Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • cf muru 5 ipaax. 46-55
  • “Mihakhu Sothene sa Miruku”

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • “Mihakhu Sothene sa Miruku”
  • ‘Murwé Mukitthareke’
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • ‘Osuwela Nno Ophwannye Woowi?’
  • Moolumo a Miruku
  • Mweettelo wa Okumi Onihooleliwa ni Miruku
  • Ankhili Annikhuwela
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2022
  • Mwaha Yesu Aalavunle Awe Vamwaako
    Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
‘Murwé Mukitthareke’
cf muru 5 ipaax. 46-55

MURU 5

“Mihakhu Sothene sa Miruku”

1-3. Mikhalelo xeeni sikhanle vaavo Yesu onilavula awe mwaha nihiku nimosa okathi wa ephovo mwaakha wa 31 Nuumala Kristu Orwa, ni nthowa xeeni ale aninwiriyana anitikinihiwa aya?

NNA nihiku nimosa okathi wa ephovo mwaakha wa 31 Nuumala Kristu Orwa. Onikela nsuwa, mukerekhere wa Ephareya ya oGalileya, Yesu Kristu ori waattamela oKafarnawu, muttetthe woosareiwa ni onivariwa muteko. Oryeene vamwaako waattamenle muttetthe ole, Yesu onnivekela mekhawe ohiyu wotheene. Varowaka n’uxa, Yesu onniwiitthana awiixutti awe khaathanla 12 paahi, yaawo oniwiitthana awe okhala arummwa. Okathi yoole, muttitthi muulupale wa atthu, akina a yaawo anikhuma mapuro oorakamela, annimutthara Yesu arowaka opuro ola ni khithukumana nipuro nne nowaataleleya vamwaako. Atthu ale aniphavela owiriyana ele Yesu eniphavela awe ohimya, ni wira avonihiwe iretta saya. Yesu onnipaka tthiri ele enilipelela aya.​—Luka 6:12-19.

2 Yesu onnaattamela muttitthi ole ni onnaavoniha otheene aniwereiwa. Nuumala waavoniha ale yaawereiwa, onnikilaathi khiyapacerya wiixuttiha.a Masu aalavunle awe nihiku nne yaahivara murima wa atthu ale yanwiriyana. Tthiri, atthu ale khatonko omwiiwa mutthu oniixuttiha ntoko Yesu. Ooniheryaka otthuneya wa ele eniixuttiha awe, Yesu khoniixuttiha mihapo saasuweliwa oratteene ni aYuda yaawo yiixuttiha ikano. Ohiya vo, ikwaha sinceene Yesu onromola Soolempwa sowuupuxeriwa sa eHeeberi. Owo aalavula mooluluwanya, mookhweya ni mowiiwanyeya. Okathi onimaliha awe wiixuttiha, muttitthi ole onnitikinihiwa. Mwekeekhai, awo annitikinihiwa mwaha woowi animala onwiriyana mulopwana ootepa osuwela yoowo aatonko okhala valaponi!​—Matheyo 7:28, 29.

Elatarato eri epaaxina 47

“Atthu othene yahitikinihiwa n’uwixuttiha wawe”

3 Mwaha ole vamosa ni itthu sinceene sikina seiyo Yesu aahimmye awe ni opaka, siri mBiibiliyani. Nto ti vooloka ophavela osuwela ele eri mBiibiliyani voohimya sa Yesu, okhala wira mwa yoowo sookhala “mihakhu sothene sa miruku”. (aKolosi 2:3) Yesu aaphwannye woowi miruku iye, eyo piiyo, owerya wawe orumeela osuwela ni wiiwexexa moophwanelela? Oonihenrye sai miruku, ni hiyo ninrowa otthara sai ntakiheryo nawe?

‘Osuwela Nno Ophwannye Woowi?’

