voohimya sa mwaha owo. Ohiya-vo, muhaana omutthukulela murima anyu Yehova. Owo onimoovahani muupuwelelo woomaaleleya ni wookhaliheryani ovikana muxankiho anyu.​—Esal. 55:23; Mir. 24:10; aFil. 4:6, 7.

5. Xeeni varyaaya vooloka osuwela vahinatthi inamuna sa waakhapelela atthu owuuluvala?

5 Atthu akina owunnuwela ni anaaya annoona okhala wa miruku, waavya osuwela vahinatthi enamuna ya okhapeleliwa atthu owunnuwela, itthu ntoko oreera waya anamuyari owunnuwela okhalaka vamosa ni anaaya axilopwana wala athiyana, orowa okhala opuro onikhapeleliwa atthu oowuuluvala, wala ovarela muteko itthu sikina sinaakhaliherya atthu oowuuluvala mapuro awo. Awo anniwerya woona vahinatthi khula etthu yaarowa okumiherya mixankiho wala othunku, nto khiyailokiherya. (Esal. 90:10) Imusi seiye sihinimpaka palano vahinathi, woonasa wene sinookumana mixankiho okathi onrowa aya okhumelela etthu yootepa. Musuweli mmosa onihimya so: “okathi onikhumelela etthu yootepa, khahiyo okathi wooreerela ovaanela wira mutthu opake soothanla”. Mwaha wa oretta wala etthu yotutuxerya ekhumelenle amusi anikhala ooxankiheya nto eyo enniiriha waakuvaka onyakulihana. Ompaka palano vahinatthi onnikhweiherya olokihereya itthu akhala wira wookhumelela oretta.​—Mir. 20:18.

6. Mureerelo xeeni onikhumela akhala wira anamuyari ni anaaya annivaanela vahinatthi sa moota wowaathokorerya anamuyari aya?

6 Waaniheryasa nyuwo munoona okhala vowuuliha muru waakoha anamuyari anyu sa palano a muhoolo, nuumala wuuluvala. Hata vari siiso anamunceene anihimya wira opaka eyo ennikhweiherya muhoolo. Moota xeeni? Okhala wira eyo yaahakhweiherya amusi otheene ovaanela saana vowiiwanana ni ohinyakulihana. Awo yahoona wira ovaanela vahinatthi onniwiiriha amusi othokorerya mwaha owo mwa enamuna yoophenta ni oreerelana murima, ni onniiriha soothanla saya okhala sookhweya. Hata ale owunnuwela aphavelaka wiikhapelela ekhaya akhala wira vanniweryaneya, nlelo vanookhaliherya akhala wira anovaanela ni anaaya atthokiheryaka enamuna ya nikhaliheryo ninrowa aya otthuneya wakhumelela muxankiho.

7, 8. Myaha xeeni sinireerela amusi ovaanelaka vahinatthi, nto mwaha wa xeeni?

7 Nto okathi woovaanela anamuyari ahaana ohimyaka etthu eniphavela aya, musurukhu oniwerya aya ophwanya, ni enamuna ya okhapeleliwa enoona aya oreerela. Eyo enoowiiriha anamwane opaka soothanla sookhalela, okathi yoole anamuyari ohiniwerya aya opaka etthu. Enowiiriha-tho ottittimiha soothanla sanyu ni opaka itthu mwa enamuna ehinrowa wonyoonyani. (aÉf. 6:2-4) Mwa ntakiheryo, niireke munuupuwela wira aniinyu ahaana wookuxani wira mwakhaleke vate vaya, wala munilipelela etthu ekina? Muhaana weemya wira muupuwelo wa atthu akina onnivirikana ni muupuwelo anyu ni wira vanitthuneya okathi wira anamuyari wala anamwane alimalele etthu ya ninaano.

8 Atthu otheene ahaana osuwela wira mixankiho sinceene sinniweryaneya osyaka akhala wira onnipakiwa palano vahinatthi. (Mir. 15:22) Eyo enihela muhina othanla enamuna yoothokoreriwa ni mameediku. Itthu siri va Procuração para Tratamento de Saúde, onirumeeliwa ni Anamoona a Yehova, sinoowerya ovareliwa muteko okathi woovaanela voohimya sa waathokorerya anamuyari owunnuwela. Khula mutthu ookhalana edireito ya oleeliwa voohimya sa oretta orina awe, ni weemya wala okhootta enamuna ya olooliwa eniphavela orumeeliwa. Tivono ehaana opakiwa edukumento enihimya soothanla sa mutthu owo sa moota wolooliwa. Ohaana othanliwa mutthu oororomeleya wira alavuleke ni mameediku okathi wolooliwa namuyari owunnuwela, (akhala wira eyo enniweryaneya ni ennivarihana ni nlamulo) ni opaka soothanla sooloka sinitthuneya. Atthu awo anithanliwa ahaana okhalana ikoopiya sa idukumento iyo wira arumeeleke okathi onitthuneya aya. Atthu akina annihela ikoopiya opuro ori idukumento sikina sootthuneya ntoko iye sa seguro, idukumento sa musurukhu, mammaru a telefoni a anamuteko a guvernu ni itthu sikina.

MOOTA WOOWANANA MAKHALELO OOXANKIHA

9, 10. Mixankiho xeeni sinimukhumelela mutthu owunnuwela sinivekela okhaliheriwa?

9 Imusi sinceene, anamuyari ni anaaya anithanla wira anamuyari owunnuwela akhaleke opuro oniphavela aya wira apakeke itthu sinaasivela siniwerya aya. Vanceenexa akhala wira anniwerya waapeya, ovara itthu sikina sa orattela, olya murette aya ni olavulaka ni akina voohixankiheya. Nto khiyaaleela anaaya wira awo khantthuneya okhaliheriwa khula etthu ni wa khula nihiku. Masi nuuvira okathi, makhalelo a itthu anniturukeya, akhala wira anamuyari awo khaniwerya weetta, wala khaniwerya orowa othuma itthu, wala akhala wira khaniwerya wuupuwela saana itthu; okathi owo anamwane ahaana waakhaliherya.

10 Atthu owunnuwela okathi mukina pooti opaceryaka ohuupuwela saana, ooriipiwa murima, onowa, ohiiwa, ohoona mwaha wa wuuluvala; nto akhala wira itthu iyo sinnikhumelela anamwane aryeene vakhiviru, anoowerya okhapeleliwa saana. Ohiya-vo, sakhumelela itthu simanle ohimmwa, etthu ya miruku waaroiha oxipitaali. Okathi owo anamwane ahilipeleleke oleeliwa etthu yoopaka. Nto ohaavo okathi onitthuneya opakaka soothanla seiye khalai saapakiwa ni anamuyari aya. Wira anamuyari awo akhapeleliweke saana anaaya ahaana okhala tanilavula, olokiherya idukumento sinitthuneya, wateexa wala ovara itthu sikina.​—Mir. 3:27.

11. Exeeni ekhanle oopakiwa wira sithokoreriwe mixankiho sinaakhumelela atthu owunnuwela?

11 Akhala wira oretta wa anamuyari awo khonimala-mala, nto opuro wookhala wala enamuna yowaakhapelela ehaana oturukiwa. Opaka marukunuxo oohitepa waatta onnikhweiherya. Akhala wira munikhala ottaiwene ni anamuyari anyu, vanooweryaneya okhaliheriwa ni anna akina wala atthu owaattamana anirowa waaxukuryaka nihiku ti nihiku nto khiyooleelani moota sirya aya? Niireke anitthuneya okhaliheriwa waapeya ni miteko soorattela paahi? Niireke olokiherya vakhaani empa aya onimwaakhweiherya okhumela vate wala owerya orowa orapa wala opaka etthu ekina? Waaniheryasa anamuyari awo pooti ovikaniha wiikhapelela mmansaya akhaliheriwaka ni mutthu onaamoorwa ni orowa. Masi akhala wira waahiya mekhaya vanirowa okhala vowoopiha, nto vanootthuneya okhaliheriwa khula nihiku moohihiyererya. Wa khula etthu enikhumelela mmananihe waavya nikhaliheryo nniphwanyaneya mapuro awo.b​—Musome Miruku 21:5.

MOOTA AKINA ANIWERYA AYA WEETTIHERYA MUXANKIHO OLA

12, 13. Moota xeeni anamwane anikhala ottaiwene akhanle aya owaattittimiha ni waakhapelela anamuyari aya?

