Rebeka Man̈angy Navozo Zan̈ahary Sady Nazoto Niasa
AKÔRY izikoa anao asain̈a mitady vadin’ny zanakanao? Olo karakôry fidinao? Ino aby raha zahavanao aminany? Izy mila tsara saora, mahay raha, tsara fan̈ahy ndreky mazoto miasa, sa ino?
Karaha zen̈y raha nanahiran̈a Abrahama. Jehovah nampan̈anten̈a fa hamezany hatsaran̈a maro taranakan’i Abrahama. Baka amin’i Isaka han̈anaovany zen̈y. Kanefa Abrahama efa matoe, aviô zanany io mbala tsisy vady. (Genesisy 12:1-3, 7; 17:19; 22:17, 18; 24:1) Hahazo hatsaran̈a miaraka amin’i Isaka lan̈iany man̈angy hanjary vadiny. Hahazo hatsaran̈a koa taranakandrô. Ke Abrahama tsy maintsy nandiniky tsarabe aia ahitavan̈a vady pare tsara amin’i Isaka. Ny ten̈a matomboko, vadiny io tôkony mpanompon’i Jehovah. Fa ta Kanana, tamy tany nipitrahan’i Abrahama tan̈y, tsisy viavy karaha zen̈y. Ke izy tsy maintsy nitady tantany hafa. Ke Rebeka voafidy. Akôry nahitan̈a izy? Ten̈a olo tia Jehovah ankitin̈y ma izy? Ino raha mety ianarantsika baka aminany?
Nitady viavy man̈eva hatao vady
Eliezera farany matoe amy mpanompon’i Abrahama. Izy nirahin’i Abrahama hitady vadin’i Isaka tamin’iry havany ta Mezopotamia. Iry havany baka mpanompon’i Jehovah. Tsy kidikidy mision-nany io, ke Eliezera tsy maintsy nifanta fa tsy hangala Kananita hatao vadin’i Isaka. Efa nifeperin’i Abrahama izy tamy raha zen̈y.—Genesisy 24:2-10.
Eliezera koa fa navy tamy tanàna misy havan’i Abrahama, nindesiny tamy vôvo shamônany folo. Miniminia hely baka ty! Efa harivariva andra tamy zen̈y. Nivavaka karaha ty Eliezera: ‘Zaho iziôty marikitry loharano eto. Hantsaka eto iziô tsaiky man̈angy zanakan’olo an-tanàna eto. Ataova karaha ty raha hiboaka azafady. Zay tsaiky man̈angy hivolan̈iko karaha ty: “Ajotsoa kony sajoanao higiahako rano.” Aviô izy mamaly: “Migiaha, aviô ambesa zaho hantsaka rano higiahin’ny shamônao.” Irarian̈a izy hifidinao ho vadin’i Isaka mpanomponao.’—Genesisy 24:11-14.
Man̈angy jiaby tamy toeran̈a io nahay fa shamô araiky izikoa sakara, mety mahalany rano tsy saomasaoma (mandilatran’ny 100 litara.) Ke mila vôn̈ono hiasa ankitin̈y man̈angy man̈eky hampigiaka shamô folo zen̈y. Fan̈anaovany raha zen̈y nahitan̈a tsarabe fa izy matanjaka, maharidraha, manetry ten̈a, tsara fan̈ahy amin’olo ndreky amy biby.
Ke ino raha nandalo? ‘Mbala tsy tapitry volan̈an’ny mpanompo io, in̈y Rebeka zanakan’i Betoela navy baka tan̈y. Betoela io zanakalahin’i Mikala ndreky Nahora, rahalahin’i Abrahama. Rebeka tamin’io nilanja sajoa. Tsara saora mare tsaiky man̈angy io salakady mbala virjiny ... Handeha hantsaka tamy loharano tiô izy tamin’io. Nifinoany sajoanany aviô izy nimpody. Nilomoay nan̈aton̈o izy mpanompo io ke nivolan̈a: “Mba ameza rano baka amy sajoanao kony zaho higiahiko hely.” Ho Rebeka taminany: “Migiaha tômpoko anao.” Baka iô najotsony malaky sajoa tamy sôrokonany, namezany rano lelahy io baka tiô.’—Genesisy 24:15-18.
Fandanja tsarabe ma Rebeka ndreky Isaka?
Rebeka zafin’ny rahalahin’i Abrahama io tsy vitany tsara saora fo fa tsara toetry koa. Izy tsy navozo nikoran̈a tamin’olo tsy hainy, sady tsy nitsaratsara olo. Eliezera koa fa nangataka rano, tsy nisalasala izy nan̈amia rano izy. Sady zen̈y lastiô raha tôkony nataony fôtony zen̈y fomba fan̈aboahan̈a hatsaram-pan̈ahy amy vahiny. Ino koa raha nataony fan̈araka zen̈y?
Ho Rebeka: ‘Migiaha tômpoko anao.’ Fa tsy zen̈y fo nataony. Ho koa izy: ‘Hangala rano igiahan’ny shamônao aby io koa zaho.’ Mbala nandilatran’ny raha tôkony nataony nataony. ‘Nahidiny malaky tan̈atin’ny laokalaoka tao rano jiaby tan̈atin’ny sajoanany. Baka iô izy nilomoay nimpodimpody tamy vôvo tarỳ nantsaka rano igiahan’ny shamô jiaby.’ Rebeka ten̈a nazoto niasa. Koran̈in’ny tantara io ao fa ‘varian̈a lelahy io nandiniky izy sady tsy tafivolan̈a.’—Genesisy 24:19-21.
Izikoa fa hain’i Eliezera fa Rebeka kaiky havan’i Abrahama, izy nankôhoko tamy tany nan̈ano mersy Jehovah. Nan̈ontaniany Rebeka asa misy tany mety handriandrô amy tran̈on’ny babany ao. Rebeka nan̈eky, baka iô izy nandeha nilomoay malaky tan-tran̈ondrô tan̈y nivolan̈a vaovao momba vahiny aby io.—Genesisy 24:22-28.
Betoela baban’i Rebeka ndreky Labana, anadahin’i Rebeka, izikoa fa naharen̈y raha nivolan̈in’i Eliezera, hitandrô fa Jehovah ankitin̈y nitariky raha jiaby. Rebeka marin̈y man̈angy hanjary vadin’i Isaka. Ke ho irô: ‘Indesa izy, alô izy hanjary vadin’ny zanakan’ny tômponao eraka raha nambaran’i Jehovah.’ Akôry eky tsapan’i Rebeka tamy zen̈y? Izikoa izy fa nan̈ontaniandrô asa izy vôn̈ono handeha an̈y direkty, volan̈a araiky fo nambarany irô. Volan̈a hebreo izio, karaha ty ho izy koa adika: ‘Zaho pare handeha.’ Izy tsy nifôrsen̈a hanambady Isaka. Abrahama baka efa nivolan̈a mavaza tsara fa izikoa ‘man̈angy io tsy tihandeha hiaraka aminany’, Eliezera afaka tamy vava nataony. Kanefa hitan’i Rebeka fa tan̈an’i Jehovah nitariky Eliezera. Ke izy tsy nirekireky fa direkty niala ry havany aviô nandeha nanambady lelahy mbala tsiary hitany io. Nisy korazy mare izy matoa nahavita nan̈ano fanapahan-kevitry karaha zen̈y. Hita baka amy zen̈y fa niavaka ankitin̈y finoan̈anany. Izy tsarabe viavy man̈eva ho vadin’i Isaka!—Genesisy 24:29-59.
Nisaraon̈an’i Rebeka saoranany tamin’izy nifanôjy Isaka. Zen̈y han̈aboahan̈a fa izy nan̈eky lelahy ho vadiny io. Izy nalain’i Isaka vady. Tian’i Isaka mare izy fôtony tsara toetry.—Genesisy 24:62-67.
Amban̈a aroe lahy
Rebeka tsiary nahazo zanaka tan̈atin’ny 19 taon̈o. Fa tamy farany, izy niteraka. Nijaly mare izy tamin’izy navesatra fôtony amban̈a tsaiky tan̈atin’ny kibonany sady irô koa nihetsiky mare. Ke Rebeka nitarain̈y tamy Jehovah. Atsika koa afaka man̈ano karaha zen̈y lera misy raha mampijaly atsika. Nitandrin̈esan’i Jehovah tarain̈in’i Rebeka, aviô izy nankahireziny. Rebeka hanjary maman’ny firenena aroe. ‘Araiky zôky hanompo araiky zandry.’—Genesisy 25:20-26.