4. Nikoho xeeni yaapanke aya ale yanwiriyana Yesu oNazarethi, ni nthowa xeeni?

4 Ekwaha emosa, okathi waalaleerya awe, Yesu aahixukurya oNazarethi, muttetthe yoole waahuiwale awe ni aahipacerya wiixuttiha musinagoga. Atthu anceene yanwiriyana yaahitikinihiwa ni khiyakoha yiiraka: ‘Osuwela nno ophwannye woowi?’ Awo yaanisuwela emusi awe, eyo piiyo, axitiithi awe, axihima awe, ni axirokora awe, ni yaanisuwela wira aayariwe ntthoko noohaawa. (Matheyo 13:54-56; Marko 6:1-3) Moohaaniherya awo yaahisuwela-tho wira kalapintero ola aalavula oratteene, khaaronwe ixikola sa alipa-oowiixuttiha ikano, seiyo saari soottittimihiwa vanceene. (Yohani 7:15) Nto nikoho naya ninkhala ntoko naahikhalela.

5. Yesu oonihenrye wira miruku sawe saakhuma woowi?

5 Miruku Yesu soonihenrya awe khahiyo paahi mwaha wa okhalana muupuwelelo woomalela. Muhoolo mwaya mmuteko awe woolaleerya, okathi iixuttiha awe vanlakani vene mu empa ya Muluku, Yesu aahooniherya wira miruku sawe saakhuma mapuro ootepa ottittimiheya. Yesu aahimmye wira: “Mwixuttiho aka khuhiyó wawaka: onkhuma wa Muluku òkirumme”. (Yohani 7:16) Aayo, Tiithi yoowo aamurumme Mwaana, tanvanhe miruku Yesu. (Yohani 12:49) Nto, Yehova anvanhe sai miruku iyo Yesu?

6, 7. Mu iphiro xeeni Yesu aakhenle awe miruku wa Tiithi awe?

6 Munepa wootteela wa Yehova ti waakhaliherya murima ni muupuwelelo wa Yesu. Olavulaka sa Yesu ntoko Mesiya aaleiheriwe, profeta Yesaya aahimmye so: ‘Owo onookhalana munepa wa Yehova, munepa yoowo ori wa miruku ni wowiiwexexa, munepa onivaha miruku ni woowerya, munepa woosuwela ni onimuttittimiha Yehova’. (Yesaya 11:2, NM) Okhala wira munepa wa Yehova waanimukhaliherya Yesu weettiha muupuwelo awe ni soothanla sawe, nto niireke wira nohaana otikhina wira masu ni miteko sa Yesu saanooniherya miruku suulupalexa?

7 Yesu aahiphwanya miruku wa Tiithi awe mu ephiro ekina yootepa otthuneya. Ntoko soonale ahu mMuru 2, Yesu aahikhala wiirimu iyaakha soohikontareya, tivonto owo aahikhalana okathi wooreerela wiixutta miyuupuwelelo sa Tiithi awe. Hiyo khaninwerya wuupuwelela oratteenexa mwaattelo wa miruku seiyo Mwaana saaphwannya awe oryeene ni Tiithi awe, ovaraka miteko ntoko funti a miteko sa Muluku, opattuxaka itthu sikina sotheene, iye sikumi ni sihirina okumi. Tivonto, Yesu ohinatthi oyariwa ntoko pinaatamu valaponi onnilikanihiwa ni miruku. (Miruku 8:22-31; aKolosi 1:15, 16) Okathi waalaleerya awe valaponi, Yesu aahivarihela muteko miruku iya aaphwannye awe oryeene ni Tiithi awe wiirimu.b (Yohani 8:26, 28, 38) Tivonto, nihitikhineke waatta wa osuwela ni wunnuwa wa wiiwexexa wawe, itthu seiyo sinoonihereya mmasu a Yesu aahiiso ophuka wawe myaha sotheene.

8. Okhala wira nri atthareli a Yesu, ninrowa ophwanya sai miruku?

8 Okhala wira nri atthareli a Yesu, hiyo-tho nohaana omuroromela Yehova ori mathipelo a miruku. (Miruku 2:6) Masi, Yehova khonnivaha miruku sawe mwa mwiiriirya. Yehova onnaakhula mavekelo anipaka ahu ni murima wotheene, vaavo vaninvekela ahu miruku seiyo sinnikhaliherya oxintta mookhumela saana mixankiho sa mookumini mwahu. (Yakobo 1:5) Wira niphwanye miruku iyo nintthuneya wiilipiherya vanceene. Hiyo nohaana ophavelaka miruku iyo “ntoko muhakhu wovithiwa”. (Miruku 2:1-6) Aayo, hiyo nohaana ovikaniha ophavelasa oratteene miruku mu Nuulumo na Muluku, memmo siniphwanyaneya aya, ni weettela ele eniixutta ahu. Ntakiheryo na Mwaana a Yehova, ti nootthuneya vanceene wira nnikhaliherye ophwanya miruku. Nkahaya nthokorerye inamuna sinceene seiyo Yesu soonihenrye awe miruku ni moota ninwerya ahu wiixutta omutakiha owo.

Moolumo a Miruku

Elatarato eri epaaxina 50

Miruku sa Muluku sinihimmwa mBiibiliyani

9. Exeeni yiiriha sowiixuttiha sa Yesu okhala soosareya miruku?

9 Atthu anceene yaanirwa wa Yesu aphavelaka onwiriyana paahi. (Marko 6:31-34; Luka 5:1-3) Ela khahiyo etthu yootikhinaka, mwaha woowi okathi Yesu aalavula awe, masu awe yaanooniherya okhalana miruku suulupale! Sowiixuttiha sawe sahooniherya osuwela wuulupale wa Nuulumo na Muluku ni okhalana owerya wuulupale wa ovara mirima sa alipa oowiriyana. Sowiixuttiha sawe sinnaasivela atthu a khuta muthinto ni ti soovareleya muteko okathi wotheene. Nkahaya muthokorerye matakiheryo makina a miruku aniphwanyaneya mmasu a Yesu yoowo onihimmwa okhala “Namiruku Òtikiniha”.​—Yesaya 9:5, Biblia—Solempwa sa Muluku.

10. Mikhalelo xeeni sooloka Yesu onnitumererya awe wira nikhalane, ni nthowa xeeni?

10 Mwaha waalavuliwe ni Yesu Omwaako, yoowo ohimmwale wanipacerya, ti masu a Yesu aalavunle awe okathi munceene moohinteereriwa ni moolumo a mulipa-oomulepa Biibiliya aahiiso atthu akina. Mmwaha awe owo, Yesu khahiyo paahi onivanhe miruku wira ntthareke malavulelo aahiiso mweettelo wooloka. Masi-tho, miruku sawe sinooniherya itthu sootepa wiixerya ovikana iyo. Okhala wira Yesu onnisuwela wira miyuupuwelelo ni moonelo ahu onniniiriha olavula aahiiso opaka etthu, owo onnintumererya okhalana mikhalelo sooloka sinikhuma mmuupuweleloni ni vamurimani, ntoko omaala, ophavela exariya, omoriwa ikharari, murettele, ni waaphenta atthu akina. (Matheyo 5:5-9, 43-48) Vaavo vaninnuuherya ahu mikhalelo iyo vamurimani vahu, yookhumelela aya enrowa okhala moolumo ooloka, ni mweettelo onimuhakalaliha Yehova ni onniiriha okhalana wataana wooloka ni apinaatamu akhw’ihu.​—Matheyo 5:16.

11. Okathi aavaha awe miruku voohimya sa mweettelo wootthekeya, Yesu ooniherya sai etthu ene yaakumiherya mixankiho?

11 Okathi aavaha awe miruku voohimya sa mweettelo wootthekeya, Yesu aanooniherya etthu yaakumiherya mwaha ole. Yesu khahiyo onnileela osyaka miteko sootakhala paahi, masi-tho, onninlopola wira nihihiyereryeke onanariwa wunnuwaka vamurimani vahu. (Matheyo 5:21, 22; 1 Yohani 3:15) Owo khahiyo onikhoottiha paahi oraruwa, masi-tho, onninlopola wira osiveliwa onipacerya vamurimani pooti ontthekiha. Onninlopola wira niheemererye wira maitho aniiriheke ophavela opaka itthu soohiloka aahiiso oraruwa. (Matheyo 5:27-30) Yesu khahiyo paahi onihimya mixankiho, masi-tho onnihimya ele enikumiherya mixankiho iyo. Owo onnihimya myeettelo ni soophavela sinikumiherya sowiira soohiloka.​—Esalimo 7:15.

12. Atthareli a Yesu anoonela sai miruku sawe, ni nthowa xeeni?

12 Tthiri, masu a Yesu ta miruku! Khivantthuneya otikhinaka mwaha aya atthu “yatikinihiwa [aya] n’uwixuttiha wawe”. (Matheyo 7:28) Ntoko atthareli awe, hiyo ninnoona miruku sawe sooloka ntoko yoohoolela wa apinaatamu. Nto ninniphavela wunnuuherya mikhalelo sooloka sinnitumererya Yesu, eyo piiyo, omoriwa ikharari, murettele, ni ophenta, nsuwelaka wira hiyo ninrowa tthiri okhalana mweettelo onimuhakalaliha Muluku. Hiyo ninniimananiha okumiha vamurimani vahu miyuupuwelelo ni soophavela soohiloka seiyo oniloponle awe, ntoko onanariwa wootakhala ni ophavela oraruwa, nisuwelaka wira opaka eyo onrowa onikhaliherya osyaka mweettelo woohiloka.​—Yakobo 1:14, 15.

Mweettelo wa Okumi Onihooleliwa ni Miruku

13, 14. Exeeni enooniherya wira Yesu aahithanla mwa miruku mweettelo wa okumi aatthara awe?

13 Yesu aahooniherya miruku ohiya paahi ni masu masi-tho ni miteko sawe. Makhalelo awe otheene, eyo piiyo, soothanla sawe, moota siithokorerya awe, ni moota aathokorerya awe atthu akina, aahooniherya miruku mmikhalelo sotheene sooreerela. Nkahaya muthokorerye matakiheryo makina anooniherya wira Yesu aanihooleliwa ni “ankhili” ooloka.​—Miruku 3:21.

14 Miruku sinihela muhina okhalana muupuwelo wooloka ni ophuka myaha mwa xariya. Yesu aahithanla mwa miruku mweettelo wa okumi waaphavela awe otthara. Niireke wira nyuwo munniwerya wuupuwelela mweettelo wa okumi Yesu aarowa awe otthara, empa aarowa awe oteka, nakoso aarowa awe omweettaka, aahiiso okhulupale aarowa awe ophwanya? Yesu aahisuwela wira mutthu orumeela okumi awe ottharelelaka itthu iye ‘ethirú: vanolikana ni womola epheyo’. (Musuweli 4:4; 5:10) Okumi moota owo onooniherya ohikhalana miruku. Yesu aathanlale otthara okumi woohiixaattiherya itthu. Yoophavela ya Yesu khahiyo yaari ophavelasa musurukhu aahiiso othukumanyerya itthu sa werutthuni. (Matheyo 8:20) Moovarihana ni ele yiixuttinha awe, Yesu aahivikaniha okhalana niitho naaluluwanya etthu emosa, eyo piiyo, opaka yootthuna ya Muluku. (Matheyo 6:22) Mwa miruku, Yesu aahivarihela muteko okathi awe ni ikuru sawe okhaliheryaka itthu sa Omwene, seiyo siri sootepa otthuneya ni soohakalaliha ovikana itthu sa werutthuni. (Matheyo 6:19-21) Mwekeekhai, Yesu oovaha ntakiheryo nooloka wira ntthareke.

15. Atthareli a Yesu anooniherya sai wira aakhalana niitho nooluluwanya, ni nthowa xeeni wira siiso onooniherya aya okhalana miruku?

15 Olelo va, atthareli a Yesu anniweha otthuneya waya okhalana niitho nooluluwanya. Tivonto, awo annisyaka wiixaattiherya itthu sihintthuneya ni ottharelela itthu sa mulaponi seiyo sinikuxa okathi ni ikuru sinceene. (1 Timótheyo 6:9, 10) Anna akina annikhweeherya okumi aya wira akhalane okathi munceene woolaleerya, khino arumeelaka ntoko namalaleerya a Omwene mu okathi wotheene. Khokhanle mweettelo wa okumi onlikana n’ula, okhala wira ophavelasa wanipacerya okhaliherya Omwene onnikumiherya ohakalala wuulupale ni otteeliwa murima.​—Matheyo 6:33.

16, 17. (a) Mu iphiro xeeni Yesu oonihenrye awe wira aaniisuumaliha ni aaneemererya ele yahaawerya awe opaka? (b) Ninrowa wooniherya sai wira ninniisuumaaliha ni weemererya ele ehinwerya ahu opaka?

16 Biibiliya onnilikaniha miruku ni wiisumaaliha, weiwo onihela muhina weemererya ele ehiniwerya ahu. (Miruku 11:2) Yesu aari oowiisumaaliha ni khaalipelela opaka ele yahaawerya awe. Owo aahisuwela wira khahiyo otheene yaale yiiwa masu awe yaarowa waamini. (Matheyo 10:32-39) Nave-tho, owo aahisuwela wira atthu aarowa awe waalaleerya yaari ookontareya. Nto mwa miruku aahaaroromela atthareli awe mmuteko wa waapaka awiixutti. (Matheyo 28:18-20) Mowiiyeviha Yesu aahisuwela wira awiixutti awe yaarowa ‘ovara miteko sulupalexa ovikana iye’ sawawe, nto yaarowa waalaleerya atthu anceene mmittetthe suulupale ni okathi munceene. (Yohani 14:12) Nave-tho Yesu aahisuwela wira aahaana okhaliheriwa. Owo aaheemererya okhaliheriwa ni malaikha yaawo yaarwiiye omukhaliherya okathi aari awe mothakoni, ni nlaikha nenne naarwiiye omulipiha ojardim wa oJeseemani. Okathi waaxankale awe vanceenexa, Mwaana ola a Muluku aahivekela okhaliheriwa.​—Matheyo 4:11; Luka 22:43; aHéberi 5:7.

17 Hiyo-tho nohaana wiisumaaliha ni weemererya wira khaninwerya opaka itthu sotheene. Mwekeekhai hiyo ninniphavela ovara muteko ni murima wotheene, niilipiheryaka vanceene mmuteko woolaleerya ni waapaka awiixutti. (Luka 13:24; aKolosi 3:23) Okathi omosaru, hiyo nohaana wuupuwelaka wira Yehova khonilikaniha muteko ahu ni wa atthu akina, nto hiyo khinintthuneya wiilikanihaka ni atthu akina. (aGalasia 6:4) Miruku sooloka sinoonikhaliherya ophavela okhalana soolukama moovarihana ni owerya wahu ni mikhalelo sahu. Nave-tho, miruku iyo sinrowa waakhaliherya ale arina miritti mmulokoni osuwela wira khaniwerya opaka itthu sotheene, ni wira okathi mukina annitthuneya okhaliheriwa ni olipihiwa. Wiisumaaliha onrowa owiiriha atthu awo weemererya mooxukhurela okhaliheriwa, asuwelaka wira Yehova pooti warumeela anna wira ‘yahakalalihe vanjene’.​—aKolosi 4:11.

18, 19. (a) Exeeni enooniherya wira Yesu aanaathokorerya awiixutti awe mowaareerela murima ni moolipiha? (b) Nthowa xeeni vanitthuneya ahu owehaka itthu sooloka sa atthu akina, nto ninrowa owerya sai opaka eyo?

18 Yakobo 3:17 onihimya wira: “Ankhili ankhuma wa Muluku . . . t’òmàla”. Yesu aanaathokorerya awiixutti awe mowaareerela murima ni moolipiha. Nnaamwi aasuwela soovonya saya, owo aawehexexa paahi itthu sooloka yaapaka aya. (Yohani 1:47) Nnaamwi aasuwenle wira awo yaarowa omutthyawa ohiyu aarowa awe ovariwa, Yesu aahivikaniha waaroromela. (Matheyo 26:31-35; Luka 22:28-30) Ikwaha tthaaru Pedru aahikhootta wira aanimusuwela Yesu. Hata vari siiso, Yesu aahinvekelela Pedru ni aahooniherya wira aanimukupali mwaha wa waamini wawe. (Luka 22:31-34) Ohiyu wookiserya wa okumi wa Yesu valaponi, vaavo anvekela awe Tiithi awe, khaattittimihenrye soovonya sa awiixutti awe. Ohiya vo, Yesu aanaalavula mooreerela mpakha ohiyu ole, oriki: “Awo ahettela molumo anyu”. (Yohani 17:6) Nnaamwi yaarina soovonya saya, Yesu aahaaroromela muteko woolaleerya Omwene ni waapaka awiixutti. (Matheyo 28:19, 20) Mwaha wa Yesu waaroromela ni owaamini awiixutti awe, waahaalipiha ovara muteko aarumme awe.

