Ko Te Kau ʼUluaki Kilisitiano Pea Mo Te Lao ʼa Moisese

“Ko te Lao kua liliu ko totatou tagata faiako ʼe ina taki tatou kia Kilisito.”—Kalate 3:24, MN.

1, 2. Koteā te ʼu tapuakina neʼe maʼu e te kau Iselaele ʼaē neʼe nātou fakalogo fakalelei ki te Lao ʼa Moisese?

ʼI TE taʼu 1513 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe foaki e Sehova te ʼu lao ki te kau Iselaele. Neʼe ina ʼui age ki te hahaʼi, kapau ʼe nātou fakalogo ki tona leʼo, ʼe ina tapuakina anai nātou pea ʼe nātou maʼuli fiafia anai pea mo fīmālie.—Ekesote 19:5, 6.

² Ko te Lao ʼaia, neʼe “maʼoniʼoni pea mo faitotonu pea mo totonu,” pea neʼe higoaʼi ko te Lao ʼa Moisese, peʼe “ko te Lao.” (Loma 7:12, MN ) Neʼe ina fakaloto mālohiʼi te ʼu kalitate ohage ko te agalelei, te agatonu, mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai, pea mo te felogoi lelei mo te hahaʼi. (Ekesote 23:4, 5; Levitike 19:14; Teutalonome 15:13-15; 22:10, 22) Ko te Lao neʼe ina toe uga foki te kau Sutea ke nātou feʼofaniʼaki. (Levitike 19:18) Tahi ʼaē meʼa, neʼe mole tonu ke nātou fakakaugā mo te kau Senitile, peʼe nātou ʼohoana mo he ʼu fafine Senitile, koteʼuhi neʼe mole nātou fakalogo ki te Lao. (Teutalonome 7:3, 4) Ohage ko he “kaupa,” ko te Lao ʼa Moisese neʼe ina fakamavae te kau Sutea pea mo te kau Senitile, pea neʼe ina puipui te hahaʼi ʼa te ʼAtua mai te ʼu manatu pea mo te ʼu aga heʼemaʼa faka pagani.—Efeso 2:14, 15; Soane 18:28.

3. He koʼe neʼe foaki te Lao, mo kapau neʼe mole feala ki he tahi ke ina muliʼi fakalelei?

³ Kae māʼiape la mo te kau Sutea ʼaē neʼe tokakaga fakalelei ki te lao, neʼe mole feala ke nātou fakalogo katoa ki te Lao ʼa te ʼAtua. Neʼe mamafa koa te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakamaʼua age e Sehova kia nātou? Kailoa. Ko te tahi tupuʼaga tāfito ʼaē neʼe foaki ai te Lao ki Iselaele, “moʼo fakahā te ʼu talagataʼa.” (Kalate 3:19, MN ) Neʼe fakahā lelei e te Lao ki te kau Sutea fakamalotoloto ia te ʼaoga ʼaupito ʼaē kia nātou honatou Hāofaki. ʼI te aʼu mai ʼa te Hāofaki ʼaia, neʼe fiafia ai te kau Sutea agatonu. Neʼe kua ōvi mai te temi ʼaē ka faka ʼāteaina ai nātou mai te malaʼia ʼo te agahala pea mo te mate!—Soane 1:29.

4. He koʼe neʼe ʼui ko te Lao ʼe hage ko he “tagata faiako ʼe ina taki [nātou] . . . kia Kilisito”?

⁴ Ko te Lao ʼa Moisese, neʼe ko he fakatuʼutuʼu faka temi pe ia. ʼI tana faitohi ki tona ʼu kaugā fagona Kilisitiano, neʼe fakamahino age e te ʼapositolo ko Paulo, ko te lao ʼe hage ko he “tagata faiako ʼe ina taki [nātou] . . . kia Kilisito.” (Kalate 3:24, MN ) ʼI te temi muʼa, ko he tagata faiako neʼe ina ʼave ki te faleako te tamaliki pea toe ʼalu ʼo kumi mai ia nātou. ʼI te agamāhani ko te tagata ʼaia ʼe mole ina akoʼi te tamaliki, kae ko tana gāue ke ina ʼave te tamaliki ki te ako. ʼO feiā pe mo te Lao ʼa Moisese, neʼe fakatuʼu moʼo taki kia Kilisito, te kau Sutea ʼaē ʼe manavasiʼi ki te ʼAtua. Neʼe fakapapauʼi age e Sesu ki tana kau tisipulo, ʼe nofo anai mo nātou “i te aho fuape o kaku ki te gataʼaga o te temi.” (Mateo 28:20) ʼI te temi leva ʼaē ka fakatuʼu ai te kokelekasio faka Kilisitiano, pea ko te “tagata faiako”—ia te Lao—ʼe fakagata ai leva tana gāue. (Loma 10:4; Kalate 3:25) Kae ko ʼihi Kilisitiano Sutea neʼe mole nātou mahino ki te moʼoni maʼuhiga ʼaia. Neʼe hoko atu pe tanatou maʼuliʼi te tahi ʼu fakamaʼua ʼo te Lao, logola neʼe kua fakatuʼuake ia Sesu. Kae ko ʼihi, neʼe nātou fetogi tanatou manatu, pea neʼe nātou tuku mai he faʼifaʼitaki lelei kia tatou ia ʼaho nei. Tou vakaʼi te faʼahi ʼaia.

Te ʼu Fetogi Fakatalakitupua ʼi Te Akonaki Faka Kilisitiano

5. ʼI te meʼa ʼaē neʼe hā age kia Petelo, koteā te ʼu fakatotonu neʼe foaki age kia ia, pea he koʼe neʼe punamaʼuli?

⁵ ʼI te taʼu 36 ʼo totatou temi, neʼe hā te meʼa fakatalakitupua ki te ʼapositolo Kilisitiano ko Petelo. ʼI te moʼi lakaga ʼaia neʼe fakatotonu age e te leʼo mai selo, ke ina matehi pea mo kai te ʼu manu lele pea mo te ʼu manu neʼe heʼemaʼa ʼi te Lao. Neʼe punamaʼuli ai Petelo! Neʼe mole heʼeki ina “kai he mea e tapu mo uli.” Kae neʼe ʼui age e te leʼo kia ia: “Ko mea ae kua fakamaʼa e te Atua, aua tau fakaʼulihi.” (Gaue 10:9-15) Kae neʼe mole mulimuli fakafefeka ki te Lao, neʼe fetogi e Petelo tana manatu. Pea ko he faʼahi neʼe tupu ai leva hana sio ki te ʼu meʼa fakaofoofo ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua.

6, 7. Koteā ʼaē neʼe feala ai kia Petelo ke mahino kua feala ke fai faka mafola ki te kau Senitile, pea koteā te tahi ʼu meʼa neʼe lagi mahino kiai?

⁶ Neʼe ko te meʼa ʼaia neʼe hoko. Neʼe ʼolo te ʼu tagata e toko tolu ki te ʼapi ʼaē neʼe nofo ai Petelo ʼo kole age ki ai ke ʼalu mo nātou ki te ʼapi ʼo te tagata Senitile heʼe silikosisio neʼe manavasiʼi ki te ʼAtua, pea ʼe higoa ko Kolonelio. Neʼe fakaafe e Petelo te ʼu tagata ʼaia ki tona loto fale pea neʼe ina fai te tali kāiga kia nātou. ʼI tana kua mahino leva ki te ʼuhiga ʼo te meʼa ʼaē neʼe hā kia ia, neʼe kaugā ʼalu ia Petelo mo nātou ʼi te ʼaho ake ki te ʼapi ʼo Kolonelio. Neʼe faka mafola ai leva ia Petelo ʼo ʼuhiga mo Sesu Kilisito. Pea neʼe ʼui fēnei e Petelo: “Kua mahino mai kia te au, e mole fakakehekehei e te Atua he tahi. Kae i te puleaga fuape, ko he tahipe e [“manavasiʼi,” MN ] kia te ia mo gaue i te susitisia, e ina tali leleiʼi iaʼia.” Pea neʼe mole ko Kolonelio pe ʼaē neʼe tui kia Sesu, kae neʼe toe kau ai mo tona famili pea mo tona ʼu kaumeʼa, pea neʼe “hifo te Laumalie-Maonioni kia natou fuape nee fagono ki te Folafola.” ʼI tana mahino ʼaē neʼe ko Sehova ʼaē neʼe gāue kia nātou ʼi te temi ʼaia, “nee . . . fakatotonu [e Petelo] ke papitemai natou i te Huafa o Sesu Kilisito.”—Gaue 10:17-48.

⁷ Koteā ʼaē neʼe feala ai kia Petelo ke mahino ko te kau Senitile ʼaē neʼe mole fakalogo ki te Lao ʼa Moisese neʼe kua feala leva ke nātou liliu ko ni ʼu tisipulo ʼa Sesu Kilisito? Neʼe ina maʼu te fakasiosio tonu fakalaumālie. ʼUhi he neʼe fakahā age e te ʼAtua tana tali te kau Senitile heʼe silikosisio, ʼaki tana folahi ifo ia tona laumālie maʼoniʼoni kia nātou, koia neʼe mahino ai kia Petelo neʼe feala ke ina papitemaʼi nātou. ʼI te lakaga ʼaia, neʼe lagi mahino kia Petelo, ko te ʼAtua neʼe mole ina fakamaʼua ki te kau Kilisitiano Senitile ke nātou fakalogo ki te Lao ʼa Moisese ke feala ai honatou papitemaʼi. Kanapaula neʼe koutou maʼuʼuli ʼi te temi ʼaia, ʼe koutou fetogi fakavilivili anai koa takotou faʼahiga manatu ohage ko Petelo?

Neʼe Kei Muliʼi Pe e ʼIhi Te “Tagata Faiako”

8. Koteā te manatu ʼa ʼihi Kilisitiano neʼe nonofo ʼi Selusalemi, neʼe mole ʼalutahi mo te manatu ʼa Petelo ʼo ʼuhiga mo te silikosisio, pea koteā tona tupuʼaga?

⁸ ʼI tana ʼosi mavae mai te ʼapi ʼo Kolonelio, neʼe ʼalu ia Petelo ki Selusalemi. Neʼe logo te kokelekasio ko te kau Senitile heʼe silikosisio neʼe “natou tali te Folafola a te Atua,” pea ko ʼihi kau tisipulo Sutea neʼe nātou tuʼaniaʼi te meʼa ʼaia. (Gaue 11:1-3) Neʼe nātou tali ko te kau Senitile kua feala ke nātou liliu ko te kau tisipulo ʼa Sesu, kae “ko nātou ʼaē neʼe lagolago ki te silikosisio,” (MN ) neʼe nātou fakamaʼua ki te hahaʼi ʼo te ʼu puleʼaga ʼaia ʼe mole Sutea, ke nātou fakalogo ki te Lao ke feala ai he hāofaki ʼo nātou. ʼI te tahi faʼahi, ʼe mole fakafihiʼi te silikosisio ʼi te ʼu potu ʼaē ʼe kaugamālie ai te kau Senitile, kae tokosiʼi ai te kau Kilisitiano Sutea. Ko te ʼu manatu ʼaia e lua, neʼe fakafihiʼi lolotoga taʼu e 13. (1 Kolonito 1:10) ʼE mahino ia neʼe ko he temi ke fakahā ai e te kau ʼuluaki Kilisitiano ʼaia tanatou agatonu—tāfito la te kau Senitile ʼaē neʼe nonofo ʼi te ʼu potu ʼaē neʼe tokolahi te kau Sutea neʼe nonofo ai!

9. He koʼe neʼe maʼuhiga ke fakatokatoka te fihifihia ʼo ʼuhiga mo te silikosisio?

⁹ Neʼe toe ʼāsili kovi te fihifihia ʼaia ʼi te taʼu 49 ʼo totatou temi, ʼi te temi ʼaē neʼe ʼōmai ai te kau Kilisitiano ʼo Selusalemi ki Atiokia ʼo Silia, ʼaē neʼe fai faka mafola ai ia Paulo. Neʼe nātou kamata faka mafola ko te kau poloselite Senitile ʼe tonu ke nātou silikosisio ʼo mulimuli ki te Lao. Pea neʼe ʼi ai te ʼu felogoi kehekehe pea mo te ʼu fihi lahi ia nātou, pea mo Paulo mo Palenapasi! Kanapaula neʼe mole fakatokatoka te fihifihia, ʼe mahino ia neʼe feala ke tūkia ʼihi Kilisitiano, peʼe ko te kau Kilisitiano Sutea peʼe ko te kau Kilisitiano Senitile. Koia, neʼe fai ai te ʼu fakatuʼutuʼu ke ʼolo ia Paulo pea mo ʼihi tēhina ki Selusalemi, ʼo kole ki te kolesi pule ke ina fakatokatoka ʼosi te fihifihia.—Gaue 15:1, 2, 24.

Neʼe Nātou Manatu Kehekehe—ʼOsi Pea Nātou Logo Tahi!

10. Koteā te ʼu puani ʼaē neʼe vakavakaʼi e te kolesi pule ʼi muʼa ʼo tana fai he tonu ʼo ʼuhiga mo te kau Senitile?

¹⁰ ʼI te fono ʼaia, ko ʼihi neʼe nātou lagolago ki te silikosisio, kae ko ʼihi neʼe mole nātou tali te manatu ʼaia. Kae neʼe mole ko tanatou manatu ʼaē neʼe maʼuhiga. ʼI tanatou ʼosi fihi ki te faʼahi ʼaia, neʼe fakamatalatala e te ʼapositolo ko Petelo pea mo Paulo te ʼu fakaʼiloga ʼaē neʼe fai e Sehova maʼa te kau Kilisitiano heʼe silikosisio. Neʼe nā fakamahino ko te ʼAtua neʼe ina folahi ifo te laumālie maʼoniʼoni ki te kau Senitile heʼe silikosisio. Neʼe hage pe, neʼe nā fehuʼi age kia nātou: ‘ ʼE feala koa ki te kokelekasio faka Kilisitiano ke ina fakafisi ki ni hahaʼi kua tali e te ʼAtua?’ ʼOsi ʼaia pea lau e te tisipulo ko Sakopo te vaega faka Tohi-Tapu, neʼe tokoni kia nātou fuli ʼi te fono ke nātou vakavakaʼi fakalelei pe koteā te finegalo ʼo te ʼAtua ki te fihifihia.—Gaue 15:4-17.

11. Koteā te meʼa neʼe mole fakatafito kiai ia te tonu ʼo ʼuhiga mo te silikosisio, pea koteā ʼaē ʼe ʼasi mai neʼe tapuakina e Sehova te tonu ʼaia?

¹¹ ʼI te temi leva ʼaia kua nātou fakalogo fuli, pe koteā te tonu ka fai e te kolesi pule. ʼE nātou tali anai koa te silikosisio koteʼuhi ʼe nātou Sutea? Kailoa. Neʼe fakatotonu e te kau tagata agatonu ʼaia ke nātou muliʼi te Tohi-Tapu pea mo te takitaki ʼa te laumālie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua. ʼI tanatou ʼosi logo ki te ʼu fakamoʼoni fuli, ko te kolesi pule katoa, neʼe ina fakahā ʼe mole tonu ke silikosisioʼi te kau Kilisitiano Senitile pea ʼe mole kei nātou fakalogo ki te Lao ʼa Moisese. ʼI te logo ʼa te ʼu tēhina pea mo tuagaʼane ki te tonu ʼaia, neʼe nātou fiafia ai, pea ko te ʼu kokelekasio neʼe kamata “tuputupu tonatou kaugamālie ʼi te ʼaho fuli.” Ko te kau Kilisitiano ʼaia neʼe fakalogo ki te takitaki lelei faka teokalatike, neʼe tapuakinaʼi nātou ʼaki te tali faka Tohi-Tapu ʼe mālohi! (Gaue 15:19-23, 28, 29; 16:1-5, MN ) Kae neʼe ʼi ai te fehuʼi maʼuhiga neʼe tonu ke tali kiai.

E Feafeaʼi Ki Te Kau Kilisitiano Sutea?

12. Koteā te fehuʼi ʼaē neʼe heʼeki fakatokatoka?

¹² Neʼe fakahā lelei e te kolesi pule ko te kau Kilisitiano Senitile ʼe mole maʼua ke silikosisioʼi. Kae e feafeaʼi ki te kau Kilisitiano Sutea? Ko te tonu ʼaē neʼe fai e te kolesi pule neʼe mole ina fakatokatoka te koga ʼaia ʼo te fehuʼi.

13. He koʼe neʼe kovi te ʼui ʼaē ʼe tonu ke fakalogo ki te Lao ʼa Moisese ke feala ai he hāofaki?

¹³ Ko ʼihi Kilisitiano Sutea ʼaē neʼe “agatonu [ki] te Lao,” neʼe nātou hoko atu te silikosisioʼi ʼo tanatou ʼu tamaliki pea mo nātou muliʼi ʼihi fakamaʼua ʼo te Lao. (Gaue 21:20) Ko ʼihi neʼe nātou fai te tahi ʼu meʼa, neʼe nātou ʼui ʼe tonu ki te kau Kilisitiano Sutea ke nātou maʼuliʼi te Lao ke feala he hāofaki ʼo nātou. ʼI te faʼahi ʼaia, neʼe nātou faihala ʼosi. Ohage la, neʼe lava feafeaʼi ki he Kilisitiano hana momoli he sakilifisio manu moʼo fakamolemole te ʼu agahala? Ko te sakilifisio ʼa Kilisito neʼe kua ina fetogi te ʼu taʼi mōlaga ʼaia. Pea e feafeaʼi ki te fakatotonu ʼa te Lao ʼo ʼuhiga mo te kau Sutea, ʼe mole tonu ke nātou fakakaugā mo te kau Senitile? ʼE ko he meʼa faigataʼa ʼaupito ki te kau fai faka mafola evaselio Kilisitiano faʼafai hanatou muliʼi te ʼu fakatotonu ʼaia, pea mo fakahoko te gāue ʼaē ke nātou akoʼi ki te kau Senitile te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatotonu age e Sesu. (Mateo 28:19, 20; Gaue 1:8; 10:28)a ʼE mole tou maʼu he vaega faka Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te potu ʼaia, pe neʼe fakatokatoka ʼi he fono ʼa te kolesi pule. Kae neʼe maʼu tokoni pe ia te kokelekasio.

