Siiqoy Mule Xayennaadan Oottana Danddayettii?
“[Siiquwaa lacoy] Xoossaa tamaa lacuwaa mala.”—SII. 8:6.
1, 2. Siiquwaa Sabaa maxaafaa loytti xannaꞌiyoogan goꞌettana danddayiyay oonee, qassi aybissi? (Ha huuphe yohuwaa doomettan deꞌiya misiliyaa xeella.)
BULLACHIYAAGEENNE bullashettiyaara issoy issuwaa siiquwan xeellidi moocu goosona. Yan deꞌiya ubbay eti siiqettiyoogaa akeekees. Eta bullachaa haasayaa haasayida ishay eti keehi siiqettiyoogaa akeekidi ba wozanan, ‘Wodeppe guyyiyankka eti keehi siiqettaneeyye woy eta siiqoy irxxanee?’ yaagidi qoppees. Azinaynne machiyaa tumuppe siiqettiyaaba gidikko, metiya wodiyaakka issippe genccana danddayoosona. SHin daro aqo laggeti kaseegaadan ufayttennaageenne shaahettiyoogee azzanttiyaaba. Hegaa gishshawu neeni, ‘Siiqoy mule xayennaadan oottana danddayettii?’ gaada qoppana danddayaasa.
2 Kawuwaa Solomona wodekka daro asawu tumu siiqoy baawa. Solomoni he wode deꞌiya daro asay ay malakko hagaadan giis: “SHa7u attuma asaa giddoppe bonchchoi bessiyo issi asa xallaa demmaas; shin macca asaa giddoppe issinnonne demmanau danddayabeikke. Taani qorada demmido harabai, Xoossai asaa suure qofai de7iyoogeeta oottidi medhdhiis; shin asai daro hiilla ogiyaa koyidi biis.” (Era. 7:26-29) Baꞌaalawu goynniya, kare biittaa maccaasati he biittaa asaa iitabawu denttettiyo gishshawu, he wode deꞌiya daro asaa kanddoy moorettiis; hegaappe denddidaagan, Solomoni loꞌꞌo kanddoy deꞌiyo attumaasa woy maccaasa demmana danddayibeenna.a Gidikkokka, i he wodiyaappe 20 laytta gidiyaagaa kasetidi xaafido Siiquwaa Sabaa maxaafay attuma asinne macca asi tumuppe siiqettidi deꞌana danddayiyoogaa bessees. He maxaafay he siiqoy ay malakko, qassi a waati bessana danddayiyaakko qonccissees. Aqo oyqqida Kiristtaanetikka oyqqibeennaageetikka he maxaafaa loytti xannaꞌiyoogan he siiquwaabaa loytti erana danddayoosona.
TUMU SIIQUWAA BESSANA DANDDAYETTEES!
3. Attuma asinne macca asi tumuppe siiqettana danddayiyoy aybissee?
3 Siiquwaa Sabaa 8:6 nabbaba. “Xoossaa tamaa” giya qofay siiqoy keehi wolqqaamaba gidiyoogaa qonccissees. Siiqoy Yihoowayyo waanna eeshsha gidiyo gishshawu, tumu siiqoy “Xoossaa tamaa” geetettiis. I asay siiqanaadan oottidi ba leemisuwan medhiis. (Doo. 1:26, 27) Xoossay koyro bitaniyaa Addaameyyo Hewaano macho oottidi immido wode, Addaamee keehi ufayttidoogaa yootiis. Addaameppe “ekettido” gishshawu, Hewaanakka a keehi siiqidoogee qoncce. (Doo. 2:21-23) Yihooway asay issoy issuwaa siiqanaadan oottidi medhido gishshawu, attuma asinne macca asi issoy issuwaa aggennan siiqana danddayees.
4, 5. Siiquwaa Sabaa maxaafay yootiyo taarikiyaa qanttana qonccissa.
