Te ’u Tapuakina ʼi “Te Faigamalie Fuli, Lelei Pee Kovi”

NEʼE au tupu ʼi Malesio 1930, ʼi te kolo ko Namkumba, ʼi Malawi, ʼi he famili neʼe tauhi ki te ʼAtua. Neʼe au foaki toku maʼuli kia Sehova ʼaki te papitema ʼi te taʼu 1942, ʼi he vai tafe. Lolotoga te ʼu taʼu ʼe 70 ʼaeni kua hili, neʼe au faigaʼi ke au fai ohage ko te apositolo ko Paulo ʼi tana fakalotomalohiʼi ia Timoteo ke ina “fakaha te folafola, too te u faigamalie fuli, lelei pee kovi.”—2 Timoteo 4:2.

ʼI te taʼu 1948, neʼe tau mai ia Nathan H. Knorr pea mo Milton G. Henschel ki Malawi, pea neʼe au lotomalohi ʼi tanā ʼaʼahi ʼaia ke au gaue maʼa Sehova temi katoa. Ki muli age, neʼe au felaveʼi mo te tuagaʼane, neʼe fia tauhi kia Sehova temi katoa ohage pe ko au. Neʼe ma ʼohoana ʼi te taʼu 1950 pea neʼe ma maʼu ʼama fanau ʼi te taʼu 1953. Logo la ʼoma maʼua fakafamili, kaʼe neʼe ma kamata tama selevisi pionie katoa. Hili ki ai taʼu ʼe lua, neʼe hinoʼi leva au ke au pionie makehe.

Mole faʼa fualoa ki ai, neʼe au maʼu leva te pilivilesio ʼae ko te taupau ʼo te siliko, ke au ʼaʼahi te ʼu kokelekasio. ʼAki te tokoni ʼa Lidasi, neʼe feala ai ke au tokaga ki te taupau ʼo toku kiʼi famili pea mo nofo maʼu ʼi te selevisi pionie temi katoa.a (Vakaʼi te kiʼi nota.) Ko maua tokolua neʼe ma fia fakahoko ia te selevisi pionie temi katoa. Neʼe ma fakakaukauʼi fakalelei ʼama fakatuʼutuʼu pea ʼaki te tokoni ʼo ʼama kiʼi fanau, neʼe feala leva kia Lidasi ke ina fakahoko tana selevisi pionie temi katoa ʼi te taʼu 1960.

ʼI te taʼu 1962, neʼe ma leleiʼia ʼaupito ia te fakatahi fakatisitilike ʼae ko tona kupu tafitō “Ko He ʼu Minisi Lototoʼa.” Hili te taʼu katoa, neʼe ʼaʼahi e te tehina ko Henschel ia Malawi ʼo ʼuhiga mo te fakatahi makehe, ʼe ovi ʼi te kolo ko Blantyre. Neʼe ko te toko 10 000 neʼe kau ki te fakatahi ʼaia. Ka au toe manatuʼi te ʼu akonaki ʼaia, ʼe au mahino ai neʼe teuteuʼi moʼo fakalotomalohiʼi matou ʼo ʼuhiga mo te ʼu faigataʼaia ʼae ka hoko mai ki Malawi.

KUA HOKO MAI TE ʼU TEMI FAIGATAʼA

ʼI te taʼu 1964, neʼe gaohi koviʼi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova koteʼuhi neʼe mole natou fia lagolago ki te ʼu gaue fakapolitike. Pea neʼe maumauʼi ai te ʼu Fale Fono ʼe 100 pea mo te ʼu fale nofo ʼe 1 000 tupu ʼo te ʼu tehina. Ko au mo Lidasi, neʼe ma hoko atu pe tamā selevisi ʼi te siliko logo la te tapuʼi e te puleʼaga ia te gaue ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te taʼu 1967. Neʼe puleʼi e te puleʼaga ia te pilo ʼo te Filiale, mo natou kapu ia te ʼu misionea mai te fenua, mo pilisoniʼi te kauga malie ʼo te kau fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼo ma kau ai mo Lidasi. ʼI toma fakamavae mai te pilisoni, neʼe ma fakahoko fakafufu pe ia tama gaue ʼi te siliko.

