Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni
1-7 YA JUNYO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 44-45
“Yosefe Aahaalevelela Axinna Awe”
wp15 1/5 epax. 14 itti. 5-7-epax. 15 etti. 1
“Miyo Nkihiyó Muluku”
Voohipisa, Yosefe aahiruma otthimakeliwa axinnawe. Okathi yaaphwanyiwe aya ekoopho awe mmurupani mwa Beniyamini, aahiwootherya wira yaahiiya ekoopho eyo, nto otheene aya yaahitthikela wa Yosefe. Vano Yosefe anwerya osuwela murima wa axinnawe. Yuda aahilavula mwa nsina na axinnawe, aahivekela omoreliwa ikharari, ni aahiivahererya hoothe ni axinnawe ale 11 wira akhale ipottha. Masi Yosefe aahimyale wira Beniyamini paahi taarowa ohala wExiitu ntoko epottha, masi akina yaahaana ohokolowela owaani.—Maphattuwelo 44:2-17.
Yuda aakhunle so: ‘Ohanle yoowo paahi: amam’awe kharina-tho mukina. Vano atithi annimphenta vanjene’. Waakhula wa Yuda waahivara murima wa Yosefe. Yosefe aari mwaana muulupale yoowo aayariwe ni Rakheli, muthiyana aaphentexiwa ni Yakobe. Rakheli aahikhwiye okathi aamuyara awe Beniyamini. Ntoko tiithi awe, Yosefe animuupuwelela Rakheli vanceene. Waaniheryasa, ti yeeyo yaamwiiriha Yosefe omphentexa Beniyamini.—Maphattuwelo 35:18-20; 44:20.
Yuda aahimuxonttela Yosefe wira ohimpake epottha Beniyamini. Nto aahiivahererya wira okhale opuro wa Beniyamini. Wanikisa waya, aahimuxonttela oriki: “Kinwerya sai ohokolowela oholo w’atithi, kihimukunxe mwan’ay’ola? Kihòne ohawa onarwela atithi aka”. (Maphattuwelo 44:18-34) Tthiri Yuda aahirukunuxa murima awe. Owo khahiyo oonihenrye ottharuwa paahi, masi-tho aahooniherya othunku, wiileva ni omoriwa ikharari.
Yosefe khaawerya-tho wiilipiha. Nto aahaavekela arumeyi awe otheene wira akhume. Nuumala-vo, aahinla moorunya, nto wunla iwo waahiiwanyeya mpakha mpaani mwa Farawo. Wanikisa waya, aahiisuwanyeiha oriki: “Miyo ki Yosefe!” Nto aahakhupaarela axuulupale awe yaawo yaari oowoova ene ni aahaalevelela itthu sotheene saamwiirinhe aya. (Maphattuwelo 45:1-15) Owo aahimutakiha Yehova yoowo onilevelela moomalela. (Esalimo 86:5) Niireke hiyo ninnimutakiha Yosefe?
Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
it-3 epax. 381 itti. 1-2
Okhera Ikuwo
Yaari ethoonyeryo ya aYuda yooniherya oriipiwa murima, ni atthu akina yaakhala mpantta onikhuma nsuwa, eyo yiiraneya okathi yoole yakhweliwa aya ni mmusi aya. Ikwaha sinceene, awo yaakhera mpantta wa ohoolo wa nlaya nno, mpakha vapeeto, masi eyo khiyaataphulela wira yaakhera nlaya notheene, mpakha vahaareerela aya-tho owara.
Ekwaha yoopacerya elempwale aya yoolema eyo mBiibiliyani onihimmwa Rubeni, mwaana muulupale a Yakobe, vaavo aahokolonwe awe khuhimphwanya Yosefe mweehimeni, aahikhera ikuwo sawe, khuhimya so: “Mwanamwane khavo mme: vano, miyo kintthuna okela vai?” Sintoko mwaana oopacerya oyariwa, Rubeni, aahikhalana muritti woomukhapelela muhima awe ole mwaamukhaani. Yakobe, nuumala oleeliwa wira Yosefe aahikhwa, aahikhera ikuwo sawe nave khuwara mattapwatta ooniheryaka oriipiwa wawe murima (Map 37:29, 30, 34), ari ene wExiitu, axinna awe Yosefe yaahooniherya oriipiwa waya murima akherasaka ikuwo saya okathi Beniyamini ootheriwe awe wiiya.—Map 44:13.
w04 15/8 epax. 15 etti. 15
Aahinyokhiwa Voohinthowa
15 Etthu xeeni enrowa onikhaliherya ohinla ikuhu okathi ninnyokhiwa ahu voohinthowa? Muhiliyale wira awanani ahu aalupale Satana ni malaikha awe ootakhala. (aÉfeso 6:12) Vaavo atthu akina annilupattha aya asuwelaka ni moolakelela, nto anamunceene annaalupattha atthu a Muluku mwaha wowaanyokha wala mwaha wootumereriwa ni atthu akina. (Daniyeli 6:4-16; 1 Timótheyo 1:12, 13) Yehova oniphavela wira “atthu othene” “yowopowe ni esuwele ekekhai”. (1 Timótheyo 2:4) Tthiri atthu akina yaaninyokha khalai, vano axinnihu a eKristau, okhala wira yaaniweha mweettelo ahu wooloka. (1 Pedru 2:12) Ohiya-vo, nnoowerya wiixutta etthu ni ntakiheryo na Yosefe, mwaana a Yakobe. Nnaamwi owo aahaawale vanceene mwaha wa axinna awe ale, owo khuupuwenle owunlela ikuhu. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi owo aanikupali wira Yehova teettiherya itthu iye wira aakhwaniherye yoolakela. (Maphattuwelo 45:4-8) Ikwaha sikina, Yehova pooti weemererya khula muxankiho onikhumelelaka, masi woonasa wene muxankiho owo pooti okumiherya ovuwihiwa wa nsina nawe.—1 Pedru 4:16.
Omusoma Biibiliya
8-14 YA JUNYO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 46-47
“Eyoolya Okathi wa Etala”
w87 1/5 epax. 15 etti. 2
Yaahikhala Akumi Nnaamwi Yaavonle Etala Yinceene
2 Nuuvira iyaakha 7 sa eyoolya yinceene, yaahipacerya etala sintoko Yehova aahimmye awe, ohiya elapo ele ya wExiitu paahi masi “olumwenku wothene”. Okathi atthu a wExiitu yaapacenrye aya ovoliwa etala yaahirowa onvekela Farawo eyoolya ekhuwelaka, nto owo aawaakhunle so: “Muroke wa Yosefe, mmwìweleleke sothene sinrowa awe wohimeryani”. Yosefe aahaatumiherya eyoolya atthu a wExiitu, mpakha musurukhu aya waamalela. Nuumala-vo aaheemererya waakakhanyiha eyoolya ni inama saya. Wanikisa waya, atthu ale yaahirowa wa Yosefe khumuhimeerya wira: “Hiyo nikhalé awinyu vamosá n’ilapo sahu, munakhakhanyihaka ni eyolya. Hiyo ninrowa okhalaka ipottha sa mwené”. Tivo Yosefe aahithuma elapo yotheene ya wExiitu khukhala ya Farawo.—Maphattuwelo 41:53-57; 47:13-20.
Omwene Onnipaka Otthuna wa Muluku Valaponi
11 Yoolya yowaatta. Olumwenku ola woosareya etala ya omunepani. Biibiliya aahihimya vahinatthi oriki: “Anophiya mahiku anrowaka omorihela etala elapo. Atthu anovoliwa, nto khahiyó etala ya yolya, nnákhala ntthona na màsi: anovoliwa etala yowiwa molumo a Àpwiya”. (Am. 8:11) Niireke nave atthu a Omwene wa Muluku annivoliwa etala? Yehova aahihimya vahinatthi ovirikana waarowa okhala wa arummwa awe ni atthu pure ni awanani awe: “Arumeyi aka animolya, nyuwo nvoliwaka etala; awo anowurya, nyuwo nvoliwaka ntthona; arumeyi aka anotteliwa murima, nyuwo mùliwaka muru”. (Yes. 65:13) Niireke munnoona waakhwanela waya masu ala?
