Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • w15 1/6 ipaax. 6-7
  • Itthu siensia Ohiniwerya Awe

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Itthu siensia Ohiniwerya Awe
  • Owehaweha Elaleyaka Omwene Wa Yehova—2015
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • Siensia: Onikhaliherya Sai Okumi Anyu?
    Owehaweha Elaleyaka Omwene Wa Yehova—2015
Owehaweha Elaleyaka Omwene Wa Yehova—2015
w15 1/6 ipaax. 6-7

MWAHA WA VAKAAPANI | NIIREKE SIENSIA OOMURANTTELA BIIBILIYA?

Itthu Siensia Ohiniwerya Awe

Mwa iyaakha sivinre niinano, sookhumelela iliivuru sinceene sinaakhaliherya atthu ahinimukupali Muluku. Iliivuru iyo sinniwiiriha anamunceene ophavela osoma masi khaniphwanya ele aniphavela aya. Neurocientista David Eagleman olempe so: “Atthu akina anisoma iliivuru iyo anikupali wira masientista annisuwela itthu sotheene”. Owo aahincererya so: “Masientista ooloka aakhalana muupuwelo woophavela wiixutta itthu sikina, nave sowiiraneya sa siensia soosareya itthu sootikiniha”.

Iyaakha sinci sivinre, masientista oosuwela yaahipaka itthu sootikiniha aphavelaka ophwanya waakhuliwa wa makoho a itthu sootikiniha sa olumwenku. Masi, akina yaahipaka itthu soohikhalela. Isaac Newton, aari sientista oosuweliwa vanceene. Owo aahooniherya moota ikuru sa gravidade sinilipiha aya iplaneta, itheneeri ni igalaxia wira sihimoreke. Owo aahimukumiherya cálculo a epantte ya matemaatika onirumeeliwa wira opakiwe komputadore, weetta ni eviyau, ni física nuclear. Masi, Newton aanaamini ele eniitthaniwa alquimia ni pseudociência, eyo piiyo, orumeela itheneeri ni maxitta ophavelaka otatuxa iyuuma ni itthu sikina soohikhalana efaita wira opake eweero.

Iyaakha 1.500 ahinatthi Newton opaka eyo, astrônomo Ptolomeu aahitokosa erimu ni maitho awe. Owo aahimananina oweha moota sineetta aya iplaneta ohiyu, ni aahipaka maapha. Masi owo aakupali wira nsuwa ni iplaneta sotheene sinnirukurerya elapo. Astrofísico oovuwa Carl Sagan, aahilepa voohimya sa Ptolomeu oriki: “Mwaha woowi muupuwelo woohiloka waanikupaliwa mwa iyaakha sowiiraka 1.500, eyo enooniherya wira hata mutthu ootepa osuwela onoowerya ohimya itthu soohikhala sekeekhai”.

Olelo-va, masientista annikhalana muxankiho mmosaru mwa sootokosa saya. Niireke aaphwanya soohimmwa sotheene voohimya sa olumwenku? Nnaamwi orowa vahoolo wa siensia oniphwanyihaka mireerelo sinceene ni onikhaliheryaka, ti vootthuneya okupali wira sookhala itthu siensia ohiniwerya awe. Físico Paul Davies ohimmye so: “Khivaniweryaneya ophwanya soohimmwa sooloka sinitthokiherya maphattuwelo a erimu ni elapo sikhanle soomalela ni soowiiwanana”. Moolumo ala ahinikhootteya anivarihana ni ekeekhai eni: “Apinaatamu khaniwerya osuwela saana maphattuwelo a elapo”. Nto vaavo mutthu onihimya awe wira siensia onnitthokiherya itthu sotheene, nihaana okhalana ephoole.

Biibiliya onnilavula sa itthu sootikiniha ohimyaka so: “Nto sothene iya t’ipantte yamukhani ya miteko sawe: ti namalwe pahi a molumo awe”. (Yobi 26:14) Tthiri khasireere itthu sa Muluku apinaatamu ahinsuwela aya saana. Eyo enivarihana ni moolumo murummwa Paulo aalempe awe mwa iyaakha sowiiraka 2.000 sivinre, yaawo ani: “Vekekhai, othajiri wa Muluku n’ankhili awe n’usuwela wawe ti wulupale. Hiyo khaninwerya otaphulela mupuwelo awe, nnákhala osuwela iphiro sawe”.​—aRoma 11:33.

[Eponto yuulupale epaaxina 7]

Veekeekhai Biibiliya onninikhaliherya mwa inamuna seiyo siensia ohinwerya awe

[Ekaaxa epaaxina 7]

Malakiheryo Yaawo Siensia Ohinwerya Awe Ovaha

Nnaamwi siensia osuwelihaka itthu sa molumwenkuni, Biibiliya onnivaha sooruma ni malakiheryo anikhaliherya wataana ni atthu akina ni enamuna ya okumi woohakalaliha. Muthokorerye matakiheryo anittharelana.

Wiipasoopa Voohimya sa Otakhala

Okhapelela okumi

“Muhimwivé mutthu”.​—Okhuma 20:13.

“Othene ale ananyokha akhw’aya, awo anamwiva”.​—1 Yohani 3:15.

Okhalana ni okumiherya murettele

“Mukhotteke sotakhala, mwireke sorera: mphaveleke murettele, mwetteleke wìwanana”.​—Esalimo 34:15.

“Ale anaphavelela murettele atthu othene, annàla murettele, annìmiha exariya”.​—Yakobo 3:18.

Osyaka okhala ootakhala

“Apwiya annasuwela atthu òrera murima n’ale òtakhala: anniphweliwa n’alipa-òwali ni òhìwelela”.​—Esalimo 11:5.

“Muhimukhalelé nrima mutthu òwali: muhitthareké mwettelo awe. Tthiri Apwiya anniphweliwa n’atakhali”.​—Miruku 3:31,  32.

Etthoko Yoohakalala

Nwiiweleleke anamuyari anyu

“Nyuwo anamwane! Nwiweleleke atith’inyu n’ame anyu mwaha w’Apwiya, okhala wira siso ti vanrerelaya. Ekano ela enihimya wira: ‘Mwattittimihe atith’inyu n’ame ayu’ ti yoruma yopajerya erina natiri, ehimyaka wira: ‘wira mwetteke ni murettele n’ikumi mahiku manjene vathí-va.’”​—aÉfeso 6:1-3.

Nwiixuttiheke aniinyu saana

“Vano nyuwo, alipa-òyara, muhanyonyiheké an’inyu, masi mutthukule miru saya, nwettihaka ni mwalakaka n’ikano s’Apwiya”.​—aÉfeso 6:4.

“Nyuwo, alipa-òyara: muhanyonyiheké an’inyu, wira ehojeyé”.​—aKolosi 3:21.

Mumphenteke ni omuttittimiha ole othelanne anyu

“Mulopwana amphenteke mwar’awe ntoko sinìphentawe, ni wira muthiyana amuttittimiheke iy’awe”.​—aÉfeso 5:33.

Okhapelela itthu soopattuxiwa

Aahimyaka aIsarayeli a khalai, yaawo yaahonona elapo mwa inamuna sinceene, Biibiliya aahimya so: ‘Elapo ya vathi yonanarihiwa ni atthu .  . . Tivó atthu otheene aakhalana mulattu. (Yesaya 24:5, 6, Tradução do Novo Mundo) Muluku onimwaahukhumu ale anihonona elapo moolakela. Tthiri ‘onimwapwetexa ale anihonona elapo’. (Wisupulula 11:18) Awo khanwerya otthyawa ohukhummwa mwaha wa miteko saya.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha