Taani Kuuyidobaa Yihooway Daro Anjjiis

TAANI 1934n yelettaas. Ta aaway Fred Malahaninne ta aayyiyaa Edna Malahana Geeshsha Maxaafaa Tamaare (Yihoowa Markka) gidoosappe he wode 20 layttay aadhdhiis. Taani Yihoowa siiqanaadan eti tamaarissido gishshawu galatays. Nu soo asay Kensesen tohossa arshsho baggan, Parsanz giyo issi guutta kataman deꞌees. Nu gubaaꞌiyaa yameti ubbatikka tiyettida Kiristtaaneta gaana danddayettees. Gubaaꞌiyaa shiiqota shiiqiyoogaaninne Xoossaa Qaalaa tumaa haratussi sabbakiyoogan nu soo asawu loꞌꞌo meezee deꞌees. Qeeraa galla saateppe guyyiyan darotoo ogiyan markkattiyo oosuwaa oottoos; nuuni dabaaban markkattiyoogaa he wode hegaadan goos. Issi issitoo hegee keehi daafurssees; shin nuuni wurssiyo wode aaway nuussi ayskreemiyaa shammiyoogan nuna ubbatoo gazddissees.

Guutta katamatinne daro goshsha sohoy deꞌiyo aaho moottay nu guutta gubaaꞌiyawu deꞌees. Nuuni goshshanchchata oychchiyo wode, nu xuufiyaa gadeppe ekkido ataakilttiyaara, kirishiyaappe biron wottido phuuphulliyaara, woy paxa deꞌiya kuttuwaara darotoo laammoos. Aaway xuufiyaa miishshaa kasetidi qanxxiyo gishshawu, ha qumay nu soo asaa maaddiis.

ZAMACHCHAN MARKKATTIYOOGAA

Ta aawaassinne aayeessi eti sabbakanawu goꞌettiyo fonografee deꞌees. Taani hegaa dooyanawu keehi guutta naꞌa; shin ta aawaynne ta aayyiyaa Ishaa Razerfordda haasayay duuqettidaagaa zaarettidi oychchiyoogeetanne Geeshsha Maxaafaa xannaaꞌissiyoogeeta sissanawu dooyiyo wode eta maaddays.

Ta aaway, 1936n oosettida Ford giyo kaamiyaa laammidi cenggurssaa xoqqissiya wogga miishshay A bollan deꞌiyo kaame oottiis. He kaamee Kawotettaa mishiraachchuwaa daro asawu gattanawu keehi maaddiis. Darotoo, duuqettida muuziqaa asay siyanaadan koyro dooyoos; qassi yaatidi Geeshsha Maxaafaa qofay deꞌiyo haasayay duuqettidaagaa dooyoos. Duuqettida haasayay wuriyo wode, eranawu koyiya asawu xuufiyaa immoos.

Kensesen deꞌiya CHerivel giyo guutta kataman, Woggaa gallassatun daro asay allaxxiyoosan cenggurssaa xoqqissiyaabay deꞌiyo kaamiyaa essennaadan poliseti ta aawaa diggidosona; shin allaxxiyoosappe kareera essanaadan eeno giidosona. Hegaa gishshawu, ta aaway palamettennan, allaxxiyoosan deꞌiya asay metootennan siyana mala, allaxxiyoosaakko kaamiyaa zaaridi hegaa miyyiyan deꞌiya ogiyan essidi, kaseegaadankka asaa sissiis. Ta aawaaranne ta bayra ishaa Jeeraara he wodeta issippe aattiyoogee ubbatoo ufayssiyaaba.

Nuuni 1940⁠ppe kase, asay keehi eqettiyo moottaa eesuwan wurssanawu dumma zamachchan haggaazida. He wode nuuni wonttimaatti denddidi (Mizawrin, Japline kataman oottidoogaadan) traktteta woy bukleeteta asaa penggen loddaara wottoos. Hegaappe simmin, oyqettidi qashettida uri deꞌiyaakkonne eranawu nuuni katamaappe gaxan gayttoos.

