ʼE Feala Ke Ke Ako Mai Te Tohi ʼo Sopo Pe ʼe Feafeaʼi Hau Tokoniʼi He Tahi

1-2. He koʼe neʼe faigataʼa ki te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼo Sopo ʼo feia mo Eliu hanatou fakalotofimalieʼi ia Sopo?

NEʼE mafola vave ʼi te potu fenua te logo ʼae kua puli fuli te ʼu koloa ʼo Sopo. ʼI te maʼu logo ʼo tona ʼu kaumeʼa ko Elifasi, mo Pilitate pea mo Tesofale, neʼe natou olo ai ki Usia moʼo fakalotofimalieʼi ia Sopo. ʼI tanatou sisio leva ki te aluʼaga ʼae neʼe tau mo Sopo neʼe natou punamaʼuli ʼosi.

² Neʼe lahi te mamahi ʼo Sopo ʼuhi ko te puli fuli ʼo te ʼu meʼa ʼae neʼe maʼuhiga kia ia. Neʼe lahi tana faga manu. Kae neʼe kaihaʼa mo matematehi tana faga ovi, tana ʼu pipi, tana ʼu kamelo pea mo tana ʼu asino. Neʼe kua mamate ʼana fanau pea mo te tokolahi ʼo ʼana kaugana. Ko te ʼapi ʼae neʼe nonofo ai ʼana fanau kua maumau. Kae neʼe mole gata ai. Neʼe toe tau ia Sopo mo he mahaki faigataʼa. Neʼe mafola ʼi tona sino katoa he ʼu foʼi polo. ʼI te tau mai ʼa te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼo Sopo, neʼe natou sisio ki te nofo ʼa Sopo ʼi te lefulefu kua lotovaivai ʼosi. Kotea ka natou fai? Lolotoga ʼaho ʼe fitu, neʼe mole pe la natou fegufi kia Sopo. (Sopo 2:​12, 13) Neʼe haʼu mo he tupulaga neʼe higoa ko Eliu ʼo heka ʼo ovi kia natou. Neʼe palalau leva ia Sopo. Neʼe ina laukoviʼi te ʼaho ʼae neʼe tupu ai pea neʼe ina ui pe la kua fia mate. (Sopo 3:​1-3, 11) Neʼe tonu ki te ʼu tagata ʼaia ke natou tokoni kia Sopo! ʼE ha anai ʼi te ʼu palalau ka natou fai ʼo feia mo tona faʼahiga ʼaveʼave, pe ʼe ko he ʼu kaumeʼa moʼoni ʼo Sopo, pea ʼe natou tokakaga moʼoni kia ia.

3. Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

³ Neʼe loto e Sehova ke tohi e Moisese te ʼu palalau pea mo te ʼu meʼa ʼae neʼe fai e te ʼu kaumeʼa ʼo Sopo ʼe toko tolu pea mo Eliu. ʼE tou tokagaʼi neʼe fai e Elifasi he ʼu palalau neʼe haʼu mai he laumalie kovi. Kae ko te ʼu palalau ia ʼae neʼe fai e Eliu neʼe haʼu ia mai ia Sehova. (Sopo 4:​12-16; 33:​24, 25) Koia ʼe feala ke tou maʼu ai ʼi te tohi ʼo Sopo te ʼu tokoni ʼae ʼe lelei tukupau pea mo te ʼu tokoni ʼae ʼe kovi ʼosi. ʼE ʼaoga te tohi ʼaia kia tatou ia ʼaho nei he ʼe fakaha ai pe ʼe feafeaʼi hatatou tokoniʼi he tahi. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi muʼa anai te faʼifaʼitaki kovi ʼo te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼo Sopo. Pea hoki tou vakaʼi leva te faʼifaʼitaki lelei ʼo Eliu. ʼE tou toe vakaʼi anai pe kotea ʼae neʼe feala ke ako e te kau Iselaele mai te hisitolia ʼo Sopo, pea kotea ʼae ʼe feala ke tou toe ako mai ai ia ʼaho nei.