12 Yoolya ya omunepani enikaweliwa ahu enikhala ntoko muro woosareya maasi anivira. Nookhalana iliivuru sahu sinimutthokiherya Biibiliya, moolumo oogravariwa ni iviidiyu, mithukumano sa mmulokoni ni akongresu, ohela muhina myaha sinikumiheriwa musaitini mwahu; itthu iyo sotheene siniirela mpantta eyoolya ahu ya omunepani yeeyo ninkhalana ahu anamunceene avoliwaka etala. (Ezek. 47:1-12; Yow. 3:18) Niireke murima anyu khonihakalala mwaawehaka moota Yehova onaakhwaniherya awe yoolaiherya awe ya onivaha eyoolya yinceene khula nihiku? Niireke nyuwo munnikhalela nthiti olya vameesa va Yehova khula nihiku?
Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
it-1 epax. 272 etti. 4
Moonelo ni Soolema
Omukhuneela owiitho wala maitho mutthu ookhwa. Moolumo Yehova aamulenle awe Yakobe oriki: “Yosefe t’unrowa wowarihani iphapo” (Map 46:4), yooniherya wira Yosefe taarowa okhuneela owiitho wa Yakobe nuumala okhwa, muteko yoowo okhala wene waavariwa ni mwaana oopacerya oyariwa. Vanikhala ntoko wira Yehova aamuleela Yakobe oriki ehakhi ya okhala mwaana opacerya oyariwa yaarowa okhala ya Yosefe.—1 Wa 5:2.
nwtsty nwehe erefensia cruzada ya Biibiliya de Estudo ya Mit 7:14
Atthu oowiiraka 75: Okathi Siteefano ahimmye awe nummuru notheene na emusi ya Yakobe yaaronwe wExiitu wira yaari 75, woonasa wene khaahimmye mooluluwanya eveersu ene ya soolempwa sa eHeeberi yaattittimiherya eyo. Mpantta ola khoniphwanyaneya mwa soolempwa sa aMassoreeta sa eHeeberi. Map 46:26 oni: “Vano atthu othene a nloko na Yakobe vamosa n’osùlu awe, yakenle wEjitu, wahiya axar’aya an’awe, othene aya yari atthu miloko mithanu na mosa n’atthu athanu na mosa”. Nave eveersu 27 ennincererya eriki: “Watakaherya othene, atthu a nloko na Yakobe yaphwanyaneya ethukumannene wEjitu, yari atthu miloko mithanu na mili”. Iveersu iya atthu anihimmwa mwa inamuna piili soovirikana, yoolepa yoopacerya woonasa wene aniromoliwa amusi paahi ni eveersu ya nenli enaahela muhina atthu otheene yaarwiiye wExiitu. Nummuru na osuulu wa Yakobe ninnihimmwa-tho yoolepa ya Okh 1:5 ni Otu 10:22, wira yaari “70”. Siteefano aahimyaka wira yaari atthu 75, woonasa wene aahenle muhina atthu akina a emusi ele. Atthu akina anihimya wira owo aahela muhina anamwane, ni axisulu awe Yosefe yaayariwe ni Manase ni Efrayimi, anihimmwa eSeptuaginta ya eGriki ya Map 46:20. Nave akina anihimya wira yaahela muhina axaara aya anaawe Yakobe, yaawo ahiheliwe muhina nummuru ninhimmwa ni Map 46:26. Nummuru “75” woonasa wene tinikhanle nummuru na ekeekhai. Nummuru nla, ninniphwanyaneya ikoopiya sa soolempwa sa eHeeberi saakhanle eseekulu yoopacerya Nuumala Kristu Orwa. Nuuvira okathi asomi akina yaahisuwela wira nummuru “75” naari nummuru naahimmwale ni Map 46:27 ni Okh 1:5 masi a eSeptuaginta ya eGriki. Moottharelana, eseekulu 20, iroolu piili sa soolempwa sa eHeeberi sa Okh 1:5 saaphwanyiwe Ephareya Yookhwa, nave saahirumeela nummuru nlo na “75”. Nummuru Siteefano aahimmye awe woonasa wene naavarihana ni soolempwa iyo sa khalai simanle ahu othokorerya. Hata nihisuwelaka saana nummuru na ekeekhai, nummuru Siteefano aahimmye awe wira yaari 75 nnooniherya ovirikana waakhanle sa moota wookontariwa nummuru notheene na osuulu wa Yakobe.
Omusoma Biibiliya
15-21 YA JUNYO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 48-50
“Hiyo Nnoowerya Wiixutta Itthu Sinceene ni Anna Oowunnuwela”
it-2 epax. 468 etti. 5
Yakobe
Ohalaka vakhaani okhwa, Yakobe aahireeliha osuulu awe, yaayariwe ni Yosefe, nave ottharaka malakiheryo a Muluku, Yakobe aahimpweha Efrayimi mwaana mwaamukhaani a Yosefe ohoolo wa muulupale awe Manase. Nuumala-vo, Yakobe aahimuleela Yosefe wira aarowa waakhela mipantta miili sa mwaana opacerya oyariwa oriki: “miyo kinimovahani oSikhemi, epantte yulupale yovikana epantte y’axinn’inyu, epantte yakunxaka wAmori, kiwànaka ni xowa ni matthere aka”. (Map 48:1-22; 1 Wa 5:1) Okhala wira Yakobe aahithuma mathala mowiiwanana ni aana a Hamori waattamela oSikhemi (Map 33:19, 20), yooleiherya ele yooniherya waamini aarina awe Yakobe vaavo aalavula awe sa oxinttiwa wa aKaanani ni osuulu awe, vaakhala ntoko wira akunxe nuumala owana ekottho ni ekatana awe ni mattheere awe. (Nwehe nuulumo AMORREU.) Mipantta miili sa Yosefe, wa elapo yaakunxe awe, saahela muhina soovaha piili sa nihimo na Efrayimi ni Manase.
it-3 epax. 750 etti. 12
Mahiku Ookiserya
Eprofesia Yakobe Aahimmye Awe Ohinatthi Okhwa. Okathi Yakobe aaleelale awe anaawe wira: “Kihothukumanyani va, wira kiwipululeleni itthu sinrowa okhumelela mahiku antthuna orwa”, owo aahimya okathi wa muhoolo moolumo awe yaarowa aya opacerya ovara muteko. (Map 49:1) Sivinre ene iyaakha 200 vahinatthi, Yehova aahimuleiherya Abramu (Abrahamu), taata awe Yakobe, wira osuulu awe waamuhaaxiwa mwa iyaakha 400. (Map 15:13) Tthiri mahiku a muhoolo Yakobe aahimya awe sintoko “mahiku antthuna orwa” yaarowa opacerya nuumala ovira iyaakha 400 sa ohaaxiwa. (Wira musuwele itthu sikina voohimya sa Maphattuwelo ekapiitulu 49, nwehe myaha sinilavula sa anamwane a Yakobe, ni masina aya). Nave eprofesia ela yaanilipelela-tho wiiraneya mwa enamuna ekina, yaahelaka muhina aIsarayeli a omunepani.—aGa 6:16; aRo 9:6.
w07 1/6 epax. 28 etti. 10
Anna Oowunnuwela—Mareeliho a Amiravo
10 Anna oowunnuwela anoowerya waavaha ntakiheryo nooloka anna ni arokora a muloko aya. Nuumala wuuluvala, Yosefe, mwaana a Yakobe aahihimya etthu yaamukhaani yooniherya waamini wawe, yeeyo yaaphwanyinhe mureerelo atthu imilyau sinceene yaamukokhorela Yehova yaakhanle nuumala owo okhwa. Yosefe iira orina ene iyaakha 110, vaavo ‘aahimmye awe etthu yaaphavela awe wiirihiwa murutthu awe’ ohimyaka wira aIsarayeli yaahaana othaamiha makhuva awe okathi yaarowa aya okhuma wExiitu. (aHéberi 11:22; Maphattuwelo 50:25) Yooruma eyo yaahilipiha nlipelelo na aIsarayeli okathi yaapotthiwa aya mwa iyaakha sinceene saattharelana nuumala Yosefe okhwa, akupaliki wira muhoolo mwaya yamoopoliwa.
Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
w04 1/6 epax. 15 itti. 4-5
Ole Oninvuwiha Muluku Onnireelihiwa
4 Ahinatthi okela Elapo Yooleiheriwa, atthu a nihimo na Gadi yaahivekela wira yeemereriwe orowa okhala muttetthe yaarowa aya olyihaka inama saya mpantta onikhuma nsuwa wa muro Yordani. (Mothakoni 32:1-5) Masi okhala opuro ole waataphulela wira samwaaphwanya mixankiho sinceene. Mahimo yaakhala mpantta onikela nsuwa yaarowa okhaliheriwaka ni Ekhato ya muro Yordani, eyo piiyo, ixiri sa ephattu saarowa waakhaliheryaka wira ahitupheliwe ni anakhotto. (Yoxuwa 3:13-17) Nave, elavulaka sa mittetthe sa onikhuma nsuwa wa muro Yordani, eliivuru A Geografia Histórica da Terra Santa ya George Adam Smith, enihimya so: “Mittetthe iyo sotheene sinniphiya mpakha etturuuru yuulupale ya wArabia, voohikawanyeya. Nave, khula mwaakha annoorwa atthu anceene ahirina opuro wookhala aphavelaka eyoolya ni mapuro olyiha inama saya”.
5 Moota xeeni nloko na Gadi naarowa aya ovilela olupatthiwa iwe? Iyaakha sinceene vahinatthi, muhavinre aya Yakobe aahileiherya ohinatthi okhwa, ohimyaka wira: “Gadi onotupheliwa n’alavilavi: nto owo onimwarukunuwela, onimwalupattha”. (Maphattuwelo 49:19) Wanipacerya, moolumo ala anikhala ntoko yaari ookhulumula. Masi ohiya-vo, yaari moolumo yooniherya wira atthu a oGadi yaamwaarukunuwela alavilavi yaarowa waatuphela. Yakobe aahaaroromeliha wira, yapaka eyo, awanani aya yaamutthyawasa oowuuliwa ene muru, ni atthu a oGadi yaatthimakelaka.
it-1 epax. 339 etti. 6
Beniyamini
Owerya wa owana ekhotto wa osuulu wa Beniyamini, waahihimmwa ni Yakobe ohinatthi okhwa, vaavo aamulenle awe wira: “Beniyamini mwiji wowali: vasisu onnivara inama, khukhura: makáripi onnikawa sihanle”. (Map 49:27) Anakhotto a Beniyamini yaanisuweliwa okhala oovuwa mwaha wa osuwela omoopa fiska avonyaka maluku ni ntata noolopwana wala noothiyana mpakha olukama etthu ene. (Mak 20:16; 1 Wa 12:2) Mukhulupale Ehudi yoowo aamwiivale Mwene ootakhala murima Egloni ni ntata nawe noothiyana, aari a nloko na Beniyamini. (Mak 3:15-21). Vannooneya wira vaari “vasisu” wa omwene wa aIsarayeli, vaavo nloko na Beniyamini, nnaamwi naari ‘naamukhaanixa’ naamukumihenrye aya mwene oopacerya a wIsarayeli, Sawuli mwaana a Kixi, yoowo iisoonihenrye okhala oolipa murima owanaka ni aFilisti. (1 Sa 9:15-17, 21) Moolikanasa, vahimmwaka wira vaari “makaripi” ninhimmwa nloko na aIsarayeli, nenlo naamukumihenrye Pwiyamwene Estheri ni murumeyi oopacerya Mardokeyo, a nihimo na Beniyamini vaavo yawooponle aya atthu a wIsarayeli okathi yaaphavela aya opwetexiwa ni olamulelo wa oPersia.—Est 2:5-7.
Omusoma Biibiliya
22-28 YA JUNYO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | OKHUMA 1-3
“Miyo Kinniiriha Okhala Khula Etthu Eniphavela Aka”
Muttittimihe Nsina Nuulupale na Yehova
4 Mmusome Okhuma 3:10-15. Okathi Moise aarina awe iyaakha 80, Muluku aahinvaha yooruma yuulupale oriki: ‘Mwakumihe wExiitu atthu aka, anaIsarayeli’. Moise aahaakhula orumeelaka nikoho naarina yootaphulela yuulupale. Moise aahikoha wira: ‘Nsina nanyu tanii?’ Okhala wira nsina na Muluku naanisuweliwa, nto exeeni Moise aakoha awe? Vannooneya wira owo aaphavela osuwela mukhalelo wa mwaneene nsina nlo; etthu yeeyo yaarowa waakupaliha atthu awo wira animoopoliwa tthiri. Etthu yaamuxankiha Moise, waari mwaha woowi aIsarayeli yaari ipottha okhuma khalai. Woonasa wene awo khiyaarowa okupaleela wira Muluku a amuhavinre aya anwerya owoopola tthiri. Ekeekhai wira aIsarayeli akina yaahipacerya waakokhorela amuluku a wExiitu!—Ezek. 20:7, 8.
kr epax. 43, ekaaxa
ELE ENITAPHULELA AYA NSINA NA MULUKU
NSINA na Yehova ninkhuma nuulumo na eHeeberi noowi “okhala”. Asomi akina anoona wira enamuna nirumeeliwe aya opuro ola nintaphulela opaka etthu. Tivonto anamunceene anoona wira nsina na Muluku, nintaphulela wira “Owo Onniiriha Okhala”. Otthokiherya moota owo, onnilikana ni miteko sa Yehova ntoko Mpattuxa. Owo tiirinhe okhala wala okhumelela olumwenku vamosa ni soopattuxiwa sotheene sirina ankhili, ni onnivikaniha wiiriha yoolakela awe ni yootthuna awe wiiraneya.
Ninrowa wiiwexexa sai moota Yehova aakhunle awe nikoho na Moise ntoko silempwale aya Okhuma 3: 13, 14? Moise aakonhe so: ‘karowa waphwanya atthu a Isarayeli, kahimeerya wira: ‘Muluku a axitith’inyu okiruma wa nyuwo’, awo anokikoha wira: ‘Nsina nawe tani?’ Miyo kiwakhule sai?’ Yehova ahaakhula wira: Mwawakhule wira: ‘Miyo T’ule Onikhala Ele Eniphavela aka’.
Moone wira Moise khahiyo aavekela wira Yehova ohimye nsina nawe. Maana Moise ni aIsarayeli akina yaanisuwela saana nsina na Muluku. Moise aaphavela wira Yehova ohimye etthu ekina enlipiha waamini wa mutthu voohimya sa nsina na Muluku, etthu yaarowa wooniherya yootaphulela ya nsina nawe. Tivonto mwaha wowaakhula oriki ‘Miyo T’ule Onikhala Ele Eniphavela aka’, Yehova aahimya etthu yooreera ya mukhalelo awe: Nihimye so, wa khula okathi, owo onnikhala etthu ti etthu enireerela wira aakhwaniherye yoolakela awe. Mwa ntakiheryo, Moise ni aIsarayeli, Yehova aahikhala Mulipa-owoopola, Onikumiherya Malamulo, Onivaha, vamosa ni mikhalelo sikina. Aayo, Yehova mwaneene aahithanla okhala khula etthu enireerela wira aakhwaniherye soolakela sawe wa atthu awe. Masi, nnaamwi nsina na Yehova nihelaka muhina itthu simanle ohimmwa, yootaphulela aya khenimalela vaavo, voohimya sa ele mwaneene enithanla awe okhala. Onihela-tho muhina ele enilakela awe wira yiiraneye voohimya sa soopattuxiwa sawe ni waakhwanela wa soolakela sawe.
Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
g04 8/4 epax. 6 etti. 5
Moise—Mulopwana Aahiiso Woothiwa?
Masi niireke khivaarowa okhala va elolo okupali wira mwaana a Farawo aahimuhuwa Moise sintoko mwanawe? Nnaari. Okhala wira itiini sa wExiitu siixuttiha wira omureerela murima mutthu mukina yaari enamuna emosa yaarowa omukhaliherya orowa wiirimu. Olavulaka sa omuttotta mwaana, musomi mmosa oniihaniwa Joyce Tyldesley onihimya so: “Athiyana a wExiitu yaahikhalana ihakhi simosaru yaarina naya alopwana. Awo yaahikhalana ehakhi emosaru voohimya sa musurukhu ni okathi saaphukiwa aya milattu maana yaanivaha moonelo aya . . . Nave athiyana a wExiitu yanwerya omuttotta ni omuhuwa mwaana”. Epaphelo ya khalai yaaphwanyiwe wExiitu yaahihimya wira muthiyana a wExiitu aneemereriwa okhalana epottha awe wa mahiku otheene. Okathi maama awe Moise aarummwale awe omwaamwiha, Dicionário Bíblico Anchor onihimya so: “Enamuna yaarumeeliwe wira maama awe Moise a ekeekhai omwaamwihe mwaana ole . . . enoolikana ni enamuna yaarumeeliwa oMesopotamia vaavo mutthu aaphavela awe omuhuwa mwaana ohimuyanre awe”.
w04 15/3 epax. 24 etti. 4
Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Okhuma
Okh 3:1—Mwa enamuna xeeni Yeethoro aari awe mulipa a mukuttho? Mahiku a khalai, muhooleli a emusi aanirumeela ntoko namukuttho mweemusini mwawe. Yeethoro woonasa wene aari muhooleli a nloko na aMadiyani. Okhala wira aMadiyani yaari osuulu wa Abrahamu orweela wa mwaara awe iihaniwa Ketura, woonasa wene Yeethoro aanisuwela itthu sinceene voohimya sa omukokhorela Yehova.—Maphattuwelo 25:1, 2.
Omusoma Biibiliya
29 A JUNYO–5 A JULYO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | OKHUMA 4-5
Miyo Kinokhala ni Nyuwo Mwaalavulaka
w10 15/10 epax. 13 etti. 5
Ohoverya—Yehova Onoonela Sai?
“Nkinrowa owerya ovara”. Woonasa wene nyuwo munniixoona ohiphwanelela okhala namalaleerya a ihapari sooreera. Arumeyi akina oororomeleya a Yehova a khalai, yaanoona wira khiyaarowa owerya ovara muteko Yehova aarumme awe. Nwehe ntakiheryo na Moise. Okathi aarummwale awe ni Yehova orowa ovara muteko a vameekhaaya owo aakhunle so: “Xontte, Apwiya! Miyo, murumeyi anyu nkinwerya olavula orattene: okhuma khalai mpakha vano kilavulaka ni nyuwo, miyo kinnikukuma”. Masi nnaamwi Yehova aamuleihenrye wira ammukhaliherya, owo aakhunle so: “Xontte, Napwiy’aka! Mutek’ ola, muhikirumé miyo! Mmurume mukina!” (Okhu. 4:10-13) Yehova oonenle sai?
Munniwerya Omoona “Muluku Ohinòneya”?
5 Ohinatthi orowa wExiitu, Moise aahiixuttihiwa miruku soovareleya muteko ni Muluku, seiyo nuuvira okathi aalempe awe eliivuru ya Yobi oriki “Mwatthunaka okhalana ankhili, mmuttittimihe Muluku: mwaphavelaka okhalana miruku, mutthyaweke sotakhala”. (Yobi 28:28) Ophavelaka omukhaliherya Moise oxintta woova wawe ni opaka itthu mwa miruku, Yehova aahimooniherya Moise ovirikana okhanle eriyari ya atthu ni Muluku Oowerya Sotheene. Muluku aamukonhe so: “Ti pani onvahale eyano mutthu? Ti pani onvanhe mutthu ohilavula walá ohìwa? Ti pani onvanhe mutthu wona walá ohòna? Nkihiyó miyo, Apwiya?”—Okhum. 4:11.
6 Tthiri Moise aahiixutta etthu. Owo khaareerela woova. Okhala wira arummwale ni Yehova, yoowo aawerya onvaha khula etthu yaareerela wira omuleele Farawo muhupi a Muluku. Ohiya-vo Farawo khaalikana ni Yehova. Tthiri ola khahiyo waari mukwaha woopacerya atthu a Muluku yaahasuliwa aya ni mamwene a wExiitu. Waaniheryasa Moise aahuupuwelela moota Yehova aamukhalihenrye awe Abrahamu, Yosefe, ni Moise mwaneene, okathi wa maFarawo makina a khalai. (Maph. 12:17-19; 41:14, 39-41; Okhum. 1:22–2:10) Mwaha wa omwaamini Yehova “Muluku ohinòneya”, Moise moolipa murima aahirowa ohoolo wa Farawo, ni aahimuleela moolumo otheene aarummwale awe ni Yehova.
w10 15/10 epax. 14 etti. 1
Ohoverya—Yehova Onoonela Sai?
