Hegaa Tumu Josefesi Xaafidee?
Koyro xeetu layttan deꞌida taarikiyaa eranchay Flaaviyees Josefesi Jiwish Antikutiis geetettiya ba maxaafatuppe 20tta Maxaafan “Kiristtoosa geetettiya Yesuusa ishaa Yaaqooba” hayquwaabaa yootiis. Daro eranchati ha qofay tuma giidi qoppoosona. SHin harati Yesuusa xeelliyaagan he maxaafay yootiyo hara qofay tuma gidiyoogaa siroosona. Testtimooniyum Flaaviyanum geetettiya he qofay hagaadan gees:
“I maalaalissiyaabaa oottiyaagaa gidiyo gishshau, a asa giyoogee woga gidikko, he wode heeran Yesuusa geetettiya erancha asi deꞌees; i tamaarissiyoobaa daroti ufayttidi siyoosona. Ayhudatikka Ayhuda gidennaageetikka daroti a kaallidosona. I Kiristtoosa; nu giddon aawatettay deꞌiyoogeeti odidobaa gaasuwan PHilaaxoosi i masqqaliyan kaqettanaadan oottido wode, a siiqiya koyroogeeti a aggi bayibookkona; ayssi giikko, Xoossay kiittin hananabaa yootiyaageeti abaa hegaanne tammu shaꞌan qoodettiya hara maalaalissiyaabaa yootidoogaadan, i hayquwaappe heezzantta gallassi denddidi etau beettiis; qassi a sunttan xeesettidi Kiristtaane geetettidaageeti ha wodiyankka xayibookkona.”— Josefes—Zi Komplit Works Wiliyam Wisteni birshshidoogaa.
Ha qofay tuma gidiyoogaa ammaniyaageetinne hegaa Josefesi xaafidoogaa siriyaageeti 16tta xeetu layttaa wurssettaappe doommidi keehi palamettiiddi takkidosona. Paransaaye biitta asa gidida taarikiyaa eranchaynne beni wode xuufiyaabaa xannaꞌiya Serzh Bardee, asay palamettanaadan oottida, oyddu xeetu layttaappe dariya wodiyau shikkaalettida he yohuwaa birshshanau koyiis. I xannaꞌidobaa Le Testimonium Flavianum—Examen historique considérations historiographiques (Testtimooniyum Flaaviyanum—Taarikiyaabaa Akeekan Xannaꞌido Xinaatiyaa) giya ba maxaafan xaafiis.
Hegaa xaafida Josefesi Kiristtaane gidenna. I Ayhuda haymaanootiyaa kaalliyaanne Ayhudatu taarikiyaa xaafiya asa; yaatiyo gishshau, palamaa denttida waannabay i Yesuusa “Kiristtoosa” giidoogaa. Bardee ba xinaatiyan, “Giriiketto qaalan asa sunttaara gayttidaagan [erettidabaa] qonccissiyaabaa goꞌettiyoogaara” ha boncho sunttay ubbaban maayettiyoogaa yootiis. Bardee gujjidikka, Ayhuda Kiristtaaneti qoppiyoogaadan, “Josefesi Kiristtoos giya qaalaa goꞌettidoogee danddayettiyaabaa gidiyoogaa xalla gidennan,” hegee “toochiya daroti hegaa xaasayi xeellidoogee gita bala gidiyoogaakka” qonccissiyoogaa yootiis.
He qofay awunkko Josefesadan xaafanau malida uri guyyeppe gujjidobeeshsha? Bardee taarikiyaaninne xuufiyan deꞌiya naqaashaa pilggidi, hegaadan milatissiyoogee hanana danddayennaba giidi kuuyiis. Hegaadan oottiya uri “beni wode deꞌida oogaappenne aaruwan hara uraa oosuwaa milatissidi oottiyo eray deꞌiyo” asa; woy qassi ooninne Josefesaagaa milatissidi xaafana danddayenna.
Yaatin, eranchati ha qofay tuma gidiyoogaa siriyoy aybissee? Bardee “beni wode xuufetu darotuugaappe dumma ogiyan asay Testtimooniyumiyaa siridoy Testtimooniyumiyaa xeelliyaagan oyshay denddido gishsha xallaassa” yaagidi, hegau waanna gaasuwaa yootiis. Bardee eranchati he xuufiyaa loytti pilggiyoogaa, giishin hegee likke gidiyoogaa akeekiyoogaa aggidi, Yesuusi Kiristtoosa gidiyoogaa ammananau koyenna gishshau daro xeetu layttau hegaadan siridoogaakka yootiis.
Bardee pilggidobaa gaasuwan eranchati Testtimooniyum Flaaviyanumiyaa xeelliyaagan bantta qofaa laammanaakkonne sinttappe beꞌana. Giriiketu wogay naanido wode deꞌiya Ayhuda haymaanootiyaabaaninne beni wode Kiristtaane ammanuwaaban qara erancha gidida Piyer ZHoltiree he qofaa ammaniis. I daro wodiyau Testtimooniyumee guyyeppe gujettidaba giidi qoppiiddinne ubba he qofay tuma giidi qoppiya asaa bolli qilliicciiddi takkiis. SHin i ba qofaa laammiis. I hegaadan laammidoy Bardee pilggidobaa gaasuwaana gidiyoogaa yootiis. ZHoltiree, “Hagaappe simmin ooninne Josefesi hegaa xaafidoogaa sirana koshshenna” yaagiis.
Yihoowa Markkati Yesuusi Kiristtoosa gidiyoogaa ammaniyoy hegaappekka aaruwan ammanttiya naqaashay Geeshsha Maxaafan deꞌiyo gishshataassa.—2 Xim. 3:16.