12 Anamwane oophenta anniimananiha wira anamuyari aya akhaleke saana. Mutthu osuwela wira anamuyari awe annikhapeleliwa oratteene onnivukula othunku. Mwaha wa miritti sikina, anamwane anceene anikhala ottaiwene ni anamuyari aya. Anamwane anikhala ottaiwene, annirumeela ifeeriya saya wira yaaxekurye ni waakhaliherya, ni ovara miteko iye anamuyari aya ahiniwerya aya ovara. Waaligarela okathi-puukathi, vaaweryaneyaka khula nihiku, olepa ipaphelo wala e-mail onniwiiriha woonaka wira anniphentiwa.​—Mir. 23:24, 25.

13 Khula etthu enipakiwa wira akhaliheriwe anamuyari voohimya sa makhalelo aya a khula nihiku ehaana ovareriwa saana wira yooniwe yaarerelaka. Akhala wira nyuwo khamunkhala vakhiviru ni anamuyari anyu, masi awo khukhala Anamoona a Yehova, nto mulavule ni axitokweene a muloko aya wira yooleeleni etthu enitthuneya tthiri opakiwa. Nave muhaana ovekelaka wa Yehova voohimya sa mwaha owo. (Musome Miruku 11:14.) Pooti anamuyari anyu ahikhanle Anamoona a Yehova nyuwo muhaana ‘wattittimiha atith’inyu n’ame anyu’. (Okhum. 20:12; Mir. 23:22) Ekeekhai wira imusi sotheene khasinirowa opaka soothanla imosaru. Atthu akina annipaka marehereryo wira anamuyari aya akhaleke vapuwani waya wala vakhiviru vaya. Nnaamwi eyo ehiweryaneyaka okathi mukina. Anamuyari anceene annithanla okhala mekh’aya ohiya orowa okhalaka ni anaaya, maana vannasivela wiikhapelela, vohaavaha muritti muulupale atthu akina. Akina aakhalana musurukhu oniphiyerya waaliva atthu anirowa waakhapelelaka akhalaka vatthokoni vaya.​—Mus. 7:12.

14. Muxankiho xeeni onikhumelela wa ale animakela wakhapelela anamuyari aya?

14 Imusi sinceene, muritti muulupale womuthokorerya mmusi owunnuwela onikhala ntoko onihiyeriwa mutthu mmosa, yoole onikhala vakhiviru ni ole onikhaliheriwa. Masi ale animakela waakhapelela anamuyari aya ahaana okhapelela-tho etthoko ya awo aneene. Ohiya-vo, okathi ni ikuru sirina khuta mutthu sinnimala. Nave makhalelo a mutthu owo onikhapelela pooti oturukeya, nto khiyatthuneya opakiwa marehereryo makina. Niireke ookhala mmusi onitepa ovara muteko owo waavikana akina? Vanniweryaneya anamwane akina wiimananiha okhaliherya, khuyaranttelana miteko sookhaliherya?

15. Etthu xeeni enitthuneya opaka wira okhapeleliwa atthu owunnuwela ohikhale muteko wookhulumula?

15 Vaavo namuyari owunnuwela vanitthuneya awe okhapeleliwa moohihiyererya, eyo ennikumiherya muritti muulupalexa wa ale animukhapelela khula nihiku. (Mus. 4:6) Ekeekhai wira anamwane anaaphenta anamuyari aya anniimananiha waakhapelela apakaka khuta etthu eniwerya aya, masi okhalela ekhaawe muteko, okhulumula. Nto anamwane arina muxankiho owo ahaana weemya wala oveka okhaliheriwa. Oranttelana pooti okhala etthu enikhaliherya, voohitthuneya omuroiha empa enithokoreriwa atthu oowuuluvala.

16, 17. Mixankiho xeeni sinaaphwanya anamwane anaakhapelela anamuyari aya owunnuwela, nto anrowa ovikana sai? (Nwehe-tho ekaaxa eni: “Namakhaliherya Ooxukhuru”.)

