“Nap’an ni Ka Gab Bitir Ma Ga Manang”

ROGON ni yog e science ma faanra ran non ko bitir ni madway ma ra ayuweg e man’ey rorad nge mon’og, ma rayog ni ngar tafinaynaged ban’en ma ngar lemnaged fan ban’en ma ngar pithiged e magawon nib fel’ rogon. Ri aram rogon u nap’an e bin som’on e duw ko yafas ko bitir. Be weliy fare International Herald Tribune ni boch e girdi’ ni ma gay morngaagen ban’en e kar filed ni “n’en th’abi ga’ fan e uw urngin e thin ni ra rung’ag e bitir u reb e rran nge reb ma aram e rayog ni ngan turguy ko ra uw fene llowan’ e re tir nem nap’an ni ke ilal ma ra uw rogon e skul nra tay, ma ra uw rogon e par rok u fithik’ e girdi’.”

Machane pi thin nra rung’ag e thingari yib u l’ugun be’. Ya dabi m’ag nfaanra ra rung’ag e TV ara radio.

Be’ ni ir e neuroscientist u University of Washington u Seattle, U.S.A. e ke gaar: “Chiney ma gad manang ni pi n’en ni ma puthuy ban’en nga ban’en u lan e man’ey ni neural connections e ma sum u nap’an ni kab madway e bitir ma man’ey e be fil urngin ban’en nrayog ni nge puthuy ban’en nga ban’en. Fin chiney e kad nanged ko wuin ni ma tabab e re maruwel ney u lan e man’ey. Ere bitir ni madway e ke fil me nang lingan e thin ko binaw rok u m’on ni ke taw ko nel’ e pul rok.”

Yibe fil boch ban’en ko ngiyal’ ney ni be togopuluw ko n’en ni ka nog faram ni ra lichow e bitir nfaanra ran t’ufegrad nib mus rogon ma ke mus aram e n’en nib t’uf ni ngan rin’. Maku kan tamilangnag ni baga’ fan e ayuw nra pi’ e gallabthir ko bitir ma re n’em e ra turguy ko uw rogon nra mon’og iyan e bitir.

Re n’ey e ma puguran ngan’uy ko fapi thin ni kan thagthagnag nga laniyan’ apostal Paul me yoloy e babyor ngak Timothy ni be gaar: “Ma ga manang nnap’an ni ka gab bitir ma ga manang e thin ni bay u lan fare babyor nib thothup, ni ir e rayog ni nge tamilangnigem u rogon ni yima thap ngak Got.” Dabi siy ni pi thin nib thothup ni weliy e chitiningin Timothy nge titaw rok ngak e ir e ke ayuweg ni nge mon’og iyan me ilal me mang reb e tapigpig rok Got nib lingagil.​—2 Timothy 1:5; 3:15.