Te Fakakikite ʼo Te Ka Haʼu

Neʼe kua ke fehuʼi koa la pe ʼe feafeaʼi anai tou ka haʼu mo tou kiʼi famili? ʼE ke ʼamanaki koa ʼe ke maʼu koloa anai peʼe kailoa? ʼE ke maʼu anai koa he tahi ke ke manako ai peʼe kailoa? ʼE ke maʼuli fualoa anai koa peʼe kailoa? Neʼe fai e te hahaʼi he ʼu fakakikite ʼo ʼuhiga mo te ʼu aluʼaga ʼaia lolotoga ni sekulo.

ʼE sivi e te kau poto te fakaalualu ʼo te temi ke natou fakaha fakatomuʼa ai te ʼu aluʼaga ʼae ka hoko ʼi te ka haʼu. Neʼe hoko moʼoni ʼihi ʼo ʼanatou tala manatu. Kae neʼe to noa ʼihi. Ohage la, ʼi te taʼu 1912, neʼe tala fenei e Guglielmo Marconi, ʼae neʼe ina faʼu te felogoi latio: “ ʼE fakagata anai te tau ʼaki te faʼahiga faʼu foʼou ʼaia.” Pea neʼe manatu ia te tagata ʼo te Decca Record Company ʼe mole haʼele lelei anai te ʼu foʼi maholo ʼukalele hila. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tana mole tali te foʼi maholo ʼa te kau Beatles, ʼi te taʼu 1962.

ʼE kumi e te tokolahi tonatou ka haʼu ki te ʼu meʼa fakamanamana. Ohage la ko natou ʼae ʼe faifakakikite ʼaki te ʼu fetuʼu, peʼe ko te ʼu horoscopes ʼae ʼe maʼu ʼi te ʼu nusipepa mo te ʼu tohi kehekehe. ʼE olo ʼihi ki te kau faifakakikite ʼae ʼe natou “lau” te ʼu kate, te ʼu numelo peʼe ko te ʼu laini ʼo te ʼalofi nima.

ʼI tanatou faiga ʼae ke natou iloʼi te ka haʼu, neʼe olo ʼihi ki te ʼu patele tagata peʼe patele fafine takua he ko natou te kau fakahoko palalau ʼa te ʼatua ʼae ʼe natou fakafofoga. Ohage la, neʼe ui neʼe momoli e te Hau ko Crésus ʼo Litia te ʼu meʼa ʼofa maʼuhiga ki te patele ʼo Delphes ʼi Keleka, mo ina kole age ki ai kapau ʼe ina tauʼi ia Silusi ʼo Pelesi kotea anai tona ikuʼaga. Neʼe tali age e te patele kapau ʼe ina tauʼi ia Silusi pea ʼe ko “he toe puleʼaga” ʼae ka ina maumau’i. Neʼe falala vale ia Crésus ʼe malo anai. Koia neʼe alu ai ʼo tauʼi ia Silusi. Kae neʼe ko te puleʼaga pe ia ʼo Crésus ʼae neʼe maumauʼi.

Neʼe mole he ʼuhiga ʼo te fakakikite ʼa te patele, koteʼuhi neʼe mole ina iloʼi lelei pe ko ai anai ʼae ka malo ʼi te tau. ʼI te loi ʼaia ʼa te patele, neʼe pulinoa ai te ʼu koloa fuli ʼo Crésus pea neʼe to ai ki te malaʼia. Ia ʼaho nei, ko natou ʼae ʼe olo ki te kau faifakakikite ke natou iloʼi tonatou ka haʼu, ʼe natou maʼu anai koa hona ʼu fua lelei?