SHEMPPO TAMMANNE USUPPUNAA
A Erancha, Xalanne Ba Xallaa Siiqenna Maccaasa
1-3. (a) Asttira kawo gidida ba azinaakko biyo wode iyyo aybi siyettidee? (b) Kawoy Asttira akko gelin waatidee?
ASTTIRA kawuwaa araataakko shiiqiyo wode, i wozanay diddiqees. He wode, Suusan Parsse kawo keettan ayba cenggurssinne siyettenna gishshawu, Asttira loddan hemettiyo ba tohuwaa giirettaanne ba kawotaa maayuwaa kooshinchaa siyiyoogaa qoppa. Asttira kawuwaa araatay deꞌiyoosay, hegan deꞌiya tuussatinne haaho biittaa Liibaanoosappe ehiido xiiddaa massidi giigissido kaaray keehi loꞌꞌiyaagaa beꞌada, ba qofay shaahettanaadan koyabeykku. A he wode qoppiyoobay, araatan uttida, o worana woy ashshana danddayiya bitaniyaa haasayissanaagaa.
2 Kawoy Asttira baakko yiyoogaa beꞌidi worqqa xamꞌꞌaa ikko zaaridi micciis. He xamꞌꞌaa micciyoogee laafaba milatikkokka, Asttiri shemppuwaa ashshiyaaba; xamꞌꞌaa micettay Asttira kawoy xeesennan gelidaba gidikkokka, i o maaridoogaa bessiyaaba. Asttira araataakko shiiqada, ufayttaydda xamꞌꞌaa xeeraa bochaasu.—Ast. 5:1, 2.
Asttira kawoy maarido gishshawu ufayttaasu
3 Kawuwaa Arxxekssiisa yuushuwan deꞌiya ubbabay i keehi dure gidiyoogaanne a wolqqaa gitatettaa bessiyaaba. He wode Parsse kawoti maayiyo maayoy ha wodiyan keehi daro miishshaa ekkana danddayees. Gidoppe attin, Asttira kawoy o beꞌidi pashkki giidoogaa akeekaasu; hegee i o siiqiyoogaa bessiyaaba. Kawoy o, “Kawee Asttiree, neeni taakko aibissi yaadii? Qassi neeni tana oichchiyoobai aibee? Harai atto ta kawotettaappe baggaa gidikkokka, taani neeyyo immana” yaagiis.—Ast. 5:3.
4. Asttira haꞌꞌi oottana bessiya gitabay aybee?
4 Asttira hegaappe kasekka mino ammanoy deꞌiyo xala asa gidiyoogaa bessaasu; haꞌꞌi qassi iita uri i asaa xayssanawu maqqido maqquwaappe eta ashshanawu kawuwaa sinttan eqqaasu. Hanno gakkanawu iyyo ubbabay injjetiis; shin haꞌꞌi a oottana bessiya gitabay deꞌees. A he wolqqaama kawoy bana zoriyaagaa oottidi sunttido bitanee Asttiri asaa bolli hayquwaa pirddaa pirddanaadan kawuwaa cimmida, iita asa gidiyoogaa a ammanttana koshshees. A kawuwaa waata ammanttanee, qassi nuuni i ammanuwaappe tamaaranabay aybee?
‘Haasayana Wodiyaa’ Eratettan Dooraasu
5, 6. (a) Asttira Eranchchaa 3:1, 7n deꞌiya maaraa waata kaalladee? (b) Asttira ba azinaa haasayissiyo wode erancha gidiyoogaa waata bessadee?
5 Asttira bana qofissida metuwaa he ubba asay deꞌiyoosan kawuwawu yootanee? Hegaadan oottiyoogee kawuwaa yeellayiyaaba; qassi a zoriya Hamaani hegaa eqettanawu gidiya wodiyaa demmanaadan oottiyaaba. Yaatin, Asttira waatadee? Daro xeetu layttappe kase geeshsha ayyaanay denttettin Kawuwaa Solomoni, “Ubbabau wodee de7ees; . . . Co77u gaanau wodee de7ees; qassi haasayanaukka wodee de7ees” yaagidi xaafiis. (Era. 3:1, 7) Ammanettida asa gidida Marddikiyoosi Asttiro dichiyo wode he maaraa tamaarissidoogaa qoppana danddayoos. Asttira ‘haasayana wodiyaa’ eratettan dooriyoogee keehi koshshiyaaba gidiyoogaa eriyoogee qoncce.
6 A, “Kawuwau, nena ufaissiyaabaa gidikko, taani neeyyo giigissido gibiraa maanau neeninne Hamaani naa77ai hachchi omarssi yiyaakko dosais” yaagaasu. (Ast. 5:4) Kawoy i qofaa maayidi Hamaana ekkidi biis. Asttira eratettan haasayidoogaa akeekadii? A ba azinaa bonchaasu; qassi bana qofissidabaa bessiya wodiyan awu yootanawu hanotaa giigissaasu.—Leemiso 10:19 nabbaba.
7, 8. Asttira koyro ay mala gibiraa giigissadee, shin a he wode ba qofaa kawuwawu yootabeennay aybissee?
7 A he gibiraa loytta qoppada, ba azinay dosiyo ubbabaa giigissidoogee qoncce. He gibiran eti ufayttanaadan woyniyaakka aattaasu. (Maz. 104:15) Arxxekssiisi mi uyidi ufayttido gishshawu, Asttira koyiyoobay aybakko zaarettidikka oychiis. Haꞌꞌi yootiyo wodee gakkideeshsha?
8 Asttira haasayana bessiya wodee gakkidabadan qoppabeykku. SHin a wonttetta gallassi giigissana hara gibirawu kawoynne Hamaani zaarettidikka yaanaadan oychaasu. (Ast. 5:7, 8) A sohuwaara yootabeennay aybissee? Kawuwaa awaajoy Asttiri asaa ubbaa worissiyaagaa gidiyoogaa hassaya. Asttira wodiyaa akeekan doorada yootana xayikko, i asay hayqqana. Hegaa gishshawu, a ba azinaa keehi bonchiyoogaa bessana danddayiyo hara wodiyaa naagaasu.
9. Danddayay ay keena koshshiya eeshshee, hegaara gayttidaagan Asttiri leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo?
9 Danddayay keehi loꞌꞌo eeshsha gidikkonne, daro asay danddayancha gidenna. Asttira keehi unꞌꞌettidabanne ba qofaa yootanawu yeemottidaba gidikkokka, hegaa yootanawu injjetiya wodee gakkanaashin danddayan naagaasu. Giigana bessiya issi issibaa nuuni akeekiyo wode, Asttiri leemisuwaappe darobaa tamaarana danddayoos. Nuuni suntta gidida urawu issi metuwaa yootidi ammanttanawu koyiyaaba gidikko, Asttiriigaadan danddayancha gidana bessees. Leemiso 25:15y, “Danddayanchcha asi deriyaa haariyaagau odidi maizzees; liiqo qaalai meqettaa kanttidi gelees” yaagees. Nuuni Asttiriigaadan bessiya wodiyaa danddayan naagidi liiqo qaalan haasayiyaaba gidikko, keehi ixxiya asakka ammanttana danddayoos. Asttira danddayaaninne eratettan oottidobaa i Xoossaa Yihooway anjjidee?
Danddayan Naagin Suure Pirdday Pirddettiis
10, 11. Hamaani koyro gibiraappe kiyidi biyo wode a ufayssay azzanuwawu laamettidoy aybissee, qassi a keettaayiyaanne a laggeti i waatanaadan zoridonaa?
10 Asttira danddayan naagido wodiyan maalaaliya darobay polettiis. Hamaani kawoynne kawiyaa bana haratuppe aatti bonchidabadan qoppidi, Asttira giigissido koyro gibiraappe “ba wozanan poocu giiddi biis.” SHin i kawo keettaa penggiyaa mataara aadhidi biyo wode, haꞌꞌikka ayyo ziggana koyenna Marddikiyoosa beꞌiis. Hagaappe kasetiya huuphe yohuwan beꞌidoogaadan, Marddikiyoosi ziggibeennay Hamaana bonchenna gishshataassa gidennan, a kahay a diggido, qassi Xoossaa Yihoowaara ayyo deꞌiya dabbotettay moorettennaadan koyido gishshataassa. SHin Hamaani a beꞌosaara “hanqquwaa eexxi kiyiis.”—Ast. 5:9.
11 Hamaani hegaa ba keettaayeeyyoonne ba laggetuyyo yootin, eti i 50 wara tuussaa giigissanaadaaninne hegan Marddikiyoosa kaqqanawu kawuwaa oychanaadan zoridosona. Hamaana ha qofay ufayssido gishshawu, i sohuwaara eti giidoogaadan oottiis.—Ast. 5:12-14.
12. Kawoy kawo taarikiyaa xaafiyo maxaafaappe ayyo nabbabanaadan azazidoy aybissee, qassi i hegaappe ay akeekidee?
12 Hegaappe simmin, qammi kawoy hani erennabaa haniis. Geeshsha Maxaafay ‘kawuwaa xiskkoy efeennan ixxidoogaa’ yootees; hegaa gishshawu, kawo taarikiyaa xaafiyo maxaafaa ehiidi cenggurssaa xoqqu oottidi awu nabbabana mala azaziis. Nabbabettida taariketuppe issoy Arxxekssiisa woranawu maqqido maqquwaabaa yootiyaagaa. Hegee i hassayiyooba; qassi maqqida asati he wode hayquwan qaxxayettidosona. He maqquwaa qonccissida Marddikiyoosi shin? Sohuwaara, Marddikiyoosawu imettida woytoy aybakko kawoy oychiis. Oychin, ayyo aybinne imettibeennaagaa yootidosona.—Asttiro 6:1-3 nabbaba.
13, 14. (a) Hamaana hanotay waani iiti iiti biidee? (b) Hamaana keettaayiyaanne a laggeti woygidi ayyo yootidonaa?
13 Kawoy hegan azzanidi, he hanotaa giigissanawu bana maaddiya asa koyiis. Koyishin Hamaani Marddikiyoosa kaqqanawu kawuwaa oychanaassi kawo keettaa kare dabaabaa puttu gi aggiis; i hegawu wonttimaattan yeennan aggenna. SHin Hamaani ba koyidobaa oychanaappe kase kawoy, “Kawoi bonchchanau dosiyo asayyo ai oottanau koshshii?” yaagidi Hamaana oychiis. Hamaani, ‘Hegee tana gidanaʼ giidi qoppiis. Hegaa gishshawu, Hamaani bawu amottiyoobaa yootiis; i he uraa kawotaa maayuwaa mayzzanaadan, qassi kawuwaa halaqatuppe issoy a kawuwaa paran utissidi a gitatettaa awaajjiiddi Suusa kataman yuushshanaadan zoriis. He bonchoy Marddikiyoosassa gidiyoogaa eridi Hamaani ay keena azzanidaakko qoppa! Qassi Marddikiyoosa bonchuwaa awaajanaadan kawoy azazidoy Hamaana gidiyoogaakka qoppa!—Ast. 6:4-10.
14 Hamaani ixxiyo he oosuwaa keehi azzaniiddi oottidi, kayyottiiddi eesuwan ba soo simmiis. Hamaana keettaayiyaanne a laggeti he gallassi hanidabay, Hamaani Ayhuda asa gidida Marddikiyoosaara eqettidi mule xoonana danddayennaagaa bessiyaaba gidiyoogaa yootidosona.—Ast. 6:12, 13.
15. (a) Asttiri danddayay ay demissidee? (b) Nuuni danddayan ‘naagishshiyoogee’ eratettaa gididoy aybissee?
15 Asttira ba koyidobaa kawuwawu odanawu issi gallassaa danddayan naagidoogee, Hamaana iitatettay qoncciyaa kiyanaadan oottiis. He galla kawuwaa xiskkuwaa diggiday Xoossaa Yihoowa gidanddeeshsha? (Lee. 21:1) Xoossaa Qaalay nuuni danddayan ‘naagishshanaadan’ minttettees! (Mikiyaasa 7:7 nabbaba.) Nuuni Xoossaa danddayan naagishshiyaaba gidikko, nu metuwaa qaaranawu nuuni halchiyo aybippenne aadhiyaabaa i oottiyoogaa akeekoos.
Xalatettan Yoota aggaasu
16, 17. (a) Asttira bana qofissidabaa yootidoy awudee? (b) Asttira Asxxiinippe aybin dummatay?
16 Asttira bana qofissidabaa kawuwaayyo yootennan hegaappe daro takkana koyabeykku; naaꞌꞌantto gibiran a kawuwaayyo hegaa yootana. SHin waata yootanee? A koyiyoobay aybakko yootanaadan kawoy zaarettidikka oychido gishshawu, yootanawu hanotay iyyo injjetiis. (Ast. 7:2) Haꞌꞌi Asttira ‘haasayana wodee’ gakkiis.
17 Asttira, “Kawuwau, neeni tanan ufaittidabaa gidikko, qassi ta oishaakka polanau neeni dosidabaa gidikko, ta woosainne ta oishai taaninne ta asai haiqqennan attanaassa” yaagada kawuwaayyo yootaasu; a hegaa yootanaappe kase ba Xoossaakko ba wozanan woossennan aggukku. (Ast. 7:3) Kawoy aybanne kuuyikko, a hegaa maayanaagaa yootidoogaa hassaya. Ba azinaa kawushshiyaabaa eraydda oottida, kase machee Asxxiinippe Asttira keehi dumma! (Ast. 1:10-12) Qassi Asttira kawoy Hamaanan ammanettidoy eeyyido gishshataassa gabeykku. SHin Asttira kawoy i shemppuwaa ashshanaadan woossaasu.
18. Asttira bana qofissidabaa kawuwaayyo woyga yootadee?
18 Asttiri oyshay kawuwaa keehi ufayssido gishshawu, issi issibaa i loytti erana koyiis. Kawiyo qohiyaabaa oottanawu xalidaagee oonee? Asttira hagaadan gaasu: “Taaninne ta asai issoinne attennan wuri haiqqanau baizettida. Nuuni baizettidoogee macca aillenne attuma aille gididi de7anaassa gidiyaakko, taani co77u gaana; aissi giikko, hegaa mala metoi kawuwaa waissanau bessiyaabaa gidenna.” (Ast. 7:4) Asttira bana qofissidabaa qoncciyan yootidaba gidikkokka, hegee aylletettawu bayzettiyoogaa gidiyaakko, a coꞌꞌu gaanaagaakka yootidoogaa akeeka. Eta wori xayssiyoogee kawuwaakka keehi qohiyaaba gidiyo gishshawu, a coꞌꞌu gaana danddayukku.
19. Hayyottidi harata ammanttiya ogiyan haasayiyoogaa xeelliyaagan Asttirippe ay tamaariyoo?
19 Hayyottidi harata ammanttiya ogiyan yootiyoogaa xeelliyaagan Asttirippe darobaa tamaaroos. Nuuni siiqiyo urawu woy suntta gidida urawu issi metuwaabaa yootiyo wode, danddayancha, bonchiyaageetanne tuma gididabaa haasayiyaageeta gidana koshshees.—Lee. 16:21, 23.
20, 21. (a) Asttira Hamaana maqquwaa waata qoncciyaa kessadee, hegee kawoy waananaadan oottidee? (b) Hamaani i loꞌꞌo milatiya iita asa gidiyoogee qoncciyaa kiyin waanidee?
20 Arxxekssiisi, “Hegaa oottanau xalidaagee oonee? I he bitanee awan de7ii?” yaagidi oychiis. Asttira, “Nu morkkee, nuna yedettiyaagee hagaa ha iitaa Hamaana” gaada akko malaatiyoogaa qoppa. Hegaa siyidi waanidonaa? Hamaani haniyoobaa xayiis. Guuttaban gitaban yiillotiya kawoy ba siiqo machiyo worissiyaabaa paramanaadan, i ammanettiyoonne a zoriya Hamaani bana cimmidoogaa eridi hanqquwaa eexxi kiyidoogaa akeeka! Kawoy denddi eqqidi ba hanqqoy zarbbanaadan ataakiltte sohuwaa biis.—Ast. 7:5-7.
Asttira Hamaani iita asa gidiyoogaa xalatettan yootaasu
21 Hamaani loꞌꞌo milatiya iita asa gidiyoogee qoncciyaa kiyido gishshawu, maarotaa woossanawu kawee gediyan kunddiis. Kawoy simmidi soo geliyo wode, Hamaani Asttiri arssaa bollan gufannidi o woossiyaagaa beꞌiis; beꞌidi kawo keettan i kaweera zinꞌꞌana koyidabadan qoppidi hanqquwaa eexxi kiyiis. Hegee Hamaanassi hayqo. Sohuwaara a somꞌꞌuwaa gulleyidi kare kessidosona. Kawuwaa oosanchatuppe issoy Hamaani Marddikiyoosa kaqqanawu gita tuussaa essidoogaa kawuwawu yootiis. Arxxekssiisi hegaa siyosaara Hamaana he tuussan kaqqanaadan azaziis.—Ast. 7:8-10.
22. Asttiri hanotay nu ammanoy shuggennaadaaninne nuuni hidootaa qanxxennaadan waati maaddii?
22 Pirddi baynna ha alamiyan, suure pirddi mule imettenna giidi qoppana danddayoos. Hegaadan qoppa eray? Asttira hidootaa qanxxabeykku; qassi i ammanoykka shuggibeenna. Yootiyo wodee gakkin, a tuma gididabaa xalatettan yootaasu; qassi attidabaa Yihooway polanaagaa ammanettaasu. Nuunikka hegaadan oottiyaageeta gidoos! Asttira ammanettido Xoossaa Yihooway laamettibeenna. I haꞌꞌikka iitatinne cimmiyaageeti Hamaanaagaadan giigissido bantta piriyan oyqettanaadan oottees.—Mazamure 7:11-16 nabbaba.
Babaa Gidennan Yihoowabaanne A Asaabaa Qoppaasu
23. (a) Kawoy Marddikiyoosanne Asttiro ay woytidee? (b) Yaaqoobi hayqqana haniiddi Biniyaama xeelliyaagan yootido hiraagay waani polettidee? (“Hiraagay Polettiis” giya saaxiniyaa xeella.)
23 Wurssettan, kawoy Marddikiyoosi ammanettidi a hayquwaappe ashshidaagaa xalla gidennan, Asttiro aawadan dichidaagaa gidiyoogaakka eriis. Arxxekssiisi Hamaana sohuwan Marddikiyoosa sunttiis. Kawoy Hamaana aquwaa gujjin, a keettaa Asttirissi immiis; a qassi Marddikiyoosa he aquwaa bollan aawayada sunttaasu.—Ast. 8:1, 2.
24, 25. (a) Hamaana maqqoy qoncciyaa kiyi simminkka Asttira woppu gabeennay aybissee? (b) Asttira zaarettadakka shemppo miyaabaa waata oottadee?
24 Haꞌꞌi Asttiranne Marddikiyoosi hayqqennaagee erettiis; yaatin, kawiyaa woppu gaada uttanee? A hegaadan oottikko, hegee a ba xallaa siiqiyoogaa bessiyaaba. He wode, Hamaani Ayhudata ubbaa worissanawu kessido awaajoy he biittan ubbasan odettiiddi deꞌees. Hamaani he iita maqquwaa awude polanaakko eranawu Puriima giyo saamaa yegissiis; hegee kaayo gidiyoogee qoncce. (Ast. 9:24-26) Hegawu amarida aginay attiyaaba gidikkokka, wodee eesuwan gakkiyoogee attenna. He bashshaa ashshana danddayettii?
