Te Totogi—Ko Te Meʼa ʼOfa Lahi ʼo Te ʼAtua

1, 2. (a) Maʼa koutou, koteā ʼaē ʼe maʼuhiga ai he meʼa ʼofa? (b) He koʼe ʼe feala ke tou ʼui ko te totogi ʼaē neʼe foaki e Sehova, ʼe ko te meʼa ʼofa maʼuhiga ʼaē ʼe lahi tokotahi?

KOTEĀ te meʼa ʼofa ʼaē neʼe koutou leleiʼia tāfito? Ke maʼuhiga he meʼa ʼofa ʼe mole maʼua ke totogi kovi. Heʼe maʼuhiga moʼoni he meʼa ʼofa, mole ʼuhi ko tana totogi kovi, kae ʼuhi ko te fiafia ʼaē ʼe koutou maʼu ai pea mo tona ʼaoga moʼoni kiā koutou.

² ʼI te ʼu tuʼuga meʼa ʼofa ʼaē ʼe lava foaki atu, ʼe ʼi ai te meʼa ʼofa ʼe lelei tokotahi age ʼi te ʼu meʼa ʼofa fuli. ʼE ko he meʼa ʼofa neʼe foaki e te ʼAtua ki te malamanei. ʼE lahi te ʼu meʼa neʼe foaki mai e Sehova, kae ko tana meʼa ʼofa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito, ʼe ko te sakilifisio faitotogi ʼo tona ʼAlo, ia Sesu Kilisito. (Mateo 20:28) ʼE tou vakaʼi anai ʼi te kapite ʼaenī, ko te totogi ʼe ko te meʼa ʼofa lahi tokotahi ʼaia kua tou maʼu, koteʼuhi ʼe tou lava maʼu ai he toe fiafia lahi, pea mo ina lava foaki mai te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga tāfito ki totatou maʼuli. Ei, ko te totogi ʼe ko te fakamoʼoni lahi ʼaia ʼo te ʼofa ʼo Sehova kiā tatou.

KOTEĀ TE TOTOGI?

3. Koteā koa te totogi, pea koteā ʼaē ʼe tonu ke tou mahino kiai ke feala ai hatatou ʼiloʼi te maʼuhiga ʼo te meʼa ʼofa ʼaia?

³ Moʼo fakanounou, ko te totogi ʼe ko te puleʼaki ʼaē neʼe fai e Sehova moʼo faka ʼāteaina pea mo hāofaki te malamanei mai te agahala pea mo te mate. (Efeso 1:7) Ke tou mahino ki te akonaki faka Tohi-Tapu ʼaia, ʼe tonu ke tou toe fakamanatuʼi te meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi te ʼōloto ʼo Eteni. Kapau ʼe tou mahino ki te faʼahi ʼaē neʼe pulihi e Atama ʼi tana agahala, pea hoki feala ai leva ke tou ʼiloʼi te maʼuhiga ʼo te meʼa ʼofa ʼaia, ʼaē ko te totogi.

4. Koteā te ʼu fealagia ʼaē neʼe maʼu e Atama ʼi tona maʼuli haohaoa?

⁴ ʼI tana fakatupu ia Atama, neʼe foaki age e Sehova te meʼa ʼe maʼuhiga ʼaupito​—te maʼuli haohaoa. Ko tona faka ʼuhiga, ʼaki he sino pea mo he ʼatamai haohaoa, neʼe mole he temi neʼe feala ai kiā Atama ke mahaki, ke matuʼa, pea ke mate. ʼI tona ʼuhiga tagata haohaoa, neʼe ina maʼu he ʼu felogoi makehe mo Sehova. ʼE ʼui ʼi te Tohi-Tapu, ko Atama neʼe ko te “foha ʼo te ʼAtua.” (Luka 3:​38, MN ) Ei, neʼe felogoi lelei ia Atama pea mo Sehova ʼAtua, ohage ko te felogoi lelei ʼa he foha mo tana tamai. Neʼe palalau ia Sehova mo tona foha kelekele ʼaia ko Atama, ʼo ina tuku age te ʼu gāue fakafiafia, pea mo ina fakahāhā age te ʼu meʼa ʼaē neʼe tonu ke ina fai.​—Senesi 1:​28-30; 2:​16, 17.

5. Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼi te Tohi-Tapu ko Atama neʼe fakatupu “ ʼo mulimuli ki te pāki ʼo te ʼAtua”?

⁵ Ko Atama neʼe fakatupu “ ʼo mulimuli ki te pāki ʼo te ʼAtua.” (Senesi 1:27) Neʼe mole faka ʼuhiga neʼe tatau te agaaga ʼo Atama mo te ʼAtua. Ohage ko te faʼahi ʼaē neʼe tou vakaʼi ʼi te kapite 1 ʼo te tohi ʼaenī, ko Sehova ʼe ko he laumālie fakapulipuli. (Soane 4:24) ʼE mole ʼi ai hona sino kakano pea mo toto. Neʼe fakatupu Atama ʼo mulimuli ki te pāki ʼo te ʼAtua, ko tona faka ʼuhiga neʼe fakatupu ʼaki te ʼu kalitātē ʼe tatau mo ʼaē ʼo te ʼAtua, ohage ko te ʼofa, te poto, te faitotonu, pea mo te mālohi. Ko te tahi faʼahi maʼuhiga ʼaē neʼe tatau ai ia Atama mo tana Tamai, ko tana maʼu te loto faʼitaliha. Neʼe mole hage ia ko he masini, ʼe ina fai pe te meʼa ʼaē kua fakatuʼutuʼu kiai peʼe ko te gāue ʼaē neʼe hinoʼi kiai. Heʼe ko Atama neʼe feala ke ina fai hana ʼu tonu, pea mo filifili te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi. Kanaʼui la neʼe ina filifili ke fakalogo ki te ʼAtua, kanaʼauala neʼe maʼuli ʼo heʼegata ʼi te Palatiso fakakelekele.

6. Koteā ʼaē neʼe pulihi e Atama ʼi te temi ʼaē neʼe talagataʼa ai ki te ʼAtua, pea neʼe koteā tona fua ki tona hōloga?

⁶ Koia ʼe mahino mai, ʼi te temi ʼaē neʼe talagataʼa ai ia Atama ki te ʼAtua ʼo tupu ai tona fakatūʼa ki te mate, neʼe ko te faʼahi maʼuhiga ʼaupito ʼaē neʼe ina pulihi. ʼAki tana agahala, neʼe toʼo iā ia te maʼuli haohaoa pea mo ʼona tapuakina fuli. (Senesi 3:​17-19) ʼE ko he meʼa fakaʼofaʼofa, heʼe mole ko Atama tokotahi pe ʼaē kua toʼo iā ia te maʼuli maʼuhiga ʼaia, kae ʼe toe kau kiai mo tona hōloga ki muli mai. ʼE ʼui fēnei ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua: “ ʼAki pe te tagata e tahi [ia Atama], kua hū te agahala ki te malamanei, pea ʼaki te agahala te mate, pea koia kua mafola ai te mate ki te tagata fuli pe koteʼuhi kua nātou agahala fuli.” (Loma 5:​12, MN ) Ei, kua tou maʼu fuli te agahala mai ia Atama. Heʼe ʼui fēnei ʼi te Tohi-Tapu, neʼe ina “fakatau” ia ia mo tona hōloga ke nātou popūla ki te agahala pea mo te mate. (Loma 7:14) Neʼe mole he ʼamanaki maʼa Atama mo Eva, koteʼuhi neʼe nā filifili faʼitaliha ke nā talagataʼa ki te ʼAtua. Kae e feafeaʼi kiā tatou, tona hōloga?

7, 8. Koteā te ʼu meʼa e lua ʼaē ʼe faka ʼuhiga tāfito kiai he totogi?

⁷ Neʼe foaki e Sehova te totogi moʼo hāofaki te malamanei. Koteā koa te faka ʼuhiga ʼo he totogi? Ko he totogi ʼe faka ʼuhiga tāfito kiā meʼa e lua. ʼUluaki, ko he totogi ʼe foaki moʼo faka ʼāteaina he tahi neʼe pilisoniʼi peʼe moʼo toe totogi he meʼa neʼe kua fakatau. ʼE lava fakatatau ki te totogi ʼaē ʼe foaki moʼo faka ʼāteaina he tahi neʼe pilisoniʼi ʼi te tau. Lua, ʼe ko he totogi moʼo huʼi ʼaki he meʼa. ʼE hage ko te totogi ʼaē ʼe foaki moʼo huʼi ʼaki te ʼu maumau ʼaē neʼe hoko ʼi he tuʼutāmaki. Ohage la, kapau ko he tahi ʼe ina fakaʼī he motokā, ʼe tonu anai ke ina huʼi ʼaki he foʼi falā ʼe feʼauga moʼo totogi ia te maumau ʼaia.

⁸ ʼE lava huʼi feafeaʼi te toe maʼua ʼaia ʼaē neʼe tuku mai e Atama kiā tatou fuli, pea mo faka ʼāteaina tatou mai te maʼuli popūla ki te agahala pea mo te mate? Tou vakaʼi te totogi ʼaē neʼe foaki e Sehova pea he koʼe ʼe ʼaoga kiā koutou.

NEʼE FOAKI FEAFEAʼI E SEHOVA IA TE TOTOGI?

9. Ko te faʼahiga totogi fea ʼaē neʼe maʼua ke foaki?

⁹ Neʼe pulihi te maʼuli fakatagata haohaoa, pea neʼe mole he tagata heʼe haohaoa neʼe feala ke ina toe totogi te maʼuli ʼaia. (Pesalemo 49:​7, 8) Neʼe maʼua ke foaki he totogi ʼe tatau tona maʼuhiga mo te maʼuli haohaoa ʼaē neʼe pulihi. ʼE ʼalutahi te faʼahi ʼaia mo te pelesepeto ʼo te faitotonu haohaoa ʼaē ʼe tuʼu ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, ʼaē ʼe ʼui fēnei ai: “Ko he nefesi maʼa he nefesi.” (Teutalonome 19:21) Koteā ʼaē neʼe feala ke huʼi ʼaki te nefesi haohaoa, peʼe ko te maʼuli haohaoa, ʼaē neʼe pulihi e Atama? Neʼe maʼua ke foaki “he totogi ʼe tatau,” ei, ke foaki he tahi maʼuli haohaoa.​—1 Timoteo 2:​6, MN.

10. Neʼe foaki feafeaʼi e Sehova ia te totogi?

¹⁰ Neʼe foaki feafeaʼi e Sehova ia te totogi? Neʼe ina momoli ifo ki te kele he tahi ʼi tona ʼu foha fakalaumālie haohaoa. Kae neʼe ina filifili lelei te foha ʼaia, he neʼe ina momoli ifo ia ia ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito kiā te ia, tona ʼAlo ʼulu tokotahi. (1 Soane 4:​9, 10) Neʼe tali lelei e tona ʼAlo ke mavae ʼi tona nofoʼaga ʼaē ʼi selo. (Filipe 2:7) Ohage ko te faʼahi ʼaē neʼe tou vakaʼi ʼi te kapite neʼe hoki ʼosi atu ʼo te tohi ʼaenī, neʼe fai e Sehova te milakulo, he neʼe ina momoli ifo te maʼuli ʼo tona ʼAlo ki te fatu ʼo Malia. ʼAki tona laumālie maʼoniʼoni, neʼe tupu Sesu ko he tagata haohaoa pea neʼe hāo mai te tūʼa ʼo te agahala.​—Luka 1:35.

11. Neʼe lava feafeaʼi ki he tagata e tahi, ke ina foaki he totogi maʼa te ʼu lauʼi miliale hahaʼi?

¹¹ Neʼe lava feafeaʼi ki he tagata e tahi, ke ina foaki he totogi maʼa te tokolahi, maʼa he ʼu lauʼi miliale hahaʼi? ʼI te kamata, koteā ʼaē neʼe tupu ai te liliu ʼa te ʼu lauʼi miliale hahaʼi ʼaia ʼo agahala? Tou manatuʼi, ʼi te agahala ʼa Atama, neʼe ina pulihi te koloā maʼuhiga ʼaē ko te maʼuli haohaoa. Koia neʼe mole feala hana foaki te koloā ʼaia ki tona hōloga, kae neʼe ina tuku age kiā nātou te agahala pea mo te mate. Ko Sesu, ʼaē ʼe fakahigoaʼi ʼi te Tohi-Tapu ko “te Atama muli,” neʼe ina maʼu te maʼuli haohaoa pea neʼe mole he temi neʼe agahala ai. (1 Kolonito 15:45) ʼE feala pe hatatou ʼui, neʼe fetogi e Sesu ia Atama, ke feala hana hāofaki tatou. ʼI tana sakilifisioʼi tona maʼuli haohaoa ʼi tana fakalogo kātoa ki te ʼAtua, neʼe foaki e Sesu te totogi moʼo huʼi ʼaki te agahala ʼa Atama. Koia neʼe foaki e Sesu te ʼamanaki ki te hōloga ʼo Atama.​—Loma 5:19; 1 Kolonito 15:​21, 22.

12. Koteā ʼaē neʼe fakamoʼoni ʼaki te ʼu mamahi ʼaē neʼe tali e Sesu?

¹² ʼE fakamatalatala ʼi te Tohi-Tapu te ʼu mamahi ʼaē neʼe kātakiʼi e Sesu ʼi muʼa ʼo tana mate. Neʼe huipiʼi, neʼe tutuki ki te pou, pea neʼe mate fakaʼofaʼofa ʼi te pou fakamamahi. (Soane 19:​1, 16-18, 30; Vakaʼi Te Tahi ʼu Fakamahino, ʼi te pasina 204 ki te pasina 206) He koʼe koa neʼe tonu ke maʼuli mamahi feiā ia Sesu? ʼI te tahi kapite ki muli mai ʼo te tohi ʼaenī, ʼe tou talanoa ai anai ki te fakafifihi ʼaē neʼe fai e Satana kiā Sehova, ʼi tana ʼui ʼaē peʼe feala anai ki he kaugana ʼa Sehova ke nofo agatonu kiā te ia ʼi te ʼu ʼahiʼahi. ʼI tana agatonu ʼo kātakiʼi te ʼu mamahi lahi ʼaē neʼe hoko ki ai, neʼe fai e Sesu te tali ʼe lelei ʼaupito ki te fakafifihi ʼa Satana. Neʼe fakamoʼoni ai e Sesu, ʼe feala ki he tagata haohaoa ʼe ina maʼu te loto faʼitaliha, ke nofo agatonu kātoa ki te ʼAtua logola he ʼu fakahala ʼe feala ke fai age e te Tevolo. ʼE mahino ia, neʼe fiafia ʼaupito ia Sehova ʼi te nofo agatonu ʼo tona ʼAlo.​—Tāʼaga Lea 27:11.

13. Neʼe foaki feafeaʼi te totogi?

¹³ Neʼe foaki feafeaʼi ia te totogi? ʼI te ʼaho 14 ʼo te māhina Sutea ʼo Nisani ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi, neʼe tuku e te ʼAtua ke matehi tona ʼAlo haohaoa pea mo heʼe agahala. Neʼe sakilifisioʼi e Sesu tona maʼuli haohaoa “tuʼa tahi pe ʼo talu ai.” (Hepeleo 10:​10, MN ) ʼI te tolu ʼaho, ʼi te ʼosi mate ʼo Sesu, neʼe toe fakatuʼuake ia ia e Sehova ki te maʼuli fakalaumālie. ʼI selo, neʼe momoli e Sesu ki te ʼAtua te maʼuhiga ʼo tona maʼuli haohaoa, ohage ko he totogi moʼo totogi ʼaki ia te hōloga ʼo Atama. (Hepeleo 9:24) Neʼe tali e Sehova ia te maʼuhiga ʼo te sakilifisio ʼaē neʼe foaki e Sesu, he neʼe ko te totogi ʼaia ʼaē neʼe ʼaoga moʼo faka ʼāteaina te malamanei mai te maʼuli popūla ki te agahala pea mo te mate.​—Loma 3:​23, 24.

KOTEĀ TE ʼU TAPUAKINA ʼAĒ ʼE KOUTOU LAVA MAʼU ʼAKI TE TOTOGI?

14, 15. Koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai ke feala ai ke “fakamolemole ʼatatou ʼu agahala”?

¹⁴ Logola totatou ʼuhiga agahala, kae ʼe feala ke tou maʼu he ʼu tapuakina lahi ʼaki te totogi ʼaē neʼe foaki e Sesu. Tou vakaʼi he ʼu lelei ʼe tou maʼu ʼi te temi nei pea mo te ka haʼu ʼaki te meʼa ʼofa lahi ʼaia mai te ʼAtua.

¹⁵ Te fakamolemole ʼo te ʼu agahala. ʼE mole ko he meʼa faigafua te fai ʼo te meʼa ʼaē ʼe lelei, koteʼuhi neʼe tou tutupu ake ʼi te agahala. Ko tatou fuli ʼe tou agahala ʼi tatatou ʼu palalau peʼe ʼi tatatou ʼu gāue. Koia ʼaki te sakilifisio faitotogi ʼa Sesu, ʼe feala ai ke “fakamolemole ʼatatou ʼu agahala.” (Kolose 1:​13, 14, MN ) Kae ke feala ia te fakamolemole ʼaia, ʼe tonu ke tou fakahemala moʼoni. ʼE toe tonu foki ke tou agavaivai ʼo pāui kiā Sehova, ʼo kole age ke fakamolemole mai kiā tatou, ʼaki tatatou tui ki te sakilifisio faitotogi ʼo tona ʼAlo.​—1 Soane 1:​8, 9.

16. Koteā ʼaē ʼe ina faka fealagia ke tou atolasio ki te ʼAtua ʼaki he leʼo ʼo loto ʼe maʼa, pea he koʼe ʼe maʼuhiga ke kita maʼu he faʼahiga leʼo ʼo loto feiā?

¹⁶ He leʼo ʼo loto ʼe maʼa iā muʼa ʼo te ʼAtua. ʼAki he leʼo ʼo loto ʼe ina tukugakoviʼi kita, ʼe faigafua ai hatatou tō ki te heʼe ʼamanaki peʼe tou manatu ʼe mole hotatou ʼaoga. Kae ʼaki te fakamolemole ʼo ʼatatou agahala ʼaē kua feala ʼuhi ko te totogi ʼaē neʼe foaki e Kilisito, kua faka fealagia e Sehova, ʼi tona ʼofa, ke tou atolasio kiā te ia ʼaki he leʼo ʼo loto ʼe maʼa logola totatou ʼuhiga heʼe haohaoa. (Hepeleo 9:​13, 14) Kua feala hatatou palalau faʼifaʼitaliha kiā Sehova, pea mo tou faikole faʼifaʼitaliha kiā te ia. (Hepeleo 4:​14-16) Ko te taupau ʼo he leʼo ʼo loto ʼe maʼa, ʼe kita maʼu ai te tokalelei ʼo te ʼatamai, ʼe kita taupau ai tota matagafua, pea mo kita maʼuli fiafia ai.

17. Koteā te ʼu tapuakina ʼaē kua feala ke hoko ʼuhi ko te mate ʼa Sesu maʼa tatou?

¹⁷ Te ʼamanaki ʼo te maʼuli heʼegata ʼi he palatiso fakakelekele. ʼE ʼui fēnei iā Loma 6:23: “Ko te . . . totogi o te agahala e ko te mate.” ʼE toe hoko atu fēnei ʼi te vaega ʼaia: “Kae ko te mea ofa o te Atua e ko te mauli heegata ia Kilisito Sesu totatou Aliki.” ʼI te Kapite 3 ʼo te tohi ʼaenī, neʼe tou talanoa ai ki te ʼu tapuakina ʼaē ka tou maʼu anai ʼi te Palatiso fakakelekele ʼi te ka haʼu. (Apokalipesi 21:​3, 4) Ko te ʼu tapuakina fuli ʼaia ʼi te ka haʼu, ohage ko te maʼuli heʼegata pea mo te haohaoa mai te mahaki, kua feala ke hoko ʼuhi ko te mate ʼa Sesu maʼa tatou. Ke tou maʼu te ʼu tapuakina ʼaia, ʼe tonu ke tou fakahā ʼe tou loto fakafetaʼi ki te meʼa ʼofa ʼaē ko te totogi ʼaē neʼe foaki e Kilisito.

E FEAFEAʼI HATATOU FAKAHĀ ʼE TOU LOTO FAKAFETAʼI?

18. He koʼe ʼe tonu ke tou loto fakafetaʼi kiā Sehova ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼofa ʼaē ko te totogi?

¹⁸ He koʼe koa ʼe tonu ke tou loto fakafetaʼi ʼaupito kiā Sehova ʼo ʼuhiga mo te totogi? ʼE tou ʼiloʼi, ʼe maʼuhiga tāfito he meʼa ʼofa koteʼuhi ko ia ʼaē ʼe ina foaki te meʼa ʼofa ʼaia, neʼe ina fakaʼaogaʼi tona temi, tona mālohi pea mo hana falā. ʼE malave ki totatou loto, heʼe ko te meʼa ʼofa ʼaia ʼe hā ʼaki ai ko ia ʼaē ʼe ina foaki ʼe ʼofa moʼoni kiā kita. Ko te totogi ʼe ko he meʼa ʼofa ʼe mole hona fakatatau, koteʼuhi neʼe tali e te ʼAtua ke foaki e tona ʼAlo ia te sakilifisio ʼaē ʼe lahi tokotahi. ʼE ʼui fēnei iā Soane 3:16: “Nee ofa lahi te Atua ki te malama-nei, ko te tupuaga aia o tana foaki mai tona Alo Ulutokotahi.” Ko te totogi ʼe ko te fakamoʼoni lahi ʼaia ʼo te ʼofa ʼa Sehova kiā tatou. Ko te tahi ʼaia fakamoʼoni ʼo te ʼofa ʼa Sesu, he neʼe ina tali lelei ke ina foaki tona maʼuli maʼa tatou. (Soane 15:13) Koia ʼaki te meʼa ʼofa ʼaē ko te totogi, ʼe tonu ke tou tui papau ai ko Sehova mo tona ʼAlo ʼe nā ʼoʼofa kiā tatou takitokotahi.​—Kalate 2:20.

19, 20. Koteā te ʼu faʼahi ʼaē ʼe feala ke koutou fai moʼo fakahā ai ʼe koutou loto fakafetaʼi ki te ʼAtua, ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼofa ʼaē ko te totogi?

¹⁹ Kae e feafeaʼi hakotou fakahā ʼe koutou loto fakafetaʼi ki te ʼAtua, ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼofa ʼaia? ʼUluaki, koutou ako ke koutou ʼiloʼi lelei ia Sehova, ia ia ʼaē ʼe ina foaki lahi. (Soane 17:3) ʼE feala anai ia te faʼahi ʼaia, mo kapau ʼe koutou ako ia te Tohi-Tapu ʼaki te tohi ʼaenī. ʼAki te ʼu meʼa ʼaē ka koutou ako ʼo ʼuhiga mo Sehova, ʼe toe mālohi ʼaupito anai tokotou ʼofa kiā te ia. Pea ʼaki takotou ʼofa ʼaia, ʼe koutou fai anai ia te meʼa ʼaē ʼe ina fakafiafia tona loto.​—1 Soane 5:3.

²⁰ Koutou tui ki te sakilifisio faitotogi ʼa Sesu. Neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Kia ia e tui ki te Alo e ina maʼu te mauli heegata.” (Soane 3:36) E feafeaʼi hatatou tui kiā Sesu? Ko te tui ʼe mole gata ʼaki pe te ʼu palalau, heʼe ʼui fēnei iā Sakopo 2:26: “[Ko] te tui e hala mo gaue, e ko te tui mate.” Ei, ko te tui moʼoni ʼe fakamoʼoni ʼaki he ʼu “gaue.” ʼE ʼi ai te meʼa ʼe feala ke tou fai moʼo fakahā tatatou tui kiā Sesu: ko tatatou faiga mālohi ʼaē ke tou faʼifaʼitaki kiā te ia, ʼaki tatatou ʼu palalau pea mo tatatou ʼu gāue.​—Soane 13:15.

21, 22. (a) He koʼe koa ʼe tonu ke tou kau ʼi te taʼu fuli ki te Taumafa ʼo Te ʼAliki? (b) Koteā ʼaē ka fakamahino anai ʼi te Kapite 6 pea mo te Kapite 7 ʼo te tohi ʼaenī?

²¹ Koutou kau ki te Taumafa ʼo Te ʼAliki, ʼaē ʼe fai ʼi te taʼu fuli. ʼI te pō ʼo te ʼaho 14 ʼo Nisani, ʼi te taʼu 33 ʼo totatou temi, neʼe fakatuʼutuʼu e Sesu te toʼotoʼoga makehe ʼe fakahigoaʼi ʼi te Tohi-Tapu ko “te taumafa ʼo te ʼAliki.” (1 Kolonito 11:​20, MN; Mateo 26:​26-28) ʼE toe fakahigoaʼi te toʼotoʼoga ʼaia ko te ʼAho Fakamanatu ʼo te mate ʼo Kilisito. Neʼe fakatuʼutuʼu e Sesu ia te toʼotoʼoga ʼaia, ke feala ki tana kau ʼapositolo pea mo te kau Kilisitiano moʼoni fuli ki muli mai, ke nātou manatuʼi, ʼaki tana mate ʼi tona ʼuhiga tagata haohaoa, neʼe ina foaki ai te totogi ʼaē ko tona maʼuli. ʼO ʼuhiga mo te toʼotoʼoga ʼaia, neʼe fakatotonu fēnei mai e Sesu: “Koutou haga fai te meʼa ʼaenī moʼo fakamanatu kiā te au.” (Luka 22:​19, MN ) Ko te fai ʼo te Fakamanatu ʼaia, ʼe ina fakamanatuʼi mai te ʼofa lahi ʼa Sehova pea mo Sesu ʼo ʼuhiga mo te totogi. ʼE tou lava fakahā tatatou loto fakafetaʼi ki te totogi, ʼo tou kau ʼi te taʼu fuli ki te ʼAho Fakamanatu ʼo te mate ʼo Sesu.a

²² Ko te totogi ʼaē neʼe foaki e Sehova, ʼe ko he meʼa ʼofa maʼuhiga ʼaupito. (2 Kolonito 9:​14, 15) Ko te meʼa ʼofa maʼuhiga ʼaupito ʼaia, ʼe toe fua lelei kiā nātou ʼaē kua mamate. ʼI te Kapite 6 pea mo te Kapite 7 ʼo te tohi ʼaenī, ʼe fakamahino ai anai peʼe fua lelei feafeaʼi.