Te Tokalelei Moʼoni—ʼE Haʼu Koa Maifea?
“ ʼE fakagata [e Sehova] te ʼu tau ʼo aʼu ki te potu taupotu ʼo te kele.”—Pesalemo 46:9.
1. Koteā te fakapapau taulekaleka ʼo ʼuhiga mo te tokalelei ʼaē ʼe tou maʼu ʼi te lea faka polofeta ʼa Isaia?
“KO TE gāue ʼo te faitotonu moʼoni ʼe tonu anai ke liliu ko te tokalelei; pea ko te gāue ʼo te faitotonu moʼoni, ko te tokalelei pea mo te fīmālie ʼo aʼu ki he temi ʼe mole ʼiloʼi hona gataʼaga. Pea ʼe tonu anai ke nofo taku hahaʼi ʼi he nofoʼaga tokalelei, pea ʼi he ʼu nofoʼaga ʼo te falala katoa pea mo he ʼu koga meʼa mālōlō ʼe tokalelei.” (Isaia 32:17, 18) ʼI fakapapau taulekaleka leva! ʼE ko he fakapapau ʼo te tokalelei moʼoni ʼe fakahoko anai e te ʼAtua.
2, 3. Koutou fakamatala peʼe feafeaʼi te tokalelei moʼoni.
2 Kae, koteā koa te tokalelei moʼoni? ʼE gata pe koa ki te mole kei hoko ʼo te tau? Peʼe ko he temi koa ia ʼe teuteu ai te ʼu puleʼaga ki he tahi tau? ʼE ko te tokalelei moʼoni koa peʼe ko he moemisi pe ia? Ko te ʼu fehuʼi ʼaia ʼe ʼaoga ke tou maʼu hona ʼu tali ʼe tau mo feʼauga ke tou falala kiai. ʼUluaki, ko te tokalelei moʼoni ʼe lahi age ia ʼi he moemisi. Ko te tokalelei ʼaē neʼe fakapapau e te ʼAtua, ʼe ko he meʼa ʼe mole feala ke fakakaukauʼi e te mālama ʼaenī. (Isaia 64:4) Ko te tokalelei moʼoni ʼe mole hoko pe ia ʼi he ʼu taʼu peʼe ko he ʼu lauʼi taʼu. ʼE hoko ia ʼo talu ai! Pea ʼe mole ko he tokalelei ʼe faka tuʼakoi ki he tokosiʼi—kae ʼe maʼu ʼi selo pea mo te kele, e te kau ʼaselo pea mo te tagata. ʼE mafola ki te hahaʼi ʼo te ʼu fenua fuli, te ʼu lea kehekehe, pea mo te ʼu lanu kehekehe. ʼE mole he tuʼakoi ʼo te tokalelei moʼoni.—Pesalemo 72:7, 8; Isaia 48:18.
3 Ko te tokalelei moʼoni ko tona faka ʼuhiga ko te tokalelei ʼi te ʼaho fuli. Ko tona faka ʼuhiga ko takotou ʼaʼala ake ʼi te uhu fuli ʼo mole koutou manatu ki te tau, ʼo mole koutou tuʼania tokotou ka haʼu, mo te ka haʼu ʼo takotou ʼu tamaliki, ʼo feiā aipe ki te ka haʼu ʼo tokotou ʼu mokopuna. Ko tona faka ʼuhiga ko te tokalelei katoa ʼo te ʼatamai. (Kolose 3:15) ʼE mole toe ʼi ai anai he fakapō, he agamālohi, mo he ʼu famili ʼe mavetevete, mo he ʼu hahaʼi ʼe mole honatou nofoʼaga, mo he ʼu hahaʼi ʼe pakupaku peʼe mokosisia ʼo mamate ai, pea mo he hahaʼi ʼe lotovaivai pea mo lotomamahi. Tahi ʼaē meʼa lelei tāfito, ko te tokalelei ʼa te ʼAtua ko tona faka ʼuhiga ko he mālama ʼe mole toe ʼi ai anai te mahaki, te lotomamahi, peʼe ko te mate. (Fakahā 21:4) ʼE ko he ʼamanaki taulekaleka ʼaē ʼe tou maʼu ʼaki te tokalelei moʼoni ʼaia ʼaē ʼe tuʼu ʼo talu ai! ʼE mole ko te faʼahiga tokalelei koa la ʼaia pea mo te fiafia ʼaia ʼaē ʼe tou fakaʼamu kiai? ʼE mole ko te faʼahiga tokalelei koa la ʼaia ʼaē ʼe tonu ke tou faikole kiai pea mo tou faiga ke hoko?
ʼE Mole Hoko Te ʼu Faiga ʼa Te Malamanei
4. Koteā te ʼu faiga ʼa te ʼu puleʼaga moʼo fakahoko ʼo te tokalelei, pea koteā tona ʼu fua?
4 Lolotoga te ʼu sēkulō, neʼe talanoa te ʼu tagata pea mo te ʼu puleʼaga ʼo ʼuhiga mo te tokalelei, ʼo nātou fai he ʼu talaga, mo nātou sinie te ʼu pepa ʼe lauʼi teau ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Neʼe koteā tona ʼu fua? ʼI te ʼu taʼu e 80 kua hili, neʼe mole ʼi ai he temi neʼe mole kau ai te ʼu puleʼaga peʼe ko he ʼu kūtuga ki te tau. ʼE hā lelei mai, ʼe faiga noa te malamanei ki te tokalelei. Koia ʼe tou lagaʼi ai te fehuʼi ʼaenī, He koʼe koa neʼe mole hoko te ʼu faiga fuli ʼa te tagata ʼaē ke ina fakatuʼu te tokalelei ʼi te malamanei katoa, pea he koʼe ʼe mole feala ke fakatuʼu e te tagata te tokalelei moʼoni ʼaē ka tologa anai?
5. He koʼe neʼe mole hoko te ʼu faiga ʼa te tagata ʼo ʼuhiga mo te tokalelei?
5 Ko tona tali fakahagatonu, neʼe mole kumi e te malamanei te matapuna totonu ʼo te tokalelei moʼoni. ʼO mulimuli ki te mālohi ʼo Satana te Tevolo, neʼe fakatupu e te tagata te ʼu kautahi ʼe hā ai tona ʼu vaivaiʼaga pea mo tana agakovi—tana mānumānu pea mo tana fialahi, te meʼa ʼaē ʼe holi kiai, tana faiga ki te mālohi pea mo tana fia maʼu tuʼulaga. Kua nātou fakatuʼu te ʼu faleako ʼe ako ai te ʼu meʼa lalahi, pea mo te ʼu kautahi, pea mo te ʼu kūtuga ʼe nātou fai fakakaukau, pea ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe nātou fakakaukauʼi ʼe ko te ʼu meʼa moʼo fakamamahiʼi pea mo fakatupu ai te mate ʼa te hahaʼi. Ko te matapuna fea koa ʼaē ʼe taki kiai te hahaʼi? Neʼe nātou haga koa kiteā?
6, 7. (a) Koteā te meʼa ʼaē neʼe tou sio kiai ʼaki te Sosiete ʼo te ʼu Puleʼaga? (b) Koteā te ʼui ʼo ʼuhiga mo te Kautahi ʼo te ʼAtu Puleʼaga Fakatahi?
6 ʼI te taʼu 1919 neʼe falala te ʼu puleʼaga ki te Sosiete ʼo te ʼu Puleʼaga ke ina fakatuʼu te tokalelei ʼo talu ai. Neʼe mole hoko te ʼamanaki ʼaia ʼi te hū ʼa Mussolini ki Etiopea ʼi te taʼu 1935, pea mo te kamata ʼo te tau faka sivile ʼi Sepania ʼi te taʼu 1936. Neʼe pulinoa te Sosiete ʼi te hoko atu ʼo te Lua Tau Faka Malamanei ʼi te taʼu 1939. Ko te tokalelei ʼaia neʼe mole tologa pe la ia taʼu e 20.
7 Kae e feafeaʼi ki te Kautahi ʼo te ʼAtu Puleʼaga Fakatahi? Neʼe ina foaki koa he ʼamanaki moʼoni ʼo ʼuhiga mo he tokalelei heʼegata ʼi te kele katoa? Kailoa. Ko te ʼu tau e 150 tupu pea mo te ʼu maveuveu neʼe hoko talu mai te taʼu ʼaē neʼe fakatuʼu ai, ʼi te taʼu 1945! Koia ʼe mole fakapunamaʼuli te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e Gwynne Dyer, ko te tagata ʼi Kanata ʼe ina fai te ako ʼo ʼuhiga mo te tau pea mo te ʼu tupuʼaga ʼo te tau, ʼi tana ʼui ʼaē ko te Kautahi ʼo te ʼAtu Puleʼaga Fakatahi, ko “he kautahi ʼe ina matematehi te hahaʼi pea ʼe ina fakamaliu ia nātou, kae mole ko he kautahi ʼo he ʼu hahaʼi ʼe pipiki ki te ʼAtua,” pea “ ʼe ko he ʼu kautahi ʼe lahi te ʼu palalau ʼaē ʼe nātou fai, kae mole nātou fakahoko he meʼa.”—Vakaʼi ia Selemia 6:14; 8:15.
8. Logope la tanatou ʼu talanoa ʼo ʼuhiga mo te tokalelei, koteā te meʼa ʼaē neʼe fai e te ʼu puleʼaga? (Isaia 59:8)
8 Logope la tanatou ʼu talanoa ʼo ʼuhiga mo te tokalelei, kae ʼe kei hoko atu pe te faʼu e te ʼu puleʼaga te ʼu mahafu tau. Ko te ʼu fenua ʼaē ʼe nātou loto ke hoko te tokalelei, ʼi te agamāhani ʼe ko nātou totonu ʼaia ʼaē ʼe nātou laka ki muʼa ʼi te faʼu ʼo te ʼu mahafu tau. Ko te mālohi ʼo te ʼu fakatau koloā ʼi te ʼu fenua ʼaia, ʼe nātou faʼu te ʼu mahafu tau moʼo matehi ʼo te hahaʼi, ʼo feiā mo te ʼu pulu ʼaē ʼe tanu ki te kele, ʼi te taʼu fuli ʼe nātou matematehi peʼe nātou faka māʼimoa te hahaʼi lalahi pea mo te tamaliki e toko 26 000. ʼE nātou fai tāfito te ʼu meʼa ʼaia ʼuhi ko tanatou mānumānu pea mo tanatou aga fakahehema. Ko te fakatau ʼo te ʼu mahafu ʼi te malamanei, ʼe hoko ʼuhi ko te ʼu aga fakakākā ʼaē ʼe fai ʼaki te paʼaga. Ko ʼihi ʼu tagata fai politike ʼe nātou maʼu koloā ʼaki te ʼu meʼa ʼaia.
9, 10. Koteā te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatokagaʼi e te ʼu tagata popoto ʼo te mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼu tau pea mo te ʼu faiga ʼa te tagata?
9 ʼI Tesepeli 1995, ko Joseph Rotblat te tagata physicien Polonia neʼe ina maʼu te Prix Nobel ʼo ʼuhiga mo te tokalelei, neʼe ina kole ki te ʼu puleʼaga ke nātou fakagata te faʼu ʼo te ʼu mahafu tau. Neʼe ina ʼui fēnei: “Ko te faʼahiga fai pe e tahi moʼo fakagata [te faʼu ʼo te ʼu mahafu tau foʼou] ʼe ko te fakagata katoa ʼo te tau.” ʼI takotou manatu ʼe hoko moʼoni anai koa te faʼahi ʼaia? Talu mai te taʼu 1928, neʼe tali e te ʼu puleʼaga e 62 te Fuakava ʼa Kellogg pea mo Briand, ʼo nātou fakafisi ki te tau heʼe mole feala ke ina fakatokatoka te ʼu fihifihia. Neʼe hā lelei ʼi te Lua Tau Faka Malamanei ko te fuakava ʼaia neʼe mole hona ʼuhiga.
10 ʼE mahino ia, ko te tau ʼe ko he meʼa ʼe fakatupu tuʼutāmaki tuʼumaʼu ki te tagata ʼi te hisitolia. Ohage ko te meʼa ʼaē neʼe tohi e Gwynne Dyer, “ko te tau ʼe ko he meʼa ʼe lahi tona hoko ʼi te sivilisasio fakatagata, pea ʼe ko he meʼa kua fualoa tona hoko ʼi te hisitolia.” ʼE mahino ia, ko te sivilisasio pea mo te puleʼaga fuli neʼe ʼi ai tana kau solia lototoʼa, mo tana ʼu kautau, mo tana ʼu tau logona, mo tana ʼu kalasi tapu ʼa te kau solia pea mo tana ʼu mahafu tau. Kae neʼe ʼiloga tāfito totatou sēkulō ʼaki te ʼu tau, ʼo fakamataku ʼaupito age pea mo lahi age tana kau mātea.
11. Koteā te meʼa tāfito ʼaē neʼe meʼa noaʼi e te kau takitaki ʼo te mālama ʼi tanatou kumi te tokalelei?
11 ʼE hā ʼaki mai neʼe meʼa noaʼi e te kau takitaki ʼo te mālama te tokoni poto ʼaē ʼe tuʼu ia Selemia 10:23: “ ʼE ʼau ʼiloʼi pe, Ê Sehova, ko te tagata ʼaē neʼe toʼo mai te kele ʼe mole ʼa ia tona ala. ʼE mole ʼa te tagata ʼaē ʼe haʼele te takitaki ʼo tana haʼele.” Kapau ʼe mole tokagaʼi e te tagata ia te ʼAtua, pea ʼe mole feala ke ina maʼu te tokalelei moʼoni. Kae ko tona faka ʼuhiga koa ʼe mole feala te tāʼofi ʼo te tau ʼi te sosiete fakatagata ʼo te temi ʼaenī? ʼE feala koa ke tou ʼui ko te tokalelei—te tokalelei moʼoni—ʼe ko he moemisi pe ia?
Tou Vakaʼi Pe Koʼe ʼe Hoko Te ʼu Tau
12, 13. (a) Koteā ʼaē ʼe fakahā e te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te tupuʼaga fakapulipuli ʼo te tau? (b) E feafeaʼi te fakamaliu kehe e Satana ia te hahaʼi mai te puleʼaki moʼoni ʼo ʼuhiga mo te ʼu fihifihia ʼo te malamanei?
12 Moʼo tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia, ʼe tonu ke tou mahino ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tupu ai te tau. ʼE fakahā lelei mai e te Tohi-Tapu ko te ʼaselo talagataʼa ʼaē ko Satana, ʼe ko te ʼuluaki “fakapō” pea mo “gutuloi,” pea ko “te malamanei katoa ʼe takoto ia ʼi te mālohi ʼo te agakovi.” (Soane 8:44; 1 Soane 5:19) Koteā te meʼa ʼaē neʼe ina fai moʼo fakahoko tana ʼu fakatuʼutuʼu? ʼE tou lau fēnei ia 2 Kolonito 4:3, 4: “Kapau ko te logo lelei ʼaē ʼe mātou fakahā ʼe fufū, pea ʼe fufū ia kia nātou ʼaē ʼe mamate, ia nātou ʼaia neʼe haga ai te ʼatua ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī ʼo fakakiviʼi te ʼatamai ʼo nātou ʼaē ʼe mole tui ke ʼaua naʼa faka mālamagia nātou e te mālama gigila ʼo te logo lelei faka kolōlia ʼo ʼuhiga mo Kilisito, ʼaē ko te paki ʼo te ʼAtua.” ʼE fai e Satana ia meʼa fuli moʼo fakamaliu kehe ʼo te hahaʼi mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼaē ʼe ko te puleʼaki ʼo ʼuhiga mo te ʼu fihifihia ʼo te malamanei. ʼE ina fakakiviʼi te hahaʼi pea mo ina fakamaveuveu ia nātou ʼi te faʼahi faka sosiale, mo faka politike, pea mo faka lotu, ke nātou faka maʼuhigaʼi tāfito te ʼu meʼa ʼaia kae nātou līaki te pule ʼa te ʼAtua. ʼE hā lelei te faʼahi ʼaia ʼi te kua lahi ʼo te hahaʼi ʼaē kua nātou hikihiki te tauhi ki te fenua.
13 Ko Satana te Tevolo, ʼe ina hikihiki te tauhi ki te fenua pea mo te faka māʼoluga ʼo he telepi, te tui ʼaē ʼe māʼoluga age he fenua ʼi he tahi fenua, he lanu, peʼe ko he telepi. Ko te ʼu ʼita ʼaē neʼe taupau fualoa lolotoga te ʼu sēkulō, neʼe toe tupu ʼaki ai te ʼu tau fakamataku. Ko Federico Mayor, ko te pule lahi ʼo te UNESCO, neʼe ina fai te fakatokaga ʼaenī ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia: “Māʼiape la mo te ʼu fenua ʼaē ʼe fakagafua ai te loto faʼifaʼitaliha, kua fakaʼāsili te fehiʼa ki te hahaʼi matāpule, pea kua fakaʼāsili te fakapalatahi, pea mo te ʼu palalau kovi ʼaē ʼe fai ki te hahaʼi ʼo he tahi lanu, logope la neʼe lau ʼe ko he meʼa ʼe mole kei fai.” Koteā koa tona ʼu fua? Ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe tou logo kiai ʼi te ʼu tala logo ʼo te malamanei katoa, mo te ʼu fai fakapō fakamataku ʼi te Iukoselavia ʼāfea, pea mo te tāmateʼi ʼo te hahaʼi ʼi Rwanda.
14. ʼE talanoa feafeaʼi ia Fakahā 6:4 ki te tau pea mo tona ʼu fua ʼi totatou temi?
14 Neʼe fakakikite e te Tohi-Tapu ʼi te temi fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī, ko te hōsi ʼe kula ohage ko he afi, ʼe ina fakatātā te tau, ʼe lele anai ʼi te kele katoa. ʼE tou lau fēnei ia Fakahā 6:4: “Pea neʼe haʼu te tahi ki tuʼa ko te hōsi e kula ohage ko he afi; pea kia ia ʼaē ʼe heka ai, neʼe tuku age ki ai ke ina toʼo te tokalelei ʼi te kele, ke nātou fetāmateʼiʼaki ai; pea neʼe foaki age kia ia te heletā lahi.” Talu mai te taʼu 1914 neʼe tou sio ki te tagata heka hōsi fakatātā ʼaia ʼe ina “toʼo te tokalelei,” pea ko te ʼu puleʼaga ʼe hoko atu tanatou fefihiʼaki pea mo fetauʼaki.
15, 16. (a) Neʼe koteā te ʼu meʼa ʼaē neʼe fai e te lotu ʼi te ʼu tau pea mo te ʼu fai fakapō? (b) Koteā te manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe fai e te ʼu lotu?
15 ʼE mole tonu ke galo ia tatou neʼe kau te lotu ki te ʼu tau ʼaia pea mo te ʼu fai fakapō ʼaia. ʼE feala ke tou ʼui, ko te ligi toto ʼaē neʼe hoko ʼi te hisitolia ʼo te tagata, ʼe tupu tāfito ko te takitaki kovi ʼa te ʼu lotu hala. Ko te tagata fai teolosia Katolika ko Hans Küng neʼe ina tohi fēnei: “Kua tou ʼiloʼi papau, ʼo ʼuhiga mo te ʼu tau, neʼe lagolago ʼaupito kiai [te ʼu lotu,] pea ʼe kei lagolago ʼaupito kiai ʼi te temi nei. ʼE lahi ʼaupito te ʼu tau pea mo te ʼu ligi toto, neʼe hoko ʼuhi ko te lotu; . . . pea ʼe toe moʼoni te faʼahi ʼaia ʼo ʼuhiga mo te ʼu tau faka malamanei e lua ʼaē neʼe hoko.”
16 Koteā te manatu ʼa Sehova ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te lagolago ʼa te lotu ki te ʼu fai fakapō pea mo te ʼu tau? ʼE ʼui fēnei e te tukugakoviʼi neʼe fai e te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te lotu hala, ia Fakahā 18:5: “Kua tapuke tana ʼu agahala ʼo kaku ki te lagi, pea neʼe manatuʼi e te ʼAtua tana ʼu gāue heʼe faitotonu.” ʼE mole feala ke galoʼi e te ʼAtua te lahi ʼaupito ʼo te ligi toto ʼa te lotu hala pea mo te ʼu takitaki politike ʼo te malamanei, ʼaē ʼe fakatatau ki te tapuke ʼo te ʼu agahala. ʼE mole kei tuai, pea ʼe ina pulihi katoa anai te meʼa ʼaia ʼaē ʼe fakatupu kovi ki te tokalelei moʼoni.—Fakahā 18:21.
Te Ala ʼo Te Tokalelei
17, 18. (a) He koʼe ʼe mole ko he moemisi tatatou tui ʼaē ʼe feala hatatou maʼu te tokalelei heʼegata? (b) Koteā te meʼa ʼaē kua fai e Sehova moʼo fakamoʼoni ʼe hoko anai te tokalelei moʼoni?
17 Kae kapau ko te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te tagata, ohage ko te Kautahi ʼa te ʼAtu Puleʼaga Fakatahi, ʼe mole feala ke nātou ʼaumai te tokalelei moʼoni pea mo heʼegata, ko te matapuna fea koa ʼaē ka ina fakahoko anai te faʼahi ʼaia, pea ʼe ina fakahoko feafeaʼi anai? ʼE ko he moemisi koa te tui ʼaē ʼe feala ke tou maʼu te tokalelei heʼegata? Kailoa ʼe mole ko he moemisi ia, mo kapau ʼe tou kumi ki te matapuna moʼoni ʼo te tokalelei. Pea ʼe ko ai ia te Matapuna ʼaia? ʼE tali fēnei ia Pesalemo 46:9, ko Sehova ʼe “ina fakagata te ʼu tau ʼo aʼu ki te potu taupotu ʼo te kele. ʼE ina fasifasiʼi te nahau pea mo maumauʼi te tao; ʼe ina tutu te ʼu saliote ʼi te afi.” Pea kua kamata fakahoko e Sehova te fakatuʼutuʼu ʼaē moʼo fakagata ʼo te ʼu tau, pea mo fakatuʼu ʼo te tokalelei moʼoni. ʼO feafeaʼi? ʼI tana fakanofo ia Sesu Kilisito ki tona hekaʼaga faka hau ʼi tona Puleʼaga ʼi te taʼu 1914, pea mo tana fakatuputupu te ako lahi ʼo ʼuhiga mo te tokalelei, ʼaē ʼe mole heʼeki hoko ʼi te hisitolia ʼo te tagata. Ko te ʼu palalau fakakikite ia Isaia 54:13 ʼe nātou fakamoʼoni fēnei mai kia tatou: “Ko tou ʼu foha fuli ʼe nātou liliu anai ko he ʼu hahaʼi neʼe akoʼi e Sehova, pea ko te tokalelei ʼo tou ʼu foha ʼe mahu anai.”
18 Ko te lea faka polofeta ʼaia ʼe ina fakahā lelei mai ko meʼa fuli ʼaē ʼe hoko ʼe ʼi ai tona tupuʼaga. ʼI te faʼahi ʼaia, ko te ʼu akonaki ʼa Sehova—te tupuʼaga—ʼe ina fetogi te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe fetauʼaki ke nātou liliu ko he ʼu hahaʼi ʼe manako ki te tokalelei pea mo nātou tokalelei mo te ʼAtua. Ko te ikuʼaga ʼo te fetogi ʼo te loto, ʼe liliu ai te hahaʼi ʼo manako ki te tokalelei. Ko te ʼu akonaki ʼaia ʼaē ʼe nātou fetogi te loto pea mo te ʼatamai ʼo te hahaʼi, ʼe mafola ʼi te temi nei ʼi te malamanei heʼe ko te toko lauʼi miliona hahaʼi ʼe nātou mulimuli ki te faʼifaʼitaki ʼa te “ ʼAliki ʼo te Tokalelei,” ko Sesu Kilisito.—Isaia 9:6.
19. Koteā te meʼa ʼaē neʼe akoʼi e Sesu ʼo ʼuhiga mo te tokalelei moʼoni?
19 Pea koteā te ʼu meʼa ʼaē neʼe akoʼi mai e Sesu ʼo ʼuhiga mo te tokalelei moʼoni? Neʼe mole talanoa pe ki te tokalelei ʼa te ʼu puleʼaga kae neʼe talanoa ia ki te tokalelei ʼa te hahaʼi ʼi tanatou ʼu felogoi, pea mo te tokalelei ʼi tonatou loto ʼaē ʼe tupu ʼuhi ko te lelei ʼo tonatou leʼo ʼo loto. Ia Soane 14:27, ʼe tou lau ai te ʼu palalau neʼe fai e Sesu ki tana kau tisipulo: “ ʼE ʼau tuku atu kia koutou te tokalelei, ʼe ʼau foaki atu kia koutou toku tokalelei. ʼE mole ʼau foaki atu kia koutou ohage ko tona foaki e te malamanei. Ke ʼaua naʼa hoha tokotou loto pea mo vaivai ʼi te mataku.” Neʼe feafeaʼi te kehekehe ʼo te tokalelei ʼa Sesu pea mo te tokalelei ʼa te mālama?
20. Koteā ʼaē ka fakaʼaogaʼi e Sesu moʼo fakahoko ʼo te tokalelei moʼoni?
20 ʼUluaki, ko te tokalelei ʼa Sesu neʼe pipiki tāfito ki tana logo ʼaē ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga. Neʼe ina ʼiloʼi ko te puleʼaga faitotonu ʼaē ʼe ʼi selo, ʼaē ʼe faʼufaʼu e Sesu pea mo tona ʼu kaugā hau e toko 144 000, ʼe ina pulihi anai te ʼu tau pea mo te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe nātou fakaneke te ʼu tau. (Fakahā 14:1, 3) Neʼe ina ʼiloʼi ʼe ina fakatuʼu anai te ʼu ʼaluʼaga faka palatiso ʼaē ka maʼu ai te tokalelei, ʼaē neʼe ina fakapapau ki te tagata agakovi ʼaē neʼe mate ʼi ʼona tafa. Neʼe mole ʼui age e Sesu ʼe kau anai ki te Puleʼaga ʼaē ʼe ʼi selo, kae neʼe ina ʼui fēnei age: “ ʼE ʼau tala moʼoni atu kia te koe ʼi te ʼaho nei, ʼe ke ʼi te Palatiso anai mo ʼau.”—Luka 23:43.
21, 22. (a) Koteā te ʼamanaki taulekaleka ʼaē ʼe kau ki te tokalelei moʼoni? (b) Koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai moʼo fagonogono ʼo te tapuakina ʼaia?
21 Tahi ʼaē meʼa, neʼe ʼiloʼi e Sesu ko tona Puleʼaga ʼe ina ʼaumai anai te fīmālie ki te ʼu hahaʼi fuli ʼaē ʼe lotomamahi pea mo nātou tui kia te ia. ʼE kau ki tana tokalelei te ʼamanaki taulekaleka ʼo te fakatuʼuake. Koutou manatuʼi tana ʼu palalau fakaloto mālohi ʼaē ʼe tuʼu ia Soane 5:28, 29: “ ʼAua naʼa koutou punamaʼuli ki te meʼa ʼaenī, koteʼuhi ʼe hoko mai te hola ʼaē ko nātou fuli ʼaē ʼe nonofo ʼi te ʼu falemaka fakamanatu ʼe nātou logo anai ki tona leʼo pea ʼe nātou hū mai anai ki tuʼa, ko nātou ʼaē neʼe nātou fai te ʼu meʼa ʼe lelei, ki he fakatuʼuake ʼo te maʼuli, ko nātou ʼaē neʼe nātou fai te ʼu meʼa ʼe kovi, ki he fakatuʼuake ʼo te fakamāu.”
