He Takitaki Lelei Ko Te Fihifihia Faka Malamanei
Neʼe ko te tagata faitohi pea neʼe ina fai te ʼu palalau fakatuketuke. Neʼe lahi te ʼu meʼa neʼe fakaʼamu kiai tona loto ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu. Kua hili kiai taʼu e 90, neʼe ina fakakaukauʼi he koga meʼa “ ʼe mole ʼi ai he tuʼania pea ʼe kita maʼuli ai ʼaki he loto falala; ko he koga meʼa ʼe mole totogi te ako; ko he koga meʼa ʼe mole fevaevaeʼaki ai te malamanei; ko he koga meʼa ʼe palalau ai ki te moʼoni; [pea] ko he koga meʼa ʼe fakaōviōvi ai te hahaʼi ki te maʼuli haohaoa.”
NEʼE fakahā e te tagata faitohi ʼaia tana fakaʼamu ʼaē ki he ʼaho ʼe ʼala ake ai anai tona fenua mo te malamanei katoa ʼi he koga meʼa feiā. Kapau la neʼe kei maʼuli ia ʼaho nei te tagata fai palalau fakatuketuke ʼaia ʼaē neʼe ina maʼu te fakapale ʼo te Prix Nobel, ʼe mahino ia ʼe lotomamahi anai. Logope te haʼele ki muʼa ʼa te mālama mo te ʼu meʼa kua ina maʼu, kae kua lahi age tona mavetevete. Pea ʼe fakalākilua te ka haʼu ʼo te tagata.
Neʼe fehuʼi age ki te tagata gāue kele pe koʼe kua malaga fakafokifā te agamālohi ʼi ʼihi kūtuga ʼi tona fenua, pea neʼe fakahā e te tagata ʼaia te meʼa ʼaē ʼi tana manatu. Neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE tupu pe heʼe kovi te kau takitaki.” ʼI tana tohi Humanity—A Moral History of the Twentieth Century, neʼe fakahā e te tagata fai hisitolia ko Jonathan Glover he manatu ʼe tatau ʼi tana ʼui fēnei: “Ko te fakapogi ʼo he faʼahiga lanu [ʼi he fenua] neʼe mole ko he fehiʼaʼinaʼi faka telepi neʼe hoki hoko fakapunamaʼuli age pe, kae neʼe kua ʼosi fakatuʼutuʼu ia e te hahaʼi ʼaē ʼe nātou faiga ki te tuʼulaga pule.”
ʼI te temi ʼaē neʼe malaga ai te tau ʼi te ʼu lepupilika e lua ʼo te Iukoselavia ʼāfea ʼi te kamata ʼo te ʼu taʼu 1990, neʼe tohi fēnei e te tagata fai sulunale: “Neʼe fualoa ʼaupito tamatou maʼuli fiafia fakatahi, pea ʼi te temi nei kua kovi ʼaupito heʼe kua mātou fematehiʼaki ʼamatou tamaliki liliki. He koʼe koa kua mātou feiā?”
Ko te fenua ko Initia, ʼaē neʼe tupu ai te tagata fai palalau fakatuketuke ʼi te kamataʼaga ʼo te alatike, ʼe tuʼu ia kilometa ʼe lauʼi afe mai te Eulopa. ʼI te akonaki neʼe ko tona kupu tāfito “ ʼE Feala Koa Ke Maʼuli Ia Initia Ohage Ko He Puleʼaga?,” neʼe fakatokagaʼi fēnei e Pranay Gupte te tagata ʼaē neʼe ina fai te akonaki ʼaia: ‘Ko te 70 ʼi te teau ʼo te toe hahaʼi ʼo Initia ʼe mole heʼeki laka ʼonatou taʼu ʼi te taʼu 30, kae ʼe mole ʼi ai he tagata takitaki ke ina tuku age kia nātou he faʼifaʼitaki.’
ʼI ʼihi fenua, ko te hahaʼi takitaki ʼe tonu ke nātou mavae ʼi tonatou tuʼulaga ʼuhi ko te ʼu tukugakovi ʼo tanatou aga fakahehema. ʼE lahi te ʼu tupuʼaga ʼo te tau ʼo te malamanei mo te ʼu fihifihia ki te takitaki. ʼE fakahā e te ʼu ʼaluʼaga ʼaia ia te moʼoni ʼo te ʼu palalau ʼa te tagata polofeta neʼe maʼuli kua hili nei kiai taʼu e 2 600. Neʼe ina ʼui fēnei: “Ko te tagata kelekele ʼe mole ʼa ia tona ala. ʼE mole ʼa te tagata ʼaē ʼe haʼele te takitaki ʼo tana haʼele.”—Selemia 10:23.
ʼE ʼi ai koa he puleʼaki ki te ʼu mamahi ʼo te malamanei? Ko ai ʼaē ʼe ina taki te malamanei ki he sosiete fakatagata ʼe mole fetauʼaki ai te hahaʼi, pea ʼe mole maʼuli ʼi te tuʼania, ʼe mahu pea mo maʼu noa ai te ʼatamai mālama moʼoni, pea ʼe gāue ai te hahaʼi ke nātou fakakaku ki te maʼuli haohaoa?
[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 3]
Fatmir Boshnjaku