Te ʼu Sakilifisio ʼAē ʼe Tali e Te ʼAtua
“Ko te pelepitelo lahi fuape e fakanofo o uhiga mo te momoli o te u molaga, pea mo te u sakilifisio.”—Hepeleo 8:3.
1. He koʼe ʼe logoʼi e te hahaʼi te ʼaoga ʼaē ke nātou haga ki te ʼAtua?
ʼE TOHI fēnei e Alfred Edersheim, ko te tagata ʼe ina sivi te hisitolia faka Tohi-Tapu: “Maʼa te tagata, ko te fai sakilifisio ʼe ko he meʼa ʼe kau ʼi tona ‘natula’ ohage ko te faikole; pea ko te sakilifisio ʼe ina fakahā tana manatu ʼo ʼuhiga mo ia totonu, pea ko te faikole ʼe ina fakahā tana manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua.” Talu mai te temi ʼaē neʼe hū ai te agahala ki te malamanei, neʼe tupu ai te lotomamahi ʼa te hahaʼi, mo tanatou fakamamaʼo mai te ʼAtua pea mo tanatou nofo ʼi te heʼe ʼamanaki. ʼE ʼaoga ke foaki kia nātou he fakaloto fīmālie. ʼE mahino kiai te hahaʼi mokā hoko kia nātou te ʼu ʼaluʼaga fakaʼofaʼofa ʼaia, pea ʼe nātou logoʼi ai te ʼaoga ʼaē ke nātou kole tokoni ki te ʼAtua.—Loma 5:12.
2. ʼI te Tohi-Tapu, koteā te ʼu ʼuluaki mōlaga ʼaē neʼe fai ki te ʼAtua?
2 Ko te ʼuluaki fakamatala faka Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo he ʼu mōlaga neʼe fai ki te ʼAtua, neʼe ko te fakamatala ʼo ʼuhiga mo Kaino pea mo Apele. ʼE tou lau fēnei: “Hili kiai he kiʼi temi, pea neʼe ʼaumai e Kaino te ʼu fua ʼo te kele ko he mōlaga kia Sehova. Kae kia Apele, neʼe ina ʼaumai foki mo ia te ʼu ʼuluaki tupu ʼo tana faga manu, pea mo tonatou ʼu koga ʼaē ʼe gako.” (Senesi 4:3, 4) Ki muli age, ko Noe ʼaē neʼe hāofaki e te ʼAtua ʼi te Tulivio lahi ʼaē neʼe ina fakaʼauha te taʼiake agakovi ʼo tona temi, neʼe ina “momoli he ʼu mōlaga ʼi te ʼaletale” kia Sehova. (Senesi 8:20) Tuʼa lahi, ko Apalahamo, te kaugana agatonu pea mo kaumeʼa ʼo te ʼAtua, neʼe uga ia ia e te ʼu fakapapau pea mo te ʼu tapuakina ʼa te ʼAtua, ke ina ‘faʼu te ʼaletale pea mo pāui ki te huafa ʼo Sehova.’ (Senesi 12:8; 13:3, 4, 18) Ki muli age, neʼe fai te ʼahiʼahi lahi ki te tui ʼa Apalahamo, he neʼe kole age e Sehova ke ina momoli faka holokoseta tona foha. (Senesi 22:1-14) Ko te ʼu fakamatala ʼaia, logola tonatou nounou, kae ʼe tou mahino lahi ai ki te ʼuhiga ʼo te ʼu sakilifisio, ohage ko te meʼa ʼaē ka tou vakaʼi anai.
3. He koʼe neʼe ʼaoga ke fai he ʼu sakilifisio ʼi te tauhi?
3 Mai te ʼu fakamatala ʼaia ʼo te Tohi-Tapu pea mo ʼihi atu, ʼe hā lelei mai ai ko te momoli ʼo ʼihi faʼahiga sakilifisio neʼe ko he koga maʼuhiga ʼaia ʼo te tauhi, neʼe fai talu mai fualoa ka heʼeki foaki e Sehova he ʼu lao totonu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. ʼO mulimuli kiai, ʼe fakamahino mai e te tohi ko te kupu “sakilifisio” ʼe ko “he toʼotoʼoga faka lotu ʼe fai ai te mōlaga ki he ʼatua ke maʼu, peʼe taupau peʼe toe maʼu e te tagata he ʼu felogoi lelei mo te meʼa taputapu ʼaē ʼe fai kiai te sakilifisio.” Kae ʼe lagaʼi e te faʼahi ʼaia he ʼu fehuʼi maʼuhiga ʼe tonu ke tou vakaʼi fakalelei, ohage la: He koʼe neʼe ʼaoga ke fai he ʼu sakilifisio ʼi te tauhi? Koteā te ʼu faʼahiga sakilifisio ʼaē ʼe tali e te ʼAtua? Pea koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼu sakilifisio ʼo te temi muʼa kia tatou ia ʼaho nei?
He Koʼe ʼe ʼAoga Ke Fai He ʼu Sakilifisio?
4. Koteā ʼaē neʼe hoko ki ʼamuli kia Atama pea mo Eva ʼi tanā agahala?
4 ʼI te temi ʼaē neʼe agahala ai Atama, neʼe ina fai ʼaki tona loto faʼifaʼitaliha. Neʼe ina toʼo pea mo kai te fua ʼo te fuʼu ʼakau ʼo te mālama ki te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi, pea neʼe ina ʼiloʼi lelei pe neʼe talagataʼa. Ko te fakatūʼa ki te talagataʼa ʼaia neʼe ko te mate, ohage pe ko te meʼa ʼaē neʼe ʼui age e te ʼAtua, ʼo fēnei: “Ko te ʼaho ʼaē ka ke kai anai kiai, ʼe ke mate moʼoni anai.” (Senesi 2:17) Ki muli age, neʼe hoko kia Atama pea mo Eva te ʼu fua ʼo tanā agahala—neʼe nā mamate.—Senesi 3:19; 5:3-5.
5. He koʼe neʼe ʼuluaki fai e Sehova he fakatuʼutuʼu ki te hōloga ʼo Atama, pea koteā ʼaē neʼe Ina fai maʼa nātou?
5 Kae e feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo te hōloga ʼo Atama? Mai tona ʼuhiga ʼaē kua nātou maʼu te agahala pea mo te heʼe haohaoa mai ia Atama, kua nātou mamaʼo mo nātou mai te ʼAtua, mo heʼe ʼamanaki pea mo mamate, ohage ko te ʼuluaki taumatuʼa. (Loma 5:14) Kae ko Sehova ʼe mole ko he ʼAtua pe ʼe faitotonu pea mo mālohi, kae ʼe toe ʼofa foki—heʼe ko tona kalitate tāfito ʼaia. (1 Soane 4:8, 16) Koia, neʼe ina fai he fakatuʼutuʼu moʼo fakatokatoka te faʼahi ʼaia. ʼE ʼuluaki ʼui fēnei e te Tohi-Tapu “ko te u totogi o te agahala e ko te mate,” pea ʼe ina hoko atu fēnei, “kae ko te meaofa o te Atua e ko te mauli heegata ia Kilisito Sesu totatou Aliki.”—Loma 6:23.
6. Koteā te finegalo ʼo Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu fua ʼo te agahala ʼa Atama?
6 Ki muli age, moʼo fakahoko te meʼa ʼofa ʼaia, neʼe tonu kia Sehova ke ina foaki he meʼa ʼe ina ʼuʼufi anai te meʼa ʼaē neʼe puli, ʼuhi ko te talagataʼa ʼa Atama. ʼI te faka Hepeleo, ʼe lagi ʼuluaki faka ʼuhiga te kupu ka·pharʹ ki te kupu “ ʼuʼufi” peʼe lagi “molehi,” pea ʼe toe fakaliliu ʼaki te kupu “faifakalelei.”a ʼI tona tahi faʼahiga ʼui, neʼe foaki e Sehova he meʼa ʼe tatau moʼo ʼuʼufi te agahala mai ia Atama pea mo molehi te ʼu fua kovi ʼaē neʼe tupu mai ai, ke feala ai kia nātou ʼaē ʼe tau mo te meʼa ʼofa ʼaia, ke nātou ʼāteaina mai te fakatūʼa ki te agahala pea mo te mate.—Loma 8:21.
7. (a) Koteā te ʼamanaki ʼaē neʼe maʼu ʼi te fakatūʼa ʼaē neʼe fai e te ʼAtua kia Satana? (b) Koteā te totogi ʼaē neʼe tonu ke foaki moʼo faka ʼāteaina te malamanei mai te agahala pea mo te mate?
7 Neʼe fakahā te ʼamanaki ʼo te faka ʼāteaina mai te agahala pea mo te mate, ʼi te hili pe ʼo te agahala ʼa te ʼuluaki taumatuʼa. ʼI tana fakatūʼa ia Satana, ʼaē neʼe fakatātā e te gata, neʼe ʼui fēnei e Sehova: “ ʼE ʼau tuku anai he fehiʼa ia koe mo te fafine, ʼi tou hāko pea mo tona hāko. Pea ʼe ina fakavolu anai koe ʼi tou ʼulu pea ʼe ke fakavolu anai ia ia ʼi tona muliʼi vaʼe.” (Senesi 3:15) ʼAki te lea faka polofeta ʼaia, neʼe maʼu ai te ʼamanaki e nātou fuli ʼaē ka nātou tui ki te fakapapau ʼaia. Kae neʼe tonu ke foaki he totogi moʼo maʼu te faka ʼāteaina ʼaia. ʼE mole haʼu pe anai te Hāko ʼaē neʼe fakapapau ʼo fakaʼauha ia Satana; heʼe tonu ke fakavolu te Hāko ʼi tona muliʼi vaʼe, ko tona faka ʼuhiga, ʼe tonu ke mate faka temi.
8. (a) Koteā te meʼa fakaloto mamahi ʼaē neʼe fai e Kaino? (b) He koʼe neʼe tali e te ʼAtua te sakilifisio ʼa Apele?
8 ʼE mahino ia neʼe fakakaukauʼi lahi e Atama pea mo Eva pe ko ai ʼapē te Hāko ʼaē neʼe fakapapauʼi mai. ʼI te temi ʼaē neʼe fānauʼi ai e Eva tana ʼuluaki tama, ia Kaino, neʼe ina tala fēnei: “Neʼe ʼau fakatupu he tagata ʼaki te tokoni ʼa Sehova.” (Senesi 4:1) Neʼe ina manatu koa ʼe lagi ko tana tama te Hāko? Tatau aipe pe neʼe manatu feiā peʼe kailoa, kae ko Kaino pea mo tona hōloga, neʼe nātou liliu ko he ʼu hahaʼi fakatupu lotomamahi. ʼI te tahi faʼahi, ko tona tēhina ko Apele, neʼe tui ki te fakapapau ʼa te ʼAtua pea neʼe uga ia ia e tana tui ke ina momoli te ʼu ʼuluaki tupu ʼo tana faga manu ko he sakilifisio kia Sehova. ʼE tou lau fēnei: “Aki te tui, nee momoli ki te Atua e Apele he sakilifisio nee leleiʼage i te sakilifisio a Kaino, nee ina tali ai te fakamooni, e ko he tagata agatonu.”—Hepeleo 11:4.
9. (a) Koteā ʼaē neʼe tui kiai Apele, pea neʼe ina fakahā feafeaʼi tana tui ʼaia? (b) Koteā ʼaē neʼe fakahā e te sakilifisio ʼaē neʼe fai e Apele?
9 Neʼe mole tui pe Apele ʼe maʼuli te ʼAtua, he neʼe lagi tui kiai mo Kaino. Kae neʼe tui Apele ki te fakapapau ʼa te ʼAtua ki he Hāko ʼe ina foaki anai te fakamaʼuli ki te hahaʼi agatonu. Neʼe mole fakahā age kia ia peʼe hoko feafeaʼi anai te faʼahi ʼaia, kae ʼaki te fakapapau ʼa te ʼAtua, neʼe ʼiloʼi ai e Apele ʼe ʼi ai te tahi ʼe fakavolu anai ʼi tona muliʼi vaʼe. Ei, neʼe lagi mahino kia ia ʼe tonu ke liligi he taʼataʼa—ʼaē ko te faka ʼuhiga tāfito ʼaia ʼo te sakilifisio. Neʼe momoli e Apele te mōlaga toto pea mo kakano ki te Matapuna ʼo te maʼuli, moʼo lagi fakahā tana fakaʼamu lahi ʼaē ke hoko te fakapapau ʼa Sehova pea neʼe lagi ina fia fakahā fakatomuʼa ʼe hoko anai te faʼahi ʼaia. Neʼe leleiʼia e Sehova te sakilifisio ʼa Apele he neʼe ina fakahā ai tana tui, pea ʼi hona ʼaluʼaga veliveli, neʼe ina fakahā te ʼuhiga moʼoni ʼo te sakilifisio—ko he fealagia ki te hahaʼi agahala ke nātou fakaōvi ki te ʼAtua ke ʼofa kia nātou.—Senesi 4:4; Hepeleo 11:1, 6.
10. Neʼe hā lelei feafeaʼi te faka ʼuhiga ʼo te sakilifisio ʼi te kole ʼa Sehova kia Apalahamo ke ina momoli Isaake?
10 ʼE tou mahino lelei ki te faka ʼuhiga totonu ʼo te sakilifisio, ʼi te fakatotonu ʼaē neʼe fai e Sehova kia Apalahamo ke ina momoli faka holokoseta tona foha ko Isaake. Logola neʼe mole hoko moʼoni te sakilifisio ʼaia, kae neʼe ko he fakatātā ʼaia ʼo te meʼa ʼaē ka fai e Sehova ki muli age—tana momoli tona ʼAlo ʼulu tokotahi ko te sakilifisio lahi tokotahi, moʼo fakahoko Tona finegalo ʼo ʼuhiga mo te malamanei. (Soane 3:16) ʼAki te ʼu sakilifisio pea mo te ʼu mōlaga ʼaē neʼe fai ʼi te Lao Faka Moisese, neʼe fai e Sehova he ʼu faʼifaʼitaki faka polofeta, moʼo akoʼi ki tana hahaʼi ʼaē neʼe ina fili te meʼa ʼaē ʼe tonu ke nātou fai ke feala ke fakamolemole age tanatou ʼu agahala pea ke fakamālohiʼi ai tanatou ʼamanaki ki te fakamaʼuli. Koteā ʼaē ʼe tou ako mai te ʼu meʼa ʼaia?
Te ʼu Sakilifisio ʼAē ʼe Tali e Sehova
11. Koteā te ʼu faʼahiga mōlaga e lua ʼaē neʼe momoli e te pelepitelo lahi, pea he koʼe neʼe fai te ʼu sakilifisio ʼaia?
11 ʼE ʼui fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “Ko te pelepitelo lahi fuape e fakanofo o uhiga mo te momoli o te u molaga, pea mo te u sakilifisio.” (Hepeleo 8:3) Koutou fakatokagaʼi, ʼe fakakeheʼi e Paulo te ʼu meʼa e lua ʼaē neʼe momoli e te pelepitelo lahi ʼo te Iselaele ʼāfea, ko te ʼu “molaga” pea mo te ʼu “sakilifisio,” peʼe ko te ʼu “sakilifisio o uhiga mo te agahala.” (Hepeleo 5:1) ʼI te agamāhani, ʼe foaki e te hahaʼi he ʼu mōlaga moʼo fakahā tanatou ʼofa pea mo tanatou fakafetaʼi, moʼo taupau he vāhaʼa fakakaumeʼa, peʼe nātou fai ke ʼofainaʼi nātou, peʼe tali nātou. (Senesi 32:20; Tāʼaga Lea 18:16) ʼO toe feiā pe, ko te ʼu mōlaga ʼaē neʼe fakatotonu e te Lao, ʼe lava ʼui neʼe ko he ʼu “molaga” neʼe fai e te hahaʼi ki te ʼAtua ke feala hana tali nātou pea ke ʼofa kia nātou.b Kapau neʼe fai he agahala ki te Lao pea neʼe tonu ke fakatokatoka, pea moʼo fai he fakalelei neʼe tonu ke momoli he ʼu “sakilifisio o uhiga mo te agahala.” Ko te Pentateuque, tāfito te ʼu tohi ʼo Ekesote, mo Levitike, pea mo Faka au, ʼe maʼu ai te ʼu tuʼuga puani ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahiga sakilifisio kehekehe pea mo te ʼu mōlaga. Logope la ʼe feala ke faigataʼa kia tatou ke tou ako pea mo manatuʼi te ʼu meʼa fuli ʼaia, kae ʼe lelei ke tou tokagaʼi he ʼu puani ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahiga sakilifisio.
12. ʼE tou lava maʼu ʼifea ʼi te Tohi-Tapu te fakamatala ʼo te ʼu sakilifisio, peʼe ko te ʼu mōlaga ʼi te Lao?
12 ʼE tou fakatokagaʼi ia Levitike kapite 1 ki te kapite 7, ko te ʼu faʼahiga mōlaga tāfito e nima—te holokoseta, te mōlaga ʼo te ʼu pulapula, te sakilifisio ʼo te logo tahi, te sakilifisio ʼo ʼuhiga mo te agahala pea mo te sakilifisio ʼo te lākahala—ʼe mole fakamatala fakatahi, logola ʼi tona ʼuhiga moʼoni, ko ʼihi ʼi te ʼu mōlaga ʼaia neʼe momoli fakatahi. ʼE tou toe fakatokagaʼi foki ʼi te ʼu kapite ʼaia, ʼe talanoa tuʼa lua ki te ʼu mōlaga ʼaia, kae neʼe fai ʼaki te ʼu fakatuʼutuʼu kehekehe: ʼuluaki, ia Levitike 1:2 ki te kapite 6:7, ʼe fakamatala lelei ai te ʼu meʼa ʼaē neʼe tonu ke momoli ʼi te ʼaletale, pea lua, ia Levitike 6:8 ki te kapite 7:36, ʼe fakahā ai te ʼu koga ʼo te ʼu mōlaga ʼaē neʼe vaheʼi kehe maʼa te kau pelepitelo pea maʼa nātou ʼaē neʼe nātou foaki te mōlaga. Pea ia Faka au kapite 28 pea mo te kapite 29, ʼe tou maʼu ai te meʼa ʼaē ʼe feala ke tou ʼui ko he polokalama, heʼe fakahā lelei ai te ʼu meʼa ʼaē neʼe tonu ke momoli ʼi te ʼaho fuli, ʼi te vāhaʼa fuli, ʼi te māhina fuli, pea ʼi te ʼu lafeti ʼo te taʼu fuli.
13. Koutou fakamatala te ʼu mōlaga ʼaē neʼe momoli ʼaki he lotolelei ohage ko he ʼu meʼa ʼofa ki te ʼAtua.
13 ʼI te ʼu mōlaga ʼaē neʼe fai ʼaki he lotolelei ohage ko he ʼu mōlaga peʼe ko te ʼu sakilifisio ʼaē neʼe fai moʼo maʼu te ʼofa ʼo te ʼAtua, neʼe kau kiai te ʼu holokoseta, te ʼu mōlaga ʼo te pulapula, pea mo te ʼu sakilifisio ʼo te logo tahi. ʼE manatu e ʼihi hahaʼi sivi Tohi-Tapu ko te kupu faka Hepeleo “holokoseta” ko tona faka ʼuhiga ko “he mōlaga ʼe hake ake.” ʼE lelei te faka ʼuhiga ʼaia koteʼuhi, ka momoli te holokoseta, pea ko te manu ʼaē neʼe matehi neʼe tutu ʼi te ʼaletale pea neʼe hake ki te lagi tona magoni peʼe ko tona mamanu fakamālōlō ʼaia ki te ʼAtua. Ko te faʼahi makehe ʼa te holokoseta, heʼe ʼi te ʼosi afuhi ʼo te toto ʼo te manu ʼi te ʼu tafaʼaki ʼo te ʼaletale neʼe tonu ke momoli te manu katoa ki te ʼAtua. Ko te kau pelepitelo neʼe nātou “tutu katoa ʼi te ʼaletale ohage ko he holokoseta, ko he mōlaga neʼe fai ʼi te afi ʼo he mamanu fakamālōlō kia Sehova.”—Levitike 1:3, 4, 9; Senesi 8:21.
14. Neʼe momoli feafeaʼi te sakilifisio ʼo te pulapula?
14 Ko te mōlaga ʼo te pulapula ʼe fakamatala ia Levitike kapite 2. Neʼe ko te mōlaga neʼe fai ʼaki he lotolelei, pea neʼe momoli ai te falena lelei, ʼaē ʼi te agamāhani neʼe fio ʼaki te moʼi lolo, pea mo te moʼi olipano. “ ʼE tonu ki te pelepitelo ke ina luluku ʼi tona nima te falena lelei pea mo tona moʼi lolo pea mo te olipano katoa; pea ʼe tonu ke ina tutu ohage ko he fakamanatu ʼi te ʼaletale, ohage ko he mōlaga ʼi te afi ʼo he mamanu fakamālōlō kia Sehova.” (Levitike 2:2) Ko te olipano neʼe kau ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe gaohi ʼaki te iseso taputapu ʼaē neʼe tutu ʼi te ʼaletale ʼo te iseso, ʼi te tapenakulo pea mo te fale lotu. (Ekesote 30:34-36) ʼE mahino ia neʼe manatuʼi e te Hau ko Tavite te faʼahi ʼaia ʼi tana ʼui fēnei: “ ʼOfa pe ke teuteuʼi taku faikole ohage ko he iseso ʼi ʼou muʼa, te hiki atu ʼo toku ʼu ʼalofi nima ohage ko he mōlaga ʼo te pulapula ʼo te afiafi.”—Pesalemo 141:2.
15. He koʼe neʼe fai te mōlaga ʼo te logo tahi?
15 Ko te tahi mōlaga neʼe fai ʼaki he lotolelei neʼe ko te sakilifisio ʼo te logo tahi, ʼaē ʼe fakamatala ia Levitike kapite 3. ʼE feala ke tou toe fakaliliu fēnei, “ko he sakilifisio ʼo he ʼu mōlaga ʼo te tokalelei.” ʼI te faka Hepeleo, ko te kupu “tokalelei” ʼe mole faka ʼuhiga pe ki he ʼaluʼaga ʼe mole hoko ai he tau peʼe ko he maveuveu. ʼE ʼui fēnei e te tohi Studies in the Mosaic Institutions: “ ʼI te Tohi-Tapu, ʼe faka ʼuhiga ki te faʼahi ʼaia pea ʼe toe faka ʼuhiga foki ki he ʼu felogoi tokalelei mo te ʼAtua, mo te maʼu koloā, pea mo te fiafia.” Koia, neʼe momoli te ʼu sakilifisio ʼo te logo tahi, mole ʼuhi ke maʼu he tokalelei mo te ʼAtua, ohage ko he fakafimālieʼi ia ia, kae ʼe ko he fakahā ʼaia ʼo te loto fakafetaʼi peʼe ko te fiafia ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼaluʼaga tokalelei pea mo tapuakina mo te ʼAtua, ʼaē neʼe maʼu e te hahaʼi ʼaē ʼe ina leleiʼia. Ko te kau pelepitelo pea mo ia ʼaē neʼe ina foaki te mōlaga, neʼe nātou vahevahe te sakilifisio ʼi te ʼosi momoli ʼaē kia Sehova ʼo te toto pea mo te gako. (Levitike 3:17; 7:16-21; 19:5-8) ʼI hona ʼaluʼaga matalelei pea mo fakatātā, ko ia ʼaē ʼe ina foaki te mōlaga, mo te kau pelepitelo pea mo Sehova ʼAtua neʼe nātou kakai fakatahi, ko tona faka ʼuhiga neʼe nātou maʼu he ʼu felogoi tokalelei.
16. (a) He koʼe neʼe fai te sakilifisio ʼo ʼuhiga mo te agahala pea mo te sakilifisio ʼo te lākahala? (b) Neʼe koteā tonā kehekehe mo te holokoseta?
16 ʼI te ʼu sakilifisio ʼaē neʼe fai ki te fakamolemole ʼo te ʼu agahala, pe neʼe fai moʼo fakatokatoka ʼo te ʼu talagataʼa ʼaē neʼe fai ki te Lao, neʼe kau ai te sakilifisio ʼo ʼuhiga mo te agahala pea mo te sakilifisio ʼo te lākahala. Logope la neʼe toe tutu mo te ʼu sakilifisio ʼaia ʼi te ʼaletale, kae neʼe kehe ia mo te ʼu holokoseta he neʼe mole momoli te manu katoa ki te ʼAtua, kae neʼe ko te gako pe ia pea mo ʼihi koga ʼo te manu. Ko te toega ʼo te manu neʼe lī ki te tuʼa kolo peʼe ʼi ʼihi temi neʼe vaevae e te kau pelepitelo. ʼE maʼuhiga te kehekehe ʼaia. He ko te holokoseta neʼe momoli ohage ko he meʼa ʼofa ki te ʼAtua ke feala hanatou fakaōvi kia te ia, koia neʼe fai te mōlaga ʼaia maʼa te ʼAtua tokotahi pe, pea neʼe momoli te manu katoa. ʼE lelei ke tou fakatokagaʼi, ʼi te agamāhani, ʼi muʼa ʼo te fai ʼo he holokoseta neʼe fai muʼa te sakilifisio ʼo ʼuhiga mo te agahala peʼe ko te sakilifisio ʼo te lākahala, moʼo fakahā mai ke lava tali e te ʼAtua te meʼa ʼofa ʼo ia ʼaē neʼe agahala, neʼe tonu ke fakamolemole tana agahala.—Levitike 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.
