DEꞌUWAN HANIDABAA
“Taani Yihoowayyo Oottanawu Koyaas”
SURINAAME woran, Granbure giyoosan deꞌiyaageeta nuuni xomoosi simmidi nu kushiyaa qaattiiddi eta saro deꞌite giida. Hegaappe simmin, mittaappe oosettida wolwoluwan kiyidi Tapanahona SHaafaa bollaara biida. Guyyeppe, nuuni haattay shocettiyaagaa giddoora kanttishin, wolwoluwaa motoree zaallaara domꞌꞌettiis. Sohuwaara, wolwoluwawu sintta baggay shaafan muuhettin nuuni haatta giddo gelida. Taani keehi dagammaas. Taani woradaa xomoosiyaagaa gidada daro layttawu wolwoluwan biidaba gidikkonne haattaa waraa erikke!
Kaallidi hanidabaa yootanaappe koyro, taani ubba wode haggaazuwaa waana doommidaakko ane yootays.
Taani 1942 keehi loꞌꞌiya, Karibiyaane haruuruwan deꞌiya, Kurasaꞌon yelettaas. Ta aaway Surinaama asa gidikkonne, oosuwawu he haruuruwaa biis. I taani yelettanaappe amarida layttaa kasetidi, Kurasaꞌon koyro xammaqettida Yihoowa Markkatuppe issuwaa.a Nuuni ubbatoo xannaꞌanawu koyennaba gidikkonne, I tana gujjin, ba naata ubbaa saaminttan saaminttan Geeshsha Maxaafaa xannaꞌissees. Taayyo layttay 14 gidido wode ta aaway cimida ba aayyiyo xeellanawu, nuna ekkidi Surinaame biis.
LOꞌꞌO LAGGETI TANA MAADDIDOSONA
Taani Surinaamen gubaaꞌiyan minnidi Yihoowawu haggaaziya yelagatuura laggetiyoogaa doommaas. Eti taappe amarida layttaa Bayratiyaageetanne ubba wode aqinye gididi haggaaziyaageeta. Eti haggaazuwan demmidobaa yootiyo wode ay keena ufayttiyaakko akeekana danddayaas. Gubaaꞌe shiiqotuppe simmin, taaninne ta laggeti Geeshsha Maxaafaabaa haasayoos; issi issitoo nuuni karen xoolintteta xeelliiddi hegaadan oottoos. He laggeti taani ta deꞌuwan oottana koyiyoobaa akeekanaadan maaddidosona; taani Yihoowayyo oottanawu koyaas. Yaatiyo gishshawu, tawu layttay 16 gidido wode xammaqettaas. Guyyeppe, tawu layttay 18 gidin, ubba wode aqinye gidada haggaaziyoogaa doommaas.
MAADDIYAABATA TAMAARIYOOGAA
Paramaribon aqinye gidada haggaaziyo wode
Taani aqinye gidada haggaaziyo wode darobaa tamaaraas, qassi hegee taani ubba wode haggaaziyaagaa gidada oottido wode ubban tana keehi maaddiis. Leemisuwawu, taani koyro tamaaridobatuppe issoy harata maaddiyoogee keehi koshshiyaaba gidiyoogaa. Taani aqinye gidada haggaaziyoogaa doommido wode, Viliyaam van Seyili tana keehi maaddiis.b Gubaaꞌiyan tawu imettida oosuwaa waata oottana danddayiyaakko I tana darobaa tamaarissiis. He wode taassi loohissoy keehi koshshiyoogaa taani mule erabeykke. Kaalliya laytti dumma aqinye gidaas, qassi hegaappe simmin, haakkidi Surinaame woran deꞌiyaageeta maaddiyoogaa doommaas. Tawu koshshiya wodiyan ishantti tana loohissido gishshawu keehi galatays! Taani he wodeppe doommada, eta leemisuwaa kaalliyoogan harata wodiyaa bazzada loohissays.