He wode, nu haggaazuwan keehi ufayssiyaabaappe issoy nuuni erissuwaa salppiyaa giyoobaa. Nuuni Kawotettaabaa erissanawu erissoy xaafettido karddeta maayidi salppiyan kataman yuuyoos. Hegaa mala issi salppiyan nu ishantti “Haymaanootee Pirenne Cimo” giya erissuwaa maayidi nu kataman yuuyidoogaa taani hassayays. Eti kataman 1.6 kilo meetire gidiyaagaa hemetti simmidi nu soo yiidosona. Loꞌꞌobay, eti salppiyan hemettiyo wode etaara eqettiya uri gayttana xayikkonne, siyanawu koyiya daro asata demmidosona.

BENI GITA SHIIQOTA

Nu soo asay gita shiiquwawu ubbatoo Kenseseppe Tekisase bees. Ta aaway Mizawri-Kenses-Tekisas Reylrod giyo dirijjitiyan oottees; yaatiyo gishshawu, baaburiyan baanawu A ooso keettay immido piqaadiyan nuunikka nu dabbota oychchanawunne gita shiiqota shiiqanawu baana danddayoos. Ta aayee bayra ishay, Fred Wizmarinne A keettaayiyaa, Yulela, Tekisasen Tempil giyo kataman deꞌoosona. Ta aayee ishay Fredi 1900⁠ppe simmin yelagatettan tumaa eriis, yaatidi xammaqettiis; qassi I eridobaa ta aayeessi gujjin, ba michchonttussi yootiis. I zon servante (ha wodiyan woradaa xomoosiyaagaa geetettees) gididi oottido giddo Tekisasen ubbasan deꞌiya ishantti A loytti eroosona. I kehanne ufayttiya asa; qassi aara deꞌiyoogee ubbatoo ufayssiyaaba. I tumawu mishettees; qassi yelagatettan tawu loꞌꞌo leemiso gidiis.

Nu soo asay gita shiiquwawu Mizawrin deꞌiya Sent Luwis katamaa baaburiyan biis. “Kawuwaa Naata” giya, Ishaa Razerfordda haasayaa siyanawu isttaadeemiyawu dumma sohuwan issippe uttanaadan yelagati ubbay shoobettidosona. Haasayaa wurssettan, Ishaa Razerforddinne A maaddiyaageeti Naata giyo ooratta maxaafaa immin nuuni ubbay ufayttida. He ayyaanaabaa anjjuwaa demmida naati 15,000⁠ppe daro.

Hosppune 1943n Kensesen, Kofivil giyo kataman “Oosuwawu Minttettiyaabaa” giyo gita shiiquwaa shiiqida. He wode mati eqqida, ubba gubaaꞌiyan tamaarana Tiꞌokiraase Haggaazo Timirtte Keettay doomettiis; qassi he timirtte keettan goꞌettana, 52 timirtteti deꞌiyo bukleetee kiyiis. He laytti guyyeppe, tamaare haasayay tawu koyro imettidaagaa haasayaas. He gita shiiqoy tawu dumma; ayssi giikko, matasan goshshan deꞌiya irxxa dalbbanttan he wode hara amaridaageetuura issippe xammaqettaas.

TAANI AMOTTIDO OOSUWAA—BEETEELE HAGGAAZUWAA

Taani 1951n timirttiyaa wurssaas; qassi taani sinttappe oottanabaa kuuyana koshshiis. Taani Jeeri kase haggaazido Beeteelen haggaazanawu keehi koyiyo gishshawu, daro takkennan ta malkkachchay Brukiliine biiruwaa kiitettiis. Hegaa kuuyidoogee ayyaanaaban tana keehi goꞌꞌiis. Daro takkennan, Laappune 10, 1952n Beeteelen haggaaziyoogaa doommanaadan shoobettaas.