16 Tivoomoriha ikharari waaweha amusi anaaphenta ahu ahaawaka mwaha wa wuuluvala. Atthu anceene anaakhapelela amusi moota ala annikhala oriipiwa murima, ooxankiheya, ookhulumuwa, oonanariwa, wiivaha nthowa wala waakhupanya akina. Okathi mukina amusi oowuuluvala pooti olavula wala opaka itthu okhalaka ntoko khanixukhuru. Yakhumelela etthu ntoko eyo, muhaakuveke onyoonyiwa. Musuweli mmosa onisoma muupuwelelo wa atthu onihimya so: “Enamuna yooreera ya omala-maliha mixankiho owo, ori weemya etthu eyo. Ohiya omananiha owanana murima anyu wiiphukela ni wiivaha nthowa”. Mulavuleke mwaha owo ni ole othelanne anyu, mmusi wala mpatthani oororomeleya. Ovaanela ni atthu awo onowiirihani otthokiha saana muupuwelo anyu.

17 Ikwaha sikina onniphiya okathi emusi ehinkhalana aya musurukhu wala itthu sinitthuneya wira vaweryaneyeke ovikaniha waakhapelela atthu owunnuwela aryeene owaani. Okathi owo empa enaakhapelela atthu owuuluvala pooti okhaliherya. Murokora mmosa aanimananiha waaxekhura amama awe khula nihiku aryeene empa enithokoreriwa atthu owuuluvala. Owo onihimya so: “Hiyo khinaawerya omukhapelela mama ahu iwoora 24 khula nihiku. Yaari etthu yoovila hiyo weemya waaroiha empa enithokoreriwa atthu owuuluvala. Noona okhala etthu yoriipiha murima opaka. Masi ti etthu yoonale ahu okhalela myeeri sookiserya sa okumi aya, nave mama ahaakhulela”.

18. Etthu xeeni anirowa aya ophwanya ale anaakhapelela amusi aya owunnuwela?

18 Muritti wa waakhapelela anamuyari anyu owunnuwela ti wooxankiha ni wookuxa murima. Khisikhanle inamuna sootepexa oloka sa moota wowaakhapelela atthu owunnuwela. Hata vari siiso, ompaka palano mwa miruku, wiiraanela muteko owo, ovaanela saana mweemusini, ni vasulu va sotheene iyo, opaka mavekelo ni murima wotheene wa Yehova, onnikhaliherya osuwela waattittimiha ale anaaphenta anyu owunnuwela. Mweera siiso, munoophwanya ohakalala mwaha woosuwela wira awo annikhapeleliwa ntoko sinireerela aya. (Mmusome 1 aKorinto 13:4-8.) Etthu yuulupalexa enirowa anyu ophwanya ti okhalana murettele wa Muluku mwaha woosuwela wira muhaattittimiha anamuyari anyu.​—aFil. 4:7.

[Inoota]

a Khula etthu enithanliwa ni anamuyari owunnuwela wala anaaya enlipa ni makhalelo ni soolema sa khula elapo. Mittetthe sikina, atthu aalimalela amusi anceene okhalaka etthoko emosa wala omakelaka oxukuryana.

b Akhala wira anamuyari anyu anikhala mekhaya, mutthu onaakhapelela ohaana okhalana ixaavi wira aakuveke ovolowa yaakhumelela etthu yootutuxerya.

[Ekaaxa epaaxina 29]

Namakhaliherya Ooxukhuru

Murokora mmosa onikhala mapuro oniviriha awe iwoora xexe eettaka ni ekaaro wira ophiye muttetthe onikhala anamuyari awe. Owo ni axinnawe araru onnaakhapelela anamuyari awe owunnuwela, namuyari aya mmosa orina oretta wa Alzheimer. Murokora owo onihimya so: “Kinilipa ni miruku sa masu a Yesu ani: ‘Muhukhuwe nnihiku n’omelo, munimùkhuwaka melo vavo. Vanniphiyerya khula nihiku ohaweliwa waya’. Khiivo etthu ekhanle ahu oopaka wira oretta ole omalamale. Masi yoolakela ahu ori opaka khula etthu eniwerya ahu wira naakhaliherye aMaama ni aPaapa okhala saana. Awo aapaka itthu sinci mmureerelo ahu, tivonto kinoona okhala eparakha waathokorerya anamuyari ahu”. Tthiri Yehova onnisiveliwa ni atthu moota ola.​—Math. 6:34; Esal. 68:20.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha