Te ʼAmanaki — Ko He Puipuilaga Maʼuhiga ʼi He Mālama Fakapōʼuli

Ko te kiʼi tama Coréen neʼe fia tokoni ki tana faʼe ʼo ʼuhiga mo te fakalotoʼi ʼo te taʼahine kei ako ki te maʼuhiga ʼaē ʼo te maʼu ʼo he falala ki te temi ka haʼu. ʼI tana manatuʼi te fakamatala neʼe ina logoʼi ʼi te fono faka kilisitiano, neʼe ina kole age ki te taʼahine peʼe mole lotolelei ʼo tali age ki tana fakamatala. Neʼe ina tali. ʼO ʼui maʼa te tama: “Neʼe ko famili e lua. Ko te ʼu famili ʼaia e lua neʼe masisiva ʼaupito. Neʼe lahi te to ʼo te ʼua, pea ko te ʼu ʼato ʼo te ʼu fale lualua neʼe tutulu. Ko te tahi famili neʼe lotomamahi ʼaupito, ʼo nātou lāuga ʼo ʼuhiga mo te tutulu. Kae ko te tahi ia famili ʼe fiafia ia pea ʼe lolotoga ia ʼi te fakatokatokaʼi ʼo te ʼato. Koteā te tupuʼaga ʼo te aga kehekehe ai ʼa te ʼu famili ʼaia e lua?” ʼI tala mole ʼiloʼi he tali ki te fehuʼi, neʼe tali age e te taʼahine ʼe mole ina ʼiloʼi ia. “Ko tona ʼuhiga ʼaenī, ko te ʼui age ʼaia ʼa te tama, ko te lua famili neʼe fiafia koteʼuhi neʼe ina maʼu te tohi mai te kau fakatuʼutuʼu ʼo te kolo ʼe foaki age anai hona fale foʼou. Koia ʼaē neʼe nātou loto falala ai. Koʼena la te kehekehe ʼo te ʼu famili ʼaia!”

KO TE fakamatala ʼa te tama ʼe ina fakatā te moʼoni ʼaenī: ko te falala ʼe ina fetogi tatatou faʼahiga fakasiosio ʼo totatou maʼuli, logope la ʼotatou ʼu ʼaluʼaga. Ohage ko te ʼu famili e lua ʼaē neʼe tou talanoa ki ai, tokolahi ia tatou ʼe tou kātakiʼi ʼotatou faigataʼaʼia: ohage la ko te mahaki, te ʼu fihifihia faka paʼaga, te ʼu fihifihia faka famili, te fakapō, mo ʼatu ʼihi ʼahiʼahi feiā aipe mo te ʼu fakaʼaliki. ʼE tautau hoko, ʼe mole kei feala ke tou maʼu he tonu ki te ʼu taʼi fihifihia ʼaia. Koia ʼe feala ke tou lotomamahi, tokotahi — pea mo lotovaivai. Moʼo faka ʼāsilisili te faigataʼa ʼo te ʼaluʼaga ʼaia, lagi neʼe akoʼi tatou e te ʼēkelesia ko te temi ka haʼu ʼe fakaloto mamahi maʼa te kau agahala tokolahi, pea lagi ʼe feala ke hoko ai mo he tautea heʼegata.

Neʼe ʼui fēnei e te tagata ko te meʼa e lua ʼe maʼuhiga moʼo fakaloto vaivai ko te loto gaʼegaʼe pea mo te heʼe ʼamanaki. Kae kua feala ke tou toʼo te meʼa e tahi ia nāua; ʼe mole he tahi ia tatou ʼe tonu ke nofo heʼe ʼamanaki. Ko te loto falala ʼe ko he mahafu tau lelei moʼo tauʼi ʼo te loto gaʼegaʼe. Kapau ʼe ia tatou te falala, ʼe feala ke tou faʼa kātakiʼi te ʼu faigataʼaʼia ʼo te maʼuli ʼaki he loto tokalelei pea mo fakafimālie ʼi hatatou nofo ʼi he maʼuli fakaloto mamahi. ʼIo, ko te lotomamahi ʼe ko he puipui maʼuhiga.

Ko te meʼa ʼaia ʼe fakatupu koa ia koutou te mole fia tui ki te faʼahi ʼaia? Ko te ʼamanaki ʼe mālohi ʼaupito koa ʼo fakatupu ʼaki he kehekehe lahi feiā? Pea ʼe ko he ʼamanaki falala koa ʼe feala ke maʼu e tatou takitokotahi?

Ohage ko he puloga

Ko te kau tōketā kua nātou kamata fakamoʼoni ki te mālohi ʼo te falala. Ko he tagata neʼe maʼuli mai te Holocauste nasi, ko te tōketā ko Shlomo Breznitz, faiva ʼi te mahaki ʼo te stress, neʼe ina tala ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼaluʼaga ʼo te ʼu fihifihia ʼo te maʼuli, “ ʼe haʼu totatou stress mai tatatou haga pe ʼaē ʼo faka ʼuhiga ʼatatou ʼu fihifihia, ʼe mole ko te ʼu fihifihia ʼaē ʼe mata faigataʼa. Ko te ʼamanaki ʼe ina fakamaʼamaʼa te faʼahi ʼaia”. Ko te alatike ʼi te nusipepa (The Journal of the American Medical Association) neʼe ina fakamoʼoni ko te falala e “ko he faitoʼo mālohi”. Ko te nusipepa ʼaē ko te American Health neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE tokolahi te ʼu faʼifaʼitaki ʼo te hahaʼi mahahaki, tāfito la ia nātou ʼaē e kosea, ʼaē ʼe nātou tuʼutāmaki fakafokifā pe mokā ʼe ʼi ai he meʼa ʼe pulihi tanatou falala — peʼe nātou mālōlō mokā ʼe nātou maʼu he meʼa foʼou ke nātou maʼuli ki ai.” — Vakaʼi ia Tāʼaga Lea 17:22.

Ko te kau ako ʼo te Tohi-Tapu neʼe kua fualoa tanatou ʼiloʼi te maʼuhiga ʼaē ʼo te falala. Ia 1 Tesalonika 5:8, neʼe fakaloto mālohiʼi e te ʼapositolo ko Paulo te kau kilisitiano ʼo fēnei: “Tou aga fakapotopoto (...) pea mo toʼo te puloga ʼo te falala ki te maʼuli.” ʼE feafeaʼi “te falala ki te maʼuli” tana hage ko he puloga?

Koutou fakatokagaʼi te ʼaoga ʼo te puloga. ʼI te ʼu temi faka tohi-tapu ko te tagata solia neʼe ina ai te puloga kapa peʼe ukamea ʼo hili ki te puloga kie, peʼe kiliʼi manu. Ko te puloga ʼaia neʼe ina puipui tona ʼulu ʼi te ʼu kauʼi nahau, pea mo te ʼu mahafu, pea mo te ʼu heletā māsila ʼo te tau. Ki muli age, lagi ko ʼihi tagata solia neʼe nātou lotolotolua ki te ʼai ʼo te puloga mo kapau neʼe tonu ke nātou ʼai. Kae, ko te ʼai ʼaē e te tagata solia te puloga ʼaua leva naʼa ʼui kua faikehe hona mālohi peʼe mole kei ina logoʼi he meʼa mokā ʼe taʼai tona ʼulu; kailoa ia, ko te puloga neʼe ina puipui pe ia ia moʼo tekeʼi te ʼu ta ke ʼaua naʼa lavea.

Ohage ko te puipui e te puloga te ʼulu, ko te falala ʼe ina puipui te ʼatamai. Ko te falala ʼe mole feala ke ina haga ʼo toʼo te ʼu faigataʼa fuli ʼe tāu mo tatou. Kae ko te falala ʼe ina lomilomi te ʼu taʼi faigataʼa ʼaia pea ʼe ina tokoni ke fakahoko te meʼa ʼaē ʼe mole nātou faʼa fai ki totatou ʼatamai, feiā mo te ʼu meʼa ʼi ʼotatou loto, peʼe ko totatou maʼuli haohaoa fakalaumālie.

ʼE mahino ia ko te tagata agatonu ko Apalahamo neʼe ina ʼai te puloga fakatā ʼaia. Neʼe kole age e Sehova kia te ia ke ina sakilifisioʼi tona foha ʼofaina, ko Isaake (Senesi 22:1, 2). Neʼe ko he meʼa faigafua ia kia Apalahamo hana maʼu te heʼe ʼamanaki, neʼe ko he manatu neʼe feala ai pe ke mole fakalogo ki te ʼAtua. Koteā ʼaē neʼe ina puipui tona ʼatamai mai te ʼu taʼi manatu ʼaia? Ko te falala neʼe ko he meʼa mālohi ia. ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe ʼui ia Hepeleo 11:19, “neʼe falala ia ko te ʼAtua ʼe feala pe ke ina fakatuʼuake ia ia [Isaake] mai te kau mate”. ʼO toe feiā aipe kia Sopo, ko tana falala ki te fakatuʼuake neʼe tokoni aipe ki te puipui ʼo tona ʼatamai mai te lotomamahi, ʼaē neʼe feala pe ke ina laukoviʼi te ʼAtua (Sopo 2:9, 10; 14:13-15). ʼI te felāveʼi ʼa Sesu Kilisito mo te mate fakamataku, neʼe ina maʼu te mālohi pea mo te fīmālie ʼi tana falala fiafia ki te temi ka haʼu (Hepeleo 12:2). Ko te falala ʼaē ʼe mole fai anai e te ʼAtua ʼi he lakaga he meʼa e kovi, ʼi te temi fuli pe neʼe ina fakahoko tana folafola, ʼaē ʼe ko te fakatafito ʼaia ʼo te falala moʼoni. — Hepeleo 11:1.

Ko te tafitoʼaga ki te falala moʼoni

Ohage pe ko te tui, ko te falala moʼoni ʼe fakatafito ia ki te ʼu meʼa neʼe hoko, ki te ʼu meʼa moʼoni, ki te moʼoni. Ko te taʼi tui ʼaia ʼe feala ke mata faigataʼa ki ʼihi. Ohage ko te talanoa ʼa te tagata faitohi ki te faʼahi ʼaia, “tokolahi te hahaʼi ʼi tanatou manatu ko te falala ʼe ko he faʼahiga tekeʼi ia ʼo te moʼoni”. Kae, ʼe mole gata ʼaki pe te falala moʼoni ia ʼi he ʼamanaki pe ki te temi ka haʼu, ko he tui faka fuanoa ʼe tou maʼu anai mokā ʼe tou loto peʼe ko ʼotatou ʼu kiʼi fihifihia fuli ʼe tokalelei anai. Ko te moʼoni ʼe ina fakagata te taʼi misi ʼaia. — Tagata Tānaki 9:11.

Ko te falala moʼoni ʼe mole feiā ia. ʼE maʼu ia mai te mālama, kae ʼe mole maʼu ia mai te ʼu holi. Koutou fakatokagaʼi te lua famili ʼo te fakamatala ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamata ʼo te alatike. Koteā anai tanatou falala mo ka na pau la neʼe mole fakahoko e tonatou puleʼaga te ʼu meʼa neʼe ina fakapapau ʼo ʼuhiga mo nātou? ʼIo, ko te fakapapau ʼo toe feiā aipe mo te moʼoni ʼo te falala ʼaē ki ai neʼe tuku ki te famili ʼaia te tupuʼaga mālohi ʼo hana maʼu te ʼamanaki ʼaia.

Ohage pe ko te temi nei, ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe nātou maʼu te falala ʼe pipiki mālohi ki te puleʼaga: ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Ko te Puleʼaga ʼaia e ko te talanoa tāfito ʼo te logo ʼo te Tohi-Tapu. Lolotoga te ʼu taʼu e afe tupu, neʼe ko te falalaʼaga ʼaia ʼo te tagata mo te fafine, ohage ko Apalahamo (Hepeleo 11:10). ʼE fakapapau e te ʼAtua ʼaki tona Puleʼaga, ʼe ina pulihi anai te fakahehema ʼo te tuʼu ʼaenī pea ʼe ina fakatuʼu anai te mālama foʼou (Loma 8:20-22; 2 Petelo 3:13). Ko te falala ki te Puleʼaga ʼaia ʼe moʼoni, ʼe mole ko he misi ia. Ko tona matapuna — ko Sehova ʼAtua, ko te Tuʼi faʼitaliha ʼo te ʼatulaulau — pea ʼe mole hona tatau, ʼe ko he palalau ia ʼe tāu mo ia. ʼE gata pe ʼi tatatou sivi te kele ʼe tou ʼiloʼi ai ʼe maʼuli pea ʼe ina maʼu te toe mālohi moʼo fakahoko ʼo tana ʼu fakapapau fuli (Loma 1:20). ʼI tatatou vakaʼi te ʼu fakamatala ʼo tana ʼu aga ʼaē ki te malamanei ʼe tou ʼiloʼi ai ko tana folafola neʼe hoko tuʼumaʼu pe. — Isaia 55:11.

Kae, ʼe ko he meʼa fakaloto mamahi, e tokolahi ʼe nātou ʼui ko te kau kilisitiano ʼe mole kei nātou maʼu te falala moʼoni. Neʼe ʼui e te tagata teolosia ko Paul Tillich ʼi tana akonaki heʼeki faʼa fualoa, ʼo fēnei: “Ko te kau [ʼuluaki] kilisitiano neʼe nātou ako te talitali ki te temi fakaʼosi. Kae fakaʼaluʼalu mo te puli ia nātou ia te fakatalitali. (...) Ko te ʼamanaki ki he ʼaluʼaga foʼou ʼi te kele neʼe kua vaivai ia, logope neʼe nātou tahi faikole ki ai ʼi te temi fuli pe ʼe nātou lau ai te “Tāmai ʼe ʼi selo: ke fai tou finegalo ʼi te kele ohage ko selo!”

ʼE ko he meʼa fakamataku! Ko te toko miliona, ʼo toe feiā aipe ki te toko miliale hahaʼi ʼe ʼaoga kia nātou he falala kae ʼe mole nātou maʼu, kae ʼe feala pe hanatou maʼu te falala ʼaia ʼi ʼanatou ʼu Tohi-Tapu. Koutou mamata ki tona fua fakaloto mamahi! ʼI te mole ʼi ai he falala mālohi moʼo puipui ʼo tonatou ʼatamai, ʼe ko he meʼa fakapuna’maʼuli koa ko te “ ʼatamai kovi” pea mo heʼe ʼamanaki neʼe ina taki te tokolahi ki te fakahehema ʼo te malamanei ʼaki te aga heʼeʼaoga pea mo te agamālohi (Loma 1:28)? ʼE maʼuhiga ke ʼaua naʼa tou to ki te taʼi hele ʼaia. ʼAua naʼa tou meʼa noaʼi te puloga ʼo te falala, ʼe ʼaoga tuʼumaʼu pe ke tou fakamālohiʼi.

ʼE feafeaʼi takotou faʼufaʼu takotou falala

Ko te faʼahiga faʼu ke lelei te ʼamanaki ko te kumi ki tona matapuna, ia Sehova ʼAtua. Koutou ako fakalelei tana Folafola, te Tohi-Tapu. ʼE ʼui ia Loma 15:4, ʼo fēnei: “Heʼe ko te ʼu meʼa fuli pe ʼaē neʼe tohi ʼi te temi muʼa neʼe tohi ia moʼo ako ʼo tatou, koteʼuhi ke tou maʼu ʼaki tatatou faʼa kātaki pea mo te fakaloto fīmālie ʼaē ʼe haʼu mai te Tohi-Tapu ia te falala.”

Pea ʼe tonu ke tou ʼiloʼi papau ko te falala ʼaē ʼe tou maʼu ʼo ʼuhiga mo te temi ka haʼu ʼe mole ko he falala noa. ʼE ʼaoga ke tou ʼiloʼi ʼe moʼoni te falala ʼaia ʼi totatou ʼatamai. ʼE koutou falala koa ke koutou maʼuli ʼo heʼegata ʼi te palatiso ʼi te kele? ʼE koutou fia felāveʼi koa mo ʼokotou kāiga ʼofaina mokā ʼe nātou tuʼuake mai te mate? Kapau ʼe koutou ʼio ki ai, ʼe koutou fakakaukauʼi koa te ʼu meʼa ka hoko ʼi te temi ʼaia? Ohage la ia Isaia 65:21, 22 ʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼaē ʼe nātou tahi laga tona fale pea ʼe nātou nofoʼi. ʼE feala koa hakotou māpunuʼi ʼokotou mata pea mo koutou fakakaukauʼi ʼe koutou lolotoga gāue ʼi te ʼato ʼo tokotou fale foʼou, ʼo tutuki te ʼato fakaʼosi? Koutou fakakaukauʼi age muʼa hakotou mamata ʼi ʼokotou tafa ki te ʼu fua ʼo takotou gāue pea mo ʼakotou fakatuʼutuʼu. Ko te ʼu logoaʼa fakafiafia ʼo te ʼu faʼu fale kua gona; ʼe koutou mamata ki te fenua pea mo te hifo ʼo te malū ʼo te ʼaho. Ko te kiʼi matagi ʼe ina ōfeōfe mamalie te ʼu fuʼu ʼakau pea mo fakamokomoko koutou ʼi takotou gāue. Ko te kakata ʼa te tamaliki feiā aipe mo te hiva ʼo te ʼu manu lele, ʼe koutou fagono ki ai. Ko te fai palalau ʼa te hahaʼi ʼe koutou ʼoʼofa ki ai ʼe haʼu mai te loto fale.

Ko te fakakaukauʼi ʼo te ʼu faʼahiga temi manuʼia feiā ʼe mole ko he puli ʼo te temi; ʼe ko he metitasio ki he lea faka polofeta ʼe fakahoko moʼoni ia (2 Kolonito 4:18). Kapau ʼe moʼoni te ʼamanaki ʼaia kia koutou pea ʼe toe mālohi aipe takotou falala. Ko te taʼi tui mālohi ʼaia, ko he falala moʼoni ʼe ina puipui anai koutou mai te manatu ko te “ufiufi ʼi te logo lelei”, ʼaē ʼe ko he aga ia ʼe feala ke ina tāʼofi koutou ki te fakatotonu ʼaē ke koutou foaki te falala ʼaia ki ʼihi (Loma 1:16). ʼAua naʼa tou maʼu te aga ʼaia, ʼe tou fia ‘maʼu anai te falala’ ohage ko tona fai e te ʼapositolo ko Paulo, ʼo tou vaevae te ʼamanaki ʼaia mo niʼihi, ʼaki he loto falala. — Hepeleo 3:6.

ʼE mole gata ʼaki pe te temi ka haʼu. ʼE ʼi ai foki mo te ʼu matapuna ʼo te falala ʼi te temi nei. ʼE feafeaʼi? ʼI te nima sēkulō ʼo totatou temi. Ko te tagata politike loma ʼe higoa ko Cassiodore neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE ina fakaʼamu ke ina maʼu te ʼu lelei ʼi he temi ka haʼu pea ʼe ina fakamoʼoni ʼo ʼuhiga mo te lelei neʼe kua fakatuʼu.” ʼE ko he ʼu palalau poto! Koteā te fakafimālie ʼe tou maʼu anai ʼi he ʼu fakapapau ʼo he ʼu tapuaki ki he temi ka haʼu mo kapau ʼe mole feala ke tou leleiʼia te ʼu tapuaki ʼo te temi ʼaenī?

Ko te faikole ʼe ina toe laga foki he ʼuhiga ʼo he falala ʼi te temi nei. ʼO mole gata ʼaki pe tatatou faikole ʼaē ki te temi ka haʼu kei fualoa, ʼe tonu foki ke tou faikole ki te ʼu meʼa ʼe ʼaoga kia tatou ʼi te temi nei. ʼE feala ke tou falala pea mo faikole ke hikihiki tatatou felogoi mo nātou ʼo totatou famili pea mo ʼotatou kaumeʼa kilisitiano, pea ke tou faikole ʼo ʼuhiga mo tatatou meʼa kai fakalaumālie, ʼo toe feiā aipe mo ʼotatou ʼu meʼa fakasino ʼe tāu mo tatou (Pesalemo 25:4; Mateo 6:11). Ko te tuku ʼo te taʼi falala ʼaia ki te nima ʼo Sehova ʼe ina tokoniʼi anai tatou ke tou faʼa kātaki aipe te ʼu faigataʼaʼia ʼi te ʼaho fuli (Pesalemo 55:22). ʼI te temi ʼaē ʼe tou faʼa kātaki ai, ko tatatou faʼa kātaki ʼe ina fakaloto mālohi aipe te puloga ʼo te falala. — Loma 5:3-5.

Tou fonu ʼi te fakaʼamu ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi

Ko te manatu kovi ʼe hage ko te ukaukamea ki te puloga ʼo te falala. ʼE faka kaina, pea ʼe feala pe ke ina maumauʼi te puloga. Kua koutou ako koa te ʼiloʼi ʼo he manatu ʼe kovi pea mo koutou tauʼi? ʼAua naʼa koutou faihala ʼaki he manatu hāla ʼaē ko te fakakaukau ʼe tatau mo te manatu ʼe kovi meʼa fuli, pea mo fatufatu, pea mo fakafeagai. ʼIo, ko te manatu kovi ʼe mole fakakinakina tona fakakaukauʼi.

ʼE toe faigafua pe foki ia te maʼu ʼo he manatu heʼe ʼamanaki ʼo ʼuhiga mo ʼotatou ʼu kaumeʼa. Ko ʼihi, ʼuhi ko tonatou maʼuli mamahi ʼi muʼa atu ʼe mole kei nātou falala ke nātou maʼu he tokoni peʼe ko he fakafimālie mai te hahaʼi. ʼE feala pe ke nātou lotolotolua ʼo ʼuhiga mo tanatou kole te tokoni ʼa te kau tagata ʼāfea kilisitiano ki ʼonatou ʼu fihifihia.

Ko te Tohi-Tapu ʼe ina tokoniʼi tatou ke tou maʼu he manatu poto ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi. ʼIo, ʼe mole lelei ke tou tuku fuli tatatou falala ki te tagata (Pesalemo 146:3, 4). Kae ʼi te kokelekasio faka kilisitiano, ʼe gāue te kau tagata ʼāfea ohage “ko he ʼu meʼa ʼofa fakatagata” mai ia Sehova (Efesi 4:8, 11). ʼE nātou loto mahino, ko te kau kilisitiano kua māhani pea ʼe nātou loto fakamalotoloto ke nātou “liliu ko he nonoʼaga ki te matagi pea ko he tauʼaga ki te afā”. — Isaia 32:2.

E tokolahi mo ʼihi ʼatu ʼi te kokelekasio faka kilisitiano ʼe nātou tokaga fakalelei ohage ko he matapuna ʼo te falala. Koutou fakakaukau muʼa peʼe ko lauʼi teau e fia ia nātou ʼaia ʼe nātou hage ʼi te temi nei ko he ʼu faʼe, pea mo he ʼu tāmai, tuagaʼane, tēhina pea mo fānau kia nātou ʼaē ʼe mole kei maʼuʼuli mo ʼonatou famili totonu; koutou manatu peʼe toko fia ʼe nātou aga ohage ko he ʼu kaumeʼa ‘ ʼe pipiki mālohi age ki he tēhina’. — Tāʼaga Lea 18:24; Maleko 10:30.

Kapau neʼe koutou kole te tokoni ʼa Sehova, ʼaua naʼa koutou situʼa ki te falala. ʼE feala pe ʼi te temi nei kua ina tali takotou kole; ʼe lagi ʼe ʼi ai pe he tagata ʼāfea peʼe ko he tahi kilisitiano kua māhani ʼe ina tali lelei ke tokoni kia koutou ʼi takotou kua fakahā ki ai te meʼa ʼaē ʼe koutou mamahi ki ai. Ko he falala poto ki te hahaʼi ʼe ina tokoniʼi tatou ke ʼaua naʼa tou fakamamaʼo ʼi te hahaʼi fuli feiā mo hatatou nofo tokotahi, ʼaē ʼe ko he aga ia ʼe feala ke tou manatu pe kia tatou, pea mo fai he aga ʼe kovi. — Tāʼaga Lea 18:1.

Koia, kapau ʼe ʼi ai hotatou fihifihia mo hotatou kaugā fagona kilisitiano, ʼe mole tonu ke tou fakaōvi ki ai ʼaki he loto heʼe ʼamanaki pea mo lotokovi. Koia ʼaē, “ko te ʼofa (...) ʼe falala ki te meʼa fuli”. (1 Kolonito 13:4-7.) Koutou sio ki te ʼu tēhina pea mo te ʼu tuagaʼane ohage ko te sio ʼa Sehova kia nātou — ʼaki te falala. Koutou fakatokagaʼi ʼonatou kalitate, koutou falala kia nātou, pea koutou faiga ke koutou maʼu he puleʼaki ʼo tokotou ʼu fihifihia. Ko te taʼi falala ʼaia ʼe ina puipui tatou mai te ʼu lotokovi pea mo te ʼu kē, ʼaē ʼe ko he aga ʼe mole fua manuʼia ki he tahi.

ʼAua naʼa koutou maʼu te heʼe ʼamanaki ʼo te mālama ʼaenī ʼe lolotoga mate. Ko te ʼamanaki kua tuʼu ko totatou ʼapogipogi heʼegata pea mo te fakatokatoka ʼo tatou ʼu fihifihia ʼi te temi nei. ʼE koutou puke anai te falala? Ko te ʼai ʼo te falala ki te maʼuli ohage ko he puloga puipui, ʼe mole ʼi ai anai he kaugana ʼa Sehova ʼe vaivai, logope la he ʼu faʼahiga ʼaluʼaga kehekehe. Kapau ʼe mole koutou situʼa ki te falala, ʼe mole he meʼa ʼi te lagi peʼe ʼi te kele ʼe feala ke ina toʼo te falala ʼaē neʼe foaki mai e Sehova kia tatou. — Vakaʼi ia Loma 8:38, 39.