Ko Te “Kofu Taputapu ʼo Trèves”

KO TRÈVES, mo tona hisitolia ʼaē neʼe kamata kua hili kiai taʼu e 2 000 tupu, ʼe ko te kolo ʼaē kua ʼāfea tokotahi ʼi te ʼu kolo ʼo Siamani.a Lolotoga ni ʼu sēkulō neʼe mālohi te ʼu felogoi ʼa Trèves mo te ’Ēkelesia Katolika. ʼI te taʼu 1996 neʼe ʼai ki te katetalale ʼo Trèves te meʼa ʼāfea ʼe ʼui ʼe teitei ke ʼāfea age ʼi te kolo ʼaia. ʼE higoa ko te Kofu Taputapu ʼo Trèves.

Ko te kofu ʼe meta 1,57 tona loa pea ʼe meta 1,09 tona laulahi, pea ʼe mole loloa tona ʼu nimaʼi kofu. ʼE ko te kofu vavae pea, ohage ko tona ʼui e Hans-Joachim Kann ʼi tana tohi Wallfahrtsführer Trier und Umgebung (Ko he takitaki ki te ʼu pelelinasi ʼi Trèves pea mo ʼona tafaʼaki), neʼe lagi ko he kofu tuʼa. ʼE fakafuafua e ʼihi te ʼaho ʼaē neʼe fai ai te kofu​—neʼe tuʼa lahi tona fakafoʼou pea mo fakamālohiʼi ʼaki te tahi ʼu kie lolotoga te ʼu sēkulō—​ʼe ko te lua sēkulō peʼe ko te ʼuluaki sēkulō ʼo totatou temi. Kapau ʼe tonu te fakafuafua ʼaia, pea ʼe feala ke tou ʼui ʼe ko he kofu ʼāfea, ko he kofu ʼe feala ke ʼave ʼo fakahāhā ʼi te fale ʼaē ʼe tānaki ai te ʼu meʼa ʼāfea.

Kae, ko ʼihi ʼe nātou ʼui ko te kofu ʼaia ʼe mole gata pe ki tona ʼāfea, kae ʼe toe taputapu foki​—ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tona fakahigoaʼi ʼaē ko te Kofu Taputapu. Tahi ʼaē meʼa, ko te kofu ʼaia ʼe mole hona hokoʼaga, ohage ko te kofu loto ʼaē neʼe tui e Sesu Kilisito. (Soane 19:23, 24) ʼE ʼui e ʼihi ko te “Kofu Taputapu” ʼaia, ʼi tona fakahagatonu ʼe ko te kofu taputapu ʼo te Mesia.

ʼE mole ʼiloʼi papau pe neʼe aʼu feafeaʼi mai te kofu ʼaia ki Trèves. Neʼe tala fēnei e te tohi ko te kofu ʼaia neʼe “fakahū ki te kolo e te fineʼaliki ko Helena, te faʼe ʼa Constantin le Grand.” ʼE ʼui fēnei e Kann ko te fakamatala moʼoni ʼo ʼuhiga mo te tau mai ʼo te kofu ki Trèves, neʼe fai ʼi te taʼu 1196.

Ko te kofu ʼaē ʼe taupau ʼi te katetalale, neʼe tahitahiga tona fakahāhā talu mai te 16 sēkulō. Ohage la, ko te meʼa ʼaia neʼe fai ʼi te taʼu 1655, ʼi te hili pe ʼo te Tau ʼaē neʼe fai ia Taʼu e Tolugofulu, ʼaē neʼe lahi ai te puli paʼaga ʼi Trèves. ʼE lahi te paʼaga ʼaē ʼe nātou maʼu, ʼi te ʼu fakatau suvenia ʼo te ʼu pelelinasi, ʼaē ʼe fai ʼi ʼihi temi ʼo te taʼu.

Neʼe ʼi ai te ʼu pelelinasi e tolu ʼo ʼuhiga mo te “Kofu Taputapu” ʼi te sēkulō ʼaenī​—ʼi te taʼu 1933, ʼi te taʼu 1959, pea mo te taʼu 1996. ʼI te pelelinasi ʼo te taʼu 1933, neʼe fakahā ʼi te ʼaho pe ʼaia kua fakanofo ia Itilele ko te minisi ʼo Siamani. Neʼe fakahā e Kann ko te ʼu meʼa ʼaia ʼaē neʼe hoko ʼi te ʼaho pe ʼaia, ʼe fakahā ʼaki ai te maʼuhiga ʼo te pelelinasi. Ko te kau solia nasi neʼe nātou leʼoleʼo te hahaʼi fai pelelinasi, ʼi tuʼa ʼo te katetalale. Ko te toko lua miliona vaelua hahaʼi, neʼe nātou sisio ki te kofu ʼi te taʼu ʼaia.

Ko Herbert, ʼaē kua fualoa tana nofo ʼi Trèves, neʼe ina fakatatau te pelelinasi ʼo te taʼu 1959 pea mo te taʼu 1996. “ ʼI te taʼu 1959 neʼe kaugamālie te hahaʼi ʼaē neʼe ʼi te ʼu ala, pea neʼe nātou fakatau te ʼu suvenia ʼi te ʼu faʼahi fuli ʼo te ala. ʼI te taʼu ʼaenī ʼe mole faʼa hahaʼi te pelelinasi ʼaia.” ʼI tona fakahagatonu, neʼe ko te toko 700 000 ʼaē neʼe sisio ki te kofu ʼi te taʼu 1996, ʼo mole lauʼi miliona ohage ko te taʼu 1959.

He Koʼe ʼe Nātou ʼOlo ʼo Sioʼi Te Kofu?

ʼE ʼui e te ʼēkelesia, ko te kofu ʼaia ʼe mole gata ʼaki pe te ʼui ʼaē ʼe ko he kofu ʼe tonu ke fakaʼapaʼapaʼi. ʼE faka ʼuhiga te kofu ʼaia ʼaē ʼe mole hona hokoʼaga, ʼe ina fakatātā te logo tahi ʼo te ʼēkelesia. ʼE fakamatala e te nusipepa faka Siamani Frankfurter Allgemeine Zeitung, ʼi te fakahā ʼo te pelelinasi e te ’Ēpikopō ko Spital, neʼe ina ʼui fēnei: “Ko te ʼaluʼaga makehe ʼo totatou mālama, ʼe ina uga ai ia tatou kau Kilisitiano, ke tou fai he ʼu tali ʼe tahitahiga tatatou fai. ʼE tonu ke tou fakafeagai ki te tuputupu ʼo te fehiʼa, te aga fefeka, pea mo te agamālohi.” Neʼe fakamahino e te ʼēpikopō ko te sio ki te kofu ʼaia ʼe ina fakamanatuʼi anai ki he tahi ia te logo tahi.

Kae koʼe koa ʼe ʼaoga ki he tahi ke sio ki te “Kofu Taputapu” moʼo fakamanatuʼi age ki ai te logo tahi ʼo te ʼēkelesia? ʼE feafeaʼi anai mo kapau ko te kofu neʼe maumauʼi peʼe kua ʼāfea peʼe fakahā ʼe mole moʼoni te meʼa ʼaē ʼe lau ʼo ʼuhiga mo te kofu ʼaia? ʼE fakatupu tuʼutāmaki anai koa ki te logo tahi ʼa te ʼēkelesia? E feafeaʼi koa ki te hahaʼi ʼaē ʼe mole feala ke ʼolo ki te pelelinasi ʼi Trèves? ʼE mole faʼa maʼuhiga koa kia nātou ia te logo tahi ʼaē ʼi te loto ʼēkelesia?

ʼE mole talanoa te Tohi-Tapu ki te maʼua ʼaē ke taupau e te ʼu ʼuluaki Kilisitiano he ʼu faʼahiga meʼa, moʼo fakamanatuʼi age kia nātou te ʼaoga ʼaē ke maʼu te logo tahi faka Kilisitiano. ʼI tona fakahagatonu, neʼe fakaloto mālohiʼi e te ʼapositolo ko Paulo te kau Kilisitiano ʼaki te ʼu palalau ʼaenī: “ ʼE tou haʼele ʼaki te tui, ka mole ʼaki te sio.” (2 Kolonito 5:7) ʼE ʼui ko te logo tahi ʼo te kau Kilisitiano moʼoni ʼe ko te “logo tahi ʼi te tui.”​—Efesi 4:​11-​13.

[Nota ʼi te lalo pasina]