14. Koteā te tokoni ʼo ʼuhiga mo te Lao neʼe fai e Paulo ʼi tana ʼu tohi fakaʼatua?

¹⁴ Neʼe mole nātou maʼu te tokoni ki te faʼahi ʼaia ʼaki pe he tohi e tahi mai te kolesi pule, kae mai te tahi ʼu tohi neʼe fai e te kau ʼapositolo. Ohage la, neʼe fakahā e te ʼapositolo ko Paulo he logo mālohi ki te kau Sutea pea mo te kau Senitile ʼaē ʼe maʼuʼuli ʼi Loma. ʼI tana tohi ʼaia kia nātou, neʼe ina fakamahino ai ko he Sutea moʼoni ʼe ko “ia ʼaē ʼi loto, pea ko tona silikosisio ʼe ko te silikosisio ʼaē ʼi tona loto ʼaki te laumālie.” (Loma 2:28, 29, MN ) ʼI te tohi pe ʼaia, neʼe fai e Paulo te fakatātā, moʼo fakamoʼoni neʼe mole kei fakamaʼua ki te kau Kilisitiano ke nātou fakalogo ki te Lao. Neʼe ina ʼui ko he fafine ʼe mole feala ke ʼohoana mo ni ʼu tagata e lua. Kae kapau ʼe mate tona ʼohoana, kua ʼāteaina ke toe ʼohoana. Pea neʼe fakahā age e Paulo te ʼaoga ʼo te lea fakatātā ʼaia kia nātou, ʼo ina ʼui age ʼe mole feala ki te kau Kilisitiano fakanofo ke nātou fakalogo ki te Lao ʼa Moisese pea mo pipiki kia Kilisito. Neʼe tonu ke nātou liliu ko he ʼu hahaʼi kua “mamate ʼo ʼuhiga mo te Lao,” ke feala ai hanatou fakatahi mo Kilisito.—Loma 7:1-5, MN.

Neʼe Faigataʼa Hanatou Mahino Kiai

15, 16. He koʼe ko ʼihi Kilisitiano Sutea neʼe mole nātou mahino ʼe mole kei fakamaʼua kia nātou te Lao, pea koteā te ako ʼe tou maʼu ʼo ʼuhiga mo tatatou nofo ʼalaʼala ʼi te faʼahi fakalaumālie?

¹⁵ Neʼe mole feala ke toe fakafihiʼi te ʼu palalau ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo te Lao. Kae he koʼe neʼe mole mahino ki ʼihi kau Kilisitiano Sutea ʼe mole kei fakamaʼua kia nātou te Lao? ʼUluaki, neʼe mole nātou maʼu he fakasiosio tonu fakalaumālie. Ohage la, neʼe nātou fakaʼaoʼaoganoa ki te meʼa kai fakalaumālie mālohi. (Hepeleo 5:11-14) Neʼe nātou toe tōtō foki ʼo ʼuhiga mo te ʼu fono faka Kilisitiano. (Hepeleo 10:23-25) Lua, ko ʼihi neʼe mole nātou mahino ki te puani ʼaia heʼe lagi neʼe nātou pipiki ki te ʼu meʼa ʼo te Lao. Neʼe ko he ʼu meʼa neʼe feala ke nātou sio mata kiai, pea mo mamanu kiai, pea mo fāfā kiai, ohage la ko te fale lotu pea mo te gāue faka pelepitelo. Ko he tahi neʼe mole mālohi ʼi te faʼahi fakalaumālie, neʼe faigafua pe hana tali te Lao ʼi hana tali te ʼu pelesepeto loloto ʼo te Lotu Faka Kilisitiano, ʼaē neʼe ko he ʼu meʼa neʼe mole sio mata kiai he tahi.—2 Kolonito 4:18.

¹⁶ Neʼe fakahā e Paulo ʼi tana tohi ki te kau Kalate te tahi tupuʼaga ʼo te pipiki mālohi ki te Lao ʼa ʼihi ʼaē ʼe ʼui ʼe nātou Kilisitiano. Neʼe ina fakamahino ko te ʼu tagata ʼaia ʼe nātou loto ke sioʼi nātou ohage ko ni hahaʼi ʼe fakaʼapaʼapaʼi ʼi he lotu ʼe tali e te tokolahi. ʼI tanatou mole fia mavae ʼi te hahaʼi, ʼe nātou leleiʼia age hanatou fai he ʼu fakafeagai ke feala ai honatou tali e te hahaʼi. Neʼe nātou leleiʼia age honatou ʼofainaʼi e te tagata ʼi te ʼofa ʼa te ʼAtua.—Kalate 6:12.

17. Ko ʼanafea ʼaē neʼe nātou mālama lelei ai ki te Lao?

¹⁷ Ko te kau Kilisitiano ʼaē neʼe nātou maʼu te fakasiosio tonu, neʼe nātou mahino lelei ki te ʼu faʼahi ʼo ʼuhiga mo te Lao, he neʼe nātou ako fakalelei te ʼu tohi fakaʼatua ʼa Paulo pea mo ʼihi. Kae neʼe hoki mahino lelei te Lao ʼa Moisese ki te kau Kilisitiano Sutea fuli ʼi te taʼu 70 ʼo totatou temi. Neʼe nātou mālama lelei leva ʼi te temi ʼaia, he neʼe fakagafua e te ʼAtua ke fakaʼauha ia Selusalemi, tona fale lotu, pea mo te ʼu tohi ʼo ʼuhiga mo te gāue ʼa te kau pelepitelo. ʼO mole kei feala ai ki ʼihi ke nātou muliʼi te ʼu fakatotonu fuli ʼo te Lao.

Tou Muliʼi Te Ako ʼAia Ia ʼAho Nei

18, 19. (a) Koteā te ʼu manatu ʼe tonu ke tou maʼu pea mo fakafisi kiai, ke feala ai hatatou mālolohi ʼi te faʼahi fakalaumālie? (b) Koteā te ako ʼe tou maʼu mai te faʼifaʼitaki ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo tatatou mulimuli ki te takitaki ʼaē ʼe foaki mai e totatou ʼu tēhina takitaki? (Vakaʼi te talanoa ʼi te pasina 24.)

¹⁸ ʼI tatatou kua ʼosi vakaʼi te ʼu meʼa ʼaia neʼe hoko kua fualoa kiai, ʼe lagi koutou feʼekeʼaki fēnei: ‘Kanapaula neʼe ʼau maʼuli ʼi te temi ʼaia, koteā anai te meʼa neʼe ʼau fai mokā neʼe fakahāhā māmālie e te ʼAtua tona finegalo? ʼE ʼau pipiki mālohi anai koa ki ni ʼu manatu faka talatisio? Peʼe ʼau faʼa kātaki anai koa ʼo fakatalitali ki te temi ʼaē ka maʼu ai te mahino lelei? Pea kapau kua maʼu te mahino ki te faʼahi ʼaia, ʼe ʼau lagolago anai koa kiai?’

¹⁹ ʼIo, ʼe mole feala ke tou ʼiloʼi papau, peʼe koteā anai tatatou tali mo kanapaula neʼe tou maʼuʼuli ʼi te temi ʼaia. Kae ʼe feala pe ke tou fai te ʼu fehuʼi ʼaenī: ‘Koteā taku manatu ki te ʼu fetogi faka Tohi-Tapu ʼaē ʼe fai ʼi te temi nei? (Mateo 24:45) Ka foaki mai e te Tohi-Tapu he takitaki, ʼe ʼau faiga koa ke ʼau maʼuliʼi, ʼo mole ʼau mulimuli pe ki te meʼa ʼaē ʼe tohi ʼi te lao, kae ki te ʼuhiga moʼoni ʼo te lao? (1 Kolonito 14:20) ʼE ʼau fakatalitali lelei koa ki te temi ʼaē ka foaki mai ai e Sehova te ʼu tali ki ni ʼu fehuʼi faigataʼa?’ ʼE maʼuhiga ke tou fakaʼaogaʼi lelei te meʼa kai fakalaumālie ʼaē ʼe tou maʼu ia ʼaho nei, “naʼa tou tafea.” (Hepeleo 2:1) Tou fakalogo lelei mokā ʼe foaki mai e Sehova tana takitaki ʼaki tana Folafola, tona laumālie, pea mo tana kautahi ʼaē ʼi te kele. Kapau ʼe tou fai feiā, pea ʼe tapuakina anai tatou e Sehova ʼo ina foaki mai te maʼuli heʼegata ke tou fiafia ai pea mo fīmālie ai.

[Kiʼi nota]

ʼE Koutou Tali Feafeaʼi Anai?

• He koʼe neʼe ʼui ko te Lao ʼa Moisese ʼe hage ko he “tagata faiako ʼe ina taki . . . kia Kilisito”?