NEʼE FEAFEAʼI TE TOKONIʼI ʼO SOPO E ʼONA KAUMEʼA ʼE TOKO TOLU?

4. He koʼe neʼe mole pe la maʼu e Sopo he fakafimalie mai ʼona kaumeʼa ʼe toko tolu? (Vakaʼi mo te pāki.)

⁴ ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, ʼi te maʼu logo ʼa te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼo Sopo ki ʼona mamahi, neʼe natou ʼomai ai ko te ‘fakafimalieʼi ʼo tona loto.’ (Sopo 2:11) Kae neʼe mole pe la maʼu e Sopo mai ia natou ʼaia he fimalie. Kotea tona tupuʼaga? ʼUhi ko faʼahi ʼe tolu. ʼUluaki neʼe mole natou toʼo he temi ke natou fagono kia Sopo pea mo mahino ki tona aluʼaga. Ohage la neʼe natou ui neʼe fakatuʼā ia Sopo ʼuhi ko he ʼu agahala neʼe ina fai.a (Sopo 4:7; 11:14) Lua, ko te ʼu palalau ʼae neʼe natou fai kia Sopo neʼe mole tokoni ia kia ia, kae neʼe lavea ai tona loto. Ko ʼanatou tokoni neʼe hage neʼe lelei kae neʼe mole hona ʼaoga. (Sopo 13:12) Neʼe mole agalelei ia Pilitate ʼi tana ui age tuʼa lua ʼae kia Sopo ʼe lahi fau tana palalau. (Sopo 8:2; 18:2) Pea neʼe agakovi ʼosi ia Tesofale ʼi tana lau age kia Sopo ʼe ko “he tagata vale.” (Sopo 11:12) Tolu leva, logo la neʼe mole natou munaʼi ia Sopo, kae ʼi tanatou faʼahiga ʼave ʼo ʼanatou palalau, neʼe iloga ai tanatou fakatolaloʼi, mo fehihiʼa pea mo vaʼi ia Sopo. (Sopo 15:​7-11) Neʼe faigaʼi ia e te ʼu tagata ʼaia ke natou fakaha neʼe fai e Sopo he meʼa ʼe kovi. Neʼe mole natou fakafimalieʼi ia Sopo pea mo fakamalohiʼi tana tui.

5. Neʼe logo feafeaʼi ia Sopo ʼi te ʼosi palalau age e ʼona kaumeʼa?

⁵ ʼI te ʼosi palalau ʼa te ʼu kaumeʼa ʼaia ʼo Sopo, neʼe toe ʼasili age ia tona mamahi. (Sopo 19:2) ʼE tou mahino ai pe koʼe neʼe fia fakalakatonuʼi e Sopo ia ia totonu. Kae ʼi tana fai te faʼahi ʼaia, neʼe mole kei manatu fakapotopoto leva ia Sopo ʼo hoko palalau ai. (Sopo 6:​3, 26) Neʼe mole alu tahi te ʼu manatu ʼa te ʼu kaumeʼa ʼo Sopo mo te ʼu manatu ʼa Sehova. Pea neʼe mole natou manavaʼofa kia Sopo. Koia neʼe fakaʼaogaʼi natou e Satana moʼo fakalotovaivaiʼi ia Sopo. (Sopo 2:​4, 6) Neʼe lava tokoni feafeaʼi te fakamatala ʼaia ki te kau Iselaele? Pea ʼe toe lava tokoni feafeaʼi kia tatou ia ʼaho nei?

6. Kotea te ʼu ako neʼe feala ke maʼu e te kau pule ʼo Iselaele mai te faʼifaʼitaki kovi ʼo te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼo Sopo?

