Te ʼu Tali Ki ʼAtatou Fehuʼi ʼo ʼUhiga Mo Sesu Kilisito

“Pe e ui e te hahai ko ai au?”—LUKA 9:18.

NEʼE fai e Sesu ia te fehuʼi ʼaia ki tana kau tisipulo he neʼe ina ʼiloʼi neʼe kehekehe ia te ʼu faʼahiga tala manatu ʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo ia. Kae ʼe mole fakaʼuhiga leva neʼe mole ʼiloʼi e te hahaʼi ia ia. He neʼe felōgoi ia Sesu mo te hahaʼi pea neʼe mole ina fai he ʼu gāue fakafufū. Koia, neʼe fakatahi mo te hahaʼi ʼi ʼonatou kolo liliki pea mo lalahi. Neʼe fai fakamafola pea mo faiakonaki ki te kaugamālie, he neʼe fakaʼamu ke ʼiloʼi e te hahaʼi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo ia.—Luka 8:1.

Ko te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sesu ʼe feala ke tou tokagaʼi ʼi ʼana palalau pea mo ʼana gāue, ʼaē ʼe tou maʼu ʼi te ʼu Evaselio e fā—Mateo, mo Maleko, mo Luka pea mo Soane. Ko te ʼu tohi ʼaenī, ʼe fakatafito kiai ia te ʼu tali ki ʼakotou fehuʼi ʼo ʼuhiga mo Sesu.—Soane 17:17.

TE FEHUʼI: Ko Sesu, ʼe ko he tahi koa neʼe maʼuli moʼoni?

TE TALI: ʼEī. Ko te kau tagata fai hisitolia, ʼo kau ai ia Josèphe pea mo Tacite ʼo te ʼuluaki sēkulō, neʼe natou talanoa ko Sesu neʼe maʼuli moʼoni. Ko te faʼahi ʼaē ʼe maʼuhiga age, ʼe fakahā lelei ʼi te ʼu Evaselio ko Sesu neʼe maʼuli moʼoni, kae mole ko he fāgana. ʼE toe talanoa ai ki te temi pea mo te koga meʼa ʼaē neʼe hoko ai ia te ʼu ʼaluʼaga ʼo te maʼuli ʼo Sesu. Ohagē lā ʼi te Evaselio ʼo Luka, ʼe talanoa ai ki te ʼu pule māʼoluga e fitu, ʼe fakamoʼoni kiai ia te kau tagata fai hisitolia ʼo ʼuhiga mo ʼonatou higoa, ʼo feala ai ke ʼiloʼi ia te taʼu ʼaē neʼe kamata ai ia te minisitelio ʼa Sesu.—Luka 3:1, 2, 23.

Koia ʼe feala ke tou fakamoʼoni neʼe maʼuli moʼoni ia Sesu. ʼE ʼui fēnei ʼi te tohi (Evidence for the Historical Jesus): “Tokolahi te hahaʼi sivi Tohi-Tapu ʼe natou fakamoʼoni ko Sesu neʼe ko he tagata ʼiloa neʼe maʼuli ʼi Nasaleti ʼi te ʼuluaki sēkulō.”

TE FEHUʼI: Ko Sesu, ʼe ko te ʼAtua koa?

TE TALI: Kailoa. Neʼe mole manatu ia Sesu ke tatau mo te ʼAtua. Neʼe fakahā tuʼumaʼu pē e Sesu ʼe māʼoluga age ia Sehovaa iā te ia. Ohagē lā, neʼe ʼui e Sesu ʼo ʼuhiga mo Sehova ko “sioku Atua” pea “ko te Atua e tahi mo mooni.” (Mateo 27:46; Soane 17:3) ʼE gata pē ki he tahi ʼe fakalogo ki he tahi age ʼe feala ke ina fakaʼaogaʼi ia te ʼu palalau ʼaia. Ko he tagata gāue ʼe talanoa ki tona pātolō ohagē ko “hona pule” peʼe ko “he tahi ʼe ina lagiaki he gāue” pea hā lelei mai ʼe tonu ke fakalogo te tagata ʼaia ki tona pule.

Neʼe toe fakahā e Sesu ʼe kehekehe ia mo te ʼAtua. Neʼe toe ʼui fēnei e Sesu kiā nātou ʼaē neʼe fakafeagai ki tana takitaki: “E tohi i takotou lao e mooni te fakamooni a ni tagata e tokolua; e au fakamooni kia au totonu, pea e fakamooni kia au te Tamai ae nee ina fekaui mai au.” (Soane 8:17, 18) Koia ʼe tonu ai ke tou fakakehekeheʼi ia Sesu mai iā Sehova heʼe talanoa te vaega kiā fakamoʼoni e lua.

TE FEHUʼI: Ko Sesu, ʼe ko he tagata agalelei pē koa?

TE TALI: Kailoa. He neʼe mole gata ʼaki pē te faʼahi ʼaia. Neʼe mahino kiā Sesu ʼe ina fakahoko ia he ʼu gāue maʼuhiga moʼo fai ia te finegalo ʼo te ʼAtua. Koʼenī ni faʼifaʼitaki:

● Ko “te Alo ulutokotahi o te Atua.” (Soane 3:18) Neʼe ʼiloʼi e Sesu ia tona haʼuʼaga. Koia neʼe maʼuli ia ʼi muʼa ʼo tana haʼu ʼo tupu tagata ʼi te kele. Neʼe ina ʼui fēnei: “Nee mole au hifo mai te lagi o fai toku finegalo, kae ko te finegalo o ae nee ina fekaui mai au.” (Soane 6:38) Ko Sesu neʼe ko te ʼuluaki fakatupu ʼa te ʼAtua pea neʼe tokoni ki ai ki te fakatupu ʼo meʼa fuli. Neʼe feala ai kiā Sesu ke fakahigoaʼi ia ia ko “te Alo ulutokotahi o te Atua.”—Soane 1:3, 14; Kolose 1:15, 16.

● Ko “te Foha o te tagata.” (Mateo 8:20) Neʼe fakahā liuliuga e Sesu ʼo ʼuhiga mo ia totonu ko ia ko “te Foha o te tagata,” pea neʼe fakaʼaogaʼi tuʼa 80 ia te kupu ʼaia ʼi te ʼu Evaselio. Ko te ʼaluʼaga ʼaenī ʼe ina fakahā ai neʼe ko he tagata moʼoni kae mole ko he ʼAtua ʼe sino kakano. Neʼe tupu tagata feafeaʼi ia te ʼAlo ʼulutokotahi ʼo te ʼAtua? ʼAki te laumālie māʼoniʼoni, neʼe momoli ifo e Sehova ia te maʼuli ʼo tona ʼAlo ki te fatu ʼo te fafine Sutea ko Malia, ʼo faitama ai. Koia, neʼe mole tupu ai ia Sesu ʼi te agahala pea neʼe haohaoa.—Mateo 1:18; Luka 1:35; Soane 8:46.

● Ko te “Faiʼako.” (Luka 3:12, Tauhi Foou) Neʼe fakahoko fakalelei e Sesu ia te gāue ʼaē neʼe foaki age e te ʼAtua “o akonaki . . . mo ina fakaha te logo lelei” ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. (Mateo 4:23; Luka 4:43) Neʼe matala lelei mo faigafua ia tana fakamahino peʼe koteā ia te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea koteā ʼaē kā ina fai anai moʼo fakahoko ia te finegalo ʼo Sehova.—Mateo 6:9, 10.

● Ko “te Folafola.” (Soane 1:1) Neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua ia Sesu ko hana Tagata ʼAve Folafola ke ina tala he ʼu logo pea mo he ʼu fakatotonu ki te hahaʼi. Neʼe ina toe fakahā ia te ʼu akonaki ʼa te ʼAtua kiā nātou.—Soane 7:16, 17.

TE FEHUʼI: Ko Sesu, ʼe ko te Mēsia koa ʼaē neʼe fakapapauʼi mai?

TE TALI: ʼEī, neʼe fakakikite ʼi te ʼu lea fakapolofetā ʼo te Tohi-Tapu ia te haʼu ʼa te Mēsia, ia Kilisito, ʼaē ko tona fakaʼuhiga ko “te fakanofo.” ʼE fakahoko anai e te Mēsia ʼaia ia te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova. ʼI te tahi ʼaluʼaga, neʼe ʼui fēnei age e te fafine Samalitana kiā Sesu: “E au iloi e tonu ke hau te Mesia e higoa ko te Kilisito.” Pea neʼe tali fakahagatonu age maʼa Sesu: “E ko au, ia au aeni e palalau atu kia koe.”—Soane 4:25, 26.

ʼE ʼi ai koa he tahi ʼu fakamoʼoni ko Sesu ʼe ko te Mēsia? Ko te ʼu manatu ʼaenī e tolu ʼe tokoni mai ke tou fakamoʼoni ko Sesu ʼe ko te Mēsia, ohagē pē ko he fakamoʼoni ʼa he toko tolu ki he manatu e tahi. Neʼe maʼu koa e Sesu ni fakamoʼoni? Tou vakaʼi ia fakamoʼoni e tolu:

● Te hōloga ʼaē ʼe hifo mai ai Sesu. Neʼe fakakikite ʼi te Tohi-Tapu ʼe hifo mai anai ia te Mēsia ʼi te hōloga ʼo Apalahamo pea mo Tavite. (Senesi 22:18; Pesalemo 132:11, 12) Neʼe hifo mai ia Sesu mai te ʼu hōloga ʼaia.—Mateo 1:1-16; Luka 3:23-38.

● Te hoko ʼo te ʼu lea fakapolofetā. ʼI te Koga Tohi-Tapu Fakahepeleo, ʼe lahi ai ia te ʼu lea fakapolofetā ʼo ʼuhiga mo te maʼuli ʼo te Mēsia ʼi te kele, ʼo kau ai mo tana tupu tagata pea mo tona mate. Neʼe hoko kātoa ʼi te maʼuli ʼo Sesu ia te ʼu lea fakapolofetā ʼaia. Ohagē lā ko tana tupu ʼi Petelehemi (Mikea 5:2; Luka 2:4-11), mo tona pāui mai Esipito (Oseo 11:1; Mateo 2:15) pea mo te mole fasifasiʼi ʼona hui ʼi te temi ʼaē neʼe matehi ai (Pesalemo 34:21 [Pes. 34:20, MN]; Soane 19:33, 36). Koia, neʼe mole feala kiā Sesu ke ina fakahoko ʼe ia totonu ia te ʼu lea fakapolofetā ʼo ʼuhiga mo ia.b

● Te ʼu fakamoʼoni neʼe fai e te ʼAtua. ʼI te temi ʼaē neʼe tupu ai ia Sesu, neʼe fekauʼi e te ʼAtua ia tana kau ʼāselo ke ʼolo ʼo tala ki te ʼu tagata tauhi ovi kua tupu ia te Mēsia. (Luka 2:10-14) Neʼe lahi ia te ʼu lakaga ʼi te minisitelio ʼa Sesu, neʼe palalau ifo ai ia te ʼAtua mai te lagi, ʼo ina fakahā ai ia tona ʼofa ʼaē kiā Sesu. (Mateo 3:16, 17; 17:1-5) Neʼe fakafealagia e Sehova kiā Sesu ke ina fakahoko ia he ʼu milakulo ʼe fakamoʼoni ai ko ia te Mēsia.—Gaue 10:38.

TE FEHUʼI: He koʼē neʼe haʼu ia Sesu ʼo maʼuli mamahi pea mo mate?

TE TALI: Logolā tona haohaoa, neʼe mole tuha ke maʼuli mamahi ia Sesu. Neʼe mole pē lā tuha ke tutuki ia ia ki he pou ohagē ko he tagata fai fakapō pea mo mate fakaufiufi. Pea tahi, neʼe ʼiloʼi lelei e Sesu ʼe gaohi koviʼi anai ia ia kae neʼe ina tali lelei pē ia te faʼahi ʼaia.—Mateo 20:17-19; 1 Petelo 2:21-23.

Neʼe fakakikite ʼi te ʼu lea fakapolofetā ʼo ʼuhiga mo te Mēsia ʼe maʼuli mamahi pea mo mate anai moʼo fakamolemole ia te agahala. (Esaia 53:5; Taniela 9:24, 26) Neʼe ʼui e Sesu neʼe haʼu ʼo “foaki tona mauli ke totogi ai te kaugamalie.” (Mateo 20:28) Ko nātou ʼaē ʼe tui ki te maʼuhiga ʼo tana sākilifisio faitotogi, ʼe natou ʼamanaki anai ke haofaki nātou mai te agahala pea mo te mate, pea mo natou maʼu ia te maʼuli heʼegata ʼi te Palatiso ʼi te kele.c—Soane 3:16; 1 Soane 4:9, 10.

TE FEHUʼI: ʼE feala koa ke tou tui papau neʼe fakatuʼuake ia Sesu mai te mate?

TE TALI: ʼEī. Neʼe ʼiloʼi e Sesu ʼe toe fakatuʼuake anai mai te mate. (Mateo 16:21) Kae, ʼe kotou fakatokagaʼi ko Sesu pea mo te ʼu tagata faitohi ʼo te Tohi-Tapu, neʼe mole natou ʼui neʼe fakatuʼuake ia ia mai te mate ʼaki he mālohi fakanātulā. ʼE ko he manatu ʼe mole ʼalutahi ia mo te manatu ʼaē ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu: “Nee toe fakatuuake ia e te Atua, i tana haofaki ia mai te u hai o te mate.” (Gaue 2:24) Kapau ʼe tou fakatui ʼe ʼi ai te ʼAtua pea ʼe ko ia te Tupuʼaga ʼo meʼa fuli, ʼi te lakaga leva ʼaia, ʼe tou fakatui neʼe ina lava fakatuʼuake ia tona ʼAlo mai te mate.—Hepeleo 3:4.

ʼE ʼi ai koa he ʼu fakamoʼoni ʼo te fakatuʼuake ʼo Sesu? Tou vakaʼi ia te ʼu fakamoʼoni ʼaē kā hoa mai.

● Te ʼu hahaʼi neʼe sisio mata. Hili kiai taʼu e 22 ki te mate ʼa Sesu, neʼe tohi e te ʼapositolo ko Paulo ko te toko 500 tupu hahaʼi neʼe sisio mata kiā Sesu kua fakatuʼuake pea neʼe ʼi ai ʼihi iā nātou ʼaia neʼe kei māʼuʼuli ʼi te temi ʼaē neʼe faitohi ai ia Paulo. (1 Kolonito 15:6) ʼE feala koa ke faigafua ki he toko tahi peʼe ko he toko lua ke mole fakamoʼoni ki te faʼahi ʼaia, pea mo fakafeagai ki te toko 500 hahaʼi aē neʼe sisio mata kiai?

● Ko te ʼu hahaʼi ʼe tuha mo te falala. Ko te ʼu ʼuluaki tisipulo ʼa Sesu, ʼaē neʼe natou sisio mata ki te ʼaluʼaga ʼaē neʼe hoko, neʼe natou lototoʼa ʼo fakamafola ia te fakatuʼuake ʼo Sesu. (Gaue 2:29-32; 3:13-15) ʼI tona fakahagatonu, neʼe natou tui ki tona fakatuʼuake he ko te fakatafitoʼaga ʼaia ʼo te tui Fakakilisitiano. (1 Kolonito 15:12-19) Neʼe maʼuhiga age ki te ʼu tisipulo ʼaia hanatou mamate ʼi hanatou fakafisi ki tanatou tui ʼaē kiā Sesu. (Gaue 7:51-60; 12:1, 2) ʼI takotou manatu, ʼe feala koa ke lotolelei he tahi ke mate ʼo ʼuhiga mo he meʼa ʼe ina ʼiloʼi papau ʼe mole moʼoni?

Neʼe tou vakaʼi ia te ʼu tali Fakatohi-tapu ki te ʼu fehuʼi maʼuhiga e ono ʼo ʼuhiga mo Sesu. Neʼe fakahā lelei mai e te ʼu tali ʼaia peʼe ko ai ia Sesu. Kae ʼe feala koa ki te ʼu tali ʼaia ke ina fetogi ia takotou faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo Sesu?

[ʼU nota]