4 Siiquwaa Sabaa maxaafay attuma asinne macca asi issoy issuwaa tumuppe siiqana danddayiyoogaa loytti qonccissees. He maxaafay gaxare naꞌa gidida, SHuneema biittaa geelaꞌeenne dorssaa henttancha gidida issi wodallaa siiquwaabaa yootees. He geelaꞌiyaa Kawuwaa Solomoninne a olanchati deꞌiyo heeran ba ishanttu woyniyaa gadiyaa naagawusu. Solomoni o dosido gishshawu, baakko ekki yaanaadan ba ashkkarata kiittiis. Yaatidi a keehi loꞌꞌiyoogaa yootidi iyyo daro imotaa immiis. SHin geelaꞌiyaa henttanchaa siiqido gishshawu, aara gayttanawu laamotidoogaa yootaasu. (Sii. 1:4-14) Henttanchay o koyiiddi a deꞌiyoosaa biis. I iira gayttido wode, issoy issuwaa siiqiyoogaa ufayssiya qaalan yootidosona.—Sii. 1:15-17.
5 Solomoni he geelaꞌiyo Yerusalaame efiis; henttanchaykka eta geeduwaa kaallidi biis. (Sii. 4:1-5, 8, 9) Solomoni he geelaꞌiyaa a siiqanaadan oottanawu keehi baaxetikkokka, a ixxis gaasu. (Sii. 6:4-7; 7:1-10) Wurssettan Solomoni o moyssiis. He maxaafay wurssettan, geelaꞌiyaa ba siiqiyo wodallay ‘genessaadan eesotidi’ baakko yaanaadan koyiyoogaa yootidi he qofaa kuuyees.—Sii. 8:14.
6. Siiquwaa Sabaa maxaafan odettida asatu oonatettaa shaakki eriyoogee metana danddayiyoy aybissee?
6 Siiquwaa Sabay keehi ufayssiya mazamure maxaafa. He maxaafay ‘mazamure ubbaappe aadhiya mazamure’ geetettidoy hegaassa. (Sii. 1:1) SHin Solomoni he taarikiyan, ooni ooppe sophi sophidi haasayiyaakko yootibeenna. I ubbabaa qonccissi yootiyoogaappe, he mazamuriyaa ufayssiya ogiyan xaafanawu koyiis. He mazamuriyan asatu oonatettay odettana xayikkonne, eti haasayidobaappe haasayiiddi deꞌiyay oonakko erana danddayoos.b
‘NE SIIQOY WOYNIYAA EESSAAPPE AADHIDI UFAYSSEES’
7, 8. Henttanchaynne geelaꞌiyaa issoy issuwaa siiqiyoogaa waati qonccissidonaa? Leemisuwaa yoota.
7 Siiquwaa Sabaa maxaafan geelaꞌiyaanne henttanchay issoy issuwaa siiqiyoogaa qonccissanawu goꞌettido ufayssiya daro qaalati deꞌoosona. Hegee xaafettoosappe 3,000ppe dariya layttay aadhido gishshawu, eti siiquwaa qonccissanawu goꞌettido issi issi qofay ha wodiyan meeze gidennaba gidana danddayees. SHin eta wogay ha wodiyaagaappe dumma gidikkokka, eti issoy issuwaa keehi siiqidoogaa akeekana danddayoos. Leemisuwawu, henttanchay kehatettan xeelliya geelaꞌee ayfee “haraphphiyaa aifiyaadan” loꞌꞌiyoogaa yootiis. (Sii. 1:15) Geelaꞌiyaa qassi, a ayfee harapheta milatiyoogaa yootaasu. (Siiquwaa Sabaa 5:12 nabbaba.) A ayfiyan deꞌiya karettaa boottaara gatta xeelliyo wode iyyo hegee maattan meecettiya harapheta milatiis.