⁶ Kotea te ako neʼe feala ke maʼu e te kau Iselaele mai te faʼifaʼitaki kovi ʼo te ʼu kaumeʼa ʼo Sopo? ʼI te ʼosi fakatuʼu e Sehova te puleʼaga ʼo Iselaele, neʼe ina fakanofo ʼihi tagata ko ni tuʼi fakamau. Neʼe tonu ke mulimuli te ʼu pule ʼaia ki te ʼu fakatotonu faitotonu ʼa te ʼAtua. (Tet. 1:​15-18; 27:1) Pea neʼe tonu ke natou fagono fakalelei ʼi muʼa ʼo hanatou foaki he tokoni ki te hahaʼi, peʼe ʼi muʼa ʼo tanatou fakamauʼi natou. (2 Klk. 19:6) Neʼe toe tonu foki ke natou fai ni fehuʼi kae ke mole natou manatu kua natou iloʼi fuli te aluʼaga. (Tet. 19:18) Pea neʼe tonu leva ke natou agalelei moka natou palalau kia natou ʼae neʼe ʼomai ʼo kumi tokoni. Kotea tona tupuʼaga? Kapau neʼe natou palalau iita ki te hahaʼi pea mahino ia neʼe mole natou fia vetevete age ʼonatou mamahi. (Eke. 22:​22-24) Ko te kau pule ʼo Iselaele ʼae neʼe natou metitasio ki te hisitolia ʼo Sopo, neʼe feala ke natou maʼu mai ai he ʼu ako neʼe ʼaoga kia natou moka natou tokoniʼi te hahaʼi.

7. ʼI Iselaele, ko ai ʼae neʼe feala ke natou toe tokoniʼi he tahi, pea neʼe ʼaoga feafeaʼi kia natou te fakamatala ʼo Sopo? (Taʼaga Lea 27:9)

⁷ ʼE mahino ia, neʼe mole gata pe ki te kau pule ʼo Iselaele ʼae neʼe feala ke natou tokoniʼi he tahi. Ko te kau Iselaele fuli, te kau tupulaga, te hahaʼi matuʼā, te hahaʼi tagata mo fafine, ʼae neʼe feala ke natou toe tokoniʼi he tahi ke lelei age ʼana felogoi mo Sehova peʼe ke fetogi tana aga. (Pes. 141:5) Ko te faʼahi ʼaia ʼe tonu ke fai e he kaumeʼa moʼoni. (Lau ia Taʼaga Lea 27:9.) Neʼe feala ke fakakaukauʼi e te kau Iselaele te faʼifaʼitaki kovi ʼo te ʼu kaumeʼa ʼe tolu ʼo Sopo pea ke natou iloʼi ai te ʼu meʼa ʼae neʼe mole tonu ke natou fai mo ui moka natou tokoniʼi he tahi.

8. Kotea ʼae ʼe mole tonu ke tou fai moka tou tokoniʼi he tahi? (Vakaʼi mo te ʼu pāki.)

⁸ Kotea te ako ʼe feala ke tou maʼu mai te faʼifaʼitaki kovi ʼo te ʼu kaumeʼa ʼo Sopo? Ka lotomamahi hotatou tehina peʼe ko hotatou tuagaʼane, ʼe tou fia fai he tokoni kia ia. Kae ka tou tokoniʼi he tahi, ʼe mole tonu ke tou faʼifaʼitakiʼi te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼo Sopo. ʼUluaki, ʼe mole tonu ke tou foimo fakamauʼi ia ia ʼae ʼe tou tokoniʼi, kae ʼe tonu muʼa ke tou iloʼi te ʼu faʼahi fuli. Lua, ʼe tonu ke fakatafito ʼatatou tokoni ki te Folafola ʼa te ʼAtua, kae ʼe mole tou fai anai ohage ko Elifasi ʼae neʼe ina fakaha pe tana manatu. (Sopo 4:8; 5:​3, 27) Pea tolu, ʼe mole tonu ke tou palalau fefeka age peʼe ke tou fakamauʼi ia ia. Ke ke manatuʼi, neʼe moʼoni ʼihi palalau neʼe fai e Elifasi mo ʼona kaumeʼa. Neʼe toe fakaʼaogaʼi pe la ki muli age e te apositolo ko Paulo he ʼu palalau neʼe fai e Elifasi. (Vakaʼi ia Sopo 5:13 mo 1 Kolonito 3:19.) Kae neʼe lahi age te ʼu loi ʼae neʼe natou tala ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua pea neʼe lavea te loto ʼo Sopo ʼuhi ko ʼanatou palalau. Koia neʼe ui ai e Sehova neʼe mole natou tala te moʼoni ʼo ʼuhiga mo ia. (Sopo 42:​7, 8) Kapau ʼe tou fia fai he tokoni ʼe lelei ki he tahi, ʼe tou tokakaga anai ke ʼaua naʼa manatu ʼe agakovi ia Sehova, peʼe mole tuha ia mo tona ʼofa. Tou vakaʼi pe kotea ʼae ʼe feala ke tou ako mai te faʼifaʼitaki ʼo Eliu.

NEʼE TOKONIʼI FEAFEAʼI E ELIU IA SOPO?

9. ʼI te ʼosi palalau ʼo te ʼu kaumeʼa ʼo Sopo, he koʼe neʼe kei ʼaoga pe ke ʼi ai he tahi moʼo tokoniʼi ʼo Sopo? Pea kotea ʼae neʼe fai e Sehova maʼa Sopo?

⁹ Neʼe fualoa ʼosi te faipalalau ʼa Sopo mo ʼona kaumeʼa ʼe toko tolu. Neʼe tohi ʼanatou palalau ia kapite ʼe 28 ʼo te Tohi-Tapu. Pea neʼe iloga ʼi ʼanatou palalau ʼaia tonatou iita. Koia ʼi te ʼosi palalau ʼa Elifasi, mo Pilitate, pea mo Tesofale, neʼe kei lotovaivai mo lotomamahi pe ia Sopo ia. Neʼe heʼeki lotofimalie pea neʼe kei ʼaoga pe ke tokoniʼi ia Sopo e he tahi. Kotea ʼae neʼe fai e Sehova maʼa Sopo? Neʼe ina fakaʼaogaʼi ia Eliu ke ina tokoniʼi ia Sopo. He koʼe neʼe atalitali ia Eliu ke ʼosi te faipalalau ʼa te ʼu tagata ʼaia pea hoki palalau? Neʼe ina ui fenei: “E kei au tamasiʼi, kae kua matuʼa koutou. Koia ʼae neʼe au fakaʼapaʼapa ai ʼo mole au palalau atu.” (Sopo 32:​6, 7) Neʼe iloʼi e Eliu he faʼahi kua iloʼi e te tokolahi ia ʼaho nei. ʼE lahi te ʼu meʼa kua mahino ki ai natou ʼae kua matuʼa. Koia ʼe natou maʼu te poto ʼae heʼeki maʼu e te kau tupulaga. Kae hili tana fakalogo ʼae ki te faipalalau ʼa Sopo mo ʼona kaumeʼa, neʼe mole kei feala leva hana nofo fakalogologo. Neʼe ina ui fenei: “ ʼE mole maʼu pe te poto ʼi te lahi ʼo te taʼu, ʼe mole gata pe ki te kau matuʼa te mahino ki te meʼa ʼae ʼe totonu.” (Sopo 32:9) Kotea ʼae neʼe ui age e Eliu ki muli age kia Sopo?

10. Kotea ʼae neʼe fai e Eliu ʼi muʼa ʼo tana tokoniʼi ia Sopo? (Sopo 33:​6, 7)

¹⁰ ʼI muʼa ʼo tana tokoniʼi ia Sopo, neʼe faiga ia Eliu ke ina fakafimalieʼi tona loto ke feala hana tali te ʼu palalau ʼae ka ina fai age. Kotea ʼae neʼe fai e Eliu? ʼUluaki, ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu neʼe ita ia Eliu ʼi te kamata, kae neʼe ina lava lolomi pe. (Sopo 32:​2-5) ʼI tana fai te faʼahi ʼaia, neʼe mole he temi neʼe palalau fefeka ai kia Sopo. Neʼe agavaivai pea neʼe palalau ki ai ohage pe ko hona kaumeʼa lelei. Ohage la neʼe ina ui age fenei: “Koʼeni, ʼe au hage pe ko koe ia muʼa ʼo te ʼAtua moʼoni.” (Lau ia Sopo 33:​6, 7.) Lua neʼe fakaha e Eliu kia Sopo neʼe fagono lelei ki ai. Neʼe ina toe fakamanatuʼi age te ʼu manatu tafito ʼae neʼe palalau ki ai Sopo. (Sopo 32:11; 33:​8-11) Pea ki muli age, neʼe ina toe fai feia pe ʼi muʼa ʼo hana tokoniʼi ia Sopo.​—Sopo 34:​5, 6, 9; 35:​1-4.

11. Kotea neʼe fai e Eliu moʼo tokoniʼi ia Sopo? (Sopo 33:1)

¹¹ ʼI te tokoniʼi e Eliu ia Sopo neʼe fakaʼapaʼapa mo ina tokagaʼi te matagafua ʼo te tagata agatonu ʼaia. Ohage la, neʼe ina toʼo age tona higoa, kae lagi neʼe mole ko te meʼa ʼaia neʼe fai e te ʼu tagata ʼe toko tolu ʼae. (Lau ia Sopo 33:1.) Neʼe toe lotomahino e Eliu ki ai ʼo ina tuku age he temi ke tali age ki ʼana palalau. Neʼe lagi fai feia he neʼe ina manatuʼi neʼe toe fia palalau pe la mo ia ʼi te felogoi ʼa Sopo mo ʼona kaumeʼa. (Sopo 32:4; 33:32) Neʼe ina toe fakatokaga ia ia kapau ʼe haga nofo mo he ʼu manatu feia, pea ʼe fua kovi pe anai ki ai. Neʼe ina toe fakamanatuʼi age ʼaki he agalelei ʼe poto ia Sehova, mo mafimafi, mo faitotonu pea mo ʼofa agatonu. (Sopo 36:​18, 21-26; 37:​23, 24) Ko te ʼu tokoni lelei ʼae neʼe fai e Eliu neʼe ʼaoga ai kia Sopo ke ina tali lelei ia te ʼu tokoni ʼae ka fai age e Sehova. (Sopo 38:​1-3) Neʼe lava tokoni feafeaʼi ki te kau Iselaele te faʼifaʼitaki ʼo Eliu? Pea ʼe toe tokoni feafeaʼi kia tatou ia ʼaho nei?

12. He koʼe neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova he ʼu polofeta? Pea neʼe tokoni feafeaʼi te faʼifaʼitaki lelei ʼo Eliu ki te kau Iselaele?

¹² Neʼe tokoni feafeaʼi te faʼifaʼitaki lelei ʼo Eliu ki te kau Iselaele? ʼI te temi fuli pe, neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova he ʼu polofeta ke natou fakaha tana fakatuʼutuʼu ki te kau Iselaele. Ohage la, ʼi te temi ʼo te kau tuʼi fakamau, neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova te fafine polofeta ko Tepola moʼo takitaki tana hahaʼi. Pea neʼe toe fakaʼaogaʼi e Sehova ia Samuele talu mai tana kei tupulaga moʼo akoʼi te kau Iselaele. (Tfm. 4:​4-7; 5:7; 1 Sam. 3:​19, 20) Pea ʼi te temi ʼo te ʼu hau, neʼe fakaʼaogaʼi tuʼumaʼu pe e Sehova ni polofeta moʼo tokoni ki tana hahaʼi. Neʼe tonu ke natou fakalotomalohiʼi tana hahaʼi pea mo foaki ni tokoni moka natou fakamamaʼo mai te tauhi maʼa. (2 Sam. 12:​1-4; Gaue 3:24) Koia neʼe feala ke tokoni te faʼifaʼitaki ʼo Eliu ki te ʼu tagata mo fafine agatonu ʼo Iselaele moka neʼe natou tokoniʼi he tahi. Neʼe natou iloʼi ai te ʼu palalau ʼae neʼe tonu ke natou fai pea mo tona faʼahiga ʼaveʼave.

13. ʼE tou fakalotomalohiʼi feafeaʼi ʼotatou tehina mo tuagaʼane?