17, 18. Koteā te ʼu ʼaluʼaga ʼaē neʼe tonu ke fai ai he mōlaga ʼo ʼuhiga mo te agahala, pea he koʼe neʼe tonu ke momoli te ʼu sakilifisio ʼo te lākahala?
17 Neʼe hoki tali te sakilifisio ʼo ʼuhiga mo te agahala mo kapau neʼe ko he tahi neʼe agahala ki te Lao, kae neʼe mole ina fakatuʼutuʼu ke ina fai, pe neʼe agahala ʼuhi ko te vaivai ʼo te kakano. “Kapau ʼe agahala he nefesi he neʼe faihala ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe fakatotonu e Sehova ke mole fai,” pea ko ia ʼaē neʼe agahala ʼe ina momoli he sakilifisio ʼo mulimuli ki tona ʼaluʼaga, peʼe ko tona tuʼulaga ʼi te hahaʼi. (Levitike 4:2, 3, 22, 27) ʼI te tahi faʼahi, ko te kau agahala ʼaē neʼe mole fakahemala neʼe matehi nātou, kae neʼe mole fakatuʼutuʼu he sakilifisio maʼa nātou.—Ekesote 21:12-15; Levitike 17:10; 20:2, 6, 10; Faka au 15:30; Hepeleo 2:2.
18 Ko te faka ʼuhiga pea mo te tupuʼaga ʼo te fai ʼo he sakilifisio ʼo te lākahala, ʼe fakahā lelei ia Levitike kapite 5 pea mo te kapite 6. Neʼe lagi agahala he tahi kae neʼe mole ina fakatuʼutuʼu ke ina fai. Koia, ʼi tana agahala neʼe lagi fua kovi ai ki tona kāiga peʼe kia Sehova ʼAtua, pea neʼe tonu ke fakatokatoka te hala ʼaia peʼe ke fakatonutonuʼi. ʼE lahi te ʼu faʼahiga agahala ʼe talanoa kiai. Ko ʼihi agahala neʼe mole ʼiloʼi e he tahi (5:2-6), ko ʼihi neʼe fai ki “te ʼu meʼa taputapu ʼa Sehova” (5:14-16), pea ko ʼihi leva, logola neʼe ko he ʼu agahala neʼe feala pe ke fakatuʼutuʼu e he tahi ke ina fai, kae neʼe hoko ʼuhi ko te ʼu holi kovi pea mo te ʼu vaivaiʼaga ʼo te kakano (6:1-3). Ko ia ʼaē neʼe agahala neʼe tonu ke ina fakahā tana ʼu agahala ʼaia, pea neʼe tonu ke ina fakatokatoka te faʼahi ʼaia pea mo momoli kia Sehova he sakilifisio ʼo te lākahala.—Levitike 6:4-7.
