Koteā Te ʼUhiga Moʼoni ʼo Te Evaselio?
ʼI TE temi ʼo te po tapu, ʼe lahi te ʼu fenua ʼaē ʼe fagono pea mo palalau ki te Evaselio. ʼE ʼiloa te kupu ʼaia, kae ʼe maʼuhiga koa ia ʼi he ʼu faʼahiga meʼa ʼe fakakaukauʼi e te tokolahi? ʼE feala koa ke faka ʼuhiga te Evaselio ki he meʼa maʼuhiga kia koutou pea mo nātou ʼaē ʼe koutou ʼoʼofa ki ai?
Ko te faka ʼuhiga ʼo te “Evaselio”, “ko te logo lelei”, pea ʼe mahino papau ia, ko te logo lelei ʼe mole tali pe ʼi te temi ʼo te po tapu kae ʼi te temi fuli pe. Pea tahi ʼaē ko te Evaselio ʼe mole ko he faʼahiga logo lelei pe ia. ʼE ko he logo lelei mai he matapuna moʼoni ki he meʼa tāfito. ʼIo, ʼe ko he logo ia neʼe fakatotonu e te ʼAtua ke tala ki te hahaʼi fuli.
Ko te ʼēpikopō ko Eugênio Salles ʼo Rio de Janeiro ʼi Pelesile, neʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo te logo lelei ʼi te temi ʼaē neʼe ina fai ai te tokoni ʼaenī: “ ʼE tonu ke ʼalu tahi ʼatatou ʼu gāue mo te Evaselio kae ʼaua naʼa tou fai ʼaki totatou ʼu poto fakatagata.” Neʼe tonu te manatu ʼa te ʼēpikopō. Kae, ke ʼalu tahi ʼatatou ʼu gāue mo te Evaselio, ʼe tonu ke tou mahino ki te ʼuhiga ʼo te Evaselio. ʼE feala feafeaʼi hatatou akoʼi te meʼa ʼaia? ʼO ʼuhiga mo te gāue ʼaē ke ʼalu tahi mo te Evaselio, ʼe feafeaʼi anai tana tokoniʼi tatou?
Koteā koa te Evaselio?
ʼI te agamahani, ʼe mole ʼiloʼi lelei te ʼaluʼaga ʼo te Evaselio. ʼI te taʼu 1918, ko te Fono Faka Puleʼaga ʼo te ʼu ’Ēkelesia ʼo Kilisito ʼi Amelika neʼe tala ai ko te Sosiete ʼo te ʼatu puleʼaga ʼe ko he meʼa faka politike ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi te kele pea neʼe tala ai ko te meʼa ʼaia ʼe “maʼu ʼi te Evaselio”. Ko te Sosiete ʼo te ʼatu puleʼaga, neʼe hāla mo tana fakatuʼutuʼu ʼaē ko te taupau ʼo te tokalelei. ʼE ʼiloga ia, ko te Fono ʼaia neʼe kovi. ʼE mole he pikipikiga ʼa te Sosiete ʼo te ʼatu puleʼaga ʼaia pea mo te Evaselio.
ʼI te ʼu taʼu pe ʼaenī, ko te kau takitaki ʼo te teolosia ʼo te faka ʼāteaina neʼe nātou fakafeagai moʼoni ki te Evaselio ʼi tanatou talanoa ʼaē ki tanatou ʼu manatu ʼo ʼuhiga mo te politike peʼe mo te fetogi faka sosiale. ʼAki tanatou aga ʼaia, neʼe nātou lituʼa ki te Evaselio moʼoni. Neʼe fēnei te ʼui ʼa te nusipepa faka pelesile Veja: “Neʼe maʼuhiga age ki te ’Ēkelesia katolika te puleʼaga faka sosiale, ʼo mole kei na tokagaʼi te ʼu meʼa fakalaumālie ʼo tana hahaʼi. Ko nātou ʼaē neʼe nātou kumi te kupu ʼaē ko te ʼAtua ʼi he akonaki, tuʼumaʼu pe neʼe nātou maʼu te ʼu palalau fakaneke moʼo fakafeagai ki te ʼu heʼefaitotonu faka sosiale.”
Ko he hikihiki ʼi te ʼu ʼaluʼaga ʼo te maʼuli peʼe ko he fetogi ʼi te ʼu tuʼu faka politike ʼe feala ke logo lelei ki ʼihi. Kae, ʼe mole feiā ia te logo lelei ʼaē, ko te Evaselio. ʼI tana mahino ʼaē ki te hāla ʼa te ʼēkelesia ʼo ʼuhiga mo te fagonogono ʼo te Evaselio moʼoni, neʼe ʼui fēnei e te ʼēpikopō: “Neʼe mātou meʼa noaʼi te ako fakalaumālie ʼa tamatou ʼu hahaʼi talu mai te taʼu 1960 ki te taʼu 1969, koteʼuhi ko te pipiki ʼo tamatou ʼu akonaki mo te ʼu meʼa fakamālama.”
Ko te fakamatala ʼi Amelika ʼo te nusipepa Time ʼe ina ʼui ko te kau Polotesita neʼe nātou lituʼa mo nātou ki te Evaselio. ʼE fakahā e te nusipepa ʼaia, ʼo fēnei: “ ʼĀsiala tanatou hāla ʼi te fakahoko ʼaē ʼo tanatou logo ke mahino te hahaʼi kiai, neʼe lahi tanatou lotolotolua ʼo ʼuhiga mo te logo ʼaē ke nātou fakahā.” Ko tanatou logo ʼe feafeaʼi anai? Koteā koa te Evaselio?
Te fakamatalala ʼo te Evaselio
ʼE fakamatala e te tikisionalio (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) ko te “Evaselio” ʼe ko te “logo ʼo ʼuhiga mo Kilisito, feiā aipe mo te puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea mo te maʼuli”. Ko te kupu ʼaē ko te “evaselio” ʼe toe faka ʼuhiga ohage “ko te fakamatala ʼo he logo faka kilisitiano (ko te evaselio faka sosiale)”; “ko te logo peʼe ko te ʼu akonaki ʼa he tagata faiako faka lotu”. Ko te ʼu fakamatala fuli ʼaia ʼe lelei koa? Kailoa, mo kapau ʼe mole tou talanoa ki te Evaselio. ʼE fakatafito te Evaselio moʼoni ki te Tohi-Tapu; koia ʼaē, ʼi te ʼu fakamatalatala ʼaē e tolu ʼo ʼuhiga mo te Evaselio, ko te ʼuluaki fakamatalatala pe ʼe totonu. ʼI te ʼu fakamatalatala e lua ʼe hoa kiai, ʼe ʼiloga te faʼahiga fakaʼagoaʼi ʼi te temi nei ʼo te kupu ʼaē ko te “evaselio”.
ʼO ʼuhiga mo te manatu ʼaia, ʼe ʼui e te tikisionalio (Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words) ʼi te ʼu Tohi faka keleka faka kilisitiano (ko te “Tauhi Foʼou”), ko te Evaselio “ko te ʼu logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea mo te maʼuli ʼaki ia Kilisito, ʼaē ʼe maʼu ʼaki te tui ʼaē ki Tona mate ko he faitotogi”. ʼE maʼuhiga ke mahino ki te meʼa ʼaia koteʼuhi ko he mahino totonu ki te moʼoni ʼo te logo lelei ʼe ʼaoga tāfito kia tatou ʼi te temi nei pea mo totatou fīmālie ki te temi ka haʼu.
Ko te logo ʼe ʼiloga
Ohage ko te fakamatala ʼa te tohi ki ʼoluga atu, ko te Evaselio ʼe pipiki tāfito kia Sesu Kilisito — koia ʼaē ko te ʼu tohi e fā faka tohi-tapu ʼo tona maʼuli ʼi te kele neʼe fakahigoaʼi ko te ʼu Evaselio e fā. Talu te kamata ʼo tona maʼuli fakatagata, ko te ʼu logo ʼo ʼuhiga mo Sesu neʼe ko te ʼu logo lelei. ʼI te fakahā ʼo tona temi fānauʼi, neʼe ʼui fēnei e te ʼaselo: “Koʼeni ʼe ʼau fakahā atu kia koutou te logo lelei [peʼe, evaselio] ʼo he fiafia lahi ka maʼu anai e te hahaʼi fuli, heʼe ʼi te ʼaho nei, ʼi te kolo ʼo Tavite, kua tupu tokotou Fakamaʼuli, ko Kilisito te ʼAliki.” — Luka 2:10, 11.
Ko te tamasiʼi ʼaia ko Sesu ʼe liliu anai ko te Kilisito, ko te Mesia ʼaē neʼe fakapapau. ʼE ina fakahā anai te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te maʼuli, ʼo ina foaki tona maʼuli fakatagata haohaoa maʼa te malamanei, pea ʼe toe fakatuʼuake, pea liliu leva ia ko te Hau ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼE ko he ʼu logo lelei foki! Koia ʼaē ko te logo ʼo ʼuhiga mo ia ʼe fakahigoaʼi ko te Evaselio.
Lolotoga ʼo tana minisitelio nounou ʼaē ʼi te kele, neʼe faiga fakamalotoloto ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te fagonogono ʼaē ʼo te logo lelei. ʼE tou lau ʼi te Evaselio ʼa Mateo: “Neʼe foli ia Sesu ʼi te ʼu kolo fuli pea mo te ʼu kolo vao fuli, ʼo akonaki ʼi tonatou ʼu sinakoka, pea mo faka mafola te logo lelei ʼo te puleʼaga.” (Mateo 9:35). Neʼe mole fai pe tana faka mafola ki te hahaʼi ʼe maʼuli lelei. ʼE fakahā e Maleko te meʼa ʼaē neʼe ʼui e Sesu, ʼo fēnei: “Kua hoko te temi faka tuʼakoi, pea ko te puleʼaga ʼo te ʼAtua kua fakaōvi mai. Koutou fakahemala pea ke koutou tui ki te logo lelei.” (Maleko 1:15). ʼIo, ko nātou ʼaē neʼe nātou tali pea mo fakalogo ki te logo lelei neʼe nātou maʼu te meʼa ʼaē neʼe ina fetogi tonatou maʼuli.
ʼI te ʼosi mate ʼa Sesu, neʼe haga faka mafola aipe tana kau tisipulo te Evaselio. ʼO mole nātou talanoa pe ki te Puleʼaga kae neʼe nātou toe tala te logo fakafiafia ʼaē ko Sesu neʼe fakatuʼuake mai te mate ʼo fakanofo ki te toʼomataʼu ʼo te ʼAtua ʼi selo pea mo momoli te maʼuhiga ʼo tona maʼuli fakatagata haohaoa maʼa te hahaʼi fuli. Ko ia ʼaē neʼe fili e te ʼAtua ke pule ki te kele katoa ohage ko te Hau ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ko ia ko te Tagata gāue ʼa te ʼAtua moʼo faka ʼauha te ʼu fili ʼo te ʼAtua pea mo toe fakatuʼu te kele ko he palatiso. — Gāue 2:32-36; 2 Tesalonika 1:6-10; Hepeleo 9:24-28; Fakahā 22:1-5.
ʼI te temi nei, ʼe pipiki te logo lelei ki te tahi age meʼa. ʼO ʼuhiga mo te ʼu fakamoʼoni fuli ʼo te fakahoko ʼo te lea faka polofeta, ʼi te temi nei kua hau ia Sesu, pea kua tou maʼuli ʼi te ʼu ʼaho fakamuli ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te tuʼu ʼaenī (2 Timoteo 3:1-5; Fakahā 12:7-12). Kua vave pe te temi ʼaē ka haga ai te Puleʼaga ʼo tauʼi te kau fili ʼo te ʼAtua. ʼE ʼifea koa he tahi age ʼu logo lelei ʼe feala ke tou maʼu?
ʼE tou vakaʼi anai ʼi te alatike ka hoa mai, ʼe feafeaʼi te mālohi ʼo te Evaselio. Neʼe ina tokoniʼi te fafine neʼe popūla ki te ʼu gāue fakatemonio ke ina maʼu he ʼāteaina. ʼO toe feiā aipe mo te tagata ʼi te fale pilisoni neʼe kaihaʼa ke ina maʼu he fīmālie. Pea ʼe ina toe foaki he fīmālie lahi — mo kapau ʼe koutou fagono pea mo fakalogo ki te logo lelei.