Yehova kheemerenrye ohoverya wa Moise. Masi, aahimuruma Aroni wira omukhaliherye opaka ele aarummwale awe. (Okhum. 4:14-17) Ohiya-vo, Iyaakha saattharelana, Yehova aahimukhaliherya Moise onvahaka sotheene saaphavela awe wira aakhwaniherye oratteene muteko aamurumme awe. Olelo-va, nyuwo muhaana ororomela wira Yehova onimwaarumeela anna anisuwela itthu sinceene wira yookhaliheryeni ovara muteko anyu. Ohiya-vo nuulumo na Muluku ninnilipiherya wira Yehova onoonikhaliherya ovara muteko onirumme awe.—2 aKor. 3:5; nwehe ekaaxa eni: “Iyaakha Soohakalaliha sa Mookumini Mwaka”.
Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
w95 1/8 epax. 10 etti. 6
Yehova, Muluku Onniixuttiha
Nuuvira okathi, mahiku a Moise, Yehova aahipaka nivarihano ni nloko na aIsarayeli. Yookhumelela aya nloko nlo naahikhala nloko na atthu oothanliwa khupacerya waathokorerya sintoko ‘anawe’. Muluku aahimmye so: “Isarayeli mwan’aká òmwixutta”. (Okhuma 4:22, 23; 19:3-6; Otumererya 14:1, 2) Nave attharihaka nivarihano nlo, aIsarayeli yanwerya ohimya sintoko aalempe awe profeta Yesaya oriki: “Apwiya[Yehova], nyuwo pahi mwá Tthi’ihu”. (Yesaya 63:16) Yehova aahiwerya omaliherya muritti awe sintoko Tiithi oophenta owiixuttihaka anaawe aIsarayeli. (Esalimo 71:17; Yesaya 48:17, 18) Mwekeekhai, okathi aIsarayeli yahaamwiiwelela aya Tiithi aya, owo ahaaxonttela aamorelaka ikharari oriki “mutthikele wa miyo, nyuwo an’aka òhìwelela”.—Yeremiya 3:14.
it-2 epax. 500 etti. 5
Yehova
“Osuwela”, khontaphulela paahi waattamela aahiiso osuwela etthu wala omusuwela mutthu. Mulolo Nabali aanisuwela nsina na Davidi, masi hata vari siiso aahikoha oriki: “Davidi owo t’ani?” ophavelaka ohimya wira: “nyuwo mwa mwapani?” (1 Sa 25:9-11; nwehe-tho 2 Sa 8:13.) Nave-tho Farawo aahimwiirela Moise oriki: “Apwiy’awo t’apani? Exeni kikhanlyaka òwiwelela Apwiy’awo, kàhiye atthu a Isarayeli erowaka? Nkinasuwela Apwiy’awo: siso nkinahiya orowa atthu a Isarayeli”. (Okh 5:1, 2) Mwaha wa yeeyo, Farawo woonasa wene aaphavela ohimya wira khaamusuwela Yehova sintoko Muluku a ekeekhai wala khaaphwanelela omuruma etthu mwene a wExiitu ni miteko sawe, nave uupuwela wira khaarina owerya woopaka yootthuna Awe sintoko saahimmwale aya ni Moise vamosa ni Aroni. Moohipisa, Farawo ni atthu ootheene a wExiitu, vamosa ni aIsarayeli, yaamusuwela yootaphulela ya ekeekhai ya nsina nle ni omutthu awe. Sintoko Yehova aamoonihenrye awe Moise, eyo yaarowa otaphulela wira Muluku ampaka yootthuna awe wa aIsarayeli owoopolaka ni aavahaka elapo yaaleihenrye awe, wira aakhwaniherye nivarihano aapanke awe ni amuhavinre aya. Sintoko Muluku aahimmye awe oriki: “Munosuwelexa-nto wira miyo, Apwiya[Yehova], ki Muluku anyu”.—Okh 6:4-8; nwehe nuulumo noowi TODO-PODEROSO.
Omusoma Biibiliya