25 Asttira kawoy xeesennan akko naaꞌꞌanttuwaakka biyoogan ba shemppuwaa miyaabaa zaarettada oottaasu. Haꞌꞌi a ba asaa gishshawu yeekkaydda he iita awaajuwaa shaariya hara awaajuwaa kessanaadan ba azinaa woossaasu. SHin Parsse kawoy issitoo higgiyaa kessichikko hegee shaarettenna. (Dane. 6:12, 15) Hegaa gishshawu, kawoy Asttiranne Marddikiyoosi ooratta higgiyaa kessanaadan etawu aawatettaa immiis. He naaꞌꞌantto awaajoy Ayhudati bantta bolli yiyaabaa olettidi teqqanaadan maataa immees. He biitta ubban deꞌiya Ayhudatuyyo he kiitaa yootanawu paraasati eesotidi biidosona. Hegan Ayhudati keehi ufayttidosona. (Ast. 8:3-16) He biittan ubbasan deꞌiya Ayhudati banttana ashshanawu olettanawu giigettiyoogaa qoppa; he higgee kiyennaba gidiyaakko eti hegaadan oottana danddayokkona. SHin “olanchchatu Xoossaa” Yihooway eta he olan maaddanee?—1 Sam. 17:45.
Asttiranne Marddikiyoosi Parssen deꞌiya Ayhudatussi awaajuwaa kiittidosona
26, 27. (a) Yihooway ba asaayyo morkketu bolli immido xoonoy ay keena wolqqaamee? (b) Hamaana attuma naatu hayqoy ay hiraagay polettanaadan oottidee?
26 Wurssettan, he gallassay gakkiyo wode, Xoossaa asay giigi uttiis. Parssen deꞌiya sunttati ubbay kawoy ooratti sunttido Marddikiyoosabaa siyido gishshawu, etikka Ayhudatuyyo exatidosona. Yihooway maaddin Ayhudati gita xoonuwaa xoonidosona. Morkketi Ayhudatu bolli gattanawu qoppido iitabay eta bolli gakkanaadan oottiyoogan Yihooway ba deriyaa naagidoogee qoncce.a—Ast. 9:1-6.
27 Qassi he iitaa Hamaana tammu attuma naati deꞌishin Marddikiyoosi Hamaana keettaa ayssanawu danddayenna. Hegaa gishshawu, etakka woridosona. (Ast. 9:7-10) Hegee Xoossay ba asaa morkke gidida Amaaleeqati ubbay wuri xayanaagaa daro wodiyaappe kase yootido hiraagay polettanaadan oottiis. (Zaa. 25:17-19) Qucetti xayanaadan pirddettida he zaretuppe wurssettan hayqqidaageeti Hamaana attuma naata gidennan aggokkona.
28, 29. (a) Asttiranne i asay olettanaadan Yihooway paqqadidoy aybissee? (b) Asttiri leemisoy nuna maaddiyoy aybissee?
28 Asttira yelaga gidikkokka, morkketa woriyo azazuwaanne olaa awaajjissiyoogaa gujjin, hara daro gitabaa polaasu. Hegee metiyaaba gidiyoogee erettidaagaa. SHin asaa naati ubbay a baggaara anjjettiyo, hidootan naagiyo Masee yelettanay Israaꞌeela deriyaappe gidiyo gishshawu, ba shenee polettanaadan Yihooway eta naagiis! (Doo. 22:18) Masee, Yesuusi saꞌaa yiido wode, bana kaalliyaageeti olettennaadan yootidoogee nuna ufayssiyaaba.—Maa. 26:52.
29 Gidikkokka, Kiristtaaneti ayyaanaabaa olaa olettoosona; Seexaanay nu ammanuwaa xayssanawu awudeegaappenne aaruwan murttiis. (2 Qoronttoosa 10:3, 4 nabbaba.) Hegaara gayttidaagan Asttiri leemisoy nuna keehi maaddees! Nuunikka Asttiriigaadan ammaniyoogaa eratettaaninne danddayan harata ammanttiyaageeta gidiyoogan, xala gidiyoogaaninne nu goꞌꞌaa aggidi Xoossaa asawu exatiyoogan bessana danddayoos.
a Kawoy Ayhudati bantta morkketa wurssi xayssanawu wonttetta gallassikka olettanaadan azaziis. (Ast. 9:12-14) Ha wodiyankka, Ayhudati layttan layttan Adaare aginan (Usuppuniyaa wurssettaappe Laappuniyaa doomettaa heera) he gallassaa bonchoosona. He baalay Hamaani Israaꞌeelata xayssanawu yegissido saamaa sunttan Puriima geetettees.