ʼE Mafola Te Folafola ʼa Sehova ʼi “Te Fenua ʼo Te ʼAkūila”

“TE FENUA ʼo te ʼAkūila.” ʼE fakahigoaʼi feiā e te kau Alepania tonatou fenua ʼi tanatou lea. Ko te fenua ʼaia ʼe haga age ki te Tai Adriatique ʼe tuʼu ʼi te péninsule Balkanique, ʼi te vaha ʼo Keleka pea mo Iukoselavia ʼāfea. Logope ʼe lahi te ʼu fakamatala ʼo ʼuhiga mo te kau Alepania, kae ʼe manatu tahi fuli pe te kau tagata fakamatala hisitolia ʼo ʼuhiga mo te haʼuʼaga ʼo te kau Alepania mo tanatou lea: ʼe nātou hifo mai te kau Ililia ʼo te temi muʼa, ʼaē ʼe fakafuafua ʼi te tohi The Encyclopædia Britannica, ko tanatou lea mo agaʼi fenua neʼe kamata mai te taʼu 2000 ʼi muʼa ʼo totatou temi.

ʼE matalelei te agaaga ʼo te fenua, ko te ʼu moʼuga ʼi te potu noleto, pea mo te ʼu matātai ʼe hihina tonatou ʼoneʼi te potu saute ʼi te Tai Adriatique. Kae ko te meʼa ʼaē ʼe lelei tāfito ʼe ko tona hahaʼi. ʼE nātou agalelei mo tali kāiga, mo loto māfana, mo mahino vave, pea ʼe nātou fakahā ʼanatou manatu ʼo nātou fakaʼaogaʼi lahi tonatou ʼu nima.

Ko He ʼAʼahi ʼa Te Misionea ʼIloa

ʼE mahino ia, ko te agaaga ʼa te hahaʼi ʼo fakatahi mo te matalelei ʼo te fenua, neʼe tokagaʼi e te tagata folau makehe kua hili kiai te ʼu sēkulō. Lagi ʼi te taʼu 56 ʼo totatou temi, neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo ʼaē neʼe lahi tana fai folau: “Neʼe au faka mafola kātoa te logo lelei ʼo ʼuhiga mo Kilisito ʼo aʼu ki Ilikume.” (Loma 15:​19, MN ) Ko te potu saute ʼo Ilikume ʼe ko te vaelua mālie ʼo Alepania ʼo te temi nei ʼo aʼu ki tona potu noleto. Neʼe faitohi ia Paulo mai Kolonito, ʼi Keleka, ʼi te potu saute ʼo Ilikume. ʼI tana ʼui ʼaē neʼe fai faka mafola ʼi te ʼu potu fuli “ ʼo aʼu ki Ilikume,” ʼe mahino mai neʼe lagi kaku ki te tuʼakoi ʼo Ilikume peʼe neʼe lagi nofo tonu ʼi te fenua ʼaia. Ko te meʼa ʼaē ʼe ʼiloʼi papau, neʼe fai faka mafola ia Paulo ʼi te potu saute ʼo Alepania ʼo te temi nei. Koia ʼe feala ke tou ʼui neʼe ko Paulo ʼaē neʼe ina kamata te faka mafola ʼo te Puleʼaga ʼi Alepania.

Kua fakalaka kiai te ʼu sēkulō. Neʼe tutuʼu ake pea mo hifo te ʼu puleʼaga. Ko te ʼu puleʼaga mālohi mai te ʼu tahi ʼu fenua neʼe ʼōmai ʼo puleʼi te kiʼi fenua ʼaia ʼo Eulopa ʼo aʼu ki te puleʼaga faʼitaliha ʼo Alepania ʼi te taʼu 1912. Lagi hili kiai te ʼu taʼu e hogofulu, pea neʼe hoki toe tala ʼi Alepania te folafola ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo Sehova.

Ko He Kamata Fakaofoofo Ia ʼAho Nei

ʼI te taʼu 1920, ko te kiʼi kūtuga Alepania ʼaē neʼe nonofo ʼi Amelika pea kua nātou fakatahi mo te kau Ako Tohi-Tapu Faka Malamanei, ko te higoa ʼāfea ʼaia ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe nātou toe liliu ki Alepania ke nātou vaevae te ʼu meʼa ʼaē kua nātou ako. Iā nātou ʼaia, neʼe kau ai ia Nasho Idrizi. Ko ʼihi neʼe nātou tali leleiʼi. Moʼo tokaga ki te tuputupu ʼa te hahaʼi ʼaē neʼe fia logo, ʼi te taʼu 1924 neʼe hinoʼi te filiale ʼo Lumania ke ina fakaʼaluʼalu te gāue fai faka mafola ʼi Alepania.

Ko Thanas Duli (Athan Doulis) neʼe kau iā nātou ʼaē neʼe nātou ʼiloʼi ia Sehova ʼi Alepania ʼi te ʼu taʼu ʼaia. Neʼe ina fakamatala fēnei: “ ʼI te taʼu 1925, neʼe ʼi ai te ʼu kokelekasio e tolu ʼi Alepania, ʼo feiā mo te ʼu kūtuga ʼo te kau Ako Tohi-Tapu pea mo te hahaʼi neʼe fia logo ʼi te ʼu potu kehekehe ʼo te fenua. Neʼe ʼiloga kehe tanatou feʼofaʼofaniʼaki mo te hahaʼi ʼi ʼonatou tafaʼaki!”a

Neʼe faigataʼa ʼaupito ia te ʼu feʼoloʼaki he neʼe mole lelei te ʼu ala. Kae ki te kau fai faka mafola faʼafai neʼe mole nātou tuʼania ki te faigataʼaʼia ʼaia. Ohage la, ʼi te potu saute ʼi Vlorë, ko Areti Pina neʼe papitema ʼi te taʼu 1928, ʼi tona taʼu 18. Neʼe hake mo hifo ʼi te ʼu moʼuga tokakovi ʼaia ʼo fai faka mafola ʼaki te Tohi-Tapu. Neʼe kau ʼi te kau fai faka mafola faʼafai ʼo te kokelekasio ʼi Vlorë ʼi te kamataʼaga ʼo te ʼu taʼu 1930.

ʼI te taʼu 1930, ko te gāue fai faka mafola ʼi Alepania neʼe takitaki e te filiale ʼo Ateni, ʼi Keleka. ʼI te taʼu 1932, ko te tagata taupau feʼaluʼaki neʼe ina ʼaʼahi te fenua ʼo Alepania moʼo fakaloto mālohiʼi ʼo te ʼu tēhina. Tokolahi iā nātou ʼaē neʼe nātou maʼu te moʼoni ʼi muʼa atu neʼe nātou maʼu te ʼamanaki ʼaē ke nātou māʼuʼuli ʼi te lagi. Neʼe fakaʼapaʼapaʼia ia nātou ʼaia ʼi te ʼu potu fuli ʼuhi ko tanatou aga maʼa pea mo tanatou faitotonu. Neʼe tuputupu ʼaupito te gāue ʼo te ʼu tēhina agatonu ʼaia. Mai te taʼu 1935 ʼo aʼu ki te 1936, ko te ʼu tohi faka Tohi-Tapu e 6 500 neʼe tufa ʼi Alepania.

ʼI te tahi ʼaho, ʼi te loto kolo ʼo Vlorë, neʼe fakahaʼele e Nasho Idrizi ia te fakatagi ke logo te hahaʼi ki te akonaki ʼaē neʼe fai e J. F. Rutherford. Neʼe tuku e te hahaʼi tanatou ʼu gāue kae nātou ʼōmai ʼo fakalogo ki te fakaliliu e te Tēhina ko Idrizi ia te akonaki ʼa Rutherford ki te lea faka Alepania. Neʼe tapuakina te faʼafai ʼa te kau faiako faka Tohi-Tapu lotomālohi ʼo te temi ʼaia. ʼI te taʼu 1940, neʼe ko te toko 50 kau Fakamoʼoni ʼi Alepania.

Ko He Puleʼaga ʼe Mole Tui Ki Te ʼAtua

ʼI te taʼu 1939, neʼe puleʼi te fenua e te kau Fascistes Italia. Neʼe tapuʼi e te puleʼaga ia te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova mo tanatou gāue fai faka mafola. Mole fualoa pea hūfi te fenua e te kau solia Siamani. ʼI te fakaʼosi ʼo te Lua Tau Faka Malamanei, neʼe ʼi ai te pule solia ko Enver Hoxha neʼe faiva ʼi te fakalotoʼi ʼo te hahaʼi. Neʼe mālo tona faʼahi faka politike ʼi te vote ʼo te taʼu 1946, pea neʼe liliu ko te ʼuluaki minisi. Ko te ʼu taʼu ʼaē neʼe hoa mai kiai neʼe fakahigoaʼi ko te ʼu taʼu ʼo te ʼāteaina, kae neʼe mole ko he ʼāteaina ia maʼa te hahaʼi ʼa Sehova.

Māmālie pe, pea neʼe mole kei tali e te puleʼaga ia te ʼu lotu. ʼO mulimuli ki te fakafisi ʼa te kau Kilisitiano ki te kau ki te ʼu meʼa ʼo te mālama, neʼe fakafisi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo Alepania ʼi te toʼo ʼo te ʼu mahafu tau pea mo nātou fakafisi ki te ʼu meʼa faka politike. (Isaia 2:​2-4; Soane 15:​17-19) Tokolahi neʼe pilisoniʼi, ʼo mole ʼavage hanatou meʼa kai peʼe ko te ʼu meʼa tāfito ʼo te maʼuli. Ko te meʼa neʼe tau hoko, ko te ʼu tuagaʼane ʼaē neʼe mole pilisoniʼi neʼe nātou fō te ʼu mutuʼi meʼa ʼo te ʼu tēhina neʼe pilisoniʼi pea mo kuka age maʼa nātou.

ʼE Mole Nātou Tuʼania Logola Te Fakataga

ʼI te kamataʼaga ʼo te ʼu taʼu 1940, ko te kiʼi finemui ko Frosina Xheka mai te kolo ʼe ōvi ki Përmet, neʼe logo ki te meʼa ʼaē neʼe ako e tona ʼu tokolua lalahi mai te Fakamoʼoni ʼe faʼu sūlie ko tona higoa ko Nasho Dori.b Neʼe agakovi te kau takitaki ʼo te fenua ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea logola te mole tali e tana ʼu mātuʼa, kae neʼe tuputupu te tui ʼa Frosina. “Neʼe nā fufū ʼoku sūlie pea mo tā au mokā neʼe ʼalu la ki te ʼu fono faka Kilisitiano. Neʼe nā faigaʼi ke nā faka ʼohoanaʼi au ki te tagata ʼo te tahi lotu. Neʼe au fakafisi pea neʼe nā kapu au ʼi tonā ʼapi. Neʼe nive ʼi te temi ʼaia. Neʼe kole e Nasho Dori ki te Tēhina ko Gole Flloko ʼi Gjirokastër ke tokoni mai kiā au. Neʼe nātou fakatuʼutuʼu ke au nofo mo nātou. Neʼe pilisoniʼi toku ʼu tokolua kiā taʼu e lua ʼuhi ko tanā fakafisi ki te hū solia. ʼI te faka ʼāteaina ʼo toku ʼu tokolua, neʼe au mavae ʼo au ʼalu ʼo nofo mo nāua ʼi Vlorë.

“Neʼe faigaʼi e te kau polisi ke nātou fakakinauʼi au ke au kau ki te ʼu meʼa faka politike, kae neʼe au fakafisi. Neʼe nātou puke au, pea neʼe nātou ʼave au ki te koga fale pea nātou tutuʼu ʼi ʼoku tafa. Neʼe fakamatakuʼi fēnei au e te tahi iā nātou: ‘ ʼE ke ʼiloʼi peʼe koteā ʼaē ʼe mātou lava fai kiā koe?’ Neʼe au tali fēnei age: ‘ ʼE koutou lava fai pe anai te meʼa ʼaē kua fakagafua atu e te ʼAtua ke koutou fai.’ Neʼe ina tali fēnei: ‘Au mahalo ʼe ke galivale! ʼAlu ki tuʼa!’ ”

Neʼe agatonu feiā te ʼu tēhina Alepania lolotoga te ʼu taʼu ʼaia. ʼI te taʼu 1957, ko te kaugamālie ʼo te kau fai faka mafola ʼo te Puleʼaga, neʼe ko te toko 75. ʼI te kamataʼaga ʼo te ʼu taʼu 1960, neʼe hinoʼi e te ʼu pilo lalahi ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ke ʼalu ia John Marks, ko he tagata Alepania neʼe nofo ʼi Amelika, ʼo ʼaʼahi ia Tirana moʼo tokoni ki te fakaʼaluʼalu ʼo te gāue faka Kilisitiano.c Kae mole tuai, pea neʼe puke ia Luçi Xheka, mo Mihal Sveci, mo Leonidha Pope pea mo ʼihi tēhina takitaki ʼo ʼave ki te ʼu lotoʼā gāue.

Te ʼAmanaki ʼo ʼUhiga Mo Te Faigataʼaʼia

ʼO aʼu ki te taʼu 1967, neʼe fakafisi te puleʼaga ʼo Alepania ki te ʼu lotu fuli. Neʼe mole ʼi ai he lotu neʼe tali ʼi te fenua. Neʼe mole kei ʼi ai he pātele Katolika, peʼe Orthodoxe peʼe Mahometa neʼe ina lava fakahoko he ʼu toʼotoʼoga faka lotu. Neʼe kua pupunu te ʼu ʼēkelesia mo te ʼu fale lotu Mahometa peʼe fetogi ʼo fakaʼaogaʼi ko he ʼu fale faigaoʼi, peʼe ko he fale tānakiʼaga mātaga, peʼe ko he fakatauʼaga meʼa kai. Neʼe mole gafua ke nofo he tahi mo hana Tohi-Tapu. Neʼe mole gafua ki he tahi ke ina fakahā ʼe tui ki te ʼAtua.

Neʼe teitei pe ke mole kei lava fakahoko te ʼu fono mo te fai faka mafola. Neʼe faigaʼi e te kau Fakamoʼoni takitokotahi ke nātou tauhi kiā Sehova, logola tanatou femaveteveteʼaki. Mai te ʼu taʼu 1960 ʼo aʼu ki te ʼu taʼu 1980, neʼe kua tokosiʼi te hahaʼi ʼo te kau Fakamoʼoni. Kae neʼe nātou mālolohi ʼi te faʼahi fakalaumālie.

ʼI te fakaʼosiʼosi ʼo te ʼu taʼu 1980, neʼe hoko māmālie te ʼu fetogi faka politike. Neʼe kua tahitahiga te maʼu ʼo he meʼa kai mo he ʼu mutuʼi meʼa. Neʼe mole kei maʼuli fiafia te hahaʼi. Ko te ʼu fetogi ʼaē neʼe hoko ʼi te Potu Esite ʼo Eulopa neʼe aʼu ki Alepania ʼi te kamataʼaga ʼo te ʼu taʼu 1990. Hili te ʼu taʼu e 45 ʼo te puleʼaga ʼāfea ʼaē neʼe aga fefeka, neʼe toe fakagafua leva e te puleʼaga foʼou ia te ʼāteaina faka lotu.

ʼAki te takitaki ʼo te Kolesi Pule ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe faigaʼi fakavilivili e te ʼu filiale ʼo Otilisia pea mo Keleka ke nātou felāveʼi mo te ʼu tēhina Alepania. Ko te ʼu tēhina Keleka ʼaē neʼe popoto ʼi te lea Alepania neʼe nātou ʼaumai ki Tirana pea mo Berat, te ʼu tohi faka Tohi-Tapu foʼou. Neʼe fiafia ʼaupito te ʼu tēhina Alepania ʼaē neʼe mavetevete ʼi muʼa atu, ʼi tanatou hoki toe felāveʼi ʼaia mo te kau Fakamoʼoni mai te tahi ʼu fenua.

Neʼe Takitaki Te Gāue e Te Kau Pionie Faʼafai Mai Te Tahi ʼu Fenua

ʼI te kamataʼaga ʼo te taʼu 1992, neʼe hinoʼi e te Kolesi Pule ia Michael mo Linda DiGregorio, te taumātuʼa misionea ʼe koga Alepania, ke nā ʼolo ʼo gāue ʼi Alepania. Neʼe nā felāveʼi mo te ʼu tēhina mo tuagaʼane kua mātutuʼa, pea mo tokoni age kiā nātou ʼaia ke nātou toe kau ki te famili fakalaumālie ʼi te malamanei kātoa. Ko te toko 16 kau pionie makehe pea mo faʼafai mai Italia, neʼe nātou tau ki te fenua ʼi Novepeli, mo te ʼu pionie Keleka e toko fā. Neʼe fakatuʼutuʼu te ako ki te kau pionie ke nātou ako te lea ʼo te fenua.

Neʼe faigataʼa te maʼuli ʼo te kau pionie matāpule ʼaia. Neʼe mole haʼele tuʼumaʼu te hila. Neʼe momoko kovi ʼi te temi nive. Neʼe tutuʼu fualoa te hahaʼi ʼo fakaʼatu ke nātou maʼu hanatou meʼa kai pea mo te ʼu meʼa tāfito ʼo te maʼuli. Kae ko te faigataʼaʼia lahi ʼaē neʼe tau mo te ʼu tēhina, ko te maʼu ʼo he ʼu fale lalahi moʼo tali ʼo te hahaʼi tokolahi ʼaē ʼe nātou leleiʼia te moʼoni!

Neʼe mahino ki te kau pionie ʼaē neʼe faiga ke nātou ako te lea Faka Alepania, ko te lea neʼe ko he puleʼaki moʼo fai ʼo tanatou gāue. Neʼe ʼui fēnei age e te tagata faiako faiva ʼo te Tohi-Tapu: “ ʼE mole gata pe ʼi tata poto palalau ke feala ai hata malimali peʼe kita fāʼufua ki totatou ʼu tēhina. ʼE tokagaʼi anai e te kau Alepania te ʼofa ʼaē ʼe haʼu mai tokotou loto, kae mole ko te poto lelei ʼi te lea. ʼAua naʼa koutou tuʼania, ʼe nātou mahino anai.”

Hili te ʼuluaki ako ʼo te lea, neʼe kamata gāue te kau pionie ʼi Berat, mo Durres, mo Gjirokastër, mo Shkodër, mo Tirana, pea mo Vlorë. Mole tuai pea neʼe fakatuʼu te ʼu kokelekasio ʼi te kolo ʼaia. Ko Areti Pina, ʼaē kua taʼu 80 tupu pea neʼe kua mahamahaki, neʼe kei nofo pe ʼi Vlorë. Ko te ʼu pionie makehe e toko lua neʼe fekauʼi ke ʼolo ki te kolo ʼaia ʼo gāue mo Areti. Neʼe punamaʼuli te hahaʼi ʼi te palalau Faka Alepania ʼo te ʼu matāpule ʼaia: “Ko te kau misionea mai te tahi ʼu lotu neʼe nātou loto ke mātou Fakapilitānia peʼe mātou palalau Faka Italia mo kapau ʼe mātou fia ako he manatu. ʼE ʼiloga ʼe koutou ʼoʼofa moʼoni kiā mātou, pea ʼe maʼuhiga takotou logo, ʼaē ʼe koutou ako ai te lea Faka Alepania!” Neʼe mate agatonu ia Areti ʼi te māhina ʼo Sānualio ʼo te taʼu 1994; neʼe gāue hoholo ʼo aʼu ki te māhina fakamuli ʼo tona maʼuli. Neʼe fua tana faʼafai pea mo te faʼafai ʼa te kau pionie. Neʼe fakatuʼu te tahi kokelekasio ʼi Vlorë ʼi te taʼu 1995. Ia ʼaho nei, ko kokelekasio mālolohi e tolu ʼe nātou maʼumaʼua ʼi te fai faka mafola ʼi te kolo ʼaia ʼaē ʼe tuʼu ai te ʼuafu.

ʼI te fenua kātoa, ʼe pakupaku te hahaʼi ʼi te faʼahi fakalaumālie pea ʼe mole nātou faʼa fakafifihi ʼi te faʼahi faka lotu. ʼE nātou lau kātoa te ʼu tohi faka Tohi-Tapu fuli ʼaē ʼe tuku age e te kau Fakamoʼoni. Neʼe kamata ako te kau tūpulaga tokolahi pea neʼe vave tanatou tuputupu.

Ko te ʼu kokelekasio pea mo te ʼu kūtuga e 90 tupu ʼe nātou hoko atu tanatou “mālohi . . . ʼi te tui pea mo tuputupu tonatou kaugamālie ʼi te ʼaho fuli” ʼi te fenua kātoa. (Gaue 16:​5, MN ) ʼE kei lahi te gāue ʼa te toko 3 513 kau Fakamoʼoni ʼi Alepania. ʼI te māhina ʼo Malesio ʼo te taʼu 2005, neʼe ko te toko 10 144 hahaʼi neʼe kau ki te ʼAho Fakamanatu ʼo te mate ʼo Kilisito. Ko te ʼu fai palalau ʼa te kau Fakamoʼoni pea mo te hahaʼi, neʼe iku ai ki te ʼu ako faka Tohi-Tapu e 6 000 tupu. ʼE mahino ia ʼe ʼaoga anai te ako faka Tohi-Tapu ki te toko afe ʼaki te Tohi-Tapu Traduction du monde nouveau ʼaē neʼe hoki maʼu pe ʼi te lea Faka Alepania. Ei, ko te Folafola ʼa Sehova ʼe mafola moʼoni ʼi “Te Fenua ʼo Te ʼAkūila” ʼo fakavikiviki kiā Sehova.

[Kiʼi nota]

[Talanoa ʼo te pasina 20]

KUA GATA TE FEFIHIʼAKI ʼO TE ʼU LANU ʼI KOSOVO!

Neʼe kua lahi tatatou logo ki te higoa ʼo Kosovo ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu taʼu 1990, he neʼe fetauʼaki pea mo pikisia ai te ʼu fenua ʼi te malamanei kātoa, ʼuhi ko te fefihiʼaki ʼo te fenua ʼo ʼuhiga mo te ʼu telituale pea mo te fefehiʼaʼaki talu mai fualoa ʼa te hahaʼi ʼo te ʼu lanu kehekehe ʼo te fenua ʼaia.

Lolotoga te tau ʼi te ʼu Balkans, tokolahi te kau Fakamoʼoni neʼe feholaki ki te ʼu fenua ʼi te ʼu tafaʼaki. Hili te tau, ko te kiʼi kūtuga iā nātou neʼe toe liliu ki Kosovo, ʼo fakahoko te gāue fai faka mafola. Ko te kau pionie makehe Alepania pea mo Italia neʼe ʼolo ki Kosovo moʼo tokoni ki te fakahoko ʼo te gāue ʼi te fenua ʼaia ʼe nofoʼi e te toko 2 350 000 hahaʼi. Ko kokelekasio e fā mo te ʼu kūtuga e ono, ʼo fakatahi ʼaia ko te kau fai faka mafola e toko 130, ʼe lolotoga tauhi nei kiā Sehova ʼi te telituale ʼaia.

Neʼe hoko te fakatahi makehe ʼaho tahi ʼi Priština ʼi te temi mātala ʼo te taʼu 2003, pea neʼe kau ai te toko 252. ʼI te hahaʼi ʼaē neʼe kau ai, neʼe ʼi ai te kau Alepania, mo te kau Gitans, mo te kau Italia, mo te kau Serbes, pea mo te kau Siamani. ʼI te fakaʼosi ʼo te akonaki ʼo te papitema, neʼe lagaʼi e te tēhina faiakonaki te ʼu fehuʼi e lua. Ko te toko tolu neʼe nātou tutuʼu moʼo tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia: ko te Alepania, mo te Gitan, mo te Serbe.

Neʼe hoko te pasipasi lahi ʼi te ʼosi logo ʼa te nofoʼaki te tali fakatahi ʼaki he leʼo lahi ‘Va!’ ‘Da!’ pea mo ‘Po!’ ʼo te toko tolu neʼe ʼamanaki papitema. Neʼe nātou fefāʼufuaʼaki. Kua nātou maʼu te puleʼaki ki te ʼu fefihiʼaki ʼaē ʼe fai talu mai fualoa ʼi tonatou fenua ʼo ʼuhiga mo te ʼu lanu.

[Mape ʼo te pasina 17]

(Vakaʼi te nusipepa)

Te Tai Metitelanea

ITALIA

ALEPANIA

KELEKA

[Paki ʼo te pasina 18]

ʼE faʼifaʼitaki e te kau Fakamoʼoni tūpulaga ia te faʼafai ʼo nātou kua mātutuʼa

[Paki ʼo te pasina 18]

Neʼe tauhi agatonu ia Areti Pina mai te taʼu 1928 ʼo aʼu ki tana mate ʼi te taʼu 1994

[Paki ʼo te pasina 19]

Ko te ʼuluaki kūtuga ʼo te kau pionie matāpule ʼe nātou kau ki te akoako ʼo te lea ʼo te fenua

[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 16]

Eagle: © Brian K. Wheeler/VIREO