ʼI te tahi ʼaho, ʼi Oketopeli 1972, ko te foʼi kutuga fakapolitike tupulaga ʼo Malawi, neʼe ʼomai ki toma ʼapi. Kaʼe neʼe ʼi ai te tokotahi ia natou neʼe lele mai ʼo ui mai ke au foimo nono koteʼuhi ʼe natou fia matehi au. Neʼe au fekau toku ʼohoana mo ʼama kiʼi tamaliki ke olo ʼo fenonoʼi ʼi te vao fusi. Kaʼe ko au neʼe au alu ʼo kake ʼi te fuʼu mago. Mai aluga neʼe au sio ifo ki tanatou haga ʼo maumauʼi toma ʼapi katoa mo te ʼu meʼa fuli neʼe ʼi ai.

ʼAki te fakalialia ʼo te ʼu fakataga ʼaia, tokolahi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova neʼe natou mavae ʼi Malawi. Neʼe ma nonofo ʼi Mozambique, ʼi te nofoʼaga ʼo te hahaʼi ʼae neʼe feholaki mai tonatou fenua, ʼo kaku ki Sunio 1974. ʼI te temi ʼaia, ko au mo Lidasi, neʼe fakaafe maua ke ma pionie makehe ʼi Dómue, ʼi Mozambique. Neʼe ma hoko atu tamā selevisi pionie ʼo kaku ki te taʼu 1975, he neʼe kapu leva maua mai Mozambique ke ma toe liliu ki Malawi. ʼI ai, neʼe kei hoko atu pe ia te fakatagaʼi ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova.

ʼI tamā ʼosi liliu mai, neʼe fekau au ke au ʼaʼahi te ʼu kokelekasio ʼo te kolo muʼa ko Lilongwe. Logo la te ʼu fakataga mo te ʼu faigataʼaia, kaʼe neʼe tuputupu aipe te ʼu kokelekasio ʼi te siliko ʼae neʼe au taupau ki ai.

TE TOKONI FONU ʼI TE ʼOFA ʼA SEHOVA

ʼI te tahi ʼaho, neʼe ma tau mai ki te kolo neʼe fai ai ia te fono fakapolitike. Ko ʼihi ia natou neʼe natou iloʼi ko maua ko te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova. Neʼe natou fakanofo maua ʼi te foʼi kutuga politike ko tona higoa ko Te Kau Pionie Tupulaga ʼo Malawi. Neʼe ma kole ia te tokoni pea mo te takitaki ʼa Sehova. ʼI te ʼosi ʼo tanatou fono, neʼe natou kamata tamateʼi leva ia maua. Fokifa pe, te finematuʼa neʼe lele mai ʼo ui fenei age kia natou: “Fakalelei, kotou tuku noa ia naua. Ko taku fakafotu, ko te foha ʼo toku tokolua. Kotou tuku age ia ia ke alu.” Neʼe ui fenei leva e te pule ʼo tanatou fakatahi: “Kotou tuku age ia naua ke olo.” Neʼe mole ma mahino pe kotea te tupuʼaga ʼo te palalau feia ʼa te finematuʼa, koteʼuhi ʼe mole famili matou. Neʼe ma mahino ai neʼe fakalogo ia Sehova ki tamā faikole.

ʼI te taʼu 1981, ko kiʼi kutuga fakapolitike ʼo Te Kau Pionie Tupulaga ʼo Malawi, neʼe natou toe maʼu ia maua. Neʼe natou toʼo leva ʼama lolue, mo ʼama pasikete, mo ʼama tohi, pea ʼama pepa maʼuhiga ʼo ʼuhiga mo te ʼu tehina ʼo te siliko. Neʼe ma feholaki ʼo olo ki te ʼapi ʼo te tagata ʼafeā. Neʼe ma tuʼania ʼaupito ʼo ʼuhiga mo te ʼu pepa ʼo te ʼu tehina. ʼI te sio ʼa te kiʼi kutuga fakapolitike ʼo Te Kau Pionie Tupulaga ʼo Malawi ki te ʼu pepa, neʼe natou maʼu ia te ʼu tohi neʼe momoli mai e te ʼu tehina mai Malawi katoa. Pea neʼe natou matataku he neʼe natou ui ko au ko he tagata maʼuhiga ʼo te puleʼaga. Neʼe natou foimo ʼavatu aipe te ʼu pepa ki te kau tagata ʼafeā ʼo te kokelekasio ʼo te koga meʼa ʼaia.

ʼI te tahi ʼaho, neʼe ma olo vaka ʼi te vai tafe. Ko te tagata ʼo te vaka ko te tagata takitaki fakapolitike. Neʼe ina loto ke fakaha age e te hahaʼi fuli ʼae ʼi te vaka ʼanatou kate fakapolitike. ʼI tana ovi mai kia maua, neʼe sio ki te tagata kaihaʼa ʼe kumi e te kau polisi. ʼUhi ko te aluʼaga ʼaia neʼe mole kei kumi ai e te tagata ia te ʼu kate. ʼI te moʼi temi ʼaia, neʼe ma toe logoʼi ai te tokoni ʼa Sehova.

NEʼE PUKE PEA PILISONIʼI

ʼI Fepualio 1984, neʼe au alu ki Lilongwe, ʼo ʼave ki te filiale ʼo Zambie ʼaku pepa tanaki gaue. Neʼe puke au e te polisi pea neʼe ina kumi taku kato. Neʼe ina maʼu ia he ʼu tohi Fakatohi-tapu, peʼe neʼe ina ʼave ai au ki te fale polisi pea neʼe ina kamata tamateʼi au. Neʼe ina haʼi au ʼaki ni maea pea ina ʼave au ki te koga fale ʼo fakatahi mo te ʼu hahaʼi kaihaʼa.

ʼI te ʼaho ake, ko te pule ʼo te kau polisi neʼe ina ʼave au ki he tahi koga fale. Neʼe ina loto ke au fakamoʼoni he pepa ʼe au tohi ai: “ʼE au fakamoʼoni, ʼe au, ko Trophim R. Nsomba, ʼe au fakagata taku fakamoʼoni ʼae kia Sehova, ke tupu ai hoku fakamavae.” Neʼe au fakafisi ki te fakamoʼoni ʼo te pepa ʼaia mo ui age ki ai: “ʼE tatau pe ki au peʼe au pilisoni peʼe matehi au, kaʼe ʼe mole anai au fakafisi ki toku ʼuhiga Fakamoʼoni ʼa Sehova.” Neʼe kovi ʼosi tona ita, pea ʼi tana ta malohi tona pilo, neʼe lele mai te tahi polisi ʼo sio pe kotea te meʼa ʼae kua hoko. Neʼe ui fenei age e te pule: “Ko te tagata ʼaeni ʼe ina fakafisi te fakamoʼoni ʼo te pepa ʼae ʼe tonu ke ina fakagata tana fakamoʼoni kia Sehova. Koia, tuku ai ke ina fakamoʼoni ia te pepa ko ia ko te Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea ʼave ke pilisoni ʼi Lilongwe.” Lolotoga te temi ʼaia, neʼe mole iloʼi e toku ʼohoana te koga meʼa ʼae ʼe au ʼi ai. ʼOsi ʼaho ʼe fa, neʼe hoki fakaha age e te ʼu tehina kia ia te meʼa ʼae neʼe hoko kia au.

