ʼE Mulimuli Takotou Manatu Kia Ai?
“ ʼE MOLE ʼui mai e he tahi te meʼa ʼaē ʼe tonu ke ʼau manatu kiai! Pea ʼe mole ʼui mai e he tahi te meʼa ʼaē ʼe tonu ke ʼau fai!” ʼI te agamāhani, kapau ʼe koutou fai te ʼu palalau ʼaia, pea ʼe hā lelei ai takotou falala lahi kia koutou totonu pea mo takotou manatu. ʼE tonu koa ke feiā? ʼE mahino ia ʼe mole fai anai e he tahi kehe he ʼu tonu maʼa koutou. Kae ʼe ko he aga fakapotopoto koa ke koutou fakafisi atu aipe ki he tokoni ʼe fai atu ʼe lagi feala anai ke fua lelei kia koutou? ʼE mole ʼi ai koa he tahi ʼe feala ke tokoni atu ke koutou fai he ʼu tonu ʼe fakapotopoto? Kae ʼe feala koa hakotou ʼui papau ʼe mole he tahi ʼe ina takitaki takotou faʼahiga manatu ka mole koutou fakatokagaʼi?
Ohage la, ʼi muʼa ʼo te lua tau faka malamanei, ko Joseph Goebbels, te minisi ʼaē neʼe lagolago kia Itilele, neʼe ina puleʼi te ʼu fale sinema ʼo Siamani. Koteā tona tupuʼaga? He neʼe mahino kia ia, ʼaki te faʼahi ʼaia ʼe ina maʼu anai he meʼa mālohi ʼaupito moʼo “takitaki te tui pea mo te aga ʼa te hahaʼi.” (Propaganda and the German Cinema 1933-1945) ʼE lagi koutou ʼiloʼi te ʼu fua kovi ʼaē neʼe hoko ʼi tana fakaʼaogaʼi te faʼahi ʼaia pea mo ʼihi atu meʼa moʼo takitaki te hahaʼi—ʼaē ʼe hage pe ko tatou—ke nātou lagolago agatonu ki te kau Nasi.
Ko takotou manatu pea mo takotou aga, ʼe mulimuli tuʼumaʼu ki te ʼu manatu ʼo te hahaʼi ʼaē ʼe koutou fakalogo kiai. ʼE mahino ia ʼe mole kovi te faʼahi ʼaia. Kapau ʼe loto e te ʼu hahaʼi ʼaia ke lelei tokotou maʼuli—ohage ko te ʼu hahaʼi faiako, takotou ʼu kaumeʼa, peʼe ko takotou ʼu mātuʼa—pea ʼe ʼaoga lahi anai kia koutou tanatou ʼu tokoni. Kae kapau ʼe ko he ʼu hahaʼi ʼe nātou manatu pe kia nātou, pea kua nātou hēʼia peʼe fakahehema ʼanatou ʼu fakakaukau, peʼe ohage ko tona ʼui e te ʼapositolo ko Paulo ʼe nātou “fakahala,” pea ʼe tonu ke koutou nofo tokaga!—Tito 1:10; Teutalonome 13:6-8.
Koia, ʼaua naʼa tou fialahi pea mo manatu ʼe mole malave kia tatou te aga ʼa te hahaʼi. (Vakaʼi ia 1 Kolonito 10:12.) ʼE mahino papau ia kua lahi te ʼu lakaga ʼaē neʼe koutou manatu feiā ai, kae neʼe mole koutou tokagaʼi. Ohage la ko he meʼa neʼe koutou fakatotonu ke koutou toʼo ʼi takotou faifakatau. ʼE ko he tonu koa ʼe koutou fai tuʼumaʼu e koutou totonu? Pe neʼe koutou toʼo koa he meʼa he neʼe uga koutou e te hahaʼi, ʼaki he aga fakakākā pea mo mālohi, kae ʼe mole koutou fakatokagaʼi? Ko Eric Clark, te tagata fai sivi ʼi te sulunale, ʼe ina ʼui ʼe moʼoni te faʼahi ʼaia. ʼE ina ʼui fēnei: “Kapau ʼe lahi te ʼu publicités ʼaē ʼe fakahā mai, pea ʼe mole tou tokagaʼi lahi anai, kae ʼe malave kia tatou.” ʼE ina toe ʼui, mokā fehuʼi ki te hahaʼi pe koteā tanatou manatu ʼo ʼuhiga mo te publicité, pea “ko te tokolahi ʼe nātou manatu tahi ʼo nātou ʼui ʼe ʼi ai tona mālohi, kae ʼe mole malave kia nātou.” ʼI te agamāhani ʼe manatu e ʼihi ko te hahaʼi fuli ʼe vaivavai ka mole feiā nātou. “ ʼE hage ʼe ko nātou tokotahi pe ʼaē ʼe mole lave kiai he meʼa.”—The Want Makers.
