Ko Ai Koa Ia Sesu Kilisito?

NEʼE fiafia ʼaupito te tūpulaga Sutea ko Atelea ʼi tana ʼuluaki fakalogo ki te ʼu palalau ʼa Sesu ʼo Nasaleti! ʼE ʼui ʼi te Tohi-Tapu, neʼe lele ia Atelea ki tona tēhina ʼo ʼui fēnei: “Kua mâ mau te Mesia [peʼe ko Kilisito].” (Soane 1:41) ʼI te lea faka Hepeleo pea mo faka Keleka, ʼi te agamāhani ko te ʼu kupu “Mesia” pea mo “Kilisito” ko tona faka ʼuhiga “Ko Te Fakanofo.” Ko Sesu neʼe ko te Fakanofo, neʼe ko Te Tagata ʼaē neʼe Fili e te ʼAtua​—Te Tagata Takitaki ʼaē neʼe ina fakapapauʼi mai. (Isaia 55:4) ʼI te Tohi-Tapu, neʼe tuʼu ai te ʼu lea faka polofeta ʼo ʼuhiga mo ia, pea ʼi te temi ʼaia neʼe fakatalitali ia te kau Sutea kiā te ia.​—Luka 3:⁠15.

ʼE tou ʼiloʼi feafeaʼi ʼe ko Sesu moʼoni Te Tagata ʼaē neʼe Fili e te ʼAtua? Tou vakaʼi age muʼa te meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi te taʼu 29 ʼo totatou temi, ʼi te taʼu 30 ʼo Sesu. Neʼe ʼalu kiā Soane Patita ke ina papitemaʼi ia ia ʼi te Vaitafe ʼo Solotane. ʼE ʼui ʼi te Tohi-Tapu: “I te hili o tona papitemai, nee hake ake aipe Sesu mai te vai, pea nee ava atu aipe i te lakaga aia ia te u lagi, pea nee mamata ki te hifo ifo o te Laumalie o te Atua, e fakaʼata ki he lupe, o hau kia te ia. Pea koeni mo he leo mai te u lagi nee ui ifo maʼana: ‘Ko ia aeni e ko toku Alo, ia te ofaina, ia te ia kuʼau tuku ki ai te katoa o toku lelei.’ ” (Mateo 3:​16, 17) ʼI tana ʼosi logo ki te ʼu palalau ʼaia ʼa te ʼAtua, neʼe kei feala koa kiā Soane ke lotolotolua neʼe ko Sesu Te Tagata ʼaē neʼe Fili e te ʼAtua? ʼI tana tuku ifo Tona laumālie maʼoniʼoni kiā Sesu, neʼe fili ia ia e Sehova ʼAtua, peʼe neʼe ina fakanofo ke Hau ʼi Tona Puleʼaga ʼaē ka ina fakatuʼu. Koia, ʼi te temi ʼaia neʼe liliu ai ia Sesu ʼe ko Sesu Kilisito, peʼe ko Sesu te Fakanofo. Kae he koʼe ʼe ʼui ko Sesu neʼe ko te ʼAlo ʼo te ʼAtua? Neʼe kamata koa ʼanafea ia te maʼuli ʼo Sesu?

Tona Maʼuli “Talu Mai Te ʼu Temi ʼĀfea”

ʼE feala pe ke tou vaheʼi tolu te maʼuli ʼo Sesu. Ko te ʼuluaki, neʼe kamata kua fualoa ki muʼa atu kae heʼeki tupu tagata ʼi te kele. ʼE ʼui iā Mikea 5:​2, neʼe kua maʼuli ia “talu mai te ʼu temi ʼāfea.” Neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Ko au ia mai aluga”​—mai te lagi. (Soane 8:23) ʼI te maʼuli ʼa Sesu ʼi te lagi neʼe ko he ʼāselo mālohi.

Kapau neʼe ʼi ai he kamataʼaga ʼo te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu, pea ko tona faka ʼuhiga ko te ʼAtua neʼe ʼi ai te temi neʼe nofo tokotahi ai. Kae talu mai fualoa, ko te ʼAtua neʼe ko te Tupuʼaga. Neʼe ko ai ʼaē neʼe ina ʼuluaki fakatupu? ʼE fakahā ʼi te tohi fakaʼosi ʼo te Tohi-Tapu, neʼe ko Sesu “te kamataʼaga ʼo te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatupu e te ʼAtua.” (Apokalipesi 3:​14, MN ) Ko Sesu neʼe ko “te ʼuluaki tupu ʼo te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu” pea “koteʼuhi ʼaki ia ia neʼe fakatupu ia meʼa fuape ʼi te lagi pea mo te kele, te ʼu meʼa ʼaē ʼe hā pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakapulipuli.” (Kolose 1:​15, 16, MN ) Ei, neʼe ko Sesu tokotahi pe ʼaē neʼe fakatupu totonu e te ʼAtua. Koia ʼaē ʼe fakahigoaʼi ai ko te “Alo Ulutokotahi” ʼo te ʼAtua. (Soane 3:16) ʼE toe higoaʼi ko “te folafola” ia te ʼAlo ʼuluaki tupu ʼaia. (Soane 1:14) Koteā tona tupuʼaga? Heʼe ʼi muʼa ʼo tana tupu tagata, neʼe ko he ʼāselo ʼave folafola maʼa te ʼAtua.

Ko “te folafola” neʼe nofo mo Sehova ʼAtua “i te kamataʼaga,” ʼi te temi ʼaē neʼe fakatupu ai “te kele pea mo te lagi.” Neʼe ko ia ʼaē neʼe ʼui fēnei ki ai e te ʼAtua: “ ’Tā fai te tagata ki totā pāki.” (Soane 1:1; Senesi 1:​1, 26) Neʼe nofo te ʼAlo ʼuluaki tupu ia tafa ʼo tana Tāmai, ʼo gāue fakatahi mo ia. Iā Tāʼaga Lea 8:​22-31, ʼe tuʼu ai tana ʼu palalau ʼaenī: “Neʼe au liliu ai ʼi [te ʼu] tafa [ʼo te Tupuʼaga] ko he tufuga faiva pea neʼe au liliu ko he tahi neʼe ʼofa tāfito ki ai ʼi te ʼaho mo te ʼaho, ʼo au fiafia ʼi ʼona muʼa ʼi te temi fuli pe.”

ʼAki tanā gāue fakatahi ʼaia, neʼe feʼiloʼiʼaki lelei ai ia Sehova ʼAtua pea mo tona ʼAlo ʼulu tokotahi! Talu mai he ʼu lauʼi taʼu ki muʼa atu, neʼe malave mālohi ki te ʼAlo ʼo te ʼAtua ia tana ʼu felogoi mo Sehova. Koia neʼe kua hage pe te ʼAlo fakalogo ʼaia ko tana Tāmai ko Sehova. ʼE ʼui iā Kolose 1:15 (MN ), ko Sesu ʼe ko “te pāki ʼo te ʼAtua fakapulipuli.” ʼE ko he tahi ʼaia tupuʼaga ʼo te maʼuhiga ʼaē ke tou maʼu ia te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo Sesu moʼo fafaga totatou maʼuli fakalaumālie pea mo tatatou fia ʼiloʼi ia te ʼAtua. Ko meʼa fuli ʼaē neʼe fai e Sesu ʼi te kele ʼe ko meʼa fuli ʼaē neʼe loto kiai ia Sehova. Koia ko te ako ʼaē ke tou ʼiloʼi ia Sesu, ko tona faka ʼuhiga ke tou fakatuputupu ia tatatou ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo Sehova. (Soane 8:28; 14:​8-10) Kae neʼe haʼu feafeaʼi ia Sesu ki te kele?

Tona Maʼuli Fakatagata

Ko te lua potu ʼo te maʼuli ʼo Sesu, neʼe kamata ʼi te temi ʼaē neʼe fekauʼi ifo ia ia e te ʼAtua ke tupu tagata ʼi te kele. Neʼe tuku ifo faka milakulo e Sehova te maʼuli ʼo Sesu ki te fatu ʼo te taupoʼou Sutea agatonu ko Malia. Neʼe haohaoa ia Sesu mai te agahala he neʼe mole tupu mai he tagata fakakelekele. Ko te laumālie maʼoniʼoni ʼo Sehova, peʼe ko tona mālohi gāue, neʼe hifo kiā Malia, pea ʼaki tona mālohi neʼe ina ‘ ʼuʼufi’ ia ia, ʼo ina faka faitamaʼi faka milakulo ia ia. (Luka 1:​34, 35) Koia neʼe ko te tamasiʼi haohaoa ʼaē neʼe fuafatuʼi e Malia. Neʼe ko te foha vaheʼi ʼa te tagata tufuga ʼakau ko Sosefo, pea neʼe lahilahi ake ʼi te ʼapi masiva, pea neʼe ko te ʼuluaki ʼaia ʼo te fānau e toko 7.​—Isaia 7:14; Mateo 1:​22, 23; Maleko 6:⁠3.

ʼE mole lahi ia te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ʼiloʼi ʼo ʼuhiga mo te kei veliveli ʼa Sesu, kae neʼe ʼi ai te meʼa maʼuhiga neʼe hoko ʼi tana kei veliveli. ʼI te taʼu 12 ʼo Sesu, ohage ko te taʼu fuli neʼe ʼalu mo tana ʼu mātuʼa ki Selusalemi moʼo fai ia te Pāsikate. ʼI tanatou ʼi ai, neʼe nofo ʼi te fale lotu, “i te lotolotoiga o te kau faiʼako o fagono kia natou pea mo fakafehufehui natou.” Tahi ʼaē, “nee punamauli ia natou fuape nee fagono kia te ia i tona poto mo tana u tali.” ʼIo, ko te kiʼi tamasiʼi ko Sesu, neʼe mole gata pe tana poto ʼi tana ʼu faifehuʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fakalaumālie, kae neʼe toe poto foki ʼi te fai tali, ʼaē neʼe tupu ai te punamaʼuli ʼa te kau faiako. (Luka 2:​41-50) ʼI tana lahilahi ake ʼi te kolo ʼo Nasaleti, neʼe ina ako mai tana tāmai tauhi ko Sosefo ia te gāue tufuga ʼakau.​—Mateo 13:⁠55.

Neʼe maʼuli ia Sesu ʼi Nasaleti ʼo aʼu ki tona taʼu 30. ʼOsi ʼaia pea neʼe ʼalu leva kiā Soane Patita. ʼI tana ʼosi papitema, neʼe kamata ai leva e Sesu ia tana minisitelio mālohi. Neʼe feʼaluʼaki ʼi tona fenua ia taʼu e tolu vaelua, ʼo faka mafola ia te logo lelei ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼAki tana fai faka mafola, neʼe ina fakamoʼoni ai neʼe ko ia ʼaē neʼe fekauʼi mai e te ʼAtua. ʼO feafeaʼi? Neʼe lahi te ʼu milakulo ʼaē neʼe ina fai​—ko te ʼu gāue fakamanamana neʼe mole feala ke fai e he tagata.​—Mateo 4:17; Luka 19:​37, 38.

Ko Sesu neʼe ko te tagata ʼofa pea mo manavaʼofa. Neʼe ʼiloga tāfito ia tona ʼofa ʼi tana tokaga ʼaē ki te hahaʼi. Neʼe fia ʼolo te hahaʼi kiā Sesu he neʼe feala hanatou fai palalau mo ia pea neʼe agalelei. Māʼiape la mo te tamaliki neʼe faigafua tanatou ʼolo ʼaē kiā te ia. (Maleko 10:​13-16) Neʼe fakaʼapaʼapa ia Sesu ki te hahaʼi fafine, logola ʼi tona temi neʼe fakamālaloʼi nātou e te hahaʼi. (Soane 4:​9, 27) Neʼe tokoni ki te hahaʼi māsisiva pea mo mafasia ke nātou ‘maʼu he fakaloto fīmālie ʼo ʼuhiga mo tonatou nefesi.’ (Mateo 11:​28-30) Ko tana faʼahiga faiakonaki neʼe tāsilo lelei, mo faigafua, pea mo ʼaoga ki te maʼuli ʼo te hahaʼi. Pea ʼaki tana ʼu faiakonaki neʼe ina loto ke ʼiloʼi e te hahaʼi ia te ʼAtua moʼoni ko Sehova.​—Soane 17:​6-8.

ʼAki te laumālie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua, neʼe fai e Sesu ia te ʼu milakulo he neʼe manavaʼofa ki te hahaʼi, ʼo ina fakamālōlō ia te kau mahaki pea mo te hahaʼi mafasia. (Mateo 15:​30, 31) Ohage la, ko te tagata kilia neʼe haʼu kiā te ia pea mo ʼui maʼana: “Kapau e ke loto ki ai, e . . . [“feala,” MN ] tau fakamaa au.” Koteā ʼaē neʼe fai e Sesu? Neʼe ina faoʼi tona nima ʼo fāfā ki te tagata, pea mo ina ʼui fēnei: “E au loto ke ke maa.” Pea neʼe maʼa atu aipe te tagata mai tona kilia.​—Mateo 8:​2-4.

Koutou toe fakatokagaʼi, ʼi te tahi ʼaho neʼe ʼōmai ai te toe hahaʼi tokolahi ʼo nonofo mo Sesu ia ʼaho e tolu kae neʼe mole heʼeki nātou kakai. Neʼe manavaʼofa kiā nātou pea neʼe ina fai te milakulo moʼo fafaga ʼo nātou, ko “te toko fa afe tagata, nee mole lau te hahai fafine mo te tamaliki.” (Mateo 15:​32-38) ʼI te tahi ʼaho, neʼe fakagona e Sesu ia te matagi neʼe feala ke tuʼutāmaki ai tona ʼu kaumeʼa. (Maleko 4:​37-39) Neʼe ina fakatuʼuake ia te kau mate.a (Luka 7:22; Soane 11:​43, 44) Tahi ʼaē meʼa, neʼe tali lelei e Sesu ke ina foaki tona maʼuli haohaoa moʼo faka fealagia ki te hahaʼi agahala ke nātou maʼu he ʼamanaki ki te ka haʼu. ʼI toe ʼofa lahi ʼaē neʼe fakahā e Sesu ki te hahaʼi!

ʼE ʼIfea Ia Sesu Ia ʼAho Nei?

Neʼe mate ia Sesu ʼi te pou fakamamahi ʼi tona taʼu 33 vaelua.b Kae neʼe mole gata ai te maʼuli ʼo Sesu ʼi tona mate ʼaia. Ko te tolu potu ʼo tona maʼuli, neʼe kamata ia ʼaho e tolu ki muli age, ʼi te temi ʼaē neʼe fakatuʼuake ai ia ia e Sehova ʼAtua ko te laumālie. ʼI tona ʼosi fakatuʼuake, neʼe hā ia Sesu ki te toko lauʼi teau afe hahaʼi neʼe māʼuʼuli ʼi te ʼuluaki sēkulō ʼo totatou temi. (1 Kolonito 15:​3-8) Koia neʼe “afio ia o heegata i te toomatau o te Atua” ʼo fakatalitali ke foaki age ia te tuʼulaga hau. (Hepeleo 10:​12, 13) ʼI te kua hoko mai leva ʼo te temi ʼaia, neʼe kamata ʼafio ia Sesu ʼi tona tuʼulaga Hau. Koia e feafeaʼi kiā koutou ia Sesu ia ʼaho nei? ʼE tonu koa ke tou ʼui ʼe ko he tagata ʼe maʼuli mamahi pea mo ʼamanaki ke matehi? Peʼe tonu koa ke tou faka ʼuhiga ohage ko he tahi ʼe tonu ke atolasioʼi? Ko Sesu ia ʼaho nei ʼe mole ko he tagata pea ʼe mole ko he ʼAtua Māfimāfi. Kae ʼe ko te ʼāselo mālohi, ʼe kua nofo Hau. Kua vave hoko mai te temi ʼaē ka ina puleʼi anai te kele maveuveu ʼaenī ʼe tou māʼuʼuli ai.

Iā Apokalipesi 19:​11-16, ʼe ʼui ai ko Sesu Kilisito ʼe ko te hau ʼe heka ʼi te hōsi hina pea ʼe haʼu ʼo fakamāu pea mo fakahoko ia te tau faitotonu. ʼE ʼi ai tana “heleta masila, ke ina taʼaga aki te u puleaga.” Ei, ʼe fakaʼaogaʼi anai e Sesu ia tona mālohi lahi moʼo fakaʼauha te kau agakovi. Pea e feafeaʼi kiā nātou ʼaē ʼe nātou faiga ke nātou muliʼi ia te faʼifaʼitaki ʼaē neʼe ina tuku mai ʼi tana kei nofo ʼi te kele? (1 Petelo 2:21) Ko ia pea mo tana Tāmai ʼe nā puipui anai ia nātou mokā hoko mai ia te “ ʼaho lahi ʼo te ʼAtua te Māfimāfi”​—ʼaē ʼe tau fakahigoaʼi ko Halamaketone​—ke feala kiā nātou ʼaia hanatou māʼuʼuli ʼo heʼegata ʼi te kele, pea mo nātou liliu ko he hahaʼi ʼe takitaki anai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ʼe tuʼu ʼi selo.​—Apokalipesi 7:​9, 14; 16:​14, 16, MN; 21:​3, 4.

Lolotoga tona temi ʼafio ʼi te tokalelei, ʼe lahi anai te ʼu milakulo ʼaē ka fakahoko e Sesu maʼa te malamanei! (Isaia 9:​6, 7; 11:​1-10) ʼE ina fakamālōlō anai te kau mahaki pea mo pulihi ia te mate. ʼE fakaʼaogaʼi anai ia ia e te ʼAtua moʼo fakatuʼuake ia te toko lauʼi miliale hahaʼi ʼaē kua mamate, ʼo ina toe foaki age kiā nātou ia te faigamālie ʼaē ke nātou māʼuʼuli ʼo heʼegata ʼi te kele. (Soane 5:​28, 29) ʼE faigataʼa hatatou fakakaukauʼi ia te taulekaleka ʼo totatou maʼuli ʼi te takitaki ʼa te Puleʼaga. Koia ʼe maʼuhiga ke tou haga ako ke tou mahino ki te Tohi-Tapu pea ke tou ʼiloʼi lelei ia Sesu Kilisito.

[Kiʼi nota]

[Talanoa ʼo te pasina 7]

KO SESU ʼE ʼATUA MĀFIMĀFI KOA?

Tokolahi te hahaʼi lotu ʼe nātou ʼui ko Sesu te ʼAtua. Ko ʼihi ʼe nātou ʼui ko te ʼAtua ʼe ko he Tahitolu. Ko te akonaki ʼaia, ʼe ina ʼui “ko te Tāmai ʼe ʼAtua, ko te ʼAlo ʼe ʼAtua, pea ko te Laumālie Maʼoniʼoni ʼe ʼAtua, pea ʼe mole ko te ʼu ʼAtua e tolu kae ko te ʼAtua e tahi.” ʼE ʼui ko nātou toko tolu ʼe nātou “heʼegata pea mo tatau.” (The Catholic Encyclopedia) ʼE tonu koa ia te ʼu manatu ʼaia?

Ko Sehova ʼAtua ʼe ko te Tupuʼaga. (Apokalipesi 4:11) ʼE mole ʼi ai hona kamataʼaga peʼe ko hona gataʼaga, pea ʼe māfimāfi. (Pesalemo 90:2) Kae ko Sesu ʼe ʼi ai tona kamataʼaga. (Kolose 1:​15, 16) ʼI tana ʼui ki te ʼAtua ʼe ko tana Tāmai, neʼe ʼui fēnei e Sesu: “E lahiʼage ia te au.” (Soane 14:28) Neʼe toe fakamahino e Sesu, ʼe ʼi ai te ʼu meʼa ʼe mole ina ʼiloʼi ʼo feiā mo te kau ʼāselo, gata pe ki tana Tāmai.​—Maleko 12:⁠32.

Tahi ʼaē, neʼe faikole fēnei ia Sesu ki tana Tāmai: “Ke aua naa fai ki toku loto kae faipe ki tou finegalo.” (Luka 22:42) Neʼe mole koa la faikole Sesu ki he tahi ʼe Māʼoluga ake ia ia? Tahi ʼaē meʼa, neʼe ko te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakatuʼuake ia Sesu mai te kau mate, kae neʼe mole ko Sesu totonu. (Gaue 2:32) ʼIo, neʼe mole tatau ia te Tāmai pea mo te ʼAlo, ʼi muʼa ʼo te haʼu ʼa Sesu ki te kele peʼe ʼi te lolotoga ʼo tona maʼuli fakakelekele. Kae neʼe fetogi koa te faʼahi ʼaia ʼi te ʼosi fakatuʼuake ʼo Sesu ki te lagi? ʼE ʼui fēnei iā 1 Kolonito 11:3: “Ko te pule o Kilisito e ko te Atua.” ʼIo, ʼe fakalogo tuʼumaʼu pe anai ia te ʼAlo ki te ʼAtua. (1 Kolonito 15:28) Koia ʼe fakahā ʼi te Tohi-Tapu ko Sesu ʼe mole ʼAtua Māfimāfi, kae ʼe ko te ʼAlo ʼo te ʼAtua.

Ko te tolu ʼipotasi ʼo te Tahitolu​—ia te laumālie maʼoniʼoni​—ʼe mole ko he tagata. ʼI tana faikole ki te ʼAtua, neʼe ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo: “Kapau ʼe ke foaki tou laumālie pea ʼe ke fakatupu ia nātou.” (Pesalemo 104:30) Ko te laumālie ʼaia ʼe mole ʼAtua, kae ʼe ko te mālohi gāue ʼaē ʼe ina fekauʼi peʼe ina fakaʼaogaʼi moʼo fakahoko ia te ʼu meʼa ʼaē ʼe loto kiai. ʼAki te laumālie ʼaia, neʼe fakatupu e te ʼAtua ia te lagi, mo te kele, pea mo te ʼu meʼa maʼuli fuli. (Senesi 1:2; Pesalemo 33:6) Neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua ia tona laumālie maʼoniʼoni moʼo takitaki te ʼu tagata ke nātou tohi ia te Tohi-Tapu. (2 Petelo 1:​20, 21) Koia ko te Tahitolu, ʼe mole ko he akonaki ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu.c ʼE ʼui fēnei ʼi te Tohi-Tapu: “Ko Sehova totatou ʼAtua ʼe ko te Sehova pe e tahi.”​—Teutalonome 6:⁠4.

[Kiʼi nota]

[Paki ʼo te pasina 5]

ʼI te temi ʼaē neʼe papitema ai Sesu neʼe liliu ko te Fakanofo ʼa te ʼAtua

[Paki ʼo te pasina 7]

Neʼe foaki kātoa e Sesu tona mālohi moʼo fai te gāue ʼaē neʼe fakatotonu age e te ʼAtua

[Paki ʼo te pasina 7]

Ia ʼaho nei, ko Sesu ʼe ko he Hau mālohi