“ ʼE Foaki e Sehova Totonu Te Poto”

KO TE ʼu gāue fea ʼaē ʼe koutou fakaʼaogaʼi tāfito kiai tokotou temi pea mo tokotou mālohi? ʼE koutou faiga koa ke koutou logona? Ke koutou maʼu koloā? Peʼe koutou faiga tāfito koa ke koutou maʼu tuʼulaga ʼi takotou gāue, peʼe koutou fakalahi takotou poto ʼi te ʼu faʼahi kehekehe ʼo te ako? ʼE maʼuhiga koa kia koutou takotou felogoi lelei mo te hahaʼi? ʼE koutou tokaga tāfito koa ke ʼaua naʼa koutou mahaki?

ʼE lagi maʼuhiga te ʼu meʼa fuli ʼaia. Kae koteā koa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito? ʼE tali fēnei e te Tohi-Tapu: “Ko te poto ʼe ko te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito. Maʼu te poto.” (Tāʼaga Lea 4:7) Kae ʼe tou lava maʼu feafeaʼi te poto, pea koteā tona ʼu fua lelei kia tatou? Ko te lua kapite ʼo Tāʼaga Lea ʼi te Tohi-Tapu ʼe tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia.

Koutou “Tokaga Ki Te Poto”

Ohage ko he ʼu palalau ʼofa ʼe fai e he tāmai, ʼe ʼui fēnei e Salomone, te Hau ʼo te Iselaele ʼāfea: “Ê toku foha, kapau ʼe ke tali taku ʼu folafola pea mo taupau fakalelei mo koe taku ʼu fakatotonu, ke feala ai hau fakalogo ki te poto, ke ke fakafalele ai tou loto ki te fakasiosio tonu; pea kapau ʼe ke pāui ki te ʼatamai pea mo ke fai ke logo tou leʼo ki te fakasiosio tonu, kapau ʼe ke haga kumi te meʼa ʼaia ohage ko te siliva pea mo ke kumi tuʼumaʼu ohage ko he ʼu koloā maʼuhiga neʼe fufū, pea ʼe ke mahino ai anai ki te manavasiʼi kia Sehova pea ʼe ke maʼu ai anai te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua.”​—Tāʼaga Lea 2:​1-5.

ʼE koutou fakatokagaʼi koa pe koteā ʼaē ʼe tonu ke kita fai ke kita maʼu te poto? ʼI te ʼu vaega ʼaia, ʼe hā tuʼa tolu te kupuʼi palalau “kapau ʼe ke.” Koia, ʼe ko tatou takitokotahi ʼaē ʼe tonu ke tou kumi te poto pea mo te ʼu kalitate ʼaē ʼe pipiki kiai​—te fakasiosio tonu pea mo te ʼatamai. Kae ʼuluaki ʼe tonu ke tou “tali” pea mo “taupau fakalelei” te ʼu palalau poto ʼaē ʼe tohi ʼi te Tohi-Tapu. Ki te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ke tou ako te Tohi-Tapu.

Ko te poto ʼe ko te fakaʼaogaʼi fakalelei ʼo te ʼatamai mālama ʼaē neʼe foaki mai e te ʼAtua. Pea ʼe ko he meʼa lelei heʼe tou lava maʼu te poto ʼi te Tohi-Tapu. Ei, ʼe maʼu ai te ʼu palalau poto, ohage ko te ʼu palalau ʼaē ʼe tuʼu ia Tāʼaga Lea pea mo Tagata Tānaki, pea ʼe tonu ke tou fakatokagaʼi te ʼu palalau ʼaia. ʼE tou toe maʼu ʼi te Tohi-Tapu te ʼu tuʼuga faʼifaʼitaki ʼe nātou fakahā mai te ʼu fua lelei mokā kita maʼuliʼi te ʼu pelesepeto ʼa te ʼAtua pea mo tona ʼu fua kovi mokā tou meʼa noaʼi. (Loma 15:4; 1 Kolonito 10:11) Ohage la, tou vakaʼi te fakamatala ʼo ʼuhiga mo Kehasi, te kaugana mānumānu ʼo te polofeta ko Eliseo. (2 Hau 5:​20-​27) ʼE mole ina akoʼi mai koa la te poto ʼaē ko te tekeʼi ʼo te loto mānumānu? Pea e feafeaʼi ki te meʼa fakaʼofaʼofa ʼaē neʼe hoko kia Tina, te ʼofafine ʼo Sakopo, ʼaē neʼe mole ina koviʼia tana faʼa ʼalu ki “te ʼu taʼahine ʼo te fenua” ʼo Kanaane? (Senesi 34:​1-​31) ʼE mole tou mahino ai koa la ko te ʼu fakakaugā kovi ʼe ko he agavale?​—Tāʼaga Lea 13:20; 1 Kolonito 15:33.

ʼE toe faka ʼuhiga tatatou tokagaʼi te poto ki tatatou maʼu te fakasiosio tonu pea mo te ʼatamai. ʼO mulimuli ki te tikisionalio Webster’s Revised Unabridged Dictionary, ko te fakasiosio tonu ʼe ko “te mālohi peʼe ko te fealagia ʼaē ʼe maʼu e te ʼatamai moʼo fakakehekeheʼi te ʼu meʼa.” Ko te fakasiosio tonu ʼaē ʼe haʼu mai te ʼAtua, ʼe ko te fealagia ʼaē ke tou fakakeheʼi te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi pea mo filifili te aga ʼaē ʼe totonu. Kapau ʼe mole tou ‘fakafalele totatou loto’ ki te fakasiosio tonu, peʼe mole tou holi ke tou maʼu, pea ʼe lava feafeaʼi hatatou haga haʼele ʼi te “ala e alu ki te mauli”? (Mateo 7:​14; vakaʼi ia Teutalonome 30:19, 20.) ʼE tou maʼu te fakasiosio tonu mo kapau ʼe tou ako pea mo tou maʼuliʼi te Folafola ʼa te ʼAtua.

ʼE lava feafeaʼi hatatou “pāui ki te ʼatamai”​—te fealagia ʼaē ke kita ʼiloʼi te pikipikiga ʼo te ʼu agaaga kehekehe ʼo he ʼu manatu pea mo te manatu tāfito? ʼE mahino ia ko totatou taʼu pea mo tatatou kua māhani ki te ʼu agaaga ʼo te maʼuli, ʼe feala ke tokoni kia tatou ke lahi age totatou ʼatamai​—kae ʼe mole ʼui leva ʼe maʼuhiga tāfito te ʼu meʼa ʼaia. (Sopo 12:12; 32:​6-​12) Neʼe ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo: “ ʼE ʼau aga fakapotopoto age ia nātou ʼaē kua matutuʼa, heʼe ʼau mulimuli moʼoni ki tau ʼu fakatotonu [ʼa Sehova].” Neʼe toe hiva fēnei: “Ko te fakahā ʼo tau ʼu folafola ʼe ina faka mālamagia kita, ʼo mahino ai te hahaʼi ʼaē ʼe mole popoto.” (Pesalemo 119:100, 130) Ko Sehova ʼe ko “te Matuʼa ʼo te ʼu ʼAho” pea ʼe lahi tokotahi tona ʼatamai. (Taniela 7:​13) ʼE feala ki te ʼAtua ke ina foaki te ʼatamai ki he tahi ʼe mole poto, ke lahi age tana ʼatamai ia nātou ʼaē kua matutuʼa. Koia ʼe tonu ke tou haga ako pea mo maʼuliʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, te Tohi-Tapu.

ʼE hoa ki te kupuʼi palalau “kapau ʼe ke” ʼaē ʼe fai liuliuga ʼi te kamata ʼo te kapite lua ʼo Tāʼaga Lea, te ʼu kupu “tali,” “taupau fakalelei,” “pāui,” “haga kumi,” pea mo “kumi tuʼumaʼu.” He koʼe ʼe fakaʼaogaʼi e te tagata faitohi te ʼu palalau mālohi ʼaia? ʼE ʼui fēnei e te tohi: “[ʼI henī,] ko te tagata poto ʼe ina fakahā lelei mai te maʼua ʼaē ke kita holi lahi ki te kumi ʼo te poto.” Ei, ʼe tonu ke tou holi mālohi ʼo kumi te poto pea mo te ʼu kalitate ʼaē ʼe pipiki kiai​—te fakasiosio tonu pea mo te ʼatamai.

ʼE Koutou Faiga Mālohi Anai Koa?

Ko te faʼahi ʼe ʼaoga tāfito moʼo kumi te poto, ʼe ko te ako fakalelei te Tohi-Tapu. Kae ko te ako ʼaia, ʼe mole tonu ke gata ʼaki pe takita lau ke lahi te ʼu meʼa ʼaē ʼe kita ʼiloʼi ai. Ko tatatou metitasio ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou lau ʼe ko he koga maʼuhiga ʼo tatatou ako te Tohi-Tapu. Ko te maʼu ʼo te poto pea mo te fakasiosio tonu ko tona faka ʼuhiga, ke tou feʼekeʼaki peʼe lava feafeaʼi hatatou fakaʼaogaʼi te meʼa ʼaē ʼe tou ako moʼo fakatokatoka he ʼu fihifihia pea mo fai ni ʼu tonu. Ko te maʼu ʼo te ʼatamai ko tona faka ʼuhiga, ke tou fakasiosio pe koteā te pikipikiga ʼa he manatu foʼou pea mo te ʼu meʼa ʼaē kua tou ʼiloʼi. Ko te taʼi ako fakalelei ʼaia ʼa te Tohi-Tapu, ʼe mole ʼaoga koa la kiai he temi loaloaga pea mo he lotomālohi? Ko te temi pea mo te mālohi ʼaē ka tou fakaʼaogaʼi, ʼe tatau mo tatatou ‘kumi te siliva pea mo te ʼu koloā maʼuhiga ʼaē neʼe fufū.’ ʼE koutou faiga mālohi anai koa? ʼE koutou ‘fakaʼaoga lelei anai koa te temi nei’ moʼo fai te faʼahi ʼaia?​—Efeso 5:​15, 16.

Koutou fakatokagaʼi te ʼu koloā lahi ʼaē ka tou maʼu mo kapau ʼe tou vakaʼi loloto te Tohi-Tapu ʼaki he loto agatonu. ʼE tou maʼu ai anai “te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua”​—te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo totatou Tupuʼaga, ʼaē ʼe tologa pea mo ina foaki mai te maʼuli! (Soane 17:3) Ko “te manavasiʼi kia Sehova” ʼe ko he tahi ʼaia koloā ʼe tonu ke tou maʼu. ʼE maʼuhiga ʼaupito te manavasiʼi ʼaia kia te ia! Ko tatatou tuʼania ʼaē naʼa tou fakaloto mamahi ia ia, ʼe tonu ke hā ʼi te ʼu faʼahi fuli ʼo totatou maʼuli, pea ʼe ʼi ai anai he ʼuhiga fakalaumālie ʼo te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe tou fai.​—Tagata Tānaki 12:13.

ʼE tonu ke tou holi mālohi ke tou kumi pea ke tou maʼu te ʼu koloā fakalaumālie. Ke faigafua te ʼu kumi ʼaē ʼe tou fai, neʼe fakatuʼutuʼu e Sehova he ʼu meʼa gāue lelei​—ko te ʼu nusipepa ʼaē ʼe talanoa ki te moʼoni, Te Tule Leʼo pea mo te Réveillez-vous! ʼaē ʼe tou maʼu ʼi tona temi totonu, pea mo te tahi ʼu tohi faka Tohi-Tapu. (Mateo 24:45-​47) Moʼo akoʼi ʼo tatou ke tou mulimuli ki tana Folafola pea mo tana ʼu ala, neʼe toe fakatuʼutuʼu e Sehova ke fai he ʼu fono faka Kilisitiano. ʼE tonu ke tou kau tuʼumaʼu kiai, ke tou fakalogo lelei ki te ʼu akonaki, ke tou taupau fakalelei te ʼu manatu tāfito pea ke tou fakakaukauʼi fakamalotoloto tatatou ʼu felogoi mo Sehova.​—Hepeleo 10:24, 25.

ʼE Koutou Lavaʼi Anai

ʼI ʼihi temi, ʼe mole he fua ʼo te ʼu kumi ʼa te hahaʼi he ʼu maka maʼugataʼa, he aulo, peʼe ko te siliva. Kae ʼe mole feiā ʼo ʼuhiga mo tatatou kumi te ʼu koloā fakalaumālie. Koteā tona tupuʼaga? ʼE fakapapau fēnei mai e Salomone kia tatou: “Heʼe foaki e Sehova totonu te poto; ʼe haʼu mai tona gutu te ʼatamai mālama pea mo te fakasiosio tonu.”​—Tāʼaga Lea 2:6.

Neʼe ʼiloa te Hau ko Salomone ʼuhi ko tona poto. (1 Hau 4:​30-​32) ʼE fakahā mai e te Tohi-Tapu neʼe lahi te ʼu meʼa neʼe ina ʼiloʼi, neʼe ina ʼiloʼi lelei te ʼu ʼakau, mo te ʼu manu, mo te natula ʼo te tagata, pea mo te Folafola ʼa te ʼAtua. Kua ʼiloa ia ia ʼi te malamanei katoa, ʼuhi ko te fakasiosio tonu ʼaē neʼe ina maʼu ʼi tana kei hau tūpulaga, ʼi tana fakatokatoka te fihi ʼa te ʼu faʼe e lua ʼo ʼuhiga mo te tamasiʼi. (1 Hau 3:​16-​28) Neʼe haʼu koa maifea tona poto lahi ʼaia? Neʼe kole e Salomone kia Sehova “te poto pea mo te ʼatamai mālama” pea mo te fealagia ʼaē ke “ina lava fakakeheʼi te meʼa ʼaē lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi.” Neʼe foaki age e Sehova te ʼu meʼa ʼaia.​—2 Fakamatala 1:​10-​12; 1 Hau 3:9.

ʼO toe feiā mo tatou, ʼe tonu ke tou faikole kia Sehova ke tokoni mai ke tou ako fakalelei tana Folafola. Neʼe faikole fēnei te tagata fai pesalemo: “Akoʼi mai kia te ʼau tou ala, Ê Sehova! ʼE ʼau haʼele anai ʼi tou moʼoni. Fai ke tahi toku loto ke ʼau manavasiʼi ki tou huafa.” (Pesalemo 86:11) Neʼe leleiʼia e Sehova te faikole ʼaia, he neʼe ina tohi ʼi te Tohi-Tapu. ʼE feala hatatou falala, kapau ʼe tou kole fakamalotoloto pea mo liuliuga ke tokoni mai ke tou maʼu te ʼu koloā fakalaumālie ʼi te Tohi-Tapu, pea ʼe ina tali mai anai.​—Luka 18:​1-8.

ʼE fakahā fēnei e Salomone: “ ʼE ina taupau anai te poto ʼaoga maʼa te hahaʼi ʼaē ʼe totonu tanatou ʼu aga; ʼe ko he meʼa tali tau maʼa nātou ʼaē ʼe mole hanatou lākahala ʼi tanatou haʼele, ʼo mulimuli ki te ʼu ala foufou ʼo te fakamāu, pea ʼe ina taupau anai te ala ʼo tana kau agatonu. Pea ʼe ke mahino anai ki te faitotonu pea mo te fakamāu pea mo te totonu, te ala katoa ʼo te meʼa ʼaē ʼe lelei.” (Tāʼaga Lea 2:​7-9) ʼE ko he meʼa fakaloto fīmālie! Ko Sehova ʼe mole ina foaki pe te poto moʼoni kia nātou ʼaē ʼe nātou kumi fakamalotoloto, kae ʼe toe liliu foki ko he meʼa tali tau moʼo puipui te kau agatonu, heʼe nātou fakahā te poto moʼoni pea mo nātou mulimuli lelei ki tana ʼu lekula ʼaē ʼe totonu. Tou fakaʼamu ke tou kau kia nātou ʼaē ʼe tokoni kiai Sehova ke nātou mahino ki “te ala katoa ʼo te meʼa ʼaē ʼe lelei.”

Ka ‘Liliu Te ʼAtamai Mālama Ko He Meʼa ʼe Koutou Leleiʼia’

Ko te ako takitokotahi ʼo te Tohi-Tapu​—ʼaē ʼe maʼuhiga moʼo kumi te poto​—ʼe ko he meʼa ʼe mole leleiʼia e te tokolahi. Ohage la, ʼe ʼui fēnei e Lawrence ʼaē ʼe taʼu 58: “Neʼe ʼau māhani pe ʼau ʼi te gāue. ʼE faigataʼa kia ʼau haku ako.” Pea ʼe ʼui fēnei e Michael, ʼe taʼu 24 pea neʼe mole ina leleiʼia te ako: “Neʼe tonu ke ʼau faiga fakakinau ke ʼau heka pea ke ʼau ako.” Kae ʼe feala ke tou fakatuputupu ʼi totatou loto te holi ʼaē ke tou ako.

Tou fakatokagaʼi te meʼa ʼaē neʼe fai e Michael. ʼE ina fakamatala fēnei: “Neʼe ʼau faiga mālohi ke ʼau ako ʼi te ʼaho fuli lolotoga he vaeluaʼi hola. Mole tuai, pea neʼe ʼau sio ki tona ʼu fua ʼi taku aga, mo taku ʼu tali ʼi te ʼu fono, pea mo taku ʼu fai palalau mo te hahaʼi. ʼI te temi nei, kua ʼau fakaʼamu ke foimo hoko mai la te ʼu temi ʼaē ʼe ʼau ako ai, pea ʼe mole ʼau loto ke ʼi ai he meʼa ʼe ina fakaleluʼi taku ako.” Ei, ko te ako takitokotahi ʼe liliu ko he meʼa ʼe tou leleiʼia mokā tou sio ʼe tou tuputupu ai. Neʼe toe faiga mo Lawrence ke ina ako te Tohi-Tapu pea ʼaki te temi, kua liliu ko he tagata ʼāfea ʼi te kokelekasio ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova.

ʼE tonu ke tou faiga tuʼumaʼu, kapau ʼe tou loto ke liliu te ako takitokotahi ko he meʼa ʼe tou leleiʼia. Kae ʼe lahi tona ʼu fua lelei. ʼE ʼui fēnei e Salomone: “Ka hū anai te poto ki tou loto pea ka liliu anai te ʼatamai mālama ko he meʼa ʼe leleiʼia e tou nefesi, pea ko te fealagia fakakaukau ʼe ina leʼoleʼo anai koe, pea ko te fakasiosio tonu ʼe ina taupau anai koe.”​—Tāʼaga Lea 2:​10, 11.

‘Moʼo Hāofaki Koutou Mai Te Ala ʼAē ʼe Kovi’

ʼE lava hāofaki feafeaʼi tatou e te poto, mo te ʼatamai mālama, mo te fealagia fakakaukau, pea mo te fakasiosio tonu? ʼE ʼui fēnei e Salomone: “[ʼE nātou] hāofaki koe mai te ala ʼaē ʼe kovi, mai te tagata ʼaē ʼe palalau fakahehema, mai ia nātou ʼaē ʼe nātou mavae ʼi te ʼu ala foufou ʼo te totonu ke nātou haʼele ʼi te ʼu ala fakapōʼuli, mai ia nātou ʼaē ʼe fiafia ʼi te fai ʼo te meʼa ʼaē ʼe kovi, ʼaē ʼe nātou fiafia ʼi te ʼu meʼa fakahehema ʼo te kovi; ia nātou ʼaē ʼe fakapikopiko tonatou ʼu ala foufou pea ʼe nātou nātou fonu ʼi te aga fakakākā.”​—Tāʼaga Lea 2:​12-​15.

Ei, ko nātou ʼaē ʼe nātou faka maʼuhigaʼi te poto moʼoni, ʼe mole nātou fakakaugā mo nātou ʼaē “ ʼe palalau fakahehema,” ko tona faka ʼuhiga, ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakafeagai ki te moʼoni pea mo te faitotonu. ʼAki te fealagia fakakaukau pea mo te fakasiosio tonu, ʼe kita puipui ai kita mai te hahaʼi ʼaē ʼe nātou fakafisi ki te moʼoni, pea ʼe nātou haʼele ʼi te ʼu ala fakapōʼuli pea ʼe kita puipui kita mai ia nātou ʼaē ʼe aga fakapikopiko pea mo nātou leleiʼia te kovi.​—Tāʼaga Lea 3:​32.

ʼE feala ke tou loto fakafetaʼi heʼe ko te poto moʼoni pea mo te ʼu kalitate ʼaē ʼe pipiki kiai, ʼe nātou toe puipui foki tatou mai te ala kovi ʼo te ʼu tagata mo fafine ʼaē ʼe nātou fai te ʼu aga heʼeʼaoga! ʼE toe ʼui fēnei e Salomone ko te ʼu kalitate ʼaia ʼe nātou “hāofaki koe mai te fafine matāpule, mai te fafine matāpule ʼaē ʼe palalau fakaoloolo, ʼaē ʼe ina līaki tona ʼofaʼaga ʼo tona temi finemui pea mo ina galoʼi te fuakava ʼo tona ʼAtua. Heʼe hifo tona loto fale ki te mate pea mo tona ʼu ala kia nātou ʼaē ʼe mole kei honatou mālohi ʼi te mate. ʼE mole toe liliu mai anai he tahi ia nātou ʼaē ʼe nātou felāveʼi mo ia, pea ʼe mole nātou toe maʼu mai anai te ʼu ala foufou ʼo te hahaʼi maʼuli.”​—Tāʼaga Lea 2:​16-​19.

ʼE ʼui ʼo ʼuhiga mo “te fafine matāpule,” te fafine paomutu, ʼe ina līaki “tona ʼofaʼaga ʼo tona temi finemui”​—ʼaē ko tona ʼohoana ʼo tona temi finemui.a (Vakaʼi ia Malakia 2:​14.) Neʼe galo kia ia te tapu ʼo te tono ʼaē neʼe tohi ʼi te fuakava ʼo te Lao. (Ekesote 20:14) ʼE iku tona ʼu ala ki te mate. Ko nātou ʼaē ʼe fakakaugā mo ia ʼe mole feala ‘ke nātou toe maʼu te ʼu ala ʼo te hahaʼi maʼuli,’ heʼe hoko mai anai te temi ʼaē ka nātou iku ai ki te mate, pea ʼe mole nātou toe lava liliu mai ai. Ko he tahi ʼe ina maʼu te fakasiosio tonu pea mo te fealagia fakakaukau, ʼe ina ʼiloʼi te ʼu hele ʼo te aga heʼeʼaoga pea ʼaki he aga fakapotopoto ʼe mole tō kiai.

‘Ko Te Kau Agatonu ʼe Nonofo Anai ʼi Te Kele’

ʼE fakamatala fakanounou e Salomone pe koʼe ʼe ina fai he ʼu tokoni ʼo ʼuhiga mo te poto, ʼo ina ʼui fēnei: “Ke feala ai hau haʼele ʼi te ala ʼo te hahaʼi lelei pea ke ke taupau te ala foufou ʼa te kau faitotonu.” (Tāʼaga Lea 2:​20) ʼE ʼaoga ʼaupito te poto! ʼE tokoni mai kia tatou ke tou maʼuʼuli fiafia ʼi he ʼaluʼaga ʼe leleiʼia e te ʼAtua.

Koutou toe fakatokagaʼi mo te ʼu tapuakina lahi ʼaē ka maʼu e nātou ʼaē ʼe “haʼele ʼi te ala ʼo te hahaʼi lelei.” ʼE hoko atu fēnei e Salomone: “Ko te hahaʼi ʼaē ʼe totonu tanatou aga ʼaē ka nonofo anai ʼi te kele, pea ko nātou ʼaē ʼe mole hanatou lākahala ʼe nātou nonofo ai anai. ʼO ʼuhiga mo te hahaʼi agakovi, ʼe toʼo anai nātou ʼi te kele; pea ki te hahaʼi kākā ʼe taʼaki anai nātou mai ai.” (Tāʼaga Lea 2:​21, 22) ʼE mātou fakaʼamu ke koutou kau ia nātou ʼaē ʼe mole hanatou lākahala, ʼaē ka maʼuʼuli anai ʼo heʼegata ʼi te mālama foʼou pea mo faitotonu ʼaē ka fakatuʼu e te ʼAtua.​—2 Petelo 3:​13.

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 26]

Neʼe kole e Salomone te poto. ʼE tonu ke toe feiā mo tatou