• ʼE koutou fakamahino feafeaʼi te ʼu manatu kehekehe ʼaē neʼe maʼu e Petelo pea mo “nātou ʼaē neʼe lagolago ki te silikosisio” ʼo ʼuhiga mo te ʼu fetogi ki te mahino ki te moʼoni?

• Koteā te ako ʼe koutou maʼu ʼo ʼuhiga mo te fakahā e Sehova te moʼoni ia ʼaho nei?

[Talanoa ʼo te pasina 24]

Neʼe Agavaivai Ia Paulo ʼi Te Meʼa ʼAē Neʼe Hoko Kia Ia

ʼI tana ʼosi fai tana folau misionea ʼaē neʼe fua lelei, neʼe kaku Paulo ki Selusalemi ʼi te taʼu 56 ʼo totatou temi. Neʼe ʼi ai te ʼahiʼahi neʼe ʼamanaki hoko kia ia. Neʼe logo te kokelekasio ki tana akonaki ʼaē neʼe ina fai ʼo ʼuhiga mo te kua molehi ʼo te Lao. Neʼe tuʼaniaʼi e te kau tagata ʼāfea naʼa tūkia te kau Kilisitiano Sutea foʼou ʼi te akonaki fakahagatonu ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo te Lao, naʼa nātou manatu ko te kau Kilisitiano ʼe mole nātou fakaʼapaʼapa ki te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova. ʼI te kokelekasio, neʼe ʼi ai te toko fā Kilisitiano Sutea neʼe nātou fai tanatou fakapapau, ʼe lagi ko he fakapapau faka Nasilea. Neʼe tonu ke nātou ʼolo ki te fale lotu moʼo fakaʼosi ai tonatou ʼu maʼua ʼaē ʼe pipiki ki tanatou fakapapau.

Neʼe kole e te kau tagata ʼāfea ke kaugā ʼolo ia Paulo mo te toko fā ʼaia ki te fale lotu pea mo ina totogi te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga kia nātou. Neʼe fai e Paulo tana ʼu tohi e lua, ʼe ina fakahā ai ko te mulimuli ki te Lao neʼe mole ko he fakamaʼua ʼaia ki te hāofaki. Kae neʼe fakaʼapaʼapa ki te leʼo ʼo loto ʼo te hahaʼi. Neʼe ina tohi fēnei ʼi muʼa atu: “Kia natou e fatogia ki te lao, kuʼau liliu ko he tahi e fatogia ki te lao . . . ke au mau natou e fatogia ki te lao.” (1 Kolonito 9:20-23) ʼI tana mole fia fakafeagai ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatafito kiai te ʼu pelesepeto maʼuhiga ʼa te Tohi-Tapu, neʼe sio ia Paulo ʼe feala ke ina tali te kole ʼa te kau tagata ʼāfea. (Gaue 21:15-26) Neʼe mole kovi hana fai ia te faʼahi ʼaia. Neʼe mole ʼi ai he vaega faka Tohi-Tapu neʼe ina fakakoviʼi te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu fakapapau, pea ko te fale lotu neʼe fakaʼaogaʼi ki te tauhi maʼa, kae neʼe mole fakaʼaogaʼi ki te tauhi tamapua. ʼI tana mole fia fakatupu tūkia ki he tahi, neʼe tali e Paulo te kole ʼa te kau tagata ʼāfea. (1 Kolonito 8:13) ʼE mahino ia, neʼe agavaivai ʼaupito ia Paulo ʼi tana mulimuli ki te kole ʼa te kau tagata ʼāfea, pea ʼe ko he faʼahi ʼe ina fakalahi ai tatatou fakaʼapaʼapa kia te ia.

[Paki ʼo te pasina 22, 23]

Lolotoga te ʼu taʼu, neʼe kei maʼu e te kau Kilisitiano te ʼu manatu kehekehe ʼo ʼuhiga mo te Lao ʼa Moisese