8 Siiquwaa Sabaa maxaafan qonccidabay ubbay puula xallaa yootiyaaba gidenna. Leemisuwawu, henttanchay geelaꞌiyaa asaara liiqo qaalan haasayiyoogaa dosiis. (Siiquwaa Sabaa 4:7, 11 nabbaba.) Hegaa gishshawu, i o, “Ta mishiree, ne menttershshaara eessaa ililoi xokkees. Ne doonaappe eessainne maattai pulttees” yaagiis. I haasayay ayyo maatta malanne keehi malꞌꞌiya eessa mala. I, “Ta siiqee, ne asatettai muleekka malanchcha; nenan wottiyoobi aibinne baawa” giidoy i puulaa xallaassa gidennan, iyyo keehi loꞌꞌo eeshshay deꞌiyo gishshaassa.
9. (a) Azinaynne machiyaa issoy issuwawu bessana koshshiyo siiqo qommoti awugeetee? (b) Aqo laggeti issoy issuwaa siiqiyoogaa yootana koshshiyoy aybissee?
9 Aqo deꞌoy issoy issuwaa siiqennan coo maayettidi deꞌiyo deꞌo gidenna. Yihoowa Markka gidida azinaynne machiyaa issoy issuwaa wozanappe siiqana bessees. SHin he siiquwaa qommoy awugee? Hegee Geeshsha Maxaafay nuuni ubba asawu bessanaadan yootiyo siiqoo? (1 Yoh. 4:8) So asay issoy issuwawu bessiyo siiqoo? Ulo laggeti issoy issuwawu bessiyo siiqoo? (Yoh. 11:3) Attuma asinne macca asi issoy issuwawu bessiyo siiqoo? (Lee. 5:15-20) Azinaynne machiyaa ha ubba qommo siiquwaa bessiyoogan issoy issuwaa tumu siiqana koshshees. Eti haasayiyoobaaninne oottiyooban bantta aqo laggiyaa siiqiyoogaa bessana danddayoosona; yaatiyoogee aqo deꞌuwan ufayttanawu maaddees. Aqo laggeti galla galla oottiyoobaynne eta qofissiya darobay deꞌikkokka, issoy issuwaa siiqiyoogaa yootiyoogee keehi koshshiyaaba! Hegee azinaynne machiyaa bantta aqo deꞌuwan ufayssan woppu giidi deꞌanaadan maaddana danddayees. Issi issi wogan aqo deꞌuwaara gayttidaagan darobaa giigissiyay hara asa gidiyo gishshawu, azinaynne machiyaa bantta bullachay gakkanaashin erettennan aggana danddayoosona; gidikkokka, eti issoy issuwaa siiqiyoogaa yootana koshshiyoogaa akeekiyoogee eta aqo deꞌoy minnanaadan maaddees.
10. Aqo laggeti issoy issuwaa siiqiyoogaa yootidobaa hassayiyoogee waati maaddii?
10 Aqo laggeti bantta siiquwaa issoy issuwawu yootiyoogee harabawukka maaddees. Kawuwaa Solomoni SHuneema biittaa geelaꞌeessi, “Neeyyo biran alleeqettida, worqqa alleequwaa ootissana” yaagiis. I a ‘aginaadan pooꞌiyaaro, qassi awaadan caddiyaaro’ gidiyoogaa yootidi keehi sabbiis. (Sii. 1:9-11; 6:10) SHin geelaꞌiyaa ba siiqo henttanchawu ammanettada deꞌaasu. Eti issoy issuwaappe haakkidi deꞌiyo wodiyan a hegaadan minnanaadan maaddidabay aybee? A bana minttettidabay aybakko yootaasu. (Siiquwaa Sabaa 1:2, 3 nabbaba.) I o siiqiyoogaa yootiyo wode a ay keenaa ufayttidaakko hassayaasu. He wodallaa siiqoy wozanaa ufayssiya “woiniyaa eessaappe aadhdhi” o ufayssees; qassi a sunttay o ‘shittuwaadan’ ufayssees. (Maz. 23:5; 104:15) Ee, azinay woy machiyaa ba aqo laggee siiqidi yootidobaa ubbatoo hassayiyoogee eta siiqoy mule xayennaadan maaddees. Aqo laggeti issoy issuwaa siiqiyoogaa ubba wode yootiyoogee keehi maaddees!
“BAU DOSIDI DENDDANA GAKKANAASHIN” SIIQUWAA DENTTETTOPPITE
11. Aqo oyqqibeenna Kiristtaaneti harati siiquwaa beegottenna mala geelaꞌiyaa callidoogaappe ay tamaarana danddayiyoonaa?
11 Siiquwaa Sabaa maxaafay aqo oyqqibeenna Kiristtaaneta, ubba qassi aqo oyqqanawu qoppiyaageeta maaddiyaabaa yootees. Geelaꞌiyaa Solomona siiqabeykku. A Yerusalaame geelaꞌota, “Siiqoi bau dosidi denddana gakkanaashin, a intte beegottenna mala” yaagada callaasu. (Sii. 2:7; 3:5) Aybissi? Oonanne coo siiqiyoogee bessiyaaba gidenna gishshataassa. Aqo oyqqana koyiya issi Kiristtaanee tumuppe siiqana danddayiyo uraa demmana gakkanaassi danddayan naagiyoogee eratetta.
12. SHuneema biittaa geelaꞌiyaa henttanchaa siiqidoy aybissee?
12 SHuneema biittaa geelaꞌiyaa he henttanchaa siiqidoy aybissee? I ‘genessaadan’ keehi loꞌꞌiyoogee, a kusheti “worqqa xam77aadan” mino gidiyoogeenne a gedeti “ibinabaradiyaa tuussaa” mala minonne loꞌꞌiyaageeta gidiyoogee qoncce. SHin i minonne puulancha xalla gidenna. “Hara wodallatu giddon xeelliyo wode,” a siiqiyo wodallay “woran de7iya appiliyaa giyo mittaa milatees.” Yihoowayyo ammanettada deꞌiya geelaꞌiyaa hegaadan siiqiyo wodallay ayyaanaabaa keehi dosiya ura gidiyoogee erettidaagaa.—Sii. 2:3, 9; 5:14, 15.
13. Henttanchay geelaꞌiyo siiqidoy aybissee?
13 Geelaꞌiyaa shin ay mala asee? A “usuppun tammu macca kawotinne usuppun [“hosppun,” NW] tammu baakkoti, qassi qoodai bainna geela7oti” deꞌiyo kawoy siiqido loꞌꞌiya yelaga gidikkokka, a babaa “wombban mokkiya lo77o ciishshaa mala” gidiyoogaa yootaasu. He geelaꞌiyaa ba huuphiyaa kawushshiya ashkke asa. SHin he henttanchaassi a “agunttaa giddon beettiya lo77o ciishshaa” mala. A Yihoowayyo ammanetta deꞌida asa.—Sii. 2:1, 2; 6:8.
14. Siiquwaa Sabaa maxaafan qonccida siiquwaappe aqo oyqqana koyiya Kiristtaaneti ay tamaariyoonaa?
14 Geeshsha Maxaafay aqo oyqqana koyiya Kiristtaaneti “Godaa ammaniya” asa xalla ekkanaadan woy gelanaadan azazees. (1 Qor. 7:39) Aqo oyqqanawu koyiya Kiristtaanee Yihoowa Markka gidenna uraa siiqenna mala naagettees; qassi ba huuphiyaa Yihoowawu geppida ura ekkees woy gelees. Hegee aqo deꞌuwan waati maaddii? Azinaynne machiyaa deꞌuwan gakkiya issi issi metuwaa genccana koshshees; shin eti Yihoowawu mata dabbo gididi deꞌiyaaba gidikko, woppu giidi ufayssan deꞌana danddayoosona. Henttanchaynne geelaꞌiyaa hegaa mala eeshshay deꞌiyoogeeta.
Kiristtaaneti Yihoowa Markka gidenna uraa siiqennaadan naagettoosona (Mentto 14 xeella)
TA MISHIRIYAA ‘DIRETTIDA SOHO MALA’
15. Geelaꞌiyaa Xoossawu yayyiya, aqo oyqqibeenna ishatuyyoonne michotuyyo aybin leemiso giday?
15 Siiquwaa Sabaa 4:12 nabbaba. Henttanchay ba siiqiya “yuushoi direttidi naagettiyo ataakilttiyaa sohuwaa mala” gidiyoogaa yootidoy aybissee? Direttida woy gorddettida ataakiltte sohoy ubba asi geliyo soho gidenna. Yaa gelana danddayiyay he kariyaa qulppiyaa oyqqida ura xalla. Geelaꞌiyaa siiqiyoy wodeppe baassi azina gidana henttanchaa xalla gidiyo gishshawu, a he ataakiltte sohuwaa mala. A kawuwan cimettabeenna gishshawu, coo dooyetti aggiya “pengge” mala gidennan, “dirssa gimbbe” mala gidiyoogaa bessaasu. (Sii. 8:8-10) Hegaadan Xoossawu yayyiya, aqo oyqqibeenna ishanttinne michontti sinttappe bantta macho woy azina gidiya ura xallaa dumma ogiyan siiqoosona.
16. Ekkanawu woy gelanawu qoppidi wodiyaa aattiyoogaara gayttidaagan Siiquwaa Sabaa maxaafaappe ay tamaariyoo?
16 Henttanchay he geelaꞌiyo issisaa ekkidi baanawu koyin, i ishantti a beennaadan diggidosona. Diggidi, bantta woyniyaa gadiyaa a naaganaadan azazidosona. Aybissi? Eti o ammanibookkonaa? Geella a kandduwaaban moorettennaadan yayyidonaashsha? CHii, eti bantta michiyaa paaciyan gelada nagaraa oottennaadan teqqana koyidosona. (Sii. 1:6; 2:10-15) Neeni ekkanawu woy gelanawu qoppiyo uraara issippe wodiyaa aattiyo wode ne geeshshatettaa naagana koshshiyoogaa hagaappe tamaarana danddayaasa. Issippe wodiyaa aattiyo wode asappe geemmana koshshenna. Issoy issuwaa siiqiyoogaa bessiya ogiyan qonccissana danddayettikkokka, paaciyan gelennaadan naagettana koshshees.
17, 18. Siiquwaa Sabaa maxaafaa xannaꞌidoogan waana goꞌettadii?
17 Daro Kiristtaaneti bantta aqo deꞌuwaa issoy issuwaa siiqiyoogan doommiyoogee erettidaagaa. Yihooway aqo deꞌoy merinawu deꞌanaadan qoppidi doomissido gishshawu, aqo laggeti tamaa laco gidida bantta siiqoy xayennaadan, qassi kaseegaappe minnanaadan baaxetana koshshees.—Mar. 10:6-9.
18 Aqo oyqqanawu qoppikko, neeni tumuppe siiqana danddayiyo ura koyana bessees. Qassi hegaa mala asa demmikko, Siiquwaa Sabaa maxaafan qonccidaagaadan intte siiqoy minnana mala issippe baaxetana bessees. Intte machanawu woy gelanawu koyiyaageeta gidin woy aqo oyqqidaageeta gidin, “Xoossaa tamaa lacuwaa” gidida tumu siiquwan deꞌanaadan amottoos.—Sii. 8:6.
a Ichashe 15, 2007, Wochiyo Keelaa sinttaa 31 xeella.
b Ooratta Alamiyaa Birshshettaa, sinttaa 926-927n deꞌiya Siiquwaa Sabaa maxaafaa “Qantta Qonccissuwaa” xeella.