ʼI te fale polisi ʼo Lilongwe, neʼe gaohi fakaleleiʼi au e te kau polisi ʼae ʼe ʼi ai. Ko te pule ʼo te kau polisi neʼe ina ui fenei mai: “Koʼeni ia tau pa laisi koteʼuhi neʼe puke koe ʼuhi ko te Folafola ʼa te ʼAtua. Ko te kau pilisoni fuli ʼae, ʼe ko he kau kaihaʼa.” Pea neʼe ina ʼave au ki te fale pilisoni ʼo Kachere ʼo au nofo ai mahina ʼe nima.

Ko te pule ʼo te fale pilisoni ʼaia neʼe fiafia ʼi toku ʼavage, he ʼe ina loto ke au liliu ko te “pasitea” ʼi te fale pilisoni. Neʼe ina fakamavae te ʼuluaki pasitea ʼo ina ui fenei age: “ʼE mole kei au loto ke ke akoʼi ia te Folafola ʼa te ʼAtua ʼi heni, koteʼuhi neʼe pilisoniʼi koe he neʼe ke kaihaʼa ia te falā ʼo tokotou ʼekelesia.” ʼI te vahaʼa fuli ʼe au fai ia te fono ʼo akoʼi ia te Tohi-Tapu ki te hahaʼi pilisoni.

Ki muli age, neʼe toe kovi age te aluʼaga ki au. Ko ia ʼae ʼe takitaki ʼi te fale pilisoni neʼe ina fia fakafehufehuʼi au pe ʼe ko te toko fia ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi Malawi. Pea neʼe mole au tali age ki ai, pea neʼe natou haga ai ʼo tamateʼi au ʼo kaku ki taku pogia. ʼI te tahi lakaga, neʼe natou fia iloʼi ia te tuʼuʼaga tafitō ʼo ʼatatou pilo lalahi. Neʼe au ui fenei age: “Neʼe kotou fai mai he fehuʼi, pea ʼe au fai atu anai hona tali.” Neʼe au ui age kia natou ʼe tali mai ki ai ʼi te Tohi-Tapu. Neʼe natou punamaʼuli mo natou fehuʼi mai pe ʼe tuʼu ʼifea ʼi te Tohi-Tapu.

Neʼe au ui fenei age ki ai: “Ia Esaia 43:12.” Neʼe natou kumi pea neʼe natou lau fenei: “Ko koutou ko taku kau fakamoʼoni, ko te ui ʼaia ʼa Sehova, pea ko au te ʼAtua.” Neʼe natou lau tuʼa tolu te vaega ʼaia. Pea neʼe natou fehuʼi fenei mai: “ʼE feafeaʼi te maʼu ʼo ʼakotou pilo lalahi ʼi te Tohi-Tapu kaʼe ʼe mole tuʼu ia ʼi Amelika?” Pea neʼe au tali fenei age kia natou: “Ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼae ʼe ʼi Amelika, ʼe natou tui ko ʼanatou pilo lalahi ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu.” Pea ʼuhi he neʼe mole au tali age ki te faʼahi ʼae ʼe natou fia iloʼi, neʼe natou ʼave au ki te fale pilisoni ʼo Dzaleka, ʼi te potu noleto ʼo Lilongwe.

TAPUAKINA MAʼIA ʼI TE ʼU TEMI FAIGATA’A

ʼI taku kaku atu ki te fale pilisoni ʼo Dzaleka, ʼi Sulio 1984, ko te toko 81 kau Fakamoʼoni ʼa Sehova kua ʼosi ʼi ai. ʼI te kaugā malie fau ʼo te kau pilisoni, ko te toko 300 ia natou ʼe momoe ʼi lalo. Ko te kau Fakamoʼoni fuli ʼa Sehova neʼe natou faiʼi kutuga ʼo lau ia te koga tohi ʼo te ʼaho, pea ko te faʼahi ʼaia ʼe ina fakamalohiʼi natou.

ʼI Oketopeli 1984, neʼe ʼave fuli matou ki te telepinale ʼo fakatuʼā matou kia taʼu ʼe lua. Pea neʼe pilisoniʼi fakatahi matou mo te hahaʼi ʼe mole ko ni fakamoʼoni. Kaʼe neʼe ui fenei age e te pule ʼo te fale pilisoni: “Ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe mole suluka natou. Pea mole kotou kole sikaleti kia natou peʼe ko he puha afi. Ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua. ʼE tonu ke foaki tuʼa lua ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova tanatou meʼa kai, koteʼuhi neʼe mole pilisoniʼi natou he neʼe natou fai hanatou agakovi, kaʼe ʼuhi pe ko tanatou tui ki te Tohi-Tapu.

Neʼe matou maʼu ia te ʼu faigamalie lelei ʼuhi ko tamatou aga. ʼI te poʼuli peʼe ko te ʼu ʼaho ʼua, ʼe tapuʼi te olo ki fafo e te ʼu tagata leʼo ia te kau pilisoni. Kaʼe neʼe natou fakagafua mai kia matou ke matou olo ki fafo koteʼuhi ʼe natou falala kia matou, ʼe natou iloʼi ʼe mole matou feholaki anai. Ohage la, ʼi te tahi ʼaho neʼe matou gaue ai ʼi te gaueʼaga pea neʼe mahaki te tagata leʼo. Neʼe matou ʼave ai ia ia ki te fale pilisoni. ʼAki tamatou aga, neʼe matou sisio ai ki te fakavikiviki ʼa te hahaʼi ki te huafa ʼo Sehova.—1 Petelo 2:12.b (Vakaʼi te kiʼi nota.)

KO HE ʼU TEMI FAIGAMALIE

ʼI te ʼaho 11 ʼo Maio 1985, neʼe fakamavae ai leva au ʼi te fale pilisoni ʼo Dzaleka, pea neʼe ko he meʼa fakafiafia taku toe felaveʼi mo toku kiʼi famili. ʼE au fakafetaʼi kia Sehova ʼi tana tokoni mai ke matou nofo agatonu aipe kia ia lolotoga te ʼu temi faigataʼa ʼaia. Neʼe matou logoʼi te ʼu faʼahi ʼaia ohage ko te apositolo ko Paulo, ʼi tana tohi fenei: “ ʼE mole ma loto ke koutou nonofo kaʼe mole koutou iloʼi, ʼu tehina, ʼo ʼuhiga mo te mamahi ʼae neʼe hoko kia maua . . . Koia neʼe ma toe tuʼania ʼaupito ai ki toma maʼuli. Neʼe ma logoʼi ʼi ʼoma loto te fakatuʼā ʼo maua ki te mate. Ko he faʼahi ia ke ʼaua naʼa ma falala pe kia maua totonu, kaʼe ke ma falala ki te ʼAtua ʼae ʼe ina fakatuʼuake ia te kau mate. Neʼe ina fakaʼateaina maua mai te meʼa ʼe lahi ake ʼi te mate.”—2 Kolinito 1:8-10.

ʼI ʼihi lakaga, ʼe hage mai ia kia maua ka ma mamate. Kaʼe neʼe ma kole tuʼumaʼu pe kia Sehova ke ina tuku mai ia te lotomalohi, mo te fakapotopoto pea mo fia malalo ke ma hoko atu tama fua ia tona huafa taputapu.

Neʼe tapuakina pe e Sehova tamā selevisi ʼi “te faigamalie fuli, lelei pee kovi.” ʼI te temi nei, kua ma fiafia heʼe kua ʼi ai he filiale foʼou ʼi Lilongwe pea mo Fale Fono ʼe 1 000 tupu ʼi Malawi. Ko Lidasi mo au, ʼe ma fiafia ʼaupito ʼi te ʼu tapuakina ʼaia ʼe haʼu mai ia Sehova, ʼe hage mai he moemisi.c—Vakaʼi te kiʼi nota.