Taani tamaarido naaꞌꞌanttobay, sima deꞌuwaa deꞌiyoogaanne issibaa halchchidoogaadan oottiyoogaa. Ubba aginaa doomettan, taaninne tanaara dumma aqinye gididi haggaaziya ishay kaalliya saaminttatun nuussi koshshiyaabaa halchchoos. Yaatidi, nuuppe issoy haahosan deꞌiya katamaa biidi nuussi koshshiyaabaa shammees. Aginan aginan nuussi imettiya miishshaa akeekan goꞌettoos, qassi hegaa agina kumettaa maara goꞌettanawu baaxetoos. He woran nuussi koshshiyaabay wurikko, nuna maaddana danddayiya asay keehi guutta woy mule baa. Taani yelagatettan sima deꞌuwaa deꞌiyoogaanne issibaa halchchidoogaadan poliyoogaa tamaaridoogee, ta deꞌo laytta ubban Yihoowawu oottiyoogaa kaseyanaadan maaddiis.
Taani tamaarido heezzanttobay, asaa eta qaalan tamaarissiyoogee keehi goꞌꞌiyaaba gidiyoogaa. Taani Dachche, Inglizetto, Pappiyamenttonne Surinaamen darotoo haasayiyo Sirananttongo (Siraanane qaalaakka geetettees) qaalaa haasayayidda diccaas. SHin he woran, nuuni asawu eta qaalan kawotettaa mishiraachchuwaa yootiyo wode, eti ufayttidi siyiyoogaa akeekaas. Haasayiyo wode xoqqunne ziqqi oottiyo cenggurssay deꞌiyo Saramakaane doonaa mala amarida doonata haasayanawu metootaas. Taani keehi baaxetikkonne hegaadan oottidoogan ufayttays. Taani eta doonaa haasayana danddayiyo gishshawu, keehi cora asaa daro layttawu tumaa tamaarissaas.
Issi wode taani yeellayiyaabaa haasayaas. Leemisuwawu, issi wode Saramakaane qaalaa haasayiya, taani Geeshsha Maxaafaa xannaꞌissiyo issi maccaasiyo uloy sakkiyo gishshawu, iyyo kehidaakkonne oychchanawu koyaas. SHin taani A shahaaridaakkonne oychchaas! He oyshay O yeellayiis. Taani hegaadan mooriyaaba gidikkonne, taani haggaaziyo heeran deꞌiya asay haasayiyo doonan etawu markkattanawu ubbatoo baaxetaas.
HARA AAWATETTAA EKKIYOOGAA
Taani 1970n woradaa xomoosiyaagaa gidada sunttettaas. He laytti, “Yihoowa Markkatu Waanna Biiruwaa Xomoosiyoogaa” giyo biiduwaa haakkidi woran deꞌiya daro citata bessaas. He ishanttanne michchontta xomoosanawu, taaninne hara amarida ishantti shaafaara baanawu mittaappe oosettida adussa wolwoluwaa goꞌettida. Nuuni he wolwoluwan jenereteriyaa, nadaajjiyaa, paanoosiyaanne biiduwaa bessiyo miishshaa caanida. Nuuni wolwoluwaappe wodhdhidi biiduwaa bessiyo miishshaa tookkidi efaana koshshiis. SHin he ubbabaappe, taani aybippenne aaruwan hassayiyoobay haahosan deꞌiya asay he biiduwaa keehi dosidoogaa. Harati Yihoowabaanne A dirijjitiyawu saꞌaa baggaabaa eranaadan maaddidoogan keehi ufayttaas. Taani hegaadan minnada oottido gishshawu, harati Yihoowakko shiiqidoogaa beꞌiyoogan keehi ufayttays.
HEEZZU ACHCHAN DOOQETTIDA
Eeteelanne taani Masqqala 1971n aqo oyqqida
Machchabeennaagee taani ta aawatettaa loytta polanaadan keehi maaddikkonne, haꞌꞌi machchanawu koyaas. Yaatiyo gishshawu, keehi metiya woran tanaara ubba wode haggaazuwaa ufayssan haggaaziya machcho demmanawu, hegaabaa dummayada woossiyoogaa doommaas. Issi laytta heeraappe simmin, ba goꞌꞌaa agga bayiya, Eeteelo giyo dumma aqinyeera aqo oyqqanawu qoppidi wodiyaa aattiyoogaa doommida. Eeteela naatettaappe doommada kiitettida PHawuloosa nashshawusu, qassi aagaadan minnada haggaazanawu bawu danddayettida ubbabaa oottanawu koyawusu. Nuuni Masqqala 1971 aqo oyqqidi, woradaa oosuwaa issippe oottiyoogaa doommida.
