Koteā Te Faka ʼUhiga ʼo Te ʼĀteaina Faka Lotu Kia Koutou?
Logope la ko te ʼāteaina faka lotu ʼe ko te meʼa tāfito ʼaia ʼaē ʼe fakagafua ʼi Amelika, kae neʼe lahi te ʼu agamālohi ʼaē neʼe fai ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te fenua katoa, ʼi te ʼu taʼu 1940
KO TE toko lauʼi miliona hahaʼi neʼe nātou tau maʼa ia. Māʼia mo ʼihi, neʼe nātou mamate maʼa ia. ʼE ko he meʼa ʼe maʼuhiga ʼaupito ki te malamanei. Koteā koa te meʼa ʼaia? Ko te ʼāteaina! ʼE fakamahino e te tikisionalio The World Book Encyclopedia, ko te ʼāteaina ʼe ko te “fealagia ʼaē ke tou filifili te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou loto kiai pea mo tou fakahoko te ʼu meʼa ʼaia.” ʼE ina toe ʼui fēnei: “ ʼO mulimuli ki te lao, ʼe ʼāteaina te hahaʼi mo kapau ʼe mole fakatuʼutuʼu e te puleʼaga he ʼu tuʼakoi ʼe heʼe faitotonu, ʼe mole honatou ʼaoga, pea mo heʼe fakapotopoto. ʼE toe maʼua foki ki te puleʼaga ke ina puipui te ʼu meʼa ʼaē ʼe feala ke fai e te hahaʼi—tonatou ʼāteaina, mo tonatou ʼu fealagia, pea mo tonatou ʼu pilivilesio.”
ʼE hage ʼe faigafua te fai ʼo te faʼahi ʼaia. Kae ʼi tona ʼuhiga moʼoni, ʼe mata faigataʼa ki te hahaʼi ke nātou manatu tahi ʼo ʼuhiga mo te ʼu faka tuʼakoi ʼo te ʼāteaina. Ohage la, ʼe manatu ʼihi ʼe tonu ke fai e te puleʼaga he ʼu lao moʼo puipui te ʼāteaina ʼo tana hahaʼi. Kae ʼe fakafihi anai e ʼihi ʼo nātou ʼui ko te ʼu lao ʼaia ʼe ko te ʼu seini ʼaē ʼe tonu ke toʼo ʼi te hahaʼi ke feala ai hanatou ʼāteaina. ʼE mahino mai ai, ʼe mole tatau te faka ʼuhiga ʼo te ʼāteaina ki te hahaʼi fuli.
E Feafeaʼi Ki Te Faʼahi ʼo Te ʼĀteaina Faka Lotu?
Ko te ʼāteaina ʼaē ʼe lagi fakafifihi tāfito, ʼe ko te ʼāteaina faka lotu, ʼaē neʼe faka ʼuhiga ki “te fealagia ki he tahi ke ina fili te meʼa ʼaē ʼe fia tui kiai, pea mo tana maʼuliʼi ʼo tana lotu.” ʼO mulimuli ki te Déclaration universelle des droits de l’homme ʼo Amelika, “ ʼe maʼu e te hahaʼi te ʼāteaina ʼo te fakakaukau, te ʼāteaina ʼo te leʼo ʼo loto, pea mo te ʼāteaina faka lotu.” ʼE kau kiai te faʼitaliha ʼa he tahi “ke ina fetogi tana lotu peʼe ko tana tui,” pea mo “fakahā tana lotu peʼe ko tana tui, ʼo ina akoʼi ki te hahaʼi, mo ina maʼuliʼi, mo tauhi kiai pea mo mulimuli kiai.”—Alatike 18.
ʼE mahino ia, ʼe tou fakaʼamu ki he puleʼaga ʼe tokaga moʼoni ki tana hahaʼi, ʼo ina foaki te ʼāteaina ʼaia. Kae meʼa fakaʼofaʼofa foki, heʼe mole hoko tuʼumaʼu te meʼa ʼaia. ʼE ʼui fēnei ʼi te tohi The World Book Encyclopedia: “ ʼE malave te lotu ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe logoʼi e te hahaʼi tokolahi ʼi tonatou loto. Ko ʼihi ʼu puleʼaga ʼe nātou vāhaʼa lelei mo he lotu, pea ʼe nātou faka ʼuhiga te hahaʼi ʼo te tahi ʼu lotu ko he tuʼutāmakiʼia ki te pule faka politike. Tahi ʼaē meʼa, ʼe feala ke faka ʼuhiga e he puleʼaga ia te lotu, ohage ko he tuʼutāmaki ʼi te faʼahi faka politike, koteʼuhi ko te ʼu lotu ʼe nātou fakamuʼamuʼa tanatou fakalogo ki te ʼAtua, ʼi tanatou fakalogo ki te puleʼaga.”
Koia ʼuhi ko te ʼu faʼahi ʼaia, ko ʼihi puleʼaga neʼe nātou fakatuʼu te ʼu tuʼakoi ki te ʼāteaina faka lotu. Ko ʼihi ʼe mole nātou tali te lotu. Ko ʼihi, logope la ʼe nātou lau ʼe nātou lagolago ki te ʼāteaina faka lotu, kae ʼe nātou vakavakaʼi lelei pe koteā te ʼu gāue ʼaē ʼe fai e te ʼu lotu fuli.
Ohage la, tou vakaʼi te ʼaluʼaga ʼaē neʼe hoko ʼi Mekesike lolotoga ni ʼu taʼu. Logope la te fakamoʼoni ʼo te Puleʼaga ki te ʼāteaina faka lotu, kae neʼe ina ʼui fēnei: “Ko te ʼu ’Ēkelesia ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi ki te tauhi, ʼe maʼu ia e te Puleʼaga, ʼaē ʼe fakafofoga e te Puleʼaga fédéral, ko ia ʼaē ka ina fakatotonu anai pe ko te ʼu ʼēkelesia fea ʼaē ʼe feala ke hoko atu tanatou fakaʼaogaʼi ki te tauhi.” ʼI te taʼu 1991 neʼe fakatotonu ki te Puleʼaga ke ina fakagata te fakatuʼutuʼu ʼaia. Kae, ʼe fakahā e te faʼifaʼitaki ʼaia ko te ʼāteaina faka lotu ʼe feala ke kehe tona faka ʼuhiga ʼi te tahi ʼu fenua.
Te Tahi Age Faʼahiga ʼĀteaina Faka Lotu
ʼE maʼu koa te ʼāteaina faka lotu ʼi te fenua ʼaē ʼe koutou nonofo ai? Kapau ʼe ʼi ai, pea ʼe faka ʼuhiga feafeaʼi? ʼE feala koa ke koutou tauhi ki te ʼAtua ʼo mulimuli ki te faʼahiga tauhi ʼaē ʼe koutou loto kiai, peʼe fakamālohiʼi koutou ke koutou liliu ʼo kau ki te lotu ʼo te Puleʼaga? ʼE fakagafua atu koa ke koutou lau pea mo tufa te ʼu tohi lotu, peʼe tapuʼi koa e te puleʼaga te ʼu tohi feiā? ʼE feala koa ke koutou palalau ki te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo takotou lotu, peʼe faka ʼuhiga koa te faʼahi ʼaia ʼe ko he maumauʼi ʼo te lao ʼo ʼuhiga mo tanatou faʼitaliha faka lotu?
Ko te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia ʼe fakalogo ki te faʼahi ʼaē ʼe koutou nonofo ai. Kae meʼa lelei foki, ʼe ʼi ai te ʼāteaina faka lotu ʼe mole fakalogo ia ki te faʼahi ʼaē ʼe tou nonofo ai. ʼI tana nofo ʼi Selusalemi ʼi te taʼu 32 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe ʼui fēnei e Sesu ki tana kau tisipulo: “Kapau ʼe koutou nonofo ʼi taku folafola, pea ko koutou ko ʼaku tisipulo moʼoni, pea ʼe koutou ʼiloʼi ai anai te moʼoni, pea ko te moʼoni ʼe ina faka ʼāteaina anai koutou.”—Soane 8:31, 32.
Koteā te faka ʼuhiga ʼa te ʼu palalau ʼaia ʼaē neʼe fai e Sesu? Neʼe holi ʼaupito te kau Sutea ʼaē neʼe fagono kia te ia, ke faka ʼāteaina nātou mai te pule ʼo Loma. Kae neʼe mole talanoa Sesu ki he faka ʼāteaina mai te pule mālohi faka politike. Kae neʼe ina fakapapau age ki tana ʼu tisipulo he meʼa ʼe lelei age, ʼaē ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaē ka hoa mai.