Eray?
Marddikiyoosi tumuppe deꞌida asee?
AYHUDA asa gidida Marddikiyoosi Asttiri maxaafan odettida taarikiyan darobaa oottida asa. I Parsse kawo keettan oottida, Ayhuda biittaappe omoodettida asa. Hegee ‘Kawuwaa Arxxekssiisi’ haariyo, ichashantta xeetu layttaa K.K. doommiis. (Ha wodiyan, daro asay he kawuwaa Arxxekssiisa koyruwaa giidi xeegees.) Marddikiyoosi harati kawuwaa woranawu maqqido maqqoy attanaadan oottiis. Kawoy hegawu galatiyoogaa qonccissanawu, Marddikiyoosi deriyaa sinttan bonchchettanaadan oottiis. Guyyeppe, Marddikiyoosassinne hara Ayhudatussi morkke gidida Hamaani hayqqi simmin, kawoy Marddikiyoosi kiike mocona gidanaadan sunttiis. Marddikiyoosi he maataa goꞌettidi Parsse Haaruwan deꞌiya Ayhudata hayquwaappe ashshiis.—Ast. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.
Asttiri maxaafay medhdhi kessi xaafidoba, qassi Marddikiyoosi mule deꞌibeenna giidi 20tta xeetu layttaa doometta heeran deꞌida issi issi eranchchati palamettoosona. SHin, 1941 biittaa bookkidi xannaꞌiyaageeti demmidobay, Marddikiyoosa xeelliyaagan Geeshsha Maxaafay yootiyoobaara maayettiya naqaasha gidana danddayees. Eti ay demmidonaa?
Eranchchati Mardduka (Wolayttattuwan Marddikiyoosa) giya sunttay deꞌiyo Parssetu xuufiyaa demmidosona. Marddikiyoosi miishshaara gayttidaban Suusan alaafe gididi oottennan aggenna. He xuufee beettido wode he heeran deꞌiya, taarikiyaa eranchchay Arter Unginadi, ‘Geeshsha Maxaafan gidennan hara sohuwan, Marddikiyoosa giya sunttay xaafettido koyro’ xuufee hegaa gidiyoogaa yootiis.
Unginada iripporttee bessiyoogaadan, eranchchati hara daro shaꞌu Parsse xuufeta birshshidosona. Perssepaalisa katamay laalettidaagaa matan beettida, eta bolli xaafettidabay deꞌiyo urqqaappe merettida miishshati hegeetuppe amaridaageeta. Hegeeti katamaa dirssaa matan, alꞌꞌobadan goꞌettiyoobatu giddoppe beettidosona. Eta bolli xaafettidabay deꞌiyo urqqaappe merettida he miishshati, Arxxekssiisi koyroy kawotido wode deꞌiyaabata. Eti Eelaama qaalan xaafettidosona, qassi Asttiri maxaafan deꞌiya daro sunttati hegankka deꞌoosona.a
Parssetu xuufiyan deꞌiya Marddikiyoosa (Mardduka) sunttaa
Arxxekssiisi koyroy kawotido wode, Suusan kawo keettan kawuwaa xaafe gididi oottida issi bitanee urqqaappe merettida miishshatun xaafettida daro Parssepaalise xuufetun Mardduka giyo sunttay deꞌiyoogaa qonccissiis. Marddikiyoosi issi doonaappe hara doonawu birshshiya asa gidiyoogaa urqqaappe merettida issi miishshaa bolli xaafettidabay qonccissees. Hegee Marddikiyoosa xeelliyaagan Geeshsha Maxaafay yootiyoobaara issi mala. I Kawuwaa Arxxekssiisawu (Arxxekssiisa koyruwaa) oosanchcha gididi oottanaadan sunttettiis; qassi I baa giishin naaꞌꞌu doonaa haasayees. Marddikiyoosi darotoo Suusan deꞌiya kawo keettaa geliyo penggiyan uttees. (Ast. 2:19, 21; 3:3) Hegee kawo keettaa oosanchchati oottiyoosan deꞌiya gita pengge.
Urqqaappe merettida miishshan xaafettida Marddukanne Geeshsha Maxaafan odettida Marddikiyoosa issi mala oottiyaabay deꞌiyoogee keehi maalaalees. Eti issi mala wodiyaaninne issi mala sohuwan deꞌidosona, qassi issi mala maatan issi mala oosuwaa oottidosona. Ha ubbabay Marddukinne Marddikiyoosi issi uri gidiyoogaa qonccissiyaaba milatees.
a Profeeseriya Ediwin M. Yamaꞌuchchi, 1922n, Parssepaalise xuufetunkka Asttiri maxaafankka deꞌiya tammu sunttati deꞌiyo issi xuufiyaa xaafiis.