“ ʼE Totonu Koa Tou Loto Kia Te ʼAu?”
“Haʼu mo ʼau ʼo sio, ʼe mole ʼau tali ke ʼi ai he fakafeagai ʼe fai kia Sehova.”—2 Hau 10:16.
1, 2. (a) Neʼe feafeaʼi te fakahaʼuhaʼu ʼo kovi ʼo te lotu ʼi Iselaele? (b) ʼI te taʼu 905 ʼi muʼa ʼo totatou temi, koteā te ʼu fetogi maʼuhiga ʼaē neʼe hoko ʼi Iselaele?
ʼI TE taʼu 905 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe hoko ai te ʼu fetogi maʼuhiga ʼi Iselaele. Ia taʼu e 100 ki muʼa atu, neʼe vaheʼi lua e Sehova te puleʼaga ʼo Iselaele ʼuhi ko te ʼapositasia ʼa Salomone. (1 Hau 11:9-13) ʼI te temi ʼaia, ko te foha ʼo Salomone ko Lopoame neʼe pule ki Suta te puleʼaga ʼo te potu toga, pea ko te tagata Efalaime ko Selopoame neʼe pule ki te puleʼaga ʼo Iselaele ʼo te potu tokelau. Neʼe fakaʼofaʼofa te kamata ʼo te puleʼaga ʼo te potu tokelau. Neʼe mole loto e Selopoame ke hifo tana hahaʼi ki te puleʼaga ʼo te potu toga ʼo atolasio ai ʼi te fale lotu, ʼi tana mataku ʼaē naʼa nātou toe fakatahi mo te ʼapi ʼo Tavite. Koia, neʼe ina fakatuʼu ai ʼi Iselaele te tauhi ʼo te pipi, ʼo ina fakahū ki Iselaele te tauhi tamapua ʼaē neʼe hoko ʼo fualoa ʼi te hisitolia ʼo te puleʼaga ʼo te potu tokelau.—1 Hau 12:26-33.
2 Neʼe ʼāsili kovi te ʼu meʼa ʼo te puleʼaga ʼi te temi ʼaē neʼe fakanofo ai ke hau ia Akape, te foha ʼo Omili. Ko tona ʼohoana matāpule ko Sesapele, neʼe lagolago ki te tauhi ʼo Paale pea neʼe ina matehi te kau polofeta ʼa Sehova. Logope la te ʼu fakatokaga ʼaē neʼe fai fakahagatonu e te polofeta ko Elia, kae neʼe mole fakagata e Akape te ʼu gāue ʼo tona ʼohoana. Kae ʼi te taʼu 905 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe mate ia Akape, pea neʼe hau ai tona foha ko Solame. Neʼe kua tonu leva ke fakamaʼa te fenua. Ko Eliseo ʼaē neʼe ina fetogi ia Elia, neʼe ina fakahā ki te kamutoa ʼo te kau solia ko Sehu, neʼe hinoʼi ia ia e Sehova ke hau ki Iselaele. Koteā te meʼa ʼaē neʼe tonu ke ina fai? Neʼe tonu ke ina matehi te hahaʼi ʼo te ʼapi ʼo Akape pea mo ina fakahoko te lagavaka ʼuhi ko te toto ʼo te kau polofeta ʼaē neʼe liligi e Sesapele!—2 Hau 9:1-10.
3, 4. Neʼe fakahā feafeaʼi e Sonatape, ‘neʼe totonu tona loto mo te loto ʼo Sehu’?
3 ʼI tana fakalogo ki te fakatotonu ʼaia ʼa te ʼAtua, neʼe fakapogi e Sehu te fafine agakovi ko Sesapele, pea ʼosi ʼaia pea ina fakatuʼutuʼu ke ina fakamaʼa ia Iselaele ʼo ina matehi te ʼu hahaʼi ʼo te ʼapi ʼo Akape. (2 Hau 9:15–10:14, 17) Pea neʼe felāveʼi mo te tagata neʼe lagolago kia ia. “Neʼe felāveʼi mo Sonatape te foha ʼo Lekape ʼaē neʼe haʼu ʼo fakafetaulaki mo ia. Pea ʼi tana tapuakiʼi ia ia neʼe ʼui maʼana kia te ia: ‘ ʼE totonu koa tou loto kia te ʼau, ohage ko te totonu ʼo toku loto ki tou loto?’ Pea tali kiai e Sonatape: ‘Ei.’ ‘Kapau koia ʼaia, pea ke ʼaumai tou nima.’ Pea neʼe ina ʼavage tona nima kia ia. Pea neʼe ina faka kake ia ia ki tana saliote. Pea neʼe ʼui maʼana: ‘Haʼu mo ʼau ʼo sio, ʼe mole ʼau tali ke ʼi ai he fakafeagai ʼe fai kia Sehova.’ Pea neʼe feʼaluʼaki mo ia ʼi tana saliote tau.”—2 Hau 10:15, 16.
4 Ko Sonatape neʼe mole ko he tagata Iselaelite. Kae ʼo mulimuli ki tona higoa (ʼaē ko tona faka ʼuhiga “ ʼE Loto e Sehova,” “ ʼE ʼAliki Ia Sehova,” peʼe “Ko Sehova ʼe Loto Fia Foaki”), neʼe atolasio kia Sehova. (Selemia 35:6) ʼE mahino ia, neʼe makehe ʼaupito tana fia ʼiloʼi pe koʼe neʼe “mole tali [e Sehu] ke ʼi ai he fakafeagai ʼe fai kia Sehova.” ʼE tou ʼiloʼi feafeaʼi te faʼahi ʼaia? Kapau ʼe tou fakatokagaʼi, neʼe mole hoko fakafokifā tana felāveʼi mo te hau ʼaē kua fakanofo ʼo Iselaele. Ko Sonatape “neʼe haʼu ʼo fakafetaulaki mo ia,” ʼi te temi ʼaē neʼe kua tāmateʼi ai e Sehu ia Sesapele pea mo te ʼu hahaʼi ʼo te ʼapi ʼo Akape. Neʼe ʼiloʼi e Sonatape te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi tana tali te fakaafe ʼa Sehu ke kake ake ki tana saliote. ʼE hā lelei mai, neʼe lagolago kia Sehu—pea mo Sehova—ʼi te tau ʼaia ʼa te tauhi hala pea mo te tauhi maʼa.
Ko Te Sehu Pea Mo Te Sonatape ʼo Te Temi ʼAenī
5. (a) Koteā te ʼu fetogi ʼaē kua vave hoko ki te malamanei? (b) Ko ai te Sehu Lahi, pea ko ai tana kau fakafofoga ʼi te kele?
5 Ia ʼaho nei, kua vave hoko mai te temi ʼaē ka fetogi ʼaupito ai te malamanei katoa, ohage ko te meʼa ʼaē neʼe hoko ki Iselaele ʼi te taʼu 905 ʼi muʼa ʼo totatou temi. Kua fakaōvi mai te temi ʼaē ka pulihi ai e Sehova te ʼu fua kovi fuli ʼo te mālohi ʼo Satana ʼi te kele, ʼo kau ai mo te lotu loi. Ko ai te Sehu ʼo te temi ʼaenī? ʼE ko Sesu Kilisito, ʼaē neʼe talanoa ki ai te lea faka polofeta ʼaenī: “Nonoʼo tau heletā ki tou kauaga, Ê tagata mālohi, mo tou ʼalikiʼaga pea mo tou kolōlia. Pea ʼi tou kolōlia ʼalu ki te mālo; haʼele ki muʼa ʼi te lagolago ki te moʼoni, mo te agavaivai, pea mo te faitotonu.” (Pesalemo 45:3, 4) ʼI te kele, ʼe fakafofoga ia Sesu e “te Iselaele ʼa te ʼAtua,” te kau Kilisitiano fakanofo “ ʼaē ʼe nātou mulimuli ki te ʼu fakatotonu ʼa te ʼAtua pea mo nātou maʼu te gāue ʼaē ko te fakamoʼoni kia Sesu.” (Kalate 6:16; Fakahā 12:17) Talu mai te taʼu 1922, ko te ʼu tēhina fakalaumālie ʼaia ʼo Sesu neʼe nātou kalagaʼi ʼaki he lototoʼa te ʼu fakamāu ʼa Sehova ʼaē ka hoko mai.—Isaia 61:1, 2; Fakahā 8:7–9:21; 16:2-21.
6. Ko ai te hahaʼi ʼaē neʼe ʼōmai mai te ʼu puleʼaga moʼo lagolago ki te kau Kilisitiano fakanofo, pea ʼi hona ʼaluʼaga fakatātā, neʼe feafeaʼi tanatou kake ki te saliote ʼa te Sehu Lahi?
6 Kae neʼe mole gāue ʼāteaina pe te kau Kilisitiano fakanofo. Ohage ko te fetaulaki ʼa Sonatape pea mo Sehu, neʼe ʼōmai te ʼu hahaʼi tokolahi mai te ʼu fenua kehekehe moʼo lagolago kia Sesu, te Sehu Lahi, pea mo tana kau fakafofoga ʼi te kele ʼaē ʼe nātou lagolago ki te tauhi maʼa. (Sakalia 8:23) ʼI te fakahigoaʼi ʼo nātou e Sesu ko tana “tahi ʼu ōvi,” neʼe ʼiloʼi ai ʼi te taʼu 1932 ko te hahaʼi ʼaia ʼe ko te Sonatape ʼo te temi ʼaenī, pea neʼe fakaafe nātou ke nātou ‘kake ki te saliote’ ʼa te Sehu ʼo te temi ʼaenī. (Soane 10:16) ʼO feafeaʼi? ʼI tanatou “mulimuli ki te ʼu fakatotonu ʼa te ʼAtua” pea mo tanatou kaugā gāue mo te kau Kilisitiano fakanofo ʼi “te gāue ʼaē ko te fakamoʼoni kia Sesu.” Ko te faʼahi ʼaia ʼi te temi ʼaenī, ʼe kau kiai te faka mafola ʼo te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼa te ʼAtua ʼaē kua fakatuʼu ʼi selo, pea ʼe Hau ai ia Sesu. (Maleko 13:10) ʼI te taʼu 1935, neʼe ʼiloʼi ai ko te kau “Sonatape” ʼaia ʼe ko te “toe hahaʼi tokolahi” ʼaē ʼe talanoa kiai ia Fakahā 7:9-17.
7. Neʼe fakahā feafeaʼi e te kau Kilisitiano ʼo te temi ʼaenī, ‘ ʼe kei totonu tonatou loto’ mo te loto ʼo Sesu?
7 Talu mai te ʼu taʼu 1930, ko te toe hahaʼi tokolahi pea mo tonatou ʼu tēhina fakanofo neʼe nātou fakahā ʼaki he lototoʼa tanatou lagolago ki te tauhi maʼa. ʼI ʼihi fenua ʼo te Eulopa ʼo te Potu Hahake pea mo te Potu Hihifo, pea mo Afelika, neʼe tokolahi ia nātou neʼe nātou mamate ʼuhi ko tanatou tui. (Luka 9:23, 24) ʼI te tahi ʼu fenua, neʼe pilisoniʼi ia nātou, mo gaohi koviʼi, pea mo fakatagaʼi. (2 Timoteo 3:12) ʼI tui taulekaleka leva! Pea ʼe hā mai ʼi te Tānaki ʼo Te Gāue Faka Malamanei 1997, ʼe kei nātou lotomālohi ke nātou tauhi ki te ʼAtua, tatau aipe pe koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke hoko kia nātou. Ko tonatou ‘loto ʼe kei totonu’ ki te loto ʼo Sesu. Neʼe hā lelei te faʼahi ʼaia ʼi te taʼu 1997, ʼi te gāue ʼa te toko 5 599 931 kau fai faka mafola, ʼaē ko te tokolahi ʼo nātou ʼe ko te kau “Sonatape,” ʼo nātou fakaʼaogaʼi te ʼu hola e 1 179 735 841 ki te gāue ʼaē ko te fakamoʼoni kia Sesu.
ʼE Kei Nātou Fai Faka Mafola Fakamalotoloto
8. ʼE fakahā feafeaʼi e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova tanatou fakamalotoloto ki te tauhi moʼoni?
8 Neʼe ʼui ko Sehu neʼe ʼalu vave ʼi tana saliote—ʼo fakamoʼoni ai ki tana fai fakamalotoloto tana gāue. (2 Hau 9:20) ʼE fakahā mai e te Tohi-Tapu, ko Sesu, te Sehu Lahi, neʼe ‘momofi ia ia’ ʼi tana fakamalotoloto ki te tauhi. (Pesalemo 69:9) Koia, ʼe mole tou punamaʼuli ai ʼi te gāue fakamalotoloto ʼa te kau Kilisitiano moʼoni ʼo te temi ʼaenī. ʼI te loto kokelekasio pea ia muʼa ʼo te hahaʼi, ʼe nātou “faka mafola te folafola, . . . ʼaki he lotomālohi ʼi te temi faigamālie pea mo te temi faigataʼa.” (2 Timoteo 4:2) Neʼe hā tafito tonatou lotomālohi ʼi te kamata ʼo te taʼu 1997 ʼi te ʼosi tā ʼo te alatike ʼi Te Minisitelio ʼo Te Puleʼaga, ʼaē neʼe ina fakaloto mālohiʼi ai ia nātou fuli ke nātou kau ki te selevisi pionie vaeluaʼi temi. ʼI te ʼu fenua fuli, neʼe fai ai te ʼu fakatuʼutuʼu ki te kaugamālie ʼo te ʼu tēhina mo tuagaʼane ʼaē ka nātou toʼo anai te selevisi ʼaia. Neʼe nātou tali feafeaʼi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia? Neʼe nātou tali leleiʼi! ʼE lahi te ʼu filiale neʼe fakalaka ai te kaugamālie ʼo te kau pionie ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu. Neʼe fakatuʼutuʼu e te fenua ko Ekuatea ke ʼi ai he kau pionie e toko 4 000, kae ʼi te māhina ʼo Malesio, neʼe maʼu te kau pionie vaeluaʼi temi e toko 6 936. ʼI Saponia, ko te tānaki ʼo te kau pionie ʼi te ʼu māhina e tolu ʼaia neʼe ko te toko 104 215. ʼI Zambie ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu ai ke nātou toko 6 000, neʼe maʼu ai te kau pionie vaeluaʼi temi e toko 6 414 ʼi Malesio; mo te toko 6 532 ʼi ʼApelili; pea mo te toko 7 695 ʼi Maio. Ko te kaugamālie ʼo te kau pionie vaeluaʼi temi pea mo te kau pionie katoa neʼe ko te toko 1 110 251, ko tona tupu ʼi te 34,2 ʼi te teau ʼi te taʼu 1996!
9. ʼO hilifaki ki te faka mafola ʼi te ʼu ʼapi, koteā te tahi ʼu faʼahiga ʼaluʼaga ʼaē ʼe maʼu ai e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova te hahaʼi moʼo fakahā kia nātou te logo lelei?
9 Neʼe ʼui fēnei e te ʼapositolo ko Paulo ki te kau tagata ʼāfea ʼo Efesi: “Neʼe mole ʼau tātāʼofi ʼi te fakahā atu kia koutou te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe ʼaoga, pe ko he ako ʼo koutou ʼi muʼa ʼo te hahaʼi peʼe ʼi te ʼu ʼapi.” (Gāue 20:20) Ia ʼaho nei, ʼe faʼifaʼitaki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova kia Paulo pea mo nātou faka mafola fakamalotoloto te logo lelei ʼi te ʼu ʼapi. Kae ʼe lagi faigataʼa hakita maʼu te hahaʼi ʼi tonatou ʼu ʼapi. Koia, ko te “tagata kaugana agatonu mo poto” ʼe ina fakaloto mālohiʼi te kau fai faka mafola ʼo te Puleʼaga ke nātou felāveʼi mo te hahaʼi ʼi tonatou ʼu fale gāue, peʼe ʼi te ʼu ala, ʼi te matatai, peʼe ʼi te ʼu ʼōloto—ʼi te ʼu potu fuli pe ʼaē ʼe feala ke maʼu ai te hahaʼi. (Mateo 24:45-47) Neʼe fua lelei ʼaupito te faʼahi ʼaia.
10, 11. Koteā te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai e te kau fai faka mafola ʼi te ʼu fenua e lua, moʼo maʼu ʼo te hahaʼi ʼaē ʼe mole nātou maʼu atu ʼi tonatou ʼu ʼapi kae ʼe nātou fia ʼiloʼi te moʼoni?
10 ʼI Copenhague, ʼi Danemark, ko te kiʼi kūtuga fai faka mafola neʼe nātou fagonogono ʼi te ʼu ala ʼaē ʼe ōvi ki te hūʼaga ʼo te ʼu taulaga saliote afi. ʼI te lolotoga ʼo te māhina ʼo Sanualio ʼo aʼu ki te māhina ʼo Sūnio, neʼe nātou tuku te ʼu nusipepa e 4 733, pea neʼe lelei tanatou ʼu fai palalau mo te hahaʼi, pea mo nātou fai te ʼu ʼaʼahi. Ko te tokolahi ʼo te ʼu kaugā fai faka mafola ʼo te fenua ʼaia, neʼe nātou fakatuʼutuʼu ke nātou ʼave tuʼumaʼu te ʼu nusipepa ki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou gāue ʼi te ʼu fale koloā. ʼI te tahi kolo, ʼe fai ai te fakatau meʼa lahi ʼi te ʼu Feliaono, pea ʼe ʼolo kiai te hahaʼi ʼe toko lauʼi afe. Koia, neʼe fakatuʼutuʼu e te kokelekasio ke fai tuʼumaʼu te fai faka mafola ʼi te lapalasi fakatauʼaga meʼa ʼaia. ʼI te tahi potu fenua, ʼe ʼaʼahi e te ʼu tēhina te ʼu hahaʼi ʼo te ʼu faleako, pea ʼe nātou tufa ai te ʼu tohi ʼe ʼaoga lelei ki te kau faiako.
11 ʼO toe feiā mo Hawaii, neʼe faiga e te ʼu tēhina ke nātou felāveʼi mo te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe mole feala ke nātou maʼu ʼi tonatou ʼu ʼapi. Ko tonatou ʼu telituale makehe ʼe ko te ʼu potu ʼaē ʼe lahi ai te hahaʼi (te ʼu ala, te ʼu ʼōloto, mo te ʼu taulaga motokā, pea mo te ʼu taulaga kā), mo te ʼu tafaʼaki ʼo te ʼu kolo, mo te ʼu koloā lalahi pea mo te ʼu malaʼe vakalele, mo te ʼu kā, pea mo te ʼu faleako. ʼE fakaʼutaʼuta lelei e te ʼu tēhina te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼaē ʼe fekauʼi ki he telituale, pea ke nātou teuteu lelei ki te faʼahiga faka mafola ʼaē ʼe tonu ke nātou fai ʼi te ʼu telituale ʼaia. ʼE lahi te ʼu fenua ʼaē ʼe fai ai te ʼu fakatuʼutuʼu lelei ʼaia. ʼI tanatou fai te faʼahi ʼaia, neʼe nātou maʼu ai te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe nātou fia ʼiloʼi te moʼoni, he ka na neʼe nātou fai la te faka mafola ʼi te ʼu ʼapi, ʼe mahino ia neʼe mole lagi feala ke nātou maʼu te ʼu hahaʼi ʼaia.
ʼE Nātou Nofo Agatonu
12, 13. (a) Koteā te kākā ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi e Satana moʼo fakafeagai ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te taʼu 1997? (b) Neʼe koteā tona fua ʼi te tahi fenua?
12 ʼI te taʼu 1997, neʼe lahi te ʼu fenua ʼaē neʼe fai ai te ʼu laukovi mālohi ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea ʼe hā mai neʼe fai te faʼahi ʼaia ke fakafeagai te lao kia nātou. Kae neʼe mole nātou vaivai! (Pesalemo 112:7, 8) Neʼe nātou manatuʼi te faikole ʼaenī ʼa te tagata fai pesalemo: “Ko te hahaʼi fialahi neʼe nātou vali ʼau ʼaki tanatou ʼu loi. Kae ko ʼau, ʼe ʼau maʼuliʼi anai tau ʼu fakatotonu ʼaki toku loto katoa.” (Pesalemo 119:69) Ko te ʼu loi ʼaia ʼe ko he ʼu fakamoʼoni ʼo te meʼa ʼaē neʼe fakakikite e Sesu ʼi tana ʼui ʼaē, ʼe fehiʼa anai te hahaʼi ki te kau Kilisitiano moʼoni. (Mateo 24:9) Pea ʼi ʼihi temi, neʼe ʼi ai te tahi ʼu mafuliʼaga ʼo te ʼu loi ʼaia. Ohage la, ko te tagata ʼi Pelesike neʼe ina lau ʼi te nusipepa logona ʼo te fenua te alatike neʼe laukoviʼi ai te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI tana punamaʼuli ʼaupito ki te ʼu palalau fasituʼu ʼaē neʼe fai ai, neʼe ʼalu ki te Fale ʼo te Puleʼaga, ʼo kau ai ki te fono ʼo te ʼAhotapu ʼi te vāhaʼa ʼaia. Neʼe ina fai he ʼu fakatuʼutuʼu ke ina ako te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni, pea neʼe tuputupu vave ʼi te faʼahi fakalaumālie. Ki muʼa atu, neʼe kau te tagata ʼaia ki te kūtuga agamālohi. Neʼe tokoni tana ako Tohi-Tapu kia ia ke ina fetogi tona maʼuli, pea neʼe fakatokagaʼi e te hahaʼi ia te faʼahi ʼaia. ʼE mahino papau ia, neʼe mole manatu e te tagata tohi sulunale, ʼe ʼi ai anai he ʼu fua lelei ʼo tana alatike ʼaē neʼe ina fai ai tana ʼu fasituʼu!
13 Ko ʼihi hahaʼi fakamalotoloto ʼi Pelesike neʼe nātou fakafeagai ki te ʼu laukovi ʼaia ʼaē neʼe fai. Neʼe kau kia nātou ʼaia te ʼuluaki minisi ʼāfea ʼo te fenua ʼaē neʼe ina fakamoʼoni, ʼe fakaʼapaʼapa ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼuhi ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fai. Neʼe tohi fēnei e te tahi minisi: “[Ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova] ʼe mole nātou hage ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe lau e ʼihi, kae ʼi taku manatu, ʼe mole feala ʼi he temi ke nātou fakatupu he tuʼutāmaki ki te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te puleʼaga. ʼE ko he ʼu hahaʼi ʼe nātou manako ki te tokalelei, pea ʼe nātou aga fakapotopoto, pea mo aga fakaʼapaʼapa ki te puleʼaga.” ʼE hā ʼaki mai ai te poto ʼo te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e te ʼapositolo ko Petelo: “Koutou maʼu he aga ʼe lelei ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼu puleʼaga, ke feala ʼi te temi ʼaē ʼe nātou laukovi ai kia koutou ko he kau agakovi, ke nātou faka kolōliaʼi te ʼAtua ʼi te ʼaho ʼo tana ʼaʼahi, ʼuhi ko tanatou sio mata ki takotou ʼu gāue lelei.”—1 Petelo 2:12.
Ko He ʼAho Fakamanatu Neʼe Lelei ʼAupito
14. Koteā te ʼu fakamatala fakafiafia ʼo ʼuhiga mo te kaugamālie ʼo nātou ʼaē neʼe kau ʼi te ʼAho Fakamanatu ʼo te taʼu 1997?
14 ʼE tau mo feʼauga kia nātou ʼaē ʼe nātou fakamoʼoni kia Sesu, ke nātou ʼui ko te ʼAho Fakamanatu ʼo tona mate ʼe ko te ʼaho tāfito ʼaia ʼi te taʼu fuli. ʼI te taʼu 1997, ko te toko 14 322 226 hahaʼi neʼe nātou kau ki te ʼAho Fakamanatu ʼaia ʼi te ʼaho 23 ʼo Malesio, ʼo laka age ia ʼi te toko 1 400 000 ʼi te taʼu 1996. (Luka 22:14-20) ʼE lahi te ʼu fenua, neʼe fakalaka ai te kaugamālie ʼo te hahaʼi ʼaē neʼe ʼōmai ki te ʼAho Fakamanatu ʼi te kaugamālie ʼo te kau fai mafola, ʼo ʼasi mai ai te tuputupu lahi ʼaē ʼe nātou ʼamanaki kiai. Ohage la, ʼi Haiti, neʼe hoko ai ʼi te taʼu 1997 te tuputupu ʼo te kau fai faka mafola ʼo aʼu ki te toko 10 621, kae neʼe ko te toko 67 259 ʼaē neʼe kau ʼi te ʼAho Fakamanatu. ʼE feala ke koutou vakaʼi te tānaki gāue ʼo te taʼu ʼaia ʼi te ʼu pasina 18 ki te 21, ʼo koutou fakatokagaʼi ai te tahi ʼu fenua ʼaē neʼe kaugamālie age ai te hahaʼi ʼaē neʼe ʼōmai ki te ʼaho fakamanatu ʼaia ʼi te kaugamālie ʼo te kau fai faka mafola.
15. ʼI ʼihi fenua, neʼe tauʼi feafeaʼi e totatou ʼu tēhina te ʼu faigataʼaʼia ke feala hanatou fai te ʼAho Fakamanatu?
15 Ko ʼihi, neʼe faigataʼa hanatou kau ki te ʼAho Fakamanatu. ʼI Albanie, neʼe tapuʼi te hū ki tuʼa ʼa te hahaʼi ʼi te hili ʼo te hola 7 afiafi, ʼuhi ko te tau. ʼI te ʼu kiʼi fono e 115 ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu ʼi te fenua katoa, neʼe kamata ai te ʼAho Fakamanatu ʼi te hola ono toe kuata ʼo te afiafi. Neʼe tō te laʼā ʼi te hola ono ʼosi valu, ʼo kamata ai te ʼaho 14 ʼo Nisani. Neʼe feʼāveʼaki te pane pea mo te vino ʼi te hola ono ʼosi kuata. ʼI te ʼu fono kehekehe ʼaia, neʼe fai te faikole ʼi te hola ono vaelua, pea ko nātou ʼaē neʼe kau ʼi te fono ʼaia, neʼe tonu ke nātou foimo liliu ki tonatou ʼu ʼapi ʼi muʼa ʼo te hola ʼaē neʼe tapuʼi ai te hū ki tuʼa ʼa te hahaʼi. Logope la te faʼahi ʼaia, kae neʼe ko te toko 3 154 ʼaē neʼe kau ʼi te ʼAho Fakamanatu, pea ko te kau fai faka mafola ʼi te fenua ʼaia ʼe ko te toko 1 090. ʼI te tahi fenua ʼi Afelika, neʼe mole feala ke ʼolo te ʼu tēhina ki te fale fono ʼuhi ko te tau, koia neʼe fakatuʼutuʼu ai e te ʼu tagata ʼāfea e toko lua ke nā felāveʼi ʼi te ʼapi ʼo te tahi tagata ʼāfea moʼo fakatuʼutuʼu ai he ʼu kiʼi kūtuga kehekehe moʼo fai ʼo te ʼAho Fakamanatu. Ke feala hanā kaku ki te ʼapi ʼaia, neʼe tonu ki te ʼu tagata ʼāfea ʼaia ʼe toko lua ke nā fakalaka ʼi te kanivo laulahi. Kae neʼe fetauʼaki te hahaʼi ʼi te koga meʼa ʼaia, pea neʼe ʼi ai te ʼu hahaʼi neʼe fenonoʼi ʼo nātou fana ia nātou fuli ʼaē neʼe nātou fakalaka ʼi te kanivo ʼaia. Neʼe lele te tahi tagata ʼāfea ʼo fakalaka ʼi te kanivo pea neʼe mole hoko he meʼa kia ia. ʼI te fakalaka ʼa te lua tagata ʼāfea, neʼe logo ia ki te pa fana. Neʼe fakatō mapeʼe ki te kele pea mo gatolo ʼo kumi he potu ke ū ai. Neʼe lava fai e te kau tagata ʼāfea tanatou kiʼi fono, pea neʼe nātou vakaʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe ʼaoga ki te kokelekasio.
“Mai Te ʼu Fenua Fuli Pea Mo Te ʼu Telepi . . . Pea Mo Te ʼu Lea Fuli”
16. Koteā te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai e te tagata kaugana agatonu mo poto ke faka mafola te logo lelei ʼi te lea ʼo te ʼu kiʼi kūtuga?
16 Neʼe ʼui e te ʼapositolo ko Soane, ʼe ʼōmai anai te toe hahaʼi tokolahi “mai te ʼu fenua fuli pea mo te ʼu telepi pea mo te ʼu hahaʼi pea mo te ʼu lea fuli.” (Fakahā 7:9) Koia, ʼe fai e te Kolesi Pule he ʼu fakatuʼutuʼu ke tā he ʼu tuʼuga tohi ʼi te ʼu lea kehekehe—ʼo kau ai mo te ʼu lea ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e te ʼu kiʼi telepi mamaʼo pea mo te ʼu kiʼi kūtuga. Ohage la ʼi Mozambique, neʼe tufa ai te kiʼi pepa lotu Une vie paisible dans un monde nouveau ʼi te ʼu lea foʼou e nima. ʼI Nicaragua, neʼe tufa ai te kaupepa Fiafia Kite Mauli Heegata Ite Kele ʼi te lea Miskito—pea neʼe ko te ʼuluaki kaupepa ʼaia ʼaē neʼe tā e te Sosiete Watch Tower ʼi te lea ʼaia. Neʼe lahi te kau Initia Miskito neʼe nātou tali fakafiafia te kaupepa ʼaia, ʼi tanatou sio ʼaē ʼe ko te tohi neʼe tā ʼi tanatou lea. ʼI te taʼu 1997, neʼe tali e te Sosiete ke fai te ʼu tohi ʼi te ʼu lea foʼou e 25 pea mo tā te ʼu nusipepa ʼe lauʼi miliona tupu.
17. Ko ai te hahaʼi ʼaē neʼe fai kiai te tokoni ʼi Kolea, pea neʼe koteā te ʼu fua ʼo te tokoni ʼo te ʼu foʼi fime kia nātou ʼaia?
17 ʼI te fenua ko Kolea, neʼe fai te tokoni ki te tahi ʼu hahaʼi. ʼI te taʼu 1997, neʼe fai ai te ʼuluaki fakatahi ki te hahaʼi tuli ʼo Kolea. ʼE ʼi ai ʼi Kolea te ʼu kokelekasio e 15 ki te hahaʼi tuli, pea ko te kau fai faka mafola e toko 543, kae ko te toko 1 174 ʼaē neʼe nātou kau ʼi te fakatahi, pea neʼe papitema ai te toko 21. Moʼo tokoni ki te hahaʼi tuli ʼaē ʼe mole feala hanatou mahino ki te ʼu palalau ʼaē ʼe fai peʼe ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe tohi, neʼe fai te ʼu foʼi fime ʼaē ʼe fai ai te ʼu fakamatala ʼaki te ʼu nima ʼi te ʼu lea kehekehe e 13. Koia, ʼe fai te tokoni ki te hahaʼi tuli ke nātou “lau” pea mo ako te logo lelei, pea ʼe maʼu ai tona ʼu fua lelei. ʼI muʼa atu ʼi Amelika, neʼe tonu ke ako te hahaʼi tuli lolotoga taʼu e nima ke feala hanatou tuputupu ʼo aʼu ki te papitema. ʼI te temi ʼaenī, ʼaki te ʼu foʼi fime ʼaē ʼe maʼu e te kau Amelika ʼi te lea ʼa te hahaʼi tuli, ʼe feala ke nātou papitema ʼi tanatou ʼosi ako ʼi te taʼu pe e tahi.
‘Tou Nonofo ʼi Te Saliote’
18. ʼI tana ʼosi felāveʼi mo Sonatape, koteā te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai e Sehu?
18 ʼI te tau 905 ʼi muʼa ʼo totatou temi, ʼi tana ʼosi kaugā ʼolo mo Sonatape ʼi tana saliote, neʼe fai e Sehu tana ʼu fakatuʼutuʼu ke ina fakamole te tauhi hala. Neʼe ina fai te fakaafe ʼaenī ki te kau atolasio fuli ʼo Paale: “Koutou fakamaʼoniʼoni he fakatahi maʼa Paale.” Pea neʼe ina faka mafola te fakaafe ʼaia ki te fenua katoa ke ʼōmai fuli te kau atolasio ʼa Paale. ʼI te hū ʼa te hahaʼi tokolahi ki te fale lotu lahi ʼo te ʼatua loi ʼaia, neʼe fakatuʼutuʼu e Sehu ke ʼaua naʼa ʼi ai he tagata atolasio ʼa Sehova ʼi te fale ʼaia. Moʼo fakaʼosi, neʼe tāmateʼi e Sehu pea mo tana kau solia te kau atolasio ʼa Paale. “Pea neʼe fakamole e Sehu ia Paale ʼi Iselaele.”—2 Hau 10:20-28.