ʼE Koutou Mulimuli Koa Ki Te Takitaki ʼa Satana?
Tatau aipe peʼe lave kia koutou te ʼu publicités ʼaē ʼe fai ʼi te ʼaho fuli peʼe kailoa, kae ʼe mole faʼa fua kovi kia koutou. Kae ʼe ʼi ai te tahi mālohi ʼe kovi age ia. ʼE fakahā lelei mai e te Tohi-Tapu ko Satana ʼe faiva ʼi te kākāʼi ʼo te hahaʼi. (Apokalipesi 12:9) Ko tana manatu ʼe tatau mo te manatu ʼo te tagata fai publicité ʼaē neʼe ina ʼui ʼe ina fakaʼaogaʼi te ʼu faʼahi e lua mo fakalotoʼi te hahaʼi—“ ʼe ʼau fakalai pea mo uga nātou ke nātou leleiʼia.” Kapau ʼe fakaʼaogaʼi te ʼu meʼa ʼaia e te hahaʼi ʼaē ʼe nātou faka mafola tanatou ʼu manatu pea mo te hahaʼi fai publicités moʼo fakaoloolo takotou ʼu manatu, pea ʼe mahino ia ʼe faiva age Satana ʼi te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu kākā ʼaia!—Soane 8:44.
Neʼe ʼiloʼi e te ʼapositolo ko Paulo te faʼahi ʼaia. Neʼe mataku naʼa mole kei nofo tokaga tona ʼu tēhina Kilisitiano, kae nātou tō ki te fakahala ʼa Satana. Neʼe ina tohi fēnei: “Kae e au mataku, naʼa hagepe ko te fakahalaʼi o Eva e te gata aki tana kaka, e higa autou fakakaukau o mamao mai te aga faigafua ae e uhiga mo Kilisito.” (2 Kolonito 11:3) ʼE tonu ke koutou fakaʼaogaʼi te fakatokaga ʼaia, naʼa koutou hage ko te hahaʼi ʼaē ʼe nātou manatu ʼe mālohi te mafola ʼo he faʼahiga manatu—“kae ʼe mole lave ia kia nātou.” ʼE tou sio lelei ki te mafola ʼo te manatu ʼa Satana, ʼuhi ko te agamālohi, mo te aga fakalialia, pea mo te malualoi ʼo te taʼiake ʼaenī.
Koia neʼe kole e Paulo ki tona ʼu tēhina Kilisitiano ke “aua [tanatou] fakatatau ki te taitupu aeni.” (Loma 12:2) Ko te tagata fakaliliu Tohi-Tapu, neʼe ina fakanounou fēnei te ʼu palalau ʼa Paulo: “ ʼAua naʼa koutou tuku te malamanei ke ina fakaʼefihia koutou ʼi tona pa.” (Loma 12:2, Phillips) ʼE fakaʼaogaʼi anai e Satana ia meʼa fuli moʼo fakamālohiʼi koutou ke koutou fai te meʼa ʼaē ʼe ina loto kiai, ohage ko te tagata tufuga ipu kele ʼo te temi muʼa, ʼaē neʼe ina tataʼo te kele ʼi he pa ke feala hana faʼu ʼaki te kele ʼaia te meʼa ʼaē neʼe loto kiai. Moʼo fakahoko te faʼahi ʼaia, neʼe teuteuʼi e Satana te mālama faka politike, mo te ʼu lotu, pea mo te ʼu fakafiafia. ʼE mafola feafeaʼi tona mālohi ʼaia? ʼE tatau tona mafola mo te temi ʼo te ʼapositolo ko Soane. Neʼe ʼui fēnei e Soane: “E mauli te malama-nei katoa i te Kovi.” (1 Soane 5:19; toe vakaʼi mo 2 Kolonito 4:4.) Kapau ʼe koutou lotolotolua ʼo ʼuhiga mo te faiva ʼa Satana ʼi te fakahalaʼi ʼo te hahaʼi pea mo te fakahehemaʼi ʼo tanatou fakakaukau, pea koutou manatuʼi pe neʼe lava feafeaʼi tana fai ia te faʼahi ʼaia ki te puleʼaga katoa ʼo Iselaele, ʼaē neʼe nātou momoli tonatou maʼuli ki te ʼAtua. (1 Kolonito 10:6-12) ʼE feala koa ke hoko te faʼahi ʼaia kia koutou? ʼE feala mo kapau ʼe koutou tuku ke lave ki takotou manatu te mālohi ʼo Satana.
Koutou ʼIloʼi Te Meʼa ʼAē ʼe Hoko
ʼI te agamāhani, ʼe malave te mālohi ʼaia kia koutou mokā ʼe koutou fakagafua kiai. ʼI tana tohi The Hidden Persuaders, neʼe fakahā e Vance Packard te manatu ʼaenī: “ ʼE kei tou maʼu te puipui mālohi moʼo fakafeagai ki te ʼu fakahala ʼaia [ʼaē ʼe ū]: ʼe feala ke tou fai he meʼa ke mole fakahalaʼi tatou. ʼI te ʼu teitei ʼaluʼaga fuli ʼe kei feala ke tou fili te meʼa ʼaē ʼe tou loto kiai, pea ʼe mole feala ke fakalotoʼi tatou e he tahi mo kapau ʼe tou ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe hoko.” ʼE moʼoni te faʼahi ʼaia ʼo ʼuhiga mo te faka mafola ʼo he manatu pea mo te fakahala.
ʼE mahino ia, ke feala hatatou “ ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe hoko,” ʼe tonu ke tali e tokotou ʼatamai te ʼu meʼa ʼaē ʼe lelei. Ohage pe ko totatou sino, ʼe tonu ke fafaga lelei totatou ʼatamai ke feala hana haʼele lelei. (Tāʼaga Lea 5:1, 2) ʼE feala ke tou tuʼutāmaki mo kapau ʼe mole tou ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai, ohage pe ko hatatou mahino hala ki he meʼa neʼe fakahā mai. Koia, logope la ʼe moʼoni te maʼua ʼaē ke koutou puipui tokotou ʼatamai mai te ʼu manatu hala pea mo te ʼu filosofia, kae koutou faiga ke ʼaua naʼa koutou ʼiʼita pea mo koutou mahalohalo kovi ʼo ʼuhiga mo te ʼu tokoni fuli pea mo te ʼu logo ʼaē ʼe foaki atu.—1 Soane 4:1.
Ko te tokoni ʼaē ʼe fai fakahagatonu ki he tahi ʼe kehe ia mo te faka mafola fakafūfū ʼa he manatu. ʼE mahino papau ia neʼe tokoni te ʼapositolo ko Paulo ki te tama tūpulaga ko Timoteo ke tokaga ki “te hahai agakovi mo kaka [ae] e fakaʼalu anai tonatou koviʼage, e natou fakahehe anai te kaiga pea mo natou.” Kae neʼe toe ʼui fēnei e Paulo: “Pea mo koe, nofoaki i te u mea nee ke ako pea nee ke tui ki ai, e ke iloi ia natou nee ke ako mai ai.” (2 Timoteo 3:13, 14) Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ko te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe hū ki tokotou ʼatamai ʼe lave anai kia koutou, koia ʼe maʼuhiga ke koutou ‘iloi te hahaʼi ae nee koutou ako mai ai’ te ʼu meʼa ʼaia, ke koutou ʼiloʼi papau ai peʼe nātou kumi ke maui mālie tokotou maʼuli, peʼe nātou fai ʼaki he fakatuʼutuʼu kovi.
Ko koutou ʼaē ʼe tonu ke koutou filifili. ʼE feala ke koutou fili ke koutou “fakatatau ki te taitupu aeni” ʼo koutou fakagafua ki te ʼu filosofia ʼo te mālama pea mo te manatu ʼo te faʼahiga tuʼu ʼaenī ke nātou puleʼi takotou manatu. (Loma 12:2) Kae ʼe mole loto e te mālama ʼaenī ke maui mālie tokotou maʼuli. Koia neʼe fakatokagaʼi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “Koutou tokaga naa hele koutou e he tahi aki te filosofia mo te kaka alunoa e mulimuli ki te u talatuku fakatagata.” (Kolose 2:8) ʼE ko he meʼa faigafua hatatou mulimuli ki te takitaki ʼa Satana, peʼe ko te ‘ave ʼo tatou ohage he meʼa ke kai.’ ʼE hage pe ko hakotou mānava ki te ʼaele ʼo te suluka, kae mole koutou suluka. ʼE feala ke lave kia koutou ʼi takotou mānava ki te ʼaele ʼaē ʼe ʼuli.
ʼI te tahi age faʼahi, ʼe feala ke koutou fakafisi ki te mānava ki te “aele” ʼaia. (Efeso 2:2) Koutou mulimuli ki te tokoni ʼaenī ʼo Paulo: “Koutou fetogi aki te fakafoou o toutou atamai, ke koutou iloi, pe kotea te finegalo o te Atua, te mea e lelei mo taau mo ia pea mo te mea ae e katoa.” (Loma 12:2) ʼE tonu ke tou faiga mālohi. (Tāʼaga Lea 2:1-5) Koutou manatuʼi ʼe mole ko Sehova ʼaē ʼe ina fakaneke koutou ke koutou fai he ʼu meʼa. ʼE ina fakahā atu te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe ʼaoga ke koutou ʼiloʼi, pea ʼe ina fai ke fua lelei kia koutou, koia ʼe tonu ai ke koutou fakalogo ki te ʼu meʼa ʼaia pea ke malave te ʼu meʼa ʼaia ki takotou manatu. (Isaia 30:20, 21; 1 Tesalonika 2:13) ʼE tonu ke koutou fia fakafonu tokotou ʼatamai ʼaki te ʼu moʼoni ʼaē ʼe tou maʼu ʼi “te Tohi-tapu,” te Folafola ʼaē ʼe haʼu mai te ʼAtua.—2 Timoteo 3:15-17.
Koutou Mulimuli Ki Te Takitaki ʼa Sehova
ʼE ʼaoga ke koutou fakalogo pea mo koutou tali te takitaki ʼa Sehova mo kapau ʼe koutou loto ke fua lelei kia koutou, pea neʼe fakatātā lelei te faʼahi ʼaia ʼi te temi ʼaē neʼe ʼui ai e Sehova ki te polofeta ko Selemia ke ina ʼaʼahi te ʼapi ʼo te tagata tufuga ipu kele. Neʼe sio ia Selemia ki te fetogi ʼa te manatu ʼo te tagata tufuga ipu kele ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ka ina fai mo te ipu kele, ʼi te temi ʼaē neʼe “foa ai [te ipu] ʼaē neʼe ʼi te nima ʼo te tagata tufuga ipu kele.” Pea neʼe ʼui fēnei e Sehova: “ ʼE mole feala koa la ke ʼau hage ko te tagata tufuga ipu kele ʼaia ʼo ʼuhiga mo koutou, Ê ʼapi ʼo Iselaele? . . . Koʼeni! Ohage ko te kele ʼi te nima ʼo te tagata tufuga ipu kele, ʼe koutou feiā ʼi ʼoku nima, Ê ʼapi ʼo Iselaele.” (Selemia 18:1-6) Neʼe ko tona faka ʼuhiga koa neʼe hage te hahaʼi ʼo Iselaele ko he tuʼuga kele mate ʼi te ʼu nima ʼo Sehova, ʼo ina takitaki fakafefeka nātou ke nātou mulimuli kia te ia?
ʼE mole fakaʼaogaʼi e Sehova tona mālohi māfimāfi moʼo fakakinauʼi te hahaʼi ke nātou fai he ʼu meʼa ʼe mole nātou loto kiai; pea ʼe mole ko hana hala mokā ʼe ʼi ai he ʼu mele, ohage ko he meʼa ʼe feala ke hoko ki he tagata tufuga ipu kele. (Teutalonome 32:4) ʼE tupu te ʼu mele mo kapau ko nātou ʼaē ʼe takitaki e Sehova ʼe mole nātou fia mulimuli ki te ala ʼaē ʼe lelei. ʼE ko te faʼahi ʼaia ʼaē ʼe koutou kehekehe ai mo he tuʼuga kele mate. ʼE koutou maʼu te loto faʼitaliha. Kapau ʼe koutou fakaʼaogaʼi te faʼahi ʼaia, pea ʼe feala ai ke koutou fili ke koutou fakalogo peʼe koutou fakafisi ki te manatu ʼa Sehova.
ʼE ko he ako maʼuhiga ʼaia kia tatou! ʼE lelei age tatatou fakalogo ki te leʼo ʼo Sehova ʼi tatatou fialahi pea mo tou ʼui, “ ʼE mole he tahi ʼe ina ʼui mai anai te meʼa ʼaē ʼe tonu ke ʼau fai”! ʼE ʼaoga kia tatou fuli te takitaki ʼa Sehova. (Soane 17:3) Tou hage ko te tagata fai pesalemo ko Tavite, ʼaē neʼe faikole fēnei: “Fakahā mai kia te ʼau tou ʼu ala, Ê Sehova! Akoʼi mai kia te ʼau tou ʼu ala foufou.” (Pesalemo 25:4) Koutou manatuʼi te meʼa ʼaē neʼe ʼui e te Hau ko Salomone: “Ko he tahi ʼe poto ʼe fakalogo anai pea ʼe lahi anai te ʼu meʼa ʼaē ka ina ako.” (Tāʼaga Lea 1:5) ʼE koutou fakalogo anai koa? Kapau koia, pea “ko te fealagia ʼo te fakakaukau ʼe ina leʼoleʼo anai [koutou], ko te fakasiosio tonu ʼe ina taupau anai [koutou].”—Tāʼaga Lea 2:11.