Eeteela diccidoy daro aqoy baynna keettaana gidiyo gishshawu, nuuni woraa heeran yuuyidi xomoosiyo oosuwaa oottiyo wode A issi issibaa loyttada giigissawusu. Leemisuwawu, nuuni haakkidi woran deꞌiya gubaaꞌeta xomoosanawu biyo wode darobaa oyqqokko. Nuuni shaafan nu maayuwaa meeccoosinne nu bollaa meecettoos. Nuuni maanaadan ishantti nuussi immido aybakka miida; hegee korchchiyaa woy mole malabaa woy woraappe shankkatido woy shaafaappe oyqqido hara aybanne gidana danddayees. Nuuyyo miyoobi aybikka xayido wode, muuziyaa yeechchaa miida. Mankke woy shukka malabay baynna wodiyan nu kushiyan miida. Eeteelanne taani Yihoowawu haggaazanawu nu goꞌꞌaa aggi bayidoogee nuuni heezzu achchan dooqettanaadan maaddidabadan nuuyyo siyettees. (Era. 4:12) Nuuni ha ubba hanotaa aybiiranne laammanawu koyokko!
Issitoo nuuni woraa heeran deꞌiya ishantta xomoosidi simmiyo wode, taani doomettan odidobay nuna gakkiis. SHocettiya haattay wolwoluwan gelin, wolwoloy sohuwaara muuhettiyoogaa doommiis, shin nuuni eesuwan gaxi kiyida. Nuuni haattan muuhettennaadan maaddiya maayuwaa maayidoogeenne wolwoluwaappe wodhdhibeennaagee ufayssiyaaba. SHin wolwoluwan haattay kumiis. Nuuni disttiyan deꞌiya qumaa shaafan yeggidi, an haattaa wolwoluwaappe duuqqi duuqqidi gussida.
Nuuyyo miyoobay baynna gishshawu, shaafaara biiddi, moliyaa oyqqiyoogaa doommida. SHin nuuni aybanne oyqqibookko. Yaatiyo gishshawu, he gallassawu gidiya qumaa immanaadan woosan Yihoowa oychchida. Nuuni woossi simmin sohuwaara, issi ishay moliyaa oyqqiyoobaa haatta giddo yeggidi, he qammi nuussi ichchashu asawu maanawu gidiya gita moliyaa oyqqiis; yaatin nuuni kallidi miida.
AZINAA, AAWAANNE WORADAA XOMOOSIYAAGAA
Taaninne Eeteela ichchashu layttawu woradaa oosuwaa issippe ootti simmidi, yelidaageeta gidiyo, qoppibeenna anjjuwaa demmida. Taani sinttappe waananaakko erana xayikkonne, hegaa siyidoogan keehi ufayttaas. Eeteelanne taani ubba wode haggaazuwan takkanawu danddayettida ubbabaa oottanawu koyida. Nu naꞌay Etiniꞌeeli 1976n yelettiis. Naaꞌꞌu layttanne baggaappe simmin, nu naaꞌꞌantto naꞌay Joovaani yelettiis.
Arshsho Surinaamen, Godo Holo matan deꞌiya Tapanahona SHaafan xammaqettiyaageeta—1983
He wode Surinaamen deꞌiyaageetussi maadoy koshshido gishshawu, nuuni naata dichchiiddi woradaa oosuwaa oottanaadan macara biiroy kiittiis. Nu naati yelagatettan deꞌiyo wode, guutta gubaaꞌeti deꞌiyo woradata xomoosanaadan sunttettaas. Hegee taani aginan aginan amarida saaminttaa yuuyada xomoosanaadan, qassi amarida saaminttaa nuuni maddabettido gubaaꞌiyan aqinye gidada oottanaadan maaddiis. Nu heeran deꞌiya gubaaꞌetun taani xomoosiyo wode Eeteelanne nu naati tanaara boosona. SHin woraa heeran deꞌiya gubaaꞌetanne woradata xomoosiyo wode, taani tarkka bays.
Taani woradaa oosuwaa oottiyo wode haahosan deꞌiya gubaaꞌeta xomoosanawu darotoo wolwoluwan bays
Taani ta aawatettaa polanawu loyttada halchchays. Saaminttan saaminttan so asaa goynuwaa goynnoos. Taani woraa heeran deꞌiya gubaaꞌeta xomoosanawu biyo wode Eeteela so asaa goynuwaa kaalettawusu. SHin danddayettido wode ubban issi issibaa nuuni issippe oottoos. Eeteelanne taani darotoo nu naatuura issippe allaxxoos, dumma dummabata kaaꞌoos woy nu heeran loꞌꞌiya sohota biidi beꞌoos. Taani kifileta giigettanawu darotoo qammi bilahe xiskkuwaappe denddays. Qassi Eeteela Leemiso 31:15n odettida, wozannaama maccaasee mala; yaatiyo gishshawu nuuni guuran denddidi issippe gallassaa xiqisiyaa nabbaboosinne nu naati timirtte keetti baanaappe kase issippe qanꞌꞌiyaa moos. Yihooway tawu immido aawatettaa polanaadan tana ubbatoo maaddiya, ba goꞌꞌaa agga bayiya machchiyaa tawu deꞌiyo gishshawu Yihoowa keehippe galatays!
Nuuni yelidaageeta gidiyoogaadan, nu naati Yihoowanne haggaazuwaa siiqanaadan minni oottida. Nu naati ubba wode haggaazuwaa haggaazanaadan koyida; shin eti haggaaziyoy nuuni koyido gishshawu gidennan, eti banttawu koyido gishshataassa. Ubba wode haggaazoy ay keena ufayssiyaakko etawu ubbatoo yootoos. Nuna gakkida paaceta gujjin, so asaa ubbaa Yihooway keehi maaddidoogaanne anjjidoogaa yootoos. Qassi nu naati bantta deꞌuwan Yihoowa kaseyida ishanttuura laggetanaadan maaddida.
Nuuni naata dichchiyo wode koshshiya ubbabaa Yihooway nuussi immiis. Taani ta soo asawu koshshiyaabaa kunttanawu ubbatoo baaxetaas. Taani aqo oyqqanaappe kase dumma aqinye gidada woraa heeran oottidoogee, deꞌuwawu koshshiyaabaa kasetada halchchanaadan maaddiis. SHin nuuni nuussi danddayettida ubbabaa oottikkonne, nuussi koshshiya ubbabaa issi issitoo demmokko. He wodetun Yihooway nuna maaddiis. Leemisuwawu, Surinaamen 1986ppe 1992 gakkanawu olay deꞌees. He layttatun, deꞌuwawu keehi koshshiyaabatakka demmanawu issi issitoo keehi metootida. Gidikkonne, Yihooway nuussi koshshiyaabaa immiis.—Maa. 6:32.
KASEBAA QOPPIYO WODE
Haddirssa baggan doommidi ushachcha baggi: Ta keettaayee, Eeteeliira
Nu bayra naꞌay Etiniꞌeeli ba keettaayee, Nataliira
Nu naꞌaa Joovaani ba keettaayee, Kiristtaliira
Nu deꞌo laytta ubban, Yihooway nuussi koshshiya ubbabaa kunttiisinne nuuni keehi ufayttanaadan maaddiis. Nu naati nuna keehi ufayssidosona; qassi eti Yihoowawu haggaazanaadan maaddidi dichchidoogan nuuni keehi ufayttoos. Eti bantta deꞌo laytta ubban, ubba wode haggaazuwaa haggaazanawu dooridoogankka keehi ufayttida. Etiniꞌeelinne Joovaani Kawotettaa Mishiraachchuwaa Yootiyaageetu Timirtte Keettaappe anjjettidosona; qassi haꞌꞌi eti Surinaamen deꞌiya macara biiruwan bantta machchotuura haggaazoosona.
Eeteelanne taani haꞌꞌi keehi cimikkonne, dumma aqinye gididi Yihoowawu minni oottoos. Nuussi oosoy dariyo gishshawu, taani haꞌꞌikka haattaa waraa tamaaranawu wodiyaa demmabeykke! Gidikkonne, taani mule zilꞌꞌettikke. Taani kasebaa qoppiyo wode, yelagatettan ubba wode haggaazuwaa haggaazanawu kuuyidoogee ta deꞌuwan taani kuuyido aybippenne keehi aadhdhiyaaba.
a Yihoowa Markkatu Layttaa Maxaafaa 2002, sinttaa 70 xeella.
b Viliyaam Van Seyila deꞌuwan hanidabay, Xiqimita 8, 1999, Beegottite! maxeetiyan (Amaarattuwaa) “Taani Qoppidobaappe Aaruwan Hanidabaa” giya huuphe yohuwan kiyiis.