19. ʼI tatatou ʼiloʼi te meʼa ʼaē ka vave hoko mai ki te malamanei, ʼe tonu ke feafeaʼi tatatou manatu, pea koteā te gāue ʼaē ʼe tonu ke tou kau fakamalotoloto kiai?
19 Ia ʼaho nei, kua vave hoko mai te temi ʼaē ka fakaʼauha ai te ʼu lotu hala fuli. ʼAki te takitaki ʼa te kau ʼaselo, ʼe kalagaʼi e te kau Kilisitiano te logo lelei ki te hahaʼi fuli, ʼo nātou fakaloto mālohiʼi ia nātou ke nātou manavasiʼi ki te ʼAtua pea mo mavae ʼi te ʼu lotu hala. (Fakahā 14:6-8; 18:2, 4) ʼE nātou fakaloto mālohiʼi te kau agavaivai ke nātou fakalogo ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ʼe takitaki e te Hau ko Sesu Kilisito, ʼaē neʼe fakanofo e Sehova. (Fakahā 12:10) ʼI te temi maʼuhiga ʼaenī, ʼe mole tonu ke puli tatatou fakamalotoloto ʼo lagolago ki te tauhi moʼoni.
20. Koteā te meʼa ʼaē kua koutou fakatotonu ke koutou fai ʼi te taʼu 1998?
20 ʼI te tahi lakaga ʼaē neʼe tuʼania ʼaupito ai ia Tavite, neʼe faikole fēnei: “ ʼE mālohi toku loto, Ê ʼAtua, ʼe mālohi toku loto. ʼE ʼau hivaʼi anai pea mo fai he ʼu hiva. ʼE ʼau fakavikiviki anai kia te koe ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼu puleʼaga, Ê Sehova.” (Pesalemo 57:7, 9) ʼOfa pe ke tou lotomālohi ohage ko ia. ʼI te taʼu 1997, logope la te ʼu fihifihia kehekehe ʼaē neʼe hoko, kae neʼe fai te ʼu fakavikiviki lahi moʼo faka kolōliaʼi ia Sehova ʼAtua. ʼOfa pe ke tatau pea mo lelei age te ʼu fakavikiviki ʼaē ka fai kia te ia ʼi te taʼu ʼaenī. Pea ʼofa pe ke tou fai te faʼahi ʼaia tatau aipe pe koteā te meʼa ʼaē ka fai anai e Satana moʼo fakavaivai ʼo tatou peʼe fakafeagai kia tatou. Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe tou fakahā ai anai ʼe kei totonu totatou loto mo te loto ʼo te Sehu Lahi, ia Sesu Kilisito, pea ʼe tou tali anai ʼaki he loto katoa ki te fakaloto mālohi ʼaenī: “Koutou fakafiafia ia Sehova, pea mo koutou fakafiafia, kau faitotonu! pea ke koutou fai he ʼu kalaga fakafiafia, ia koutou fuli ʼaē ʼe totonu ʼokotou loto.”—Pesalemo 32:11.
ʼE Feala Koa Hakotou Fakamahino?
◻ Koteā te ʼu fetogi ʼaē neʼe hoko ʼi Iselaele ʼi te taʼu 905 ʼi muʼa ʼo totatou temi?
◻ Ko ai te Sehu ʼo te temi ʼaenī, pea neʼe fakahā feafeaʼi e te “toe hahaʼi tokolahi,” ʼe ‘totonu tonatou loto’ pea mo ia?
◻ ʼE hā feafeaʼi mai ʼi te tānaki gāue ʼo te taʼu 1997, neʼe gāue fakamalotoloto te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te taʼu ʼaia?
◻ Tatau aipe pe koteā te ʼu fakafeagai ʼa Satana kia tatou, koteā anai tatatou fakatuʼutuʼu ʼi te lolotoga ʼo te taʼu 1998?
[Tānaki ʼo te taʼu gāue, ʼu pasina 18–21]
1997 TĀNAKI ʼO TE GĀUE FAKA MALAMANEI ʼA TE KAU FAKAMOʼONI ʼA SEHOVA
(Vakaʼi te nusipepa.)
[Paki ʼo te pasina 15]
ʼE hā mai ʼi te kaugamālie fakaofoofo ʼo te hahaʼi ʼi te Fakamanatu, ʼe kei lahi te tuputupu ʼaē ka hoko mai
[Paki ʼo te pasina 16]
Ohage ko Sonatape ʼaē neʼe lagolago kia Sehu, ko te “toe hahaʼi tokolahi” ia ʼaho nei ʼe nātou lagolago ki te Sehu Lahi, ia Sesu Kilisito, pea mo tona ʼu tēhina fakanofo