22 ʼE koutou fakaʼamu koa ke hoko mai la te temi ʼaia? ʼE kua mamate koa he ʼu hahaʼi ʼe koutou ʼofa mamahi ai? ʼE koutou toe fia sisio koa kia nātou? Kapau koia ʼaia, pea koutou tali te tokalelei ʼaē ʼe foaki atu e Sesu. Koutou maʼu te tui ʼaē neʼe maʼu e Maleta, te tokolua ʼo Lasalo, ʼaē neʼe ina ʼui kia Sesu: “ ʼE ʼau ʼiloʼi ʼe toe tuʼuake anai ʼi te ʼaho fakamuli.” Kae koutou fakatokagaʼi te tali fakafiafia ʼaē neʼe fai age e Sesu kia Maleta: “Ko ʼau ko te tuʼuake pea mo te maʼuli. Ko ʼaē ʼe tui kia te ʼau, tatau aipe peʼe mate, ʼe haʼu anai ia ki te maʼuli; pea ko ʼaē ʼe maʼuli pea mo tui kia te ʼau, ʼe mole mate anai ia. ʼE ke tui ki te meʼa ʼaia?”—Soane 11:24-26.
23. He koʼe ʼe maʼuhiga te ʼatamai mālama totonu ʼo ʼuhiga mo te Folafola ʼa te ʼAtua ke tou maʼu ai te tokalelei moʼoni?
23 ʼO toe feiā mo koutou, ʼe feala ke koutou tui pea mo koutou maʼu te tapuakina ʼo te fakapapau ʼaia. ʼO feafeaʼi? ʼAki takotou maʼu te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te Folafola ʼa te ʼAtua. Koutou fakatokagaʼi peʼe faka maʼuhigaʼi feafeaʼi e te ʼapositolo ko Paulo te ʼaoga ʼo te ʼatamai mālama totonu: “Neʼe . . . mole tuku tamatou faikole maʼa koutou pea mo kole ke koutou fonu ʼi te ʼatamai mālama totonu ʼo tona finegalo, ʼaki te poto pea mo te mahino fakalaumālie, ke feala hakotou haʼele ʼi he ʼaluʼaga ʼe tau mo feʼauga mo Sehova, ke koutou lelei ʼaupito kia te ia, ʼi takotou haga fakatupu he fua ʼi te gāue lelei fuli pea mo tuputupu ʼi te ʼatamai mālama totonu ʼa te ʼAtua.” (Kolose 1:9, 10) ʼAki te ʼatamai mālama totonu ʼaia ʼe koutou ʼiloʼi papau anai ko Sehova ʼAtua ʼe ko te matapuna ʼo te tokalelei moʼoni. Tahi ʼaē meʼa ʼe ina fakahā atu anai kia koutou pe koteā te meʼa ʼe tonu ke koutou fai ʼi te temi ʼaenī, ke koutou fakatahi mo te tagata fai pesalemo, ʼo ʼui fēnei: “ ʼI te tokalelei ʼe ʼau takoto anai pea ʼe ʼau moe ai anai, he ko koe tokotahi pe, Ê Sehova, ʼe ke fakanofo ʼau ʼi te fīmālie.”—Pesalemo 4:8.
ʼE Feala Koa Hakotou Fakamahino?
◻ He koʼe neʼe mole hoko te ʼu faiga ʼa te tagata moʼo fakahoko ʼo te tokalelei?
◻ Koteā te meʼa ʼaē ʼe tupu ai te tau?
◻ He koʼe ko te tokalelei heʼegata ʼe mole ko he moemisi?
◻ Koteā te matapuna ʼo te tokalelei moʼoni?
[Paki ʼo te pasina 8]
Te tokalelei moʼoni ʼe mole ko he moemisi. ʼE ko te fakapapau ʼa te ʼAtua
[Paki ʼo te pasina 10]
Talu mai te taʼu 1914 ko te tagata heka hōsi fakatātā ʼaē ʼe heka ʼi te hōsi kula ohage he afi, neʼe ina toʼo te tokalelei ʼi te kele
[Paki ʼo te pasina 11]
ʼE feala koa ki te lotu pea mo te Kautahi ʼo te ʼAtu Puleʼaga Fakatahi ke nā fakatuʼu te tokalelei?
[Haʼuʼaga ʼo te paki]
UN photo