Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi

ʼI te ʼu temi faigataʼaʼia ʼaenī ʼi te faʼahi faka ekonomike, ʼe ʼāʼāsili age pe te hahaʼi pea mo te ʼu sosiete ʼe nātou fakaʼaogaʼi te puleʼaki ʼaē ko te ‘faillite.’ ʼI te faʼahi ʼo te Tohi-Tapu ʼe tāu koa mo he Kilisitiano ke ina fakaʼaogaʼi te ‘faillite’?

Moʼo tali ki te fehuʼi ʼaia ʼe ʼaoga ke tou vakaʼi he lea fakatā ʼa te Tohi-Tapu ʼe tāu mo te faʼahi ʼaia ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga tokoni ʼaoga ʼe tuku mai e te Folafola ʼa te ʼAtua ki ni ʼu ʼaluʼaga ʼe feala pe ke ʼui ʼe ʼiloga lelei ʼi totatou temi. ʼE lahi te ʼu fenua ʼe maʼu ai te ʼu lao ʼe nātou fakaʼaluʼalu te faillite. ʼE fetogi te ʼu lao mai he fenua ki he tahi fenua, pea ʼe mole ʼa te kokelekasio faka Kilisitiano te foaki ʼo te tokoni ʼaē ʼe fakamoʼoni kiai te lao ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Kae tou vakaʼi fakalelei age muʼa te puleʼaki ʼaia ʼaē ʼe fakatafito ki te lao, ia te faillite.

Ko he tahi tupuʼaga ʼo te faka fealagia ʼaē e te ʼu puleʼaga ki ni ʼu hahaʼi pe ko ni ʼu sosiete ke nātou tala kua nātou faillite, heʼe ina foaki ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga he holaʼaga kia nātou ʼaē neʼe nātou foaki te ʼu maʼua faka paʼaga pe ko nātou ʼaē neʼe nātou fakalalahi te ʼu maʼua, mai te hahaʼi pe ko te ʼu sosiete ʼaē neʼe nātou fakaʼui he falā pe ko nātou ʼaē ʼe toʼo maʼua kae mole kei feala ke nātou huʼi tonatou ʼu maʼua. Ko te meʼa pe ʼaē ʼe feala ke fai e te hahaʼi ʼaē neʼe nātou foaki te maʼua, ko hanatou ʼave ki te telepinale ke nātou maʼu mai te tagata ʼaē ʼe toʼo maʼua he fakahā kua faillite pea ke feala ai ke toe vaevae tona ʼu koloā moʼo totogi ʼaki he koga ʼo tona ʼu maʼua.

Ko te tahi ʼaoga ʼo te faillite, ko tana hāofaki ia te hahaʼi ʼaē ʼe ʼi ai tonatou ʼu maʼua, kae ʼe mole feala moʼoni hanatou liufaki ki te hahaʼi ʼaē neʼe nātou toʼo maʼua ʼi ai. ʼE feala ki te tagata ʼaē ʼe toʼo maʼua ke ina fakahā ʼe faillite, ʼo ina faka fealagia ai ki te ʼu hahaʼi ʼaē neʼe nātou toʼo māʼua ʼi ai ke nātou toʼo tona tahi ʼu koloā. Kae ko te lao, ʼe feala ke ina fakagafua kia ia ke ina taupau tona ʼapi pea mo tona tahi age pe ʼu kiʼi koloā, pea ke feala ai hana hoko atu aipe tona maʼuli ʼo ʼāteaina mai te tuʼania tuʼumaʼu ʼaē naʼa pulinoa, peʼe ke toʼo tana ʼu meʼa e te hahaʼi ʼaē neʼe nātou foaki age ki ai he maʼua.

ʼE mahino papau ia ko te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu lao ʼaia, ko te foaki ʼo he holaʼaga ki te ʼu faʼahi lualua mokā fai ni ʼu talaga ʼi te faʼahi ʼo te paʼaga peʼe ko te fakatau koloā. Kae, tou vakaʼi age muʼa pe koteā te tokoni ʼaoga ʼe tuku mai e te Tohi-Tapu.

ʼE faigataʼa anai ki he tahi hana lau te Tohi-Tapu katoa, ka mole ina logoʼi tana mole uga ʼaē, te fai ʼo ni ʼu maʼua. ʼE tou maʼu te ʼu fakatokaga feiā ʼi te tohi ʼo Tāʼaga Lea 22:7: “Ko te tagata maʼu koloā ʼaē ʼe pule ki te hahaʼi ʼe mole nātou maʼu meʼa, pea ko ia ʼaē ʼe toʼo maʼua ʼe liliu ia ko te tagata kaugana ʼo te tagata ʼaē ʼe ina foaki te maʼua.”

Ke koutou toe manatuʼi foki mo te lea fakatā ʼa Sesu ʼaē ʼe tuʼu ia Mateo 18:23-34 ʼo ʼuhiga mo te tagata kaugana neʼe ʼi ai tona maʼua lahi. “Neʼe fakatotonu e tona pule ke fakatau ia ia, mo tona ʼohoana, mo ʼana tamaliki pea mo meʼa fuli pe ʼaʼana,” kae hili ʼaia, ko te pule ʼaē neʼe ko he hau neʼe agamālū leva ʼo fakamolemole ki ai. Ki muli age, ʼi te mole fakamolemole gafua ʼa te tagata kaugana ʼaia, neʼe fakatotonu e te hau ke ‘ ʼave ia ia ki te kau leʼo fale pilisoni ʼo kaku ai ki tana huʼi fuli tona maʼua.’ ʼE mahino ia, ko te aga ʼaē ʼe lelei age, te aga ʼaē ʼe uga e te Tohi-Tapu, ko te faigaʼi ʼaē ke mole kita fakaʼui he maʼua faka paʼaga.

Ko te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼi te Iselaele ʼāfea neʼe ʼi ai tanatou ʼu matani gāue faifakatau koloā, pea ʼi ʼihi temi neʼe hoko te ʼu toʼo maʼua pea mo te foaki ʼo ni ʼu maʼua. Koteā te meʼa ʼaē neʼe fakatotonu age e Sehova ke nātou fai? Kapau neʼe ʼi ai he tahi neʼe ina fia fakaʼui hona maʼua faka paʼaga moʼo laga ʼaki he matani gāue peʼe moʼo fakalahi he matani gāue, ko te hilifaki ʼaē ʼo he tupu ki te falā ʼaē neʼe foaki, ko he meʼa ia neʼe fakatafito ki te lao pea neʼe ko he aga māhani ia ki he tagata Hepeleo. Kae ko te ʼAtua neʼe ina uga tana hahaʼi ke mole nātou manatu pe kia nātou mokā nātou foaki he maʼua ki he Iselaelite ʼe faigataʼaʼia tona maʼuli; neʼe mole tonu ʼi he temi ke nātou fakaʼaogaʼi he ʼaluʼaga faigataʼaʼia ʼo he tahi ke nātou maʼu ai hanatou falā ʼaki hanatou fakamaʼua ki ai he tupu ʼo te falā ke lahi ʼaupito. (Ekesote 22:25) ʼE ʼui fēnei ia Teutalonome 15:7, 8: “Kapau ʼe liliu hou tēhina ʼo masiva . . . , ʼe tonu anai ke ke folahi tou nima kia ia pea mo ʼaua naʼa galo ke ke foaki age kia ia hona maʼua ʼe mulimuli pe ki te meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki ai, te meʼa ʼaē ʼe mole ina maʼu.”

Ko te taʼi agalelei ʼaia peʼe ko te taʼi loto tokaga ʼaia neʼe ʼiloga lelei ʼi te ʼu lekula ʼaē neʼe nātou ʼui, neʼe mole feala kia nātou ʼaē neʼe nātou foaki he maʼua ke nātou faʼao mai te tagata ʼaē ʼe toʼo maʼua te ʼu meʼa tāfito ʼe ʼaoga ki te maʼuli, ohage la ko te maka momosi fulumeto ʼo te famili peʼe ko he mutuʼi meʼa naʼa fakaʼaogaʼi moʼo fakamāfana he tahi ʼi te afiafi.—Teutalonome 24:6, 10-13; Esekiele 18:5-9.

ʼE mahino papau ia, neʼe mole ko te kau Sutea fuli ʼaē neʼe nātou tali pea mo nātou fakaʼaogaʼi te manatu ʼofa ʼo te ʼu lao ʼaia mai tanatou Tuʼi Fakamāu lahi pea mo Tagata fai lao. (Isaia 33:22) Ko ʼihi kau Sutea neʼe manatu pe kia nātou ʼo nātou gaohi koviʼi ʼaupito tonatou ʼu tēhina. ʼE toe feiā aipe ia ʼaho nei ko ʼihi hahaʼi neʼe nātou foaki he maʼua ʼe feala pe ke nātou agakovi pea mo heʼe fakapotopoto ʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou kole, māʼiape la ki he Kilisitiano fakamalotoloto neʼe mole feala kia ia ʼi te temi ʼaia ke ina huʼi tona maʼua he neʼe felāveʼi mo te ʼaluʼaga neʼe mole ʼamanaki kiai. (Tagata Tānaki 9:11) ʼAki tanatou mole fia mahino ki he meʼa, pea mo te mālohi ʼaē ʼo te kole, ko te hahaʼi ʼaē neʼe nātou foaki he maʼua ʼe feala ke nātou uga he tahi ʼe ʼi ai tona ʼu maʼua ki he ʼaluʼaga ʼe ina logoʼi ai ʼe ʼaoga anai ke ina hāofaki ia ia totonu. ʼO feafeaʼi? ʼI te tahi ʼu ʼaluʼaga ko te meʼa pe ʼaē ʼe fakamoʼoni kiai ia nātou ʼaē neʼe nātou foaki he maʼua ko te puleʼaki ʼaē ʼe fakatafito ki te lao, ko te faillite. Koia la ʼaē, ʼe feala ki he Kilisitiano neʼe mānumānu pe neʼe mole tokaga lelei ki tona ʼu maʼua, ke ina fakaʼaogaʼi te puleʼaki ʼaē ko te faillite.