ʼE Hoko Mai Anai He Meʼa ʼe Lelei Age
19. Logope la neʼe ina maʼu te Lao pea mo te ʼu sakilifisio, kae he koʼe neʼe mole ʼofa te ʼAtua ki Iselaele?
19 Ko te Lao Faka Moisese, ʼaki te ʼu tuʼuga sakilifisio pea mo mōlaga, neʼe foaki ki te kau Iselaele ke feala hanatou fakaōvi ki te ʼAtua, moʼo maʼu pea mo taupau tona ʼofa pea mo tana tapuakina, ʼo aʼu ki te haʼu ʼo te Hāko ʼo te fakapapau. Ko te ʼapositolo ko Paulo, ʼaē neʼe ko te Sutea, neʼe ina tohi fēnei: “Pea liliu leva te Lao ko totatou faiako o kaku kia Kilisito, ke fakatonuhia ai tatou aki te tui.” (Kalate 3:24) Meʼa fakaʼofaʼofa foki, he ko te puleʼaga ʼo Iselaele neʼe mole ina tali te tagata faiako ʼaia, kae neʼe ina meʼa noaʼi te pilivilesio ʼaia. Koia, neʼe liliu tanatou ʼu tuʼuga sakilifisio ko he ʼu meʼa fakalialia kia Sehova, ʼaē neʼe ʼui maʼana: “Kua ʼau fiu ʼi te ʼu holokoseta ʼo te ʼu akeno tagata pea mo te gako ʼo te ʼu manu ʼaē neʼe fafaga leleiʼi, pea ʼe mole ʼau fiafia ʼi te toto ʼo te ʼu vitulo mui, ʼo te ʼu akeno, pea mo te tao tagata.”—Isaia 1:11.
20. Koteā ʼaē neʼe hoko ʼi te taʼu 70 ʼo totatou temi, ʼo ʼuhiga mo te Lao pea mo tana ʼu sakilifisio?
20 ʼI te taʼu 70 ʼo totatou temi, neʼe molehi te tuʼu faka Sutea pea mo tona fale lotu pea mo tona kalasi faka pelepitelo. Hili ʼaia, pea neʼe mole kei fakagafua ke fai te ʼu sakilifisio ʼaē neʼe fakatotonu ʼi te Lao. Ko tona faka ʼuhiga koa, ko te ʼu sakilifisio fuli ʼaē neʼe tuʼu ʼi te Lao, ʼe mole kei honatou faka ʼuhiga ki te hahaʼi ʼaē ʼe tauhi ki te ʼAtua ia ʼaho nei? ʼE tou vakaʼi anai te faʼahi ʼaia ʼi te alatike ʼaē ka hoa mai.
[Kiʼi nota]
a ʼI te tohi Étude perspicace des Écritures ʼaē neʼe tā e te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., ʼe fakamahino fēnei ai: “ ʼI te Tohi-Tapu, ʼe faka ʼuhiga te kupu ‘faifakalelei’ ki te kupu ‘ ʼuʼufi’ peʼe ko te ‘foaki moʼo fetogi ʼaki,’ ko he meʼa ʼe foaki moʼo fetogi ʼaki he tahi meʼa, ohage ʼe ina ‘ ʼuʼufi,’ ʼe ko he tahi meʼa ʼe tonu ke tatau mo te meʼa ʼaia. . . . Moʼo fai he faifakalelei ʼe tau mo feʼauga mo te meʼa ʼaē neʼe pulihi e Atama, neʼe tonu ke momoli he sakilifisio ʼo ʼuhiga mo te agahala ʼe tatau tona maʼuhiga mo he maʼuli haohaoa.”
b Ko te kupu faka Hepeleo ʼaē ʼe tau fakaliliu ʼaki te kupu “mōlaga” ʼe ko te kupu qor·banʹ. ʼI tana fakamatala te tautea ʼaē neʼe fai e Sesu ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe kovi ʼa te kau sekelipa pea mo te kau Faliseo, neʼe fakamahino ai e Maleko ko te kupu “kolopano” ʼe faka ʼuhiga ki he “mōlaga ia kua foaki ki te ʼAtua.”—Maleko 7:11, MN.
ʼE Feala Koa Hakotou Fakamahino?
• Koteā ʼaē neʼe ina uga te ʼu hahaʼi agatonu ʼo te temi muʼa ke nātou momoli he ʼu sakilifisio kia Sehova?
• He koʼe neʼe ʼaoga te ʼu sakilifisio?
• Koteā te ʼu faʼahiga sakilifisio maʼuhiga ʼaē neʼe momoli ʼi te Lao, pea he koʼe neʼe fai te ʼu sakilifisio ʼaia?
• ʼO mulimuli ki te meʼa ʼaē neʼe ʼui e Paulo, neʼe koteā te fakatuʼutuʼu tāfito ʼa te Lao pea mo te ʼu sakilifisio?
[Paki ʼo te pasina 14]
Neʼe tali te sakilifisio ʼa Apele he neʼe hā ai tana tui ki te fakapapau ʼa Sehova
[Paki ʼo te pasina 15]
ʼE mahino koa kia koutou te maʼuhiga ʼo te meʼa ʼaenī?