ʼE Lelei Age Koa Te Aga ʼa Te Tohi-Tapu?

“ ʼE ʼAOGA ki te sosiete ke ʼi ai he fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu aga tāfito ke maʼu ai e te hahaʼi te fīmālie pea mo he takitaki.” Ko te palalau ʼaia ʼa te tagata Siamani ʼiloa ʼi te faitohi pea mo te televisio pea ʼe moʼoni tana ʼu palalau. Ke feala ki te sosiete fakatagata ke mālohi pea mo maʼuli fiafia, ʼe tonu ki te hahaʼi ke nātou maʼu he fakatafito mālohi ʼo ʼuhiga mo te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe mole fakafihiʼi ʼo ʼuhiga mo te mahino ki te meʼa ʼaē ʼe tonu pea mo te meʼa ʼaē ʼe hala, mo te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi. ʼE lagaʼi ai te fehuʼi ʼaenī: Koteā te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe lelei, ki te sosiete pea mo nātou ʼaē e kau kiai?

Kapau ko te ʼu aga ʼaē ʼe fakamaʼua mai e te Tohi-Tapu ʼe ko he ʼu aga ʼe mole fakafihiʼi, pea ʼe tonu ke tokoni te ʼu aga ʼaia ki te hahaʼi ke nātou maʼuʼuli lelei pea mo fiafia. Ko tona faka ʼuhiga, ʼe ina fakaliliu anai he sosiete fakatagata ʼe ina maʼuliʼi te ʼu faʼahi ʼaia, ko he ʼu hahaʼi ʼe maʼuli fiafia ʼaupito pea mo maʼuli lelei age. ʼE hoko moʼoni koa te faʼahi ʼaia? Tou vakaʼi age muʼa te manatu ʼa te Tohi-Tapu ki te ʼu fehuʼi maʼuhiga e lua: te nofo lelei ʼi te nofo ʼohoana pea mo te agatonu ʼi te maʼuli ʼo te ʼaho fuli.

Koutou Pipiki Maʼu Ki Tokotou ʼOhoana

Neʼe fakatupu e totatou Tupuʼaga ia Atama, pea ki muli age neʼe ina faʼu tona hoa ko Eva. Ko tanā fakatahi neʼe ko te ʼuluaki fai ʼohoana ʼaia ʼi te hisitolia pea neʼe tonu ke nā maʼuli fakatahi ʼo talu ai. Neʼe ʼui fēnei e te ʼAtua: “ ʼE mavae anai te tagata mai tana tāmai pea mo tana faʼe, pea ʼe tonu anai ke pipiki ki tona ʼohoana.” Hili te ʼu taʼu e 4 000, neʼe toe fakamanatu age e Sesu Kilisito ki tana ʼu tisipulo fuli te faʼahi maʼuhiga ʼaia ʼo te nofo ʼohoana. Pea tahi, neʼe ina tauteaʼi te ʼu felāveʼi fakasino ʼaē ʼe fai ʼi tuʼa atu ʼo te nofo ʼohoana.​—⁠Senesi 1⁠:​27, 28; 2⁠:24; Mateo 5⁠:​27-30; 19⁠:⁠5.

Maʼa te Tohi-Tapu, ko te ʼu fakatuʼutuʼu maʼuhiga e lua moʼo taupau ʼo he nofo ʼohoana fiafia ʼe ko te feʼofaʼaki pea mo te fefakaʼapaʼapaʼaki. ʼE tonu ki te tagata, ʼaē ko te pule ʼo te loto fale, ke ina maʼu he ʼofa ʼo mole tokaga pe kia ia kae ʼe faiga ki te lelei ʼo tona ʼohoana. ʼE tonu ke maʼuli mo ia “ ʼo mulimuli pe ki te ʼatamai mālama” pea ʼe mole tonu ke “ ʼita” kia ia. ʼE tonu ki te fafine ke ina fakahā ki tona ʼohoana “he fakaʼapaʼapa loloto.” Kapau ʼe mulimuli te tagata pea mo te fafine ki te pelesepeto ʼaia, pea ʼe lahi te ʼu fihifihia faka taumatuʼa ʼe feala ke tekeʼi peʼe fakatokatoka. ʼE fia pipiki anai te tagata ki tona ʼohoana pea ʼe toe feiā pe anai mo te fafine ki tona ʼohoana.​—⁠1 Petelo 3⁠:​1-7; Kolose 3⁠:​18, 19; Efeso 5⁠:​22-33, MN.

ʼE tokoni koa te pelesepeto ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te fenofoleleiʼaki ʼa te taumatuʼa, ke fiafia tanā nofo ʼohoana? Tou fakatokagaʼi age muʼa te sivi neʼe fai ʼi Siamani. Neʼe kole ki te hahaʼi peʼe koteā te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga ke lelei he nofo ʼohoana. ʼI te ʼu meʼa maʼuhiga ʼaupito ʼaē neʼe hā ʼi te sivi ʼaia, neʼe kau ai te fenofoleleiʼaki ʼa te ʼu ʼohoana. ʼE mole koa la koutou ʼio anai ko te hahaʼi ʼohoana ʼe nātou fiafia age mokā nātou ʼiloʼi ʼe nofo lelei tonatou hoa?

E Feafeaʼi Mokā Hoko He ʼu Fihifihia?

Koteā te puleʼaki mokā hoko he ʼu tokakovi ʼi te tagata ʼohoana pea mo tona ʼohoana? E feafeaʼi mo kapau ʼe mole kei nā feʼofaʼaki? ʼE mole koa la ko he ʼu ʼaluʼaga lelei ʼaia ke nā mavete ai? Peʼe kei maʼuhiga pe koa te pelesepeto ʼo te Tohi-Tapu ke nā fenofoleleiʼaki?

ʼE fakamoʼoni e te ʼu tagata faitohi ʼo te Tohi-Tapu ko te hahaʼi ʼohoana fuli ʼe nātou tau anai mo te ʼu fihifihia ʼuhi ko tonatou ʼuhiga heʼe haohaoa. (1 Kolonito 7⁠:28) Koia, ʼe faigaʼi e te ʼu taumatuʼa ʼaē ʼe nātou maʼuliʼi te ʼu pelesepeto ʼo te Tohi-Tapu, ke nātou fefakamolemoleʼaki pea mo nātou fakatokatoka fakatahi tonatou ʼu fihifihia. Kae ʼe mahino ia, ʼe ʼi ai te ʼu ʼaluʼaga​—⁠ohage ko te tono peʼe ko te agamālohi—​ʼe feala ai ki te Kilisitiano ke manatu ki he mavete. (Mateo 5⁠:32; 19⁠:⁠9) Kae ko he fakatuʼutuʼu fakavilivili ki he mavete ka mole ʼi ai hona tupuʼaga maʼuhiga, peʼe ko te faigaʼi ʼaē ke kita ʼohoana mo he tahi kehe, ʼe hā ʼaki ai takita manatu pe kia kita. ʼE mahino ia ʼe mole ko he meʼa lelei pea ʼe mole fakatupu fiafia ki tokita maʼuli. Koʼeni tona faʼifaʼitaki.

Neʼe hage kia Peter ʼe mole kei tatau tana nofo ʼohoana ohage ko muʼa atu.a Koia, neʼe ina līaki ai tona ʼohoana kae fakatahi mo Monika, ʼaē neʼe ina toe līaki mo ia tona ʼohoana. Koteā te meʼa ʼaē neʼe hoko ai? Hili pe ʼaia te ʼu kiʼi māhina pea neʼe fakamoʼoni ai e Peter, ko te maʼuli mo Monika neʼe “mole faigafua ohage ko te meʼa ʼaē neʼe ʼau ʼamanaki kiai.” Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi ko te ʼu hala ʼo tona hoa foʼou neʼe tatau pe mo te ʼu hala ʼo tona ʼuluaki ʼohoana. Neʼe mole gata ai te ʼu faigataʼaʼia, he ko te puleʼaki fakavilivili ʼaē neʼe ina fai pea mo tana manatu pe kia ia, neʼe iku ai ki te ʼu fihifihia lahi ʼi te faʼahi ʼo te paʼaga. Pea tahi ʼaē meʼa, neʼe maʼuli mamahi te fānau ʼa Monika ʼuhi ko te fetogi ʼaia ʼi tonatou maʼuli faka famili.

Ohage ko tona fakahā e te faʼifaʼitaki ʼaenī, ʼe mole ko he puleʼaki lelei te mavete mokā hoko he ʼu tokakovi ʼi te nofo ʼohoana. ʼI te tahi faʼahi, mokā hoko he ʼu faigataʼaʼia lahi, ʼi te agamāhani ko te maʼuliʼi ʼo te ʼu pelesepeto ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe feala ke ina hāofaki pea mo fakatokatoka he nofo ʼohoana. Ko te faʼahi ʼaia neʼe hoko kia Thomas pea mo Doris.

ʼI te temi ʼaē neʼe lahi ai te ʼinu kava ʼa Thomas, neʼe kua taʼu 30 tupu tana kua ʼohoana mo Doris. Ko Doris, neʼe kamata lotomamahi ʼaupito, pea neʼe nā fakatuʼutuʼu ai ke nā mavete. Neʼe fakahā e Doris tona ʼu faigataʼaʼia ki te Fakamoʼoni ʼa Sehova. Neʼe fakahā e te Fakamoʼoni kia Doris te manatu ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te nofo ʼohoana, pea neʼe ina fakaloto mālohiʼi ia ia ke ʼaua naʼa nā mavete kae ke ina fakatuʼutuʼu muʼa mo tona ʼohoana ke nā maʼu he puleʼaki. Neʼe fakahoko e Doris te potu ʼaia. Hili kiai te ʼu māhina, neʼe mole kei nā fakatuʼutuʼu ke nā mavete. Neʼe fakatokatoka fakatahi e Thomas pea mo Doris tonā ʼu fihifihia. ʼAki tana muliʼi te tokoni ʼa te Tohi-Tapu neʼe nā fakamālohiʼi ai tanā nofo ʼohoana pea neʼe nā fakatokatoka tonā ʼu fihifihia.

Ko Te Agatonu Ia Meʼa Fuli

ʼE fakamaʼua ki te fenofoleleiʼaki, he faʼahiga mālohi moʼo taupau te aga ʼaē ʼe tonu ke fai, pea mo he ʼofa ki te meʼa ʼaē ʼe lelei. Ko te ʼu kalitate ʼaia ʼe maʼua ke kita maʼu mo kapau ʼe kita fia nofo agatonu ʼi he mālama ʼe heʼe agatonu. ʼE lahi te ʼu meʼa ʼe talanoa kiai te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te agatonu. Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo ki te kau Kilisitiano ʼo Sutea ʼo te ʼuluaki sēkulō: “[ʼE mātou] holi . . . ke mātou agatonu ia meʼa fuli pe.” (Hepeleo 13⁠:​18, MN ) Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼu palalau ʼaia?

Ko he tahi ʼe agatonu ʼe ko he tahi ʼe moʼoni ʼi tana ʼu aga pea ʼe mole aga fakakākā. ʼE faitotonu ʼi tana ʼu felogoi mo te hahaʼi​—⁠ʼe fakahagatonu, mo aga fakaʼapaʼapa, ʼe mole aga fakakākā peʼe ina fakaoloolo te hahaʼi. Pea tahi ʼaē meʼa, ko ia ʼaē ʼe agatonu ʼe aga faitotonu pea ʼe mole ina kākāʼi tona tatau. Ko te hahaʼi agatonu ʼe nātou fakatuputupu he loto falala, ʼe ina taki ki te ʼu aga ʼe fakafuafua lelei pea ʼe ina fakatuputupu he ʼu noʼo mālohi.

ʼE fiafia koa te hahaʼi agatonu? Ei, ʼe nātou fiafia. Logola te mafola ʼo te aga fakakākā​—⁠peʼe ʼuhi ko te faʼahi ʼaia—​ʼi te agamāhani ʼe vikiʼi te hahaʼi agatonu. ʼO ʼuhiga mo te sivi neʼe fai ki te kau tūpulaga, ko te toko 70 ʼi te teau neʼe nātou faka maʼuhigaʼi te kalitate ʼaē ko te agatonu. Pea tahi ʼaē meʼa, tatau aipe peʼe tou taʼu fia, kae ko totatou ʼuluaki fakamaʼua ki ʼotatou kaumeʼa ʼe ko te agatonu.

Neʼe akoʼi age kia Christine te kaihaʼa talu mai tona taʼu 12. ʼAki te temi neʼe liliu ʼo faiva ʼaupito ʼi te faʼahi ʼaia. ʼE ina ʼui fēnei, “neʼe ʼi ai te ʼu ʼaho neʼe ʼau liliu ai ki fale mo he 220 000 falā.” Kae neʼe puke tuʼa lahi ia Christine, pea neʼe maʼuli tuʼumaʼu mo te tuʼania ʼaē naʼa pilisoniʼi. ʼI te ʼaho ʼaē neʼe fakamahino age ai e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova te manatu ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te agatonu, neʼe fia fai ia Christine ki te ʼu pelesepeto ʼo te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai. Neʼe ina ako ai te fakalogo ki te fakatotonu ʼaenī: “Ko ae e kaihaa, aua tana toe kaihaa.”​—⁠Efeso 4⁠:⁠28.

ʼI te temi ʼaē neʼe papitema ai ia Christine ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe kua ina tuku te kaihaʼa. Neʼe faiga leva ke agatonu ia meʼa fuli, koteʼuhi ʼe faka maʼuhigaʼi e te kau Fakamoʼoni te agatonu pea mo ʼihi kalitate faka Kilisitiano. ʼE fakamatala fēnei e te nusipepa Lausitzer Rundschau: “Ko te ʼu kupu ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai ohage ko te agatonu, te fakapotopoto pea mo te ʼofa ki te kāiga ʼe maʼuhiga ʼaupito ʼi te tui ʼo te kau Fakamoʼoni.” Koteā te manatu ʼa Christine ʼo ʼuhiga mo te fetogi ʼo tona maʼuli? “Kua ʼau fiafia age ʼi te temi nei talu taku tuku te kaihaʼa. Kua ʼau logoʼi ʼe fakaʼapaʼapaʼi ʼau e te hahaʼi.”

ʼE Fua Lelei Ki Te Sosiete Fuli

Ko te hahaʼi ʼaē ʼe nofo lelei ki tonatou ʼohoana pea mo nātou agatonu, ʼe mole ko nātou pe ʼaē ʼe fiafia kae ʼe nātou toe lelei foki ki te sosiete. ʼE fia fai te ʼu patolo ki te kau gāue ʼaē ʼe mole aga fakakākā. Ko tatou fuli ʼe tou leleiʼia he ʼu hahaʼi ʼe feala hatatou falala kiai, pea ʼe tou fia fakatau ʼi he ʼu fale koloā ʼe maʼuli faitotonu ai te hahaʼi ʼo te ʼu koloā ʼaia. ʼE mole koa la tou fakaʼapaʼapa ki te hahaʼi fai politike, mo te kau polisi, pea mo te ʼu tuʼi fakamāu ʼaē ʼe nātou fakamamaʼo mai te aga fakahehema? ʼE lahi te ʼu lelei ʼaē ʼe maʼu e te sosiete mokā maʼuli agatonu te hahaʼi ʼi te temi fuli, ʼo mole nātou fai pe mokā ʼe fua lelei kia nātou.

Pea tahi ʼaē meʼa, ko te ʼu taumatuʼa ʼaē ʼe fenofoleleiʼaki, ʼe ko te fakatafito ʼaia ʼo te ʼu famili ʼe tuʼu lelei. Pea ko te tokolahi ʼe nātou manatu tahi mo te tagata fai politike Eulopa ʼaē neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼO aʼu mai ki te ʼaho nei, ko te maʼuli faka famili [ʼaē kua tou māhani kiai] ʼe tuʼu aipe ko te nofoʼaga fīmālie ʼaia ʼo te tagata.” Ko te logo tahi faka famili ʼi te tokalelei, ʼe ko te faʼahi ʼaia ʼe maʼu ai e te hahaʼi lalahi pea mo nātou liliki, te faigamālie lelei ke nātou logoʼi te fīmālie ʼo te loto. Ko nātou ʼaē ʼe nofo lelei ʼi te ʼohoana ʼe nātou tokoni ki te laga ʼo he sosiete ʼe tuʼu lelei.

Koutou fakakaukauʼi age muʼa te ʼu lelei ʼaē ʼe maʼu anai e te hahaʼi mo kanapaula neʼe mole ʼi ai he ʼu hoa ʼe nātou līaki tonatou ʼohoana, peʼe ko he telepinale ki he mavete ʼohoana, peʼe ko te kumi puleʼaki peʼe ko ai ʼaē ka ina taupau te tamaliki. Peʼe feafeaʼi ake la mo kanapau neʼe mole kei ʼi ai he kau kaihaʼa faiva, peʼe ko he kau kaihaʼa ʼi te ʼu fale koloā, peʼe ko nātou ʼaē ʼe nātou kākā, peʼe ko he ʼu hahaʼi maʼu tuʼulaga peʼe ko he kau popoto ʼe nātou aga fakakākā? ʼE ko he moemisi koa? ʼE mole ko he moemisi ia kia nātou ʼaē ʼe nātou leleiʼia te ʼu meʼa ʼo te Tohi-Tapu ʼo feiā mo te meʼa ʼe ina ʼui ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu. ʼE fakapapau mai e te Folafola ʼa te ʼAtua kua vave pulihi e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua te ʼu puleʼaga fakatagata fuli ʼi te kele. ʼAki te takitaki ʼa te Puleʼaga ʼaia, ʼe akoʼi anai ki tana hahaʼi fakalogo fuli ke nātou maʼuʼuli ʼo mulimuli ki te ʼu aga ʼaē ʼe akoʼi mai e te Tohi-Tapu. ʼI te temi ʼaia, “ ʼe maʼu anai te kele e te kau faitotonu, pea ʼe nātou nonofo ai anai ʼo talu ai.”​—⁠Pesalemo 37⁠:⁠29.

Ko Te ʼu Aga ʼa Te Tohi-Tapu ʼAē ʼe Lelei Tāfito

Ko te lauʼi miliona hahaʼi ʼaē neʼe nātou sivisivi te Tohi-Tapu neʼe nātou mahino ko te tokoni faka Tohi-Tapu ʼaē ʼe fakatafito ki te poto fakaʼatua, ʼe māʼoluga ʼaupito age ia ʼi te manatu fakatagata. Maʼa nātou ʼaia ʼe nātou falala ko te Tohi-Tapu ʼe moʼoni pea ʼe tokoni ki te hikihiki ʼo te maʼuli ʼi te mālama ʼaenī. ʼE nātou ʼiloʼi ʼe fua lelei kia nātou tanatou fakalogo ki te ʼu tokoni ʼaē ʼe tuʼu ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua.

Koia, ko nātou ʼaia ʼe nātou fakalogo ki te tokoni faka Tohi-Tapu ʼaenī: “Falala kia Sehova ʼaki tou loto katoa pea ʼaua naʼa ke falala ki tou ʼatamai totonu. ʼI tou ʼu ala fuli tokagaʼi ia ia, pea ko ia, ʼe ina fakatonutonuʼi anai tou ʼu ala foufou.” (Tāʼaga Lea 3⁠:​5, 6) ʼI tanatou fakahoko te potu ʼaia, ʼe nātou hikihiki tonatou maʼuli pea mo te maʼuli ʼo te hahaʼi ʼo tonatou ʼu tafaʼaki. Pea ʼe nātou fakatuputupu he falala mālohi ki “te maʼuli ʼaē ka haʼu,” ʼi te temi ʼaē ka muliʼi anai e te hahaʼi fuli te ʼu aga ʼaē ʼe fakamaʼua mai e te Tohi-Tapu.​—⁠1 Timoteo 4⁠:​8, MN.

[Kiʼi nota]

[Paki ʼo te pasina 5]

Mokā hoko he ʼu faigataʼaʼia lahi, ʼi te agamāhani ko te maʼuliʼi ʼo te ʼu pelesepeto ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua, ʼe feala ke ina hāofaki pea mo fakatokatoka he nofo ʼohoana

[Paki ʼo te pasina 6]

Logola te mafola ʼo te aga fakakākā​—⁠peʼe ʼuhi ko te faʼahi ʼaia—​ʼi te agamāhani ʼe vikiʼi te hahaʼi agatonu