Kae, ʼe ʼaoga ke tou fakatokagaʼi te mafuliʼaga ʼe feala ke hoko ʼi tona tahi age faʼahi. ʼE feala pe ke maʼumaʼua he tahi he neʼe mole loto lolomi ʼi te ʼu faʼahi ʼaē neʼe ina fakaʼaogaʼi kiai tana falā ʼo toe feiā aipe ki te lahi ʼo te falā ʼaē neʼe ina fakaʼaogaʼi, pe neʼe mole ina fai he ʼu fakatuʼutuʼu lelei ʼo ʼuhiga mo tana faifakatau koloā. ʼE tonu koa tana mole faʼa tokaga lelei ki tona ʼu maʼua pea mo foimo kumi fakavilivili leva hona holaʼaga ʼaki te puleʼaki ʼaē ko te faillite, māʼiape la mo kapau ʼe fakatupu kovi te faʼahi ʼaia ki ʼihi age ʼuhi pe ko te kovi ʼo te ʼu tonu neʼe ina fai? Ko te Tohi-Tapu ʼe mole ina tali te faʼahiga hoko fai ʼaia ʼi te faʼahi ʼo te falā. ʼE ina uga te kaugana ʼa te ʼAtua ke liliu tana ei ko he ei. (Mateo 5:37) Koutou manatuʼi foki mo te ʼu palalau ʼaē ʼa Sesu ke lau te paʼaga ʼaē ka puli ʼi muʼa ʼo te kamata laga ʼo he tule. (Luka 14:28-30) ʼO mulimuli pe ki te manatu ʼaia, ʼe tonu anai ke fakakaukau lelei he Kilisitiano ki te ʼu ʼaluʼaga kovi ʼaē ʼe feala pe ke hoko ʼi muʼa ʼo hana fakaʼui he tokoni faka paʼaga. ʼI tana kua ʼosi toʼo tona maʼua, ʼe tonu anai ke ina logoʼi te maʼua ʼaē ke ina huʼi tona ʼu maʼua ki te hahaʼi pe ko te ʼu sosiete ʼaē neʼe nātou foaki age tona maʼua. Kapau ko te manatu ʼa te tokolahi ʼo ʼuhiga mo he Kilisitiano, ʼe ko he tahi ʼe mole fakapotopoto ia peʼe mole tāu ia mo te falala, ko te Kilisitiano ʼaia neʼe ina ʼulihi te higoa matalelei ʼaē neʼe ina faiga ke ina maʼu pea ko te hahaʼi mai tuʼa ʼe mole nātou toe talanoa lelei anai ʼo ʼuhiga mo ia.—1 Timoteo 3:2, 7.

Koutou manatuʼi te meʼa ʼaē ʼe tala mai e te Pesalemo 15:4 ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga hahaʼi ʼaē ʼe leleiʼia e Sehova. ʼE tou lau fēnei: “Neʼe ina [ia ia ʼaē ʼe leleiʼia e te ʼAtua] fakapapau ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ʼe kovi kia ia totonu, kae ʼe mole fetogi ia.” ʼIo, ʼe uga e te ʼAtua te kau Kilisitiano ke nātou fai ki te hahaʼi ʼaē neʼe nātou foaki age te ʼu maʼua, te aga ʼaē ʼe nātou loto anai ke toe fai age kia nātou, ki muli age.—Mateo 7:12.

Koia, moʼo fakanounou, ʼe mole tapuʼi e te Tohi-Tapu te fealagia ʼaē ʼi he ʼaluʼaga faigataʼa ʼaupito, ke fakaʼaogaʼi e he Kilisitiano te holaʼaga ʼaē ʼe foaki e te ʼu lao ʼa Sesale ʼo ʼuhiga mo te faillite. Kae, ko te kau Kilisitiano ʼe tonu anai ke nātou makehe ʼosi ʼi te ʼaluʼaga ʼo te fakahagatonu pea mo te tāu ʼaē mo te falala. Koia la ʼaē, ʼe tonu anai ke liliu ko ni ʼu faʼifaʼitaki ʼi te faʼahi ʼaē ʼo te faiga fakamalotoloto ke nātou fakahoko tonatou ʼu maʼua faka paʼaga.