¹³ ʼE tokoni feafeaʼi mai te faʼifaʼitaki ʼo Eliu kia tatou? ʼE tou toe fakaha mo tatou ia te finegalo ʼo te ʼAtua. Koia ʼe mole gata pe ki tatatou tala ia te logo ʼae ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, kae ʼe tou toe fakalotomalohiʼi mo tokoni ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼaki ʼatatou palalau. (1 Ko. 14:3) ʼE tonu ki te kau tagata ʼafea ke natou mahino ki te maʼuhiga ʼae ke natou fai he ʼu palalau fakalotofimalie ki ʼonatou tehina mo tuagaʼane. Pea ʼe kau ai ia natou ʼae ʼe lotohoha pea mo natou ʼae ʼe natou fai ni palalau neʼe mole natou fakakaukauʼi.​—1 Tes. 5:14; Sopo 6:3.

14-15. ʼE faʼifaʼitaki feafeaʼi e he tagata ʼafea ia Eliu moka tonu ke tokoniʼi he tahi. Tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹⁴ Tou toʼo te faʼifaʼitaki ʼaeni: ʼE iloʼi e he tagata ʼafea ʼe ʼi ai he tuagaʼane ʼi te kokelekasio ʼe lotomamahi. ʼE fakatuʼutuʼu leva ke alu mo he tahi tehina ki ai ʼo fakalotomalohiʼi. ʼI tanatou faipalalau ʼaia, ʼe fakaha age e te tuagaʼane tana ʼu manatu fakalotovaivai. ʼE ina ui age logo foki la ʼe kau ki te ʼu fono pea mo faifakamafola kae ʼe mole kei fiafia. Kotea anai ka fai e te tagata ʼafea?

¹⁵ ʼUluaki, ʼe ina faiga ke mahino ki te ʼu tupuʼaga ʼo tona lotomamahi. Koia ʼe tonu anai ke kataki fualoa ʼo fagono lelei. ʼE lagi fakaha age e te tuagaʼane ʼe mole kei tuha mo te ʼofa ʼo Sehova peʼe hoha fau ʼuhi ko “te ʼu tuʼania ʼo te maʼuli.” (Luka 21:34) Lua, ʼe fakamalo anai te tagata ʼafea ki ʼana faiga. Ohage la, logo pe tona lotomamahi, kae hoko atu tana kau ki te ʼu fono mo faifakamafola. Pea tolu, ka mahino leva ia te tagata ʼafea ki tona aluʼaga mo te tupuʼaga ʼo tana lotovaivai, ʼe ina lau age anai he vaega Tohi-Tapu ke tui papau ai te tuagaʼane ʼe ʼofa mamahi Sehova ia ia.​—Kal. 2:20.

HAGA TAʼOFI HE ʼU AKO MAI TE TOHI ʼO SOPO

16. ʼE feafeaʼi hatatou haga taʼofi he ʼu ako mai te tohi ʼo Sopo?

¹⁶ ʼE mahino ia ʼe lahi te ʼu ako ʼe tou taʼofi mai te tohi ʼo Sopo. ʼI te alatike ʼae kua ʼosi atu, neʼe tou ako mai te fakamatala ʼo Sopo pe ʼe koʼe ʼe fakagafua e te ʼAtua te ʼu mamahi pea mo feafeaʼi hatatou katakiʼi. Pea neʼe tou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni pe ʼe feafeaʼi hatatou foaki ni tokoni ʼe lelei ʼaki tatatou mulimuli ki te faʼifaʼitaki lelei ʼo Eliu kae mole ko ʼae ʼo te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼo Sopo. ʼE feala hau toe vakaʼi te ʼu tokoni ʼae neʼe tou vakaʼi ʼi te tohi ʼo Sopo moka ʼe tonu ke ke tokoniʼi he tahi. Pea kapau kua fuafualoa atu tau heʼeki lau ia te tohi taulekaleka ʼo Sopo, ʼe feala hau fakatuʼutuʼu ke ke toe lau. Kapau ʼe ke fai te faʼahi ʼaia, ʼe ke tokagaʼi ai anai ʼe kei ʼaoga pe kia tatou ia ʼaho nei ohage pe ko te temi ʼae neʼe tohi ai.