Fa mety tsy baka tamy volan̈a aby zen̈y fo nahavy Rebeka tia Jakoba faralahinany mandilatra araiky zôky. Irô roe lahy baka tsy nitovy foeky. Jakoba ‘lelahy tsisy tsin̈iny.’ Esao ndraiky tsy nan̈isy fôtiny raha masin̈y, fôtony zonany amy maha zôky izy natakalony hanin̈y indraiky mihina tamy Jakoba. Tsy ino izio fa zo handova fampan̈antinan̈an’ny Zan̈ahary. Tsy tia raha masin̈y foeky koa Esao matoa nangala vady hetita aroe vavy. Raha nataony zen̈y ten̈a nampijaly ry olobeny mare.—Genesisy 25:27-34; 26:34, 35.
Nan̈ano Raha Nahazahoan’i Jakoba Tsodrano
Tsy koran̈in’ny Baiboly asa efa hain’i Isaka fa Esao tsy maintsy hanompo Jakoba. Fa na karakôry na karakôry, Rebeka ndreky Jakoba samby nahay fa Jakoba ny tôkony hahazo tsodrano. Izikoa fa ren̈in’i Rebeka fa Isaka tihitsodrano Esao izikoa izy mitondra hanin̈y masiro, direkty izy nan̈ano raha. Mbala tsiary niôva Rebeka. Mbala navilavila ndreky nazoto niasa karaha taloha in̈y fo izy. Nirahiny nangala vantotro bengy aroe Jakoba. Raha aby io nalokin’i Rebeka amy fomba itiavan’ny vadiny izy. Jakoba tsy maintsy nan̈ano sarisary Esao baka izy hahazo tsodrano. Tseky tsy nan̈eky Jakoba fôtony hainy fa izikoa izy takatra izy hahazo ozon̈o. Fa ho Rebeka: ‘Anò havoa zaho ozon̈o handeha aminao zanako.’ Ke nalokiny hanin̈y aviô nataony raha hahavy Jakoba hitovy amin’i Esao. Nirahiny nandeha tamin’i Isaka amizay i Jakoba baka tiô.—Genesisy 27:1-17.
Tsy hay ino antony nahavy Rebeka nan̈ano zen̈y, ke maro olo man̈amia tsin̈y izy. Fa Baiboly ndraiky tsy karaha zen̈y. Isaka koa tsy nan̈adary tamin’i Jakoba izikoa fa hainy fa Jakoba nahazo tsodrano tôkony namian̈a Esao. Ndray izy aby mbala nisosôhany koa. (Genesisy 27:29; 28:3, 4) Hain’i Rebeka raha nivolan̈in’i Jehovah momba irô zanany aby io. Ke izy tsy maintsy nan̈ano raha baka Jakoba ankitin̈y hahazo tsodrano. Salakady zen̈y lastiô sitrapôn’i Jehovah.—Romanina 9:6-13.
Jakoba nirahin̈y nandeha ta Harana
Nirahin’i Rebeka nilefa antsendriky Jakoba firaka Esao efa tsy meloko aminany eky. Nangataka lalan̈a tamin’i Isaka antsendriky izy talohan’ny nan̈irahany Jakoba, fa izy fo tsy nivolan̈iny taminany fa Esao meloko mare amin’i Jakoba. Hainy tsarabe nandresy lahatra vadiny ke nivolan̈iny fa izy miasa loha tsao Jakoba hanambady man̈angy kananita. Resy lahatra Isaka ke Jakoba nirahiny nandeha tamy fianakavian̈an’i Rebeka tan̈y fôtony an̈y misy man̈angy mazovo Zan̈ahary mety atao vady. Tsy volan̈in’ny Baiboly mbala fanôjy sa efa tsy fanôjy eky Rebeka ndreky Jakoba tafara tatỳ. Fa raha nataon’i Rebeka io fo nitondra hatsaran̈a maro tamy firenenan’ny Israely.—Genesisy 27:43–28:2.
Raha haintsika momba Rebeka mahavy atsika tihangala tahaka izy. Tsara saora mare izy, fa kanefa noho izy nafoe ten̈a tamy Zan̈ahary antony mahavy izy kahian̈a man̈angy tsara. Karaha zen̈y toetrin’olo tian’i Abrahama hatao vinanto. Azo antoko fa mbala nandilatran’ny raha nantinain’i Abrahama toetry tsaran’ny vinantony io. Man̈angy Kristianin̈y jiaby samy mifen̈y mangala tahaka toetry tsaran’i Rebeka, karaha ataon’ny finoan̈a, fahavon̈aosan̈a han̈araka toro lalan̈an’i Jehovah, mazoto miasa, manetry ten̈a aviô tsy matity. Toetry aby zen̈y ten̈a zahavan’i Jehovah amy man̈angy vain̈y alain̈a tahaka.