Maxeetetanne xuufeta giigissiyooban maaddanawu taani attamiyo kifiliyan oottanawu qoppaas. SHin, yan mule oottabeykke. Taani miyoobaanne uyiyoobaa aattanaadaaninne qassi guyyeppe qumaa kattanaadan maaddabettaas. Taani he oosuwan ufayttaasinne darobaa tamaaraas. Kattiyaageetussi ooso saatiyaa giigissidoogee tana keehi maaddiis; ayssi giikko, hegee gallassaa giddon taani Beeteele laybireeriyan woppu gaada buzo xinaatiyaa xannaꞌanawu wodiyaa demmanaadan oottiis. Hegee taani ayyaanaaban diccanaadaaninne ammanuwan minnanaadan maaddiis. Qassi taani danddayido wode ubban Beeteelen Yihoowawu haggaazanawu yaa murttanaadankka oottiis. Jeeri 1949n Beeteeleppe kiyidi Petrisho ekkikkonne, eti Brukiliine matan deꞌoosona. Taani Beeteele gelido koyro heeran, eti tana ubbatoo keehi maaddidosonanne minttettidosona.

Taani Beeteele gelada daro takkennan, Beeteeleppe dere haasayaa haasayana danddayiya ishantta shaakki eranawu koyettiis. Doorettida ishantti Brukiliineppe 322 kilo meetire gakkanaashin deꞌiya gubaaꞌeta biidi yan dere haasayaa haasayoosonanne gubaaꞌiyaara issippe haggaazoosona. Taani he maataa demmaas. Taani koyro dere haasayaa yayyaydda haasayaas; he wode dere haasayay issi saate. Taani gubaaꞌeta darotoo baaburiyan bays. Balgguwan 1954n issi Woggaa gallassi saateppe guyyiyan hanidabaa taani hassayays. Tana omarssi Beeteele gattana koshshiya, Niwu Yorkke guyye simmiya baaburiyaa taani toggaas. SHin, keehi wolqqaamaa carkkoynne shachchay deꞌiyo gotee denddiis. Baaburiyaa motoree oottennan ixxiis. Wurssettan, Woggay Saynno wonttiyaagan 11 saatiyan baaburee Niwu Yorkke Siitin eqqiyoosaa gakkiis. Yaappe, biitta giddoora biya baaburiyan Brukiliine guuttaa gamꞌꞌada gakkaas, qassi moorettida baaburiyan qamma kumettaa utta aqido gishshawu daafurada gakkikkonne, qumaa kattiyoosan sohuwaara oosuwaa doommaas. SHin, ishanttuura haggaaziyoogaaninne Qeeraanne Woggaa gallassi hara keehi daro laggetuura gayttiyoogan demmido ufayssay hegaa mala injjetenna hanotata dogissiis.

Taani Beeteele gelido koyro heeran, WBBR giyo eraadoone xaabiyan oottanaadan shoobettaas. He wode cenggurssaa duuqqiyo kifilee 124 Kolombbiya Hayts giyo keettan naaꞌꞌantto pooqiyan deꞌees. Saaminttan saaminttan shiishshiyo Geeshsha Maxaafaa xinaatiyaa prograamiyan issi uradan haasayanaadan taani maddabettaas. Beeteelen daro gamꞌꞌida Ishaa A. H. Makmilani he eraadoone prograamiyan darotoo oottiis. Ishaa Mak giidi siiquwan xeesiyo I Yihoowa haggaazuwan gencciyoogan Beeteelen deꞌiya yelagatussi nuussi loꞌꞌo leemiso gidiis.

Giiliyaade Timirtte Keettaara gayttidabaa oottana mala 1958n shoobettaas. Timirtte keettaappe anjjettiyaageeti vizaa demmanaadaaninne minnidi sabbakiyaageeti manddariyoobaa giigissiyoogan maaddanaadan taani maddabettaas. He wode horoophphiliyan biyoogee keehi alꞌꞌo gidiyo gishshawu, anjjettiyaageetuppe horoophphiliyan biyaageeti keehi guutta. Afirkkaanne Haaho Arshsho biittata biya daroti caanaa markkabiyan boosona. Zalꞌꞌe horoophphiliyan biyoogaa doommido wode, waagay keehi hiraysido gishshawu, daro misoonaaweta eti maddabettido biitti horoophphiliyan yeddiyoogee takkennan doomettiis.

GITA SHIIQUWAWU MANDDARIYOOGAA

Daro biittaappe yiidaageeti 1961n shiiqiyo gita shiiquwawu Amarkkaappe Awurooppaa efiya horoophphiliyaa keraa ekkanawu giigissiyoogan ta oosoy 1960n aakkiis. He gita shiiquwawu Jarmanen deꞌiya Hamberge katamaa Niwu Yorkkeppe baanawu keraa ekkido horoophphiliyan taanikka baas. He gita shiiquwaappe simmin, Beeteelen deꞌiya hara heezzu ishanttinne taani issi kaamiyaa keraa ekkidi Roomen deꞌiya macara biiruwaa beꞌanawu Jarmaneppe Xaaliyaa biida. Yaappe, Pirnize Deriyaa kanttidi Paransaaye, hegaappe qassi nu oosoy digettido Isppeene biida. Nuuni amarida xuufeta imota milatissi xaaxidi Barsaloonan deꞌiya nu ishanttussi efiida. Etaara gayttidoogan keehi ufayttida! Yaappe Amstterdaame katamaa biidi Niwu Yorkke efiya horoophphiliyaa toggida.

Laytta gidiyaagaa takkidi, daro biittaappe yiidaageeti saꞌan dumma dumma biittan shiiqiyo gita shiiqota baanawu doorettidaageeti manddariyoobaa giigissiyo oosoykka taassi imettiis. He shiiqoy 1963n shiiqido, “Merinaa Mishiraachuwaa” giyaagaa. Dumma dumma biittaa biya 583ti Awurooppan, Isiyaaninne Tohossa Pasifikken, qassi wurssettan Hawayen, Honolulu katamaaninne Kaliforniyan, Pasadina kataman gita shiiquwaa shiiqanawu baanaadan issi issibay giigiis. Eti Geeshsha Maxaafan odettida biittatuura gayttidabaa xannaꞌanawu Libaanoosanne Yorddaanoosa biittatakka biidosona. Beeteelen nu ooso kifilee, horoophphiliyan biyoonne hooteeletun takkiyo prograamiyaanne dumma dumma biittatun takkanawu koshshiya vizatuura gayttidabaa giigissees.

TANAARA MANDDARIYA OORATTA LAGGIYO

Hara gaasuwankka 1963y taayyo keehi dumma laytta. Heezzu layttappe kase Beeteele gelida, Mizawre biittaa asa gidida Lila Rajerzo Tamme 29n ekkaas. Nu bullachchaappe issi saaminttay aadhdhin, Lilanne taani shiiquwawu dumma dumma biitti biiddi Giriike, Gibxxenne Libaanoose beꞌanawu biida. Nuuni horoophphiliyan Beyruteppe matasan deꞌiya Yorddaanoosa biida. Yorddaanoosan nu oosoy teqettido gishshawunne Yihoowa Markkati he biittaa gelanaadan vizay imettennaagee nuussi odettido gishshawu, nuuni yaa gakkiyo wode aybi hananeeshsha giidi qoppida. Nuuni yaa gakkiyo wode, “Yihoowa Markkatoo, hashshu saro yiideta” giya xuufiyaa oyqqidi horoophphilee uttiyoosan deꞌiya issi keettaa bolli daro asay eqqidaagaa beꞌidi keehi ufayttida! Qassi Geeshsha Maxaafan odettida biittata beꞌiyoogee keehi ufayssiyaaba! Abrahaami, Yisaaqinne Yaaqoobi deꞌido, Yesuusinne I kiittidoogeeti sabbakido, qassi Kiristtaane haymaanootee yan doommidi kumetta saꞌaa gakkido biittata beꞌida.—Oos. 13:47.

Nuussi imettida ooso ubban Lila 55 layttawu taayyo ammanettida lagge gidada deꞌaasu. He biittatun nu oosoy teqettido wode, nuuni Isppeenenne Porchchugaale darotoo biida. Nuuni ishantta minttettida, qassi xuufiyaanne hara koshshiyaabaa etassi efiida. Isppeenen beni olanchchati qatiyo Kadiz giyo sohuwan qashettida nu ishanttuppe amaridaageeta oychchida. Geeshsha Maxaafaa qofay deꞌiyo haasayan eta minttettidoogan keehi ufayttaas.

Afirkkan, Awusttiraaliyan, Giddonne Tohossa Amarkkan, Awurooppan, Haaho Arshshon, Hawayn, Niwu Ziilandeninne Porto Rikon shiiqiyo gita shiiquwawu biyoogaara gayttidabaa giigissiyoogan, taani 1963⁠ppe doommada maaddiyo maataa demmaas. Lilanne taani Polanden, Warso kataman, 1989n shiiqidoogaa gujjin, dogettenna daro gita shiiqota issippe shiiqida. Ruusiyaa biittaa ishantti daroti he gita shiiquwaa shiiqidosona; hegee etassi koyro! Bantta ammanuwaa gaasuwan daro layttawu Soviyeete biittan qashettida daro ishanttuuranne michchonttuura gayttida.

Beeteele keetta asaanne misoonaaweta minttettanawu kumetta saꞌan deꞌiya macara biirota xomoosiyoogee taani keehi ufayttiyo maata. Nuuni xomoosido wurssetta macara biiro gidida Tohossa Kooriyan, Suwan kataman qashettida 50 ishanttuura gayttida. He ubba ishantti loꞌꞌobaa qoppoosonanne zaarettidi haggaazanawu keehi amottoosona. Etaara gayttidoogee nuna keehi minttettiis!—Roo. 1:11, 12.

DICHCHAY UFAYSSEES

Taani 1943n xammaqettiyo wode 100,000 gidiya aassiyaageetu qoodaa gujjidi, Yihooway haꞌꞌi 240 biittan baayyo haggaaziya 8,000,000⁠ppe dariyaageeta oottidi, daro layttaa giddon ba asaa keehi anjjidoogaa beꞌaas. Giiliyaadeppe anjjettidaageeti minnidi oottidoogee he dichchawu keehi maaddiis. He misoonaawetuppe darotuura daro layttawu matattada oottidoogeenne eti bantta maddabettido kare biitti baanaadan maaddidoogee keehi ufayssiyaaba!

Yelagatettan Beeteelen haggaazanawu oychchiyoogan ta haggaazuwaa aassanawu kuuyido gishshawu keehi ufayttays. Yihooway tana ha ubba layttan daro anjjiis. Beeteelen oottiyoogaa bolli, Lilanne taani tumu laggeta darota demmido Brukiliinen deꞌiya gubaaꞌetuura issippe daro layttaa haggaaziyoogan keehi ufayttida.

Taani Lila ubba galla maaddin Beeteelen aggennan oottays. Taayyo haꞌꞌi layttay 84⁠ppe daro gidikkonne, macara biiruwaa dabddaabbiyaara gayttida oosuwan maaddiyoogan ufayttays.

Maalaaliya Yihoowa dirijjitiyaa yara gidiyoogeenne Yihoowayyo oottiyaageeti ayyo oottennaageetuppe keehi dumma gidiyoogaa beꞌiyoogee ayba ufayssiyaabee! Milkkiyaasa 3:18n deꞌiya, “He wode intte zaarettidikka xilluwaappenne nagaranchchaappe gidduwan de7iya zawaanne Xoossaassi azazettiyaageetuppenne azazettennaageetuppe gidduwan de7iya zawaa be7ana” yaagiya qofaa loytti akeekoos. Hidooti baynna asaynne ba deꞌuwan ufayttenna asay kumido, Seexaanaa alamee yaa iiti iiti biyoogaa galla galla beꞌoos. SHin Yihoowa siiqiyaageetinne ayyo haggaaziyaageeti ha wayssiya wodiyankka ufayttidi deꞌoosona; qassi sinttanawu ammanttiya hidootay deꞌiyoogaa eroosona. Kawotettaa mishiraachchuwaa yootiyoogee gita maata! (Maa. 24:14) Xoossaa Kawotettay mata wode ha alamiyaa xayssidi, wottiyoobi baynna payyatettaanne merinaa deꞌuwaa gujjin, Xoossay qaalaa gelido anjjo ubbaa demmana ooratta alamiyaa ehiyo wodiyaa nuuni yeemottidi naagoos. He wode, Yihoowawu haggaaziya ammanettidaageeti ha saꞌan merinawu ufayttidi deꞌana.