19 Atthareli a Yesu aakhalana mathowa aniwiiriha otthara ntakiheryo nawe mmwaha ola. Okhala wira Mwaana oohittheka a Muluku aahaapixerya murima awiixutti awe oottheka, vano ti vootthuneya vanceene wa hiyo apinaatamu oottheka, waapixerya murima atthu akina! (aFilipi 4:5) Ohiya owehexexa soovonya sa annihu, ti vooloka owehaka itthu sooloka sinipaka aya. Ti wa miruku wuupuwela wira atthu awo athanliwe ni Yehova. (Yohani 6:44) Mwekeekhai, okhala wira Yehova onniweha itthu sooloka atthu awo sinipaka aya, hiyo nohaana omutakihaka. Oweha mikhalelo sooloka sa akina onrowa onikhaliherya ohiya paahi “wavilela”, masi-tho ophavelasa moota wowaattottopela atthu awo. (Miruku 19:11) Vaavo vanaaroromela ahu annihu ni axirokorihu eeKristau, ninniwiiriha wiimananiha vaavo vanimurumeela aya Yehova ni otteeliwa murima mmuteko awe.​—1 aTesalonika 5:11.

20. Nipake exeeni ni miruku iya sirina efaita yuulupale, seiyo siniphwanyaneya mu Ihapari sinilavula okumi ni orummwa wa Yesu, ni nthowa xeeni?

20 Mwekeekhai, Ihapari sinilavula okumi ni orummwa wa Yesu, miruku sirina efaita yuulupale! Nivarihele sai muteko miruku iya sirina efaita yuulupale? Wanikisa wa Mwaha waalavuliwe ni Yesu Omwaako, Yesu aahaatumererya ale yanwiriyana ohiya wiiwa paahi miruku saalavula awe, masi-tho opaka aahiiso ovarihela muteko miruku iyo. (Matheyo 7:24-27) Olokiherya miyupuwelelo sahu, moonelo ahu ni miteko sahu moovarihana ni miteko ni masu a miruku a Yesu, onrowa onikhaliherya ophwanya okumi woolokexa vano ni okhala mu ephiro eniroiha wookumini woohimala. (Matheyo 7:13, 14) Mwekeekhai wira siiso ti etthu yootepa oreera eniwerya ahu opaka!

a Mwaha ole Yesu aalavunle awe nihiku nne osuweliwe okhala Mwaha waalavuliwe ni Yesu Omwaako. Ntoko silempwale aya mMatheyo 5:3–7:27, mwaha owo orina iversiikulu 107 ni waaniheryasa waamalinhe minutu sowiiraka 20 olavuliwaka.

b Woonasa wene, okathi ‘wirimu watthukunwe aya’ vaavo Yesu aabatiziwa awe, muupuwelelo waarina awe ohinatthi orwa valaponi waahimutthikela.​—Matheyo 3:13-17.

Munrowa Omutthara Sai Yesu?

  • Mwaweha wira moomutthekela munninyu eeKristau, etthu xeeni ya miruku enireerela opaka?​—Matheyo 5:23, 24.

  • Vaavo vaniruwaniwa anyu aahiiso opaciwa, masu a Yesu anookhaliheryani sai waakhula mwa miruku?​—Matheyo 5:38-42.

  • Moota xeeni wuupuwelela masu a Yesu onrowa aya wookhaliheryani ovikaniha okhalana muupuwelelo wooloka voohimya sa musurukhu ni itthu sikina sa faita?​—Matheyo 6:24-34.

  • Okathi onithanla anyu ele eri yootepa otthuneya wa nyuwo, moota xeeni otthara ntakiheryo na Yesu onrowa aya wookhaliheryani opaka yoothanla ya miruku?​—Luka 4:43; Yohani 4:34.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha