Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • w14 1/6 ipaax. 7-9
  • Niireke Mootoko Okhuura Ephau ya Ekumi?

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Niireke Mootoko Okhuura Ephau ya Ekumi?
  • Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • EPHAU ENIKHALIHERYA MURIMA WA MUTTHU
  • EPHAU YA EKUMI
  • Yesu ti “Ephau Y’ekumi”
    Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
  • Nniixutta Exeeni ni Mwiiriirya wa Ephaawu Yesu Aapanke Awe?
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2024
Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
w14 1/6 ipaax. 7-9

Niireke Mootoko Okhuura Ephau ya Ekumi?

EGRUPU emosa ya atthu yaaxukurya epooma ya khalai ya oBethelehemu yaahivoliwa etala. Nto axukuryaka siiso, yaahiphavela olya etthu ya opuro ole. Mmosa a atthu awo aahoona erestaurante yaalokiherya yoolya eniitthaniwa falafel. Yoolya ela ennitakaaheriwa lookho, grão-de-bico, ixuwaari, isabola, ni itthu sikina seiyo mutthu onikhuura awe ni ephau eniitthaniwa pita. Yoolya ela yoosiva yaahaavaha ikuru atthu ale wira evikanihe oxukurya muttetthe ole.

Wa atthu ale, okhuura ephau ele yoohaattiheriwa itthu, waaniheryasa yaari yowiiraneya ya vameekhaaya yaarina aya nihiku nle. Nsina noowi Bethelehemu nintaphulela “Empa ya Ephau”, nto ephau yaanipakiwa muttetthe ola mwa iseekulu sinceene sivinre. (Ruthi 1:22; 2:14) Olelo-va ephau pita ti yoosuweliwa vanceene oBethelehemu.

Iseekulu sowiiraka xexe sivinre, vakhiviru ni oBethelehemu, Sara mwaara a Abrahamu ‘aahoxa iphau’ soosiva wira aavahe aletto araru oohalipelela awe. (Maphattuwelo 18:6) “Otthu” wala ephepa yaarumeeliwe ni Sara wira opake ephau, waaniheryasa yaari ya etrigu eniitthaniwa triticum dicoccum, wala esevada. Sara aahaana olokiherya ephau ele mowaakuveya nto waaniheryasa aahooxa mmalukuni ooviha.​—1 Mamwene 19:6.

Emusi ya Abrahamu yaanipaka ni wooxa iphau sa vatthokoni vaya, ntoko mwaha ola onooniherya aya. Okhala wira yaamakela othaama, Sara ni arumeyi awe waaniheryasa iphau yooxa aya khisaalikana ni iye sooxa aya elapo ya Uri. Sara aanitthokiha otthu wooloka orumeelaka etrigu ni ipyo sa opuro ole. Owo waari muteko muulupale waarumeeliwa nxilo ni kanaha, nave waaniheryasa yaanirumeeliwa eryawe ni mwithi.

Nuuvira iseekulu xexe, Nlamulo na Moise naaniruma wira nxilo nihikuxiweke ntoko eyeemexeryo, okhala wira nlo naanikhaliherya vanci okumi wa mutthu. (Otumererya 24:6) Muluku aanoona nxilo okhala etthu yootthuneya maana emusi yaahikhalane nxilo khiyaarowa owerya opaka ephau ya khula nihiku.​—Nwehe ekaaxa eni: “Moota Waapakiwa Aya Otthu ni Wooxiwa Iphau Okathi wa Biibiliya”.

EPHAU ENIKHALIHERYA MURIMA WA MUTTHU

Biibiliya onniromola ephau ikwaha soowiiraka 350, nto alipa oomulepa Biibiliya yaanirumeela nuulumo noowi ephau ephavelaka oromola yoolya. Yesu aahooniherya wira ale animurumeela Muluku ahaana ovekela moororomela ehimyaka so: “Munivahe olelo yoly’ahu ya khula nihiku”. (Matheyo 6:11) Nto Yesu aahooniherya wira nihaana omuroromela Muluku wira onoonivaha yoolya ahu ya khuta nihiku.​—Esalimo 37:25.

Masi, yookhala etthu ekina yootthuneya ovikana ephau, wala yoolya. Yesu aahimmye so: “Khahiyó n’iphawu-ru pahi mutthu t’onkhalawe mukumi: nto ni khula nulumo ninkhuma mwano mwa Muluku”. (Matheyo 4:4) Masu ala a Yesu anihimya okathi yoole aIsarayeli yaamulipana aya moomalela Muluku wira aavahe yoolya. Eyo yaapacenrye okathi vakhaani nuumala awosa okhuma wEjiitu. Nuuvira mweeri mmosa vaavo yaakenle aya Mothakoni wa oSinayi, yoolya aya yaahimala. Awosa yuupuwelaka wira yaamookhwa moothakoni mme moohikhala maasi, awo yaahiikhupanyerya mootakhala ahimyaka wira wEjiitu ‘yaanikhuura ephau mpakha ovona’.​—Okhuma 16:1-3.

Moohaaniherya ephau yaapakiwa wEjiitu yaari yoosiva. Okathi wa Moise, atthu yaasuwela wooxa iphau saana, yaanapakela atthu a wEjiitu iphau ni iboolo soovirikana. Masi Yehova khaarina yoolakela yoowahiya aIsarayeli ahirina ephau. Owo aahaaleiherya iiraka: “Miyo kinrowa worupihelani epula ya iphau osulu wirimu”. Tthiri, moohipisa ephau eyo ya wiirimu yaahikhumelela voosisu, ‘etthu yooreera, yaamukhani’, ntoko ipyo, wala maralala yaamorenle vathi. Mukwaha woopacerya aIsarayeli yoonalya aya yaahikohana so: “Xen’ila?” Moise aahaatthokiherya iiraka: “Ela yolya nvahiwanyu n’Apwiya [Yehova], wira mulyeke”. Awo yaahivaha nsina ephau eyo okhala “emaná”;a nto ephau ela yahaakhaliherya aIsarayeli iyaakha 40.​—Okhuma 16:4, 13-15.

Wanipacerya emana yaahaatikiniha aIsarayeli. Eyo yaasiva ntoko oravo. (Okhuma 16:18) Masi nuuvira okathi, awo yaahipacerya wunkheliwa ni soolya soovirikana yaakhalana aya wEjiitu. Awosa yaahinlaseya yiiraka: “Khivo-tho enònahu ehikhanle emaná”. (Mothakoni 11:6) Muhoolo mwaya awo yaahiikhupanyiha-tho yiiraka: “Nophweleya ni yoly’ela ehinivoniha”. (Mothakoni 21:5) Nto, ephau “ya wirimu” yaahipacerya ohaasivela ni waananara.​—Esalimo 105:40.

EPHAU YA EKUMI

Moolikanasa ni itthu sikina, ephau, pooti ohooneliwa vatthu. Masi Biibiliya onniromola enamuna emosa ya ephau ehinitthuneya onyoholiwa. Ephau yeeyo Yesu aalikanyihenrye awe ni emana yeeyo aIsarayeli moohixukhuru yaakhoottale aya, enoowerya ovaha mireerelo soohimala.

Yesu aahaalela ale yanwiriyana iiraka: “Miyo ka ephau envaha ekumi. Axitith’inyu yahilya emaná mothakoni, numalá khukhwasa. Vano ephau ekhurunwe wirimu khinlikana n’imaná: tthiri ule onkhura ephau ela khankhwa-tho. Miyo ka ephau ekumi, yeyo ekhurunwe wirimu: mutthu oni akhure ephau ila onokhala vohimala-tho. Vano ephau enrowaka ovaha t’irutthu aka, yeyo entthunaka ovahererya wira atthu othene ephwanye ekumi”.​—Yohani 6:48-51.

Anamunceene yanwiriyana Yesu, khiyai wexenxe masu awo a nthoonyeryo oowi: “ephau” ni “erutthu”. Masi ntakiheryo nlo naari nookhalela. Ephau ya weerutthuni yaanaavaha aYuda yoolya ya khula nihiku, ntoko emana yaakhalihenrya aya aIsarayeli mwa iyaakha iye 40 yaari aya mothakoni. Nnaamwi emana yaari yoovaha ya Muluku, eyo khiyaavaha ekumi ehinimala. Masi mukuttho wa Yesu, onnivaha ekumi ehinimala wa ale animwaamini. Tthiri owo ti “ephau ya ekumi”.

Woonasa wene, vaavo munvoliwa anyu etala, nyuwo munniphavela okhuura ephau. Nave waaniheryasa munnimuxukhuru Muluku mwaha wa woovahani “ephau ya khula nihiku”. (Matheyo 6:11, The New English Bible) Nto nnaamwi nisiveliwaka okhuura ephau yoosiva, nihiliyaleke efaita erina aya “ephau ya ekumi”, Yesu Kristu.

Ninrowa wooniherya sai wira khannilikana ni aIsarayeli oohixukhuru a okathi wa Moise, nihiliyalaka ephau ninvahiwa ahu? Yesu aahimmye so: “Mwakiphentaka miyo, munimwettela soruma saka”. (Yohani 14:15) Vaavo nneettela ahu sooruma sa Yesu, ninnilipelela okhuura ephau enrowa onihakalaliha mahiku otheene.​—Otumererya 12:7.

[Enoota]

a Nuulumo noowi “emaná” waaniheryasa nikumihiwe nttaava na eHeeberi noowi “mani hu?” nenlo nintaphulela “Xen’ila?”

[Ekaaxa epaaxina 9]

Moota Waapakiwa Aya Otthu ni Wooxiwa Iphau Okathi wa Biibiliya

Opakiwa otthu (ephepa). Moolimaleleya, muteko woopacerya athiyana yaavara aya voosisu waari olokiherya otthu ni matata. (Muruku 31:15; Matheyo 24:41) Okathi wa khalai, atthu anceene yaanaala etrigu yaitthaniwa triticum dicoccum yeeyo yaima ipyo sahaakhweya oveera. Eyo yaaniiriha muteko owo okhala wooxankiha maana etrigu eyo yaahaana othitiwa muryaweni wala oxiliwa. Wanipacerya etrigu eyo yaahaana onaanihiwa ni maasi, othitiwa ni waaneiwa vansuwani. Nuumala-vo, yaaniheliwa muthokwani wira eveeriwe ehinatthi oxiliwa.

Opaka otthu waaphiyerya emusi yotheene waatthuneya iwoora sinceene; nto “oruma wa nxilo” yaari etthu yoolema okathi wa khalai. (Yeremiya 25:10) Nave-tho, maxilo maalupale yeettihiwa ni inama yaanirumeeliwa vaavo muteko owo waavariwa aya ni mutthu oolimalela ohiya ni muthiyana ootheliwa.

Wooxiwa ephau. Muteko waattharelana a vanihikuni waari wooxa iphau. Muthiyana ootheliwa aahaana weetheya otthu ni masi, onyatta etrigu nto khiyooxa ephau. (Maphattuwelo 18:6) Itthoko sikina saanooxa iphau saya vamalukuni ooviha; akina yaarumeela ifornu saamukhaani. (Onamukuttho 2:4; Yesaya 44:15) Atthu oothaaciri ntoko maFarawo, yaaruma atthu yaasuwela saana opaka ni wooxa iphau, masi nuuvira iyaakha atthu oohaawa yaaniwerya wooxa saana iphau saya. (Maphattuwelo 40:17; 1 Samuweli 8:13; Yesaya 55:2) OYerusalemu waahikhala opuro “w’alipa a iphau”, ni namukattha aya oorakama aitthaniwa Namukattha a Nipuro Nooxiwa Iphau.​—Yeremiya